ʼE Nātou Nonofo Mo Fai Faka Mafola ʼi Te Malumalu ʼo Te Moʼuga Afi

“ ʼE KO meʼa fakamataku. ʼE lagi feiā anai te fakaʼosi ʼo te malamanei ʼaē ʼe talanoa kiai te Tohi-Tapu. ʼE tonu ke tou nofo tokaga tuʼumaʼu pea mo tou taupau te ʼofa ʼo Sehova ʼAtua.” Ko te palalau ʼaia neʼe fai e Víctor, te Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼi tana fakamatala tana nofo ōvi ki te moʼuga afi ʼi Mekesike, ko Popocatépetl, ʼaē ʼe fakahigoaʼi e te hahaʼi ko Popo.

Talu mai te taʼu 1994, neʼe talanoa te ʼu tala logo ʼo te malamanei katoa ʼo ʼuhiga mo te moʼuga afi ʼaia ʼaē ʼe ʼuʼulu.a Neʼe ʼui e te puleʼaga, ʼe feala ke tuʼutāmaki te koga meʼa ʼaē ʼe tuʼu ʼi ʼona tafaʼaki ia kilometa e 30. ʼE feala tāfito ke tuʼutāmaki te potu toga ʼo te moʼuga afi heʼe falele te moʼuga ki te faʼahi ʼaia pea ʼe lahi ai te ʼu liuʼa loloto ʼaē ʼe feala ke hali kiai te huʼa vela mai te moʼuga afi.

ʼE mahino ia, ko te tokolahi ʼe nātou feʼekeʼaki pe koteā ʼaē ka hoko ki te kolo ʼo Mekesike mo kapau ʼe paʼulu te moʼuga afi ʼaia. ʼE feala koa ke tuʼutāmakiʼia te kolo ʼaia? Pea e feafeaʼi ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou nonofo ʼi te potu fenua ʼo Morelos ʼi te potu toga ʼo te moʼuga afi, ʼe feala koa ke nātou tuʼutāmakiʼia? Pea e feafeaʼi te maʼuli ʼi te malumalu ʼo te moʼuga afi ʼaia, ka mole ʼiloʼi pe la e te hahaʼi pe koteā ʼaē ka hoko?

Te Tuʼutāmaki ʼAē ʼe Feala Ke Hoko ʼAki Te Moʼuga Afi

Ko te kolo ʼo Mekesike ʼe tuʼu ia kilometa e 70 ʼi te potu tokelau-hihifo ʼo Popocatépetl, logope la ko tona tahi ʼu kolo liliki ʼe tutuʼu ōvi kiai ia kilometa e 40. Ko te koga meʼa katoa ʼaia ʼo te kolo pea mo tana hahaʼi e toko 20 miliona, ʼe mole nātou nonofo ʼi te koga meʼa ʼaē ʼe feala ke tuʼutāmakiʼia. Kae ʼe feala ke aʼu kiai te efu ʼo te moʼuga afi mo kapau ʼe matagi.

ʼI te agamāhani ʼe kovi age te efu ʼo te moʼuga afi ki te potu hahake. ʼE tuʼu ai te kolo ʼo Puebla pea mo te ʼu kiʼi kolo liliki, pea ko te toko 200 000 ʼe nonofo ʼi te koga meʼa ʼaē ʼe feala ke tuʼutāmakiʼia. ʼI te ʼAhotapu, ʼaho 11 ʼo Maio 1997, neʼe mafola te efu mātolu ʼo te moʼuga afi ki te potu katoa ʼaia, ʼo aʼu ki te potu fenua ʼo Veracruz, ia kilometa e 300 ʼi te potu hahake. ʼI te potu toga ʼo te moʼuga afi, ʼi te potu fenua ʼo Morelos, ʼe toe ʼi ai foki te tahi ʼu kolo moʼona hahaʼi e toko 40 000 ʼe feala ke nātou tuʼutāmakiʼia.

ʼI te lotolotoiga ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaia, ʼe nonofo pea mo gāue ai te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te kolo ʼo Mekesike, ʼe nātou fakalaka ʼi te toko 90 000 pea ʼe ʼi ai te ʼu kokelekasio e 1 700. Ko te filiale ʼo te Sosiete Watch Tower ʼe tuʼu ʼi tuʼa ʼo te kolo ʼo Mekesike ʼi te potu tokelau-hahake, ia kilometa e 100 mai te moʼuga afi. Ko te ʼu Fakamoʼoni e toko 800 ʼe nātou gāue ʼi te filiale, pea ko te toko 500 ʼe nātou kau ki te gāue laga fale lahi. Kae ʼe nātou nonofo fuli ʼi te koga meʼa ʼe mole feala ke tuʼutāmakiʼia.

ʼI te potu fenua ʼo Morelos, ʼe ʼi ai te ʼu kokelekasio e 50 ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova pea mo tonatou ʼu kaugā fai faka mafola ʼe toko 2 000. Ko ʼihi kokelekasio ʼe nātou tuʼu ʼi te ʼu potu fenua ʼo Tetela del Volcán pea mo Hueyapan, ʼaē ʼe tutuʼu ōvi ki te moʼuga afi ia kilometa e 12. Tahi ʼaē meʼa, ʼi te potu hahake ʼi te potu fenua ʼo Puebla, ʼe ʼi ai te ʼu kokelekasio pea mo tonatou ʼu kaugā fai faka mafola e toko 600, ʼe nātou nonofo ia kilometa e 20 ʼo aʼu kia kilometa e 30 mai te moʼuga afi. Pea ʼe feala ke hoko kia nātou he tuʼutāmaki lahi.

Ko Te Kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe Nātou Haga Fai Tanatou Gāue

Logope la te tuʼutāmaki ʼaia, kae neʼe mole tuku e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou gāue fai faka mafola ʼi te potu fenua ʼaia. Pea neʼe nātou hoko atu tonatou ʼu fono, ʼaē ʼe tokoni kia nātou ke nātou logo tahi pea mo loto falala ʼi te ʼu ʼaluʼaga faigataʼa ʼaia. (Hepeleo 10:24, 25) ʼE fakamatala fēnei e te kokelekasio: “Kua fetogi ʼaupito te aga ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te logo lelei ʼo te Puleʼaga. Ohage la, ʼi te kiʼi kolo veliveli, ko te toko 18 neʼe nātou tali ke fai hanatou ako Tohi-Tapu.”

Ko te tahi kokelekasio ʼe tuʼu ia kilometa e 20, ʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe fakaofoofo te tupu ʼo tomatou kokelekasio. Neʼe fakatuʼu ʼi Novepeli ʼo te taʼu 1996. Lolotoga te ʼu māhina e ono ʼaē neʼe hoa kiai, ko te toko 10 neʼe feala ke nātou kamata fai faka mafola. Ko ʼihi kaugā fai faka mafola ʼe nātou nonofo ia kilometa e 20 mai te moʼuga afi. ʼE fai ai te ʼu fono faka Kilisitiano pea ʼe kau kiai te toko 40.”

Ko Magdalena, ʼe nofo ʼi San Agustín Ixtahuixtla, ʼi te potu fenua ʼo Puebla, ʼaē ʼe tuʼu ia kilometa e 25 mai te moʼuga afi, pea ʼe ina fai ai tana ʼu ako Tohi-Tapu. ʼE ina fakamatala mai pe koteā ʼaē neʼe hoko ʼi te ʼosi paʼulu ʼo te moʼuga afi.

“Neʼe tala mai ke mātou mavae ʼi tomatou ʼapi, pea neʼe mātou feholaki kae to te ʼua efu. Logope la te kua kovi ʼaupito ʼo te ʼaluʼaga ʼaia, kae neʼe ʼau manatuʼi te famili ko Dorado ʼaē ʼe ʼau fai tanatou ako. Ko ʼau pea mo ʼihi tuagaʼane neʼe mātou ʼolo kiō nātou moʼo tokoni kia nātou ke nātou ʼolo ki te potu ʼaē ʼe mole tuʼutāmakiʼia. ʼI te kolo ʼo Puebla ʼaē ʼe ōvi kiai, neʼe kua kamata gāue te komite tokoni ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe ko he meʼa fakaofoofo ki te famili ko Dorado te faʼahiga gaohi ʼo te hahaʼi fuli. Ko te ʼu tuagaʼane neʼe nātou teuteuʼi fakatomuʼa he ʼu nofoʼaga maʼa mātou. Neʼe mātou maʼu ai te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe ʼaoga kia mātou, logope neʼe mātou mamaʼo iō mātou. Ko te famili ko Dorado neʼe kua kau ki te ʼu fono ʼaē ʼe fai ʼi te Fale ʼo te Puleʼaga, kae neʼe nātou punamaʼuli ʼi te ʼofa ʼaē neʼe fakahā age kia nātou e te ʼu tuagaʼane neʼe mole nātou feʼiloʼiʼaki. Hili kiai ni ʼu vāhaʼa ʼi tamatou kua liliu kiō mātou, pea nātou kamata kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono fuli. ʼI te temi nei, kua papitema te toko lua ia nātou. Kua nā pionie talu mai ni ʼu māhina pea ʼe nā fakatuʼutuʼu ke nā toʼo te selevisi pionie katoa.”

Ko Martha, ko te taʼahine ʼe taʼu 20 pea ʼe nofo ia kilometa e 21 mai te moʼuga afi, pea neʼe mole ina tuku tona mahaki moa ke ina tāʼofi ia ia ke fai faka mafola ʼi te ʼu faigamālie fuli. Neʼe ina ako te moʼoni ia taʼu e tolu ki muʼa atu ʼi te temi ʼaē neʼe toe gugulu ai te moʼuga afi. ʼE mole ina fakaʼaogaʼi hana saliote, heʼe faigataʼa tona feʼāveʼaki ʼi te koga meʼa ʼaē ʼe nofo ai heʼe moʼugaʼia, kae ʼe ina fakaʼaogaʼi te asino moʼo fai faka mafola pea ki tana ʼalu ki te ʼu fono. Ko Martha ʼe toe loto fakafetaʼi foki kia Sehova heʼe kau ki te famili fakatautehina ʼe feʼofaʼofani, pea ko te ʼu tuagaʼane ʼo te kokelekasio ʼe tokoni kia ia ke kake ki te asino pea mo fakahifo mai ai. ʼI te māhina fuli, ʼe ina fai hola e 15 ʼi te minisitelio.

ʼI te ʼu koga meʼa ʼaē ʼe tuʼu mamaʼo, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe tautau fakaneke nātou e tonatou ʼu vāhaʼa fale ke nātou kau ki tonatou ʼu toʼotoʼoga. ʼI Tulcingo, ko te kolo ʼe tuʼu ia kilometa e 20 mai te moʼuga afi, neʼe hinoʼi ai te tagata ke ina ʼaʼahi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova moʼo kole falā ki te ʼu toʼotoʼoga ʼaia. Pea neʼe fakamahino lelei age e te ʼu tēhina kia ia pe koʼe neʼe mole feala ke nātou kau ki te ʼu toʼotoʼoga ʼaia. Kae neʼe loto fakakinau te tagata ʼaia ke ʼavage he falā e te ʼu tēhina, pea neʼe kamata fakatahi mo nātou, ʼo ina akoako pe koteā tanatou ʼu akonaki. Neʼe fiafia ʼi tana maʼu te ʼu tali ki tana ʼu fehuʼi ʼi tana Tohi-Tapu Katolika. Kua taʼu katoa tana kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono mo tona ʼohoana pea mo tona ʼofafine, pea neʼe ina fakahā tona loto ʼaē ke liliu ko he kaugā fagona ʼo te logo lelei.

ʼE Lava Feafeaʼi Hakotou Nofo Teuteu?

Ko te hahaʼi ʼaē ʼe nātou sivi te ʼu moʼuga afi ʼe nātou haga fai he ʼu sivi pea mo nātou tā he ʼu tānaki ʼo ʼuhiga mo Popocatépetl, kae ʼe mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi moʼoni pe koteā ʼaē ka hoko peʼe ko ʼafea ʼaē ka hoko ai. ʼE ʼui e te ʼu tala logo pea mo te hahaʼi ʼaē ʼe nātou nonofo ōvi kiai, ʼe feala ke paʼulu fakafokifā te moʼuga afi ʼaia. ʼE feala ke hoko moʼoni te tuʼutāmaki ʼaia. ʼE mahino ia, ʼe nofo tuʼania te puleʼaga pea ʼe ina fia fakatuʼutuʼu te ʼu meʼa fuli ʼaē ka ʼaoga anai mo kapau ʼe paʼulu te moʼuga afi. Kae ʼe mahino lelei, ʼe tonu ke fakaʼeteʼete ke ʼaua naʼa nātou fai he fakatokaga ka mole heʼeki ʼamanaki paʼulu te moʼuga afi, heʼe kapau ʼe nātou fai te faʼahi ʼaia pea ʼe mavae fuli anai te hahaʼi ʼi te koga meʼa ʼaia. Koteā ʼaē ʼe tonu ke fai e te hahaʼi?

ʼE ʼui fēnei e te tāʼaga lea faka Tohi-Tapu: “ ʼE poto ia ia ʼaē neʼe sio ki te malaʼia pea nono, kae ko nātou ʼaē ʼe mole nātou popoto neʼe fakalaka atu nātou pea ʼe tonu ke hoko kia nātou te tautea.” (Tāʼaga Lea 22:3) Koia ʼe ko he aga fakapoto hakita fai he ʼu fakatuʼutuʼu ke kita hāo ʼi te tuʼutāmaki ʼaia, mo kapau ʼe kei feala kia kita, kae ʼe mole ko he agapoto anai ke kita “fakalaka atu” ʼo kita lau ʼe mole hoko anai he meʼa, ʼo kita fakahuahuaʼi te ʼu mālohi faka natula ʼaia ʼo te kele. Pea ʼe ko te manatu ʼaia ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te potu fenua ʼaia.

Mole heʼeki faʼa fualoa, ko te kau fakafofoga ʼo te filiale ʼo te Sosiete Watch Tower neʼe nātou felāveʼi mo te ʼu tagata taupau feʼoloʼaki ʼo te potu fenua ʼo Puebla, pea ʼe nātou tautau felogoi mo te ʼu kokelekasio ʼo te koga meʼa ʼaē ʼe feala ke tuʼutāmakiʼia. Neʼe fakatuʼutuʼu ko he ʼu tagata taupau feʼoloʼaki pea mo ʼihi ʼo te komite tokoni ʼe nātou ʼaʼahi anai te ʼu famili fuli ʼaē ʼe nātou nonofo ia kilometa e 15 mai te moʼuga afi. Neʼe tokoni age ki te ʼu famili ʼaia ke nātou fakakaukauʼi te fealagia ʼaē ke nātou mavae mai te koga meʼa ʼaē ʼe feala ke tuʼutāmakiʼia, ʼi muʼa ʼo te paʼulu. Neʼe fakatuʼutuʼu te fetuku ʼo te toko 1 500 hahaʼi pea mo tonatou nofoʼaga ʼi te kolo ʼo Puebla. Ko ʼihi famili neʼe nātou ʼolo ʼo nonofo mo tonatou ʼu kāiga ʼi te tahi ʼu kolo.

Te Fakatokaga ʼe Fai ʼi Te Malamanei Katoa

Ko te kohu, mo te afi pea mo te gugulu ʼo te moʼuga ko Popocatépetl ʼe ko he fakahā lelei ʼaia kua ʼamanaki paʼulu. Ko nātou fuli ʼaē ʼe nātou fia hāo, ʼe tonu ke nātou fakalogo ki te ʼu fakatokaga ʼaē ʼe fai e te puleʼaga pea ke nātou fai he ʼu fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te ʼaluʼaga ʼaia. Ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼaē ʼe nātou nonofo ʼi te koga meʼa ʼaē ʼe ōvi ki te moʼuga afi, ʼe nātou nonofo teuteu ke nātou hāo ʼi te tuʼutāmaki, pea ʼe nātou tokoni ki te hahaʼi ke nātou mālama ki te tuʼutāmaki ʼaia pea ke nātou foimo fai te meʼa ʼaē ʼe tonu ke nātou fai, naʼa tauhala.

ʼO ʼuhiga mo te tuʼutāmaki ʼe maʼuhiga age, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou nofo tokaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te malamanei katoa pea ʼe nātou fakatatau te ʼu meʼa ʼaia ki te ʼu lea faka polofeta ʼo te Tohi-Tapu. ʼE maʼuhiga te ʼu tau, mo te ʼu mafuike, mo te ʼu hoge, mo te ʼu mahaki pea mo te fai fakapō, ohage ko te maʼuhiga ʼo te ʼu fakaʼiloga ʼo te moʼuga afi. Ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe kau ki te fakaʼiloga ʼaē ʼe koga kehekehe, ʼaē neʼe fakakikite e Sesu ʼe hoko anai lolotoga “te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī.” Logope la ʼe mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi peʼe hoko anai ʼafea, kae ʼe tou ʼiloʼi papau ʼe hoko moʼoni anai, pea kua ʼamanaki hoko mai.​—Mateo 24:​3, 7-​14, 32-​39.

ʼI te temi nei, ʼe maʼuhiga ke fakatokagaʼi lelei e te hahaʼi te fakatokaga ʼaē neʼe fai e Sesu: “Ke koutou tokaga kia koutou totonu, talia naʼa mamafa tokotou ʼu loto ʼi te lahi fau ʼo te kai, pea mo te lahi fau ʼo te ʼinu, pea mo te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli, pea mo fakafokifā pe kua hoko fakapunamaʼuli mai kia koutou te ʼaho ʼaia.” (Luka 21:34) ʼE mahino papau ia, ʼe ko he agapoto anai ke kita fai te faʼahi ʼaia. ʼE mole tonu ke kita meʼa noaʼi te ʼu fakaʼiloga ʼaē ʼe nātou fakahā kua vave paʼulu te moʼuga afi, ʼo toe feiā aipe, ʼe mole tonu ke kita meʼa noaʼi te kua vave haʼu ʼo te Foha ʼo te tagata, ia Sesu Kilisito, ʼaē neʼe ina uga fēnei tatou: “Koia ke toe feiā foki mo koutou ke koutou nofo teuteu, heʼe ko te Foha ʼo te tagata ʼe haʼu ʼi te hola ʼaē ʼe mole koutou manatu kiai.”​—Mateo 24:⁠44.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 23]

Ko Martha (ʼi te asino) pea mo te tahi ʼu Fakamoʼoni ʼi te malumalu ʼo te moʼuga afi ko Popocatépetl