Watchtower TANAKIʼAGA TOHI ʼI TE NETI
Watchtower
TANAKIʼAGA TOHI ʼI TE NETI
Faka'uvea
  • TOHI-TAPU
  • TOHI
  • FONO
  • w03 1/4 p. 11-14
  • Ko Te Telepinale Lahi ʼe Lagolago Ki Te Tauhi Moʼoni ʼi “Te Fenua ʼo Alalate”

Aucune vidéo n'est disponible pour cette sélection.

Il y a eu un problème lors du chargement de la vidéo.

  • Ko Te Telepinale Lahi ʼe Lagolago Ki Te Tauhi Moʼoni ʼi “Te Fenua ʼo Alalate”
  • Te Tule Leʼo—2003
  • Manatu Tafito
  • ʼE Kamata Te Fakamāu
  • ʼE Toe Hoko Atu Ia Te ʼu Fai Fakamāu
  • Neʼe Toe Hoko Atu Te Fakamāu ʼi Te Telepinale Lahi ʼo Arménie
  • Te ʼu Fua ʼo Te Tonu ʼAē Neʼe Fai
Te Tule Leʼo—2003
w03 1/4 p. 11-14

Ko Te Telepinale Lahi ʼe Lagolago Ki Te Tauhi Moʼoni ʼi “Te Fenua ʼo Alalate”

Ko te tagata Arménien kua ulu hina, ko tana fānau e toko tolu, ʼe tuʼu ʼi muʼa ʼo te telepinale lahi ʼo tona fenua. Ko tona ʼāteaina ʼo feiā mo te ʼāteaina ʼo te tokolahi ʼo tona ʼu tēhina mo tuagaʼane, neʼe fakalogo ki te tonu ʼaē ka fai. Neʼe fakalogologo te Telepinale kae fakamatala age e te tagata ʼaia mai te Tohi-Tapu ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe tui kiai. Ke feala hatatou mahino pe neʼe iku feafeaʼi te fakamāu ʼaia ki he toe mālo maʼa te tauhi moʼoni ʼi te fenua ʼaia, tou vakaʼi muʼa te ʼu meʼa ʼaē neʼe tupu ai te faʼahi ʼaia.

ʼE TUʼU ia Arménie ʼi te potu esite ʼo Tulukia pea mo te potu saute ʼo te ʼu moʼuga ʼo Caucase. ʼE maʼuʼuli ai te hahaʼi e toko tolu miliona tupu. Ko te taulaga ʼo te fenua, ʼaē ko Erevan, ʼe haga lelei ki te ʼu tumutumu e lua ʼo te Moʼuga ko Alalate, ʼaē ʼe lau neʼe tau ai te aleka ʼo Noe ʼi te hili ʼo te Tulivio.—Senesi 8:4.a

ʼE fakahoko e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou gāue faka Kilisitiano ʼi Arménie talu mai te taʼu 1975. Pea ʼi te puleʼaga faʼitaliha ʼa Arménie mai Lusia ʼi te taʼu 1991, neʼe fakatuʼu te Fono Faka Puleʼaga ki te ʼu Meʼa Faka Lotu moʼo fakagafua e te puleʼaga ia te ʼu kūtuga faka lotu. Kae neʼe fakafisi liuliuga te fono ʼaia tana fakagafua ke tuʼu ia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fenua, kae tāfito pe tana fakafisi ʼuhi ko te mole kau ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ki te ʼu meʼa faka politike ʼo te fenua pea mo tanatou mole lagolago ki te solia. Koia, talu mai te taʼu 1991, neʼe fakamāuʼi te kau tūpulaga Fakamoʼoni e 100 tupu, pea neʼe fakatūʼa ia nātou ke nātou pilisoni ʼi tanatou fakafisi ki te hū solia ʼuhi ko tanatou ʼu pelesepeto faka Tohi-Tapu.

Neʼe toe kole foki e te Fono ki te pilō ʼo te procureur ʼo te puleʼaga (avoka ʼe ina fakafofoga te puleʼaga) ke ina fai he ʼu kumi ki te gāue faka lotu ʼa Lyova Margaryan, ko he Kilisitiano ʼe tagata ʼāfea pea ʼe ko he avoka ʼe gāue ʼi te fale hila atomique. Neʼe tukugakoviʼi te Tēhina ko Margaryan e te Article 244, ko he lao ʼāfea ʼo te temi ʼo Khrouchtchev, neʼe fakatuʼu moʼo tāʼofi pea mo fakagata ʼo talu ai ia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova pea mo ʼihi kūtuga faka lotu.

ʼE faka ʼuhiga e te lao ʼaia ʼe ko he aga ʼe kovi ia te fakaʼaluʼalu peʼe ko te takitaki ʼo he kūtuga faka lotu, ʼo lau ko te faka mafola ʼo he ʼu akonaki faka lotu, ‘ ʼe ina ʼaumai ai he fia kau ʼa te kau tūpulaga ki te ʼu fono faka lotu ʼo he lotu ʼe mole heʼeki fakagafua e te puleʼaga’ pea ‘ ʼe ina fakalotoʼi tana ʼu hahaʼi ke nātou fakafisi ki tonatou ʼu maʼua ki te puleʼaga.’ Moʼo fakamoʼoni ki te meʼa ʼaē ʼe ina lau, neʼe fakatokagaʼi e te procureur ia te kau ʼa te tamaliki ʼi te fono ʼaē ʼe takitaki e te Tēhina ko Margaryan ʼi te kolo ko Metsamor. Neʼe toe lau foki e te procureur ko te Tēhina ko Margaryan neʼe ina fakakinauʼi te kau tūpulaga ʼo te kokelekasio ke nātou fakafisi ki te solia.

ʼE Kamata Te Fakamāu

Neʼe kamata te fakamāu ʼi te Feliaono, ʼaho 20 ʼo Sūlio 2001 ʼi te tribunal dʼinstance (te ʼuluaki telepinale) ʼi Armavir, pea ko te tuʼi fakamāu ʼaē ko Manvel Simonyan ʼaē neʼe pelesita ai. Neʼe fai te fakamāuʼi ʼo aʼu ki te māhina ʼo ʼAukusito. Lolotoga tanatou fai fakamatala ʼi te fakamāu, neʼe fakamoʼoni e te ʼu témoins à charge (te ʼu hahaʼi ʼe nātou fakamoʼoni ki te lākahala ʼo te tēhina) ko te kau gāue ʼo te ministère de la Sécurité nationale (ko te KGB, ia te kau polisi fakafūfū Lusia) neʼe nātou fakatotonu ke nātou tohi he ʼu fakamatala ʼe fakafeagai ki te Tēhina ko Margaryan pea mo fakakinauʼi te kau fakamoʼoni ʼaia ke nātou sinie te ʼu fakamatala ʼaia. ʼI te tahi lakaga, neʼe fakamoʼoni e te fafine, neʼe fakatotonu age e te tagata ʼo te ministère de la Sécurité ke ina ʼui “ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou fakafeagai ki totatou puleʼaga pea mo tatatou lotu.” Kae neʼe toe fakahā fakahagatonu age e te fafine ʼaia, ʼe mole ina ʼiloʼi he tahi ʼi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe ina fai te meʼa ʼaia, ʼe gata pe ki te ʼu tukuga kovi loi neʼe logo kiai ʼi te televisio.

Pea hoko mai leva ki te temi palalau ʼa te Tēhina ko Margaryan, neʼe ina fakamoʼoni ʼe ʼi ai te tamaliki ʼe nātou kau ki te ʼu fono ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, heʼe kua fakagafua age e tanatou ʼu mātuʼa. Neʼe ina toe fakamahino foki ʼo ʼuhiga mo te hū solia, ʼe ko he filifili ia takitokotahi. Lolotoga ni ʼu ʼaho, neʼe hoko atu te contre-interrogatoire ʼa te procureur (te fakafihiʼi ʼa te avoka ʼaia). Ko te Tēhina ko Margaryan, ʼaki pe tana Tohi-Tapu, neʼe ina tali ʼaki he aga fakatokatoka ki te ʼu fehuʼi ʼaē neʼe fai age ʼo ʼuhiga mo tana tui, kae vakaʼi e te procureur te ʼu vaega faka Tohi-Tapu ʼi tana Tohi-Tapu.

ʼI te ʼaho 18 ʼo Sepetepeli 2001, neʼe tala ʼi te Telepinale e te tuʼi fakamāu, ko Margaryan “ ʼe mole lākahala,” ʼo fakahā “neʼe mole ʼi ai he fakamoʼoni neʼe ina fai he meʼa ʼe kovi” ʼi tana gāue. Neʼe ʼi ai te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te fakamāu neʼe tuʼu ʼi te nusipepa Associated Press. Neʼe tohi fēnei: “ ʼI te ʼaho nei, neʼe faka ʼāteaina ia te tagata takitaki ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi Arménie, mai te ʼu tukugakovi ʼo tana fakamaliu te hahaʼi pea mo tana fakakinauʼi te kau tūpulaga ke nātou fakafisi ki te solia. Hili te fakamāu ʼaē neʼe māhina lua tona fai, neʼe ʼui e te Telepinale ʼe mole ʼi ai he ʼu fakamoʼoni ʼe mata feʼauga moʼo fakafeagai ki te tagata takitaki ʼaē ko Levon Markarian [Lyova Margaryan]. Neʼe hāo mai tona pilisoni kia taʼu e nima. . . . Logope te lau e te ʼu Lao ʼo Arménie ʼe ina fakagafua ke filifili faʼifaʼitaliha e te hahaʼi te lotu ʼaē ʼe nātou loto kiai, kae ʼe faigataʼa ki te ʼu kūtuga foʼou ke fakagafua nātou e te puleʼaga, pea ko te ʼu lao ʼo te fenua ʼe nātou mulimuli fau ki te ’Ēkelesia Apositolika ʼo Arménie, ko te lotu ʼe mālohi ʼi te fenua.” ʼI tana ʼu fakamatala ʼo te ʼaho 18 ʼo Sepetepeli 2001, neʼe ʼui fēnei e te kautahi ʼo te Organisation pour la sécurité et la coopération en Europe (OSCE) : “Logola neʼe fiafia ia te pilō ʼo te OSCE ki te tonu ʼaē neʼe fai ʼi te telepinale, kae ʼe kei feʼeke ʼaki aipe e te pilō ʼaia pe koʼe neʼe hoko te fakamāu ʼaia.”

ʼE Toe Hoko Atu Ia Te ʼu Fai Fakamāu

Kae neʼe toe tagi te ʼu procureurs, pea ko te procès dʼappel (ko te lua fakamāu ʼi te lua telepinale) neʼe toe hoko atu kia māhina e fā. ʼI te kamataʼaga ʼo te fakamāu, ʼi te fakafehuʼi ʼo te Tēhina ko Margaryan, neʼe lagaʼi te ʼuluaki fehuʼi e te tagata ʼo te ʼu tuʼi fakamāu. ʼI te ʼamanaki tali kiai e te Tēhina ko Margaryan, neʼe tuʼusi tana palalau e te fafine ʼaē neʼe pelesita ʼi te kau tuʼi fakamāu kae fakafifihi ki te tēhina. Pea neʼe mole ina tuku ki te Tēhina ko Margaryan ke ina tali katoa ki he fehuʼi neʼe lagaʼi. ʼE mole ʼiloʼi pe koteā tona tupuʼaga, kae neʼe lahi te ʼu fehuʼi neʼe lagaʼi e te avoka ʼa te tēhina neʼe mole tali e te pelesita ke lagaʼi. Lolotoga te fakamāu, ko te hahaʼi lotu ʼaē neʼe fehihiʼa ki te kau Fakamoʼoni neʼe nātou hahaʼi ʼi te loto fale telepinale, neʼe liuliuga tanatou laukoviʼi te Tēhina ko Margaryan. Hili te ʼaho ʼaia, neʼe lahi te ʼu fakamatala loi ʼo ʼuhiga mo te fakamāu neʼe fakahā ʼi te televisio, ohage la, neʼe nātou lau neʼe fakamoʼoni te Tēhina ko Margaryan ki te ʼu tukugakovi ʼaē neʼe fai age ki ai.

ʼI te vaelua mālie ʼo te fai fakamāu, ko te pelesita ʼo te collège de trois magistrats (ko te fono ʼo te ʼu tuʼi fakamāu e toko tolu) neʼe ina fai te meʼa neʼe punamaʼuli ai te hahaʼi ʼaē neʼe mamata ki te fakamāu, neʼe fakahā e te fafine ʼaia ia te tohi mai te Fono ʼo te Puleʼaga ki te ʼu Meʼa Faka Lotu, ʼe ina kole ai ki te pilō ʼo te procureur ke ina fai he ʼu puleʼaki moʼo fakatūʼa te Tēhina ko Margaryan. Ko te meʼa ʼaia neʼe punamaʼuli ai ia te hahaʼi ʼo te tahi ʼu fenua ʼaē neʼe nātou muliʼi te fakamāu ʼaia, koteʼuhi ʼi te pipiki ʼa te fenua ko Arménie ki te kau Faʼufaʼu ʼo te Eulopa, neʼe ina fakamoʼoni ki tona maʼua ʼaē “ke ina tuku ia te ʼu Lotu fuli, peʼe ko te ʼu kautahi faka lotu fuli, kae tāfito te ʼu kautahi ‘ ʼe mole mulimuli ki te ʼu lotu lalahi tāfito,’ ke nātou fakahoko faʼitaliha tanatou lotu.”

ʼI te hoholo atu ʼo te fai fakamāu ki te tahi ʼu vāhaʼa, neʼe toe ʼāsili hoko ai te tahi ʼu fihifihia. Neʼe fakakoviʼi te kau Fakamoʼoni e te hahaʼi fakafeagai, pea mo nātou ʼohofi te kau Fakamoʼoni ʼi te loto fale telepinale pea mo tuʼa. Neʼe ʼōmai ʼihi hahaʼi ʼo ʼakahi te ʼu vaʼe ʼo te ʼu fafine Fakamoʼoni. Neʼe ʼohofiʼi te tahi Fakamoʼoni kae neʼe mole ina fia liufaki te kovi ʼaia, pea neʼe tāʼi tona tuʼa mai muli, ʼo liu ʼave ai ki te lopitali.

Lolotoga te temi ʼaia, neʼe fakanofo te pelesita foʼou, ko te tagata tuʼi fakamāu ke ina hoko atu te fakamāu. Logola te faigaʼi e ʼihi hahaʼi ʼaē neʼe ʼōmai ʼo mamata ki te fakamāu ke nātou fakakoviʼi te avoka ʼa te tēhina, kae neʼe poto pe te pelesita foʼou ʼi te lolomi ʼo te faʼahi ʼaia, ʼo ina fakatotonu ai ki te kau polisi ke nātou ʼave ki tuʼa te fafine neʼe ina fakamatakuʼi te avoka ʼa te tēhina.

Neʼe Toe Hoko Atu Te Fakamāu ʼi Te Telepinale Lahi ʼo Arménie

Neʼe ʼosi te fakamāu ʼaia ʼi te ʼaho 7 ʼo Malesio 2002, pea ko te cour dʼappel (te lua telepinale) neʼe mulimuli ki te tonu ʼaē neʼe fai e te ʼuluaki telepinale. Kae meʼa faikehe foki, ʼi muʼa ʼo te ʼaho ʼaē neʼe tonu ke tala ifo ai te tonu ʼaia ʼa te telepinale, neʼe fakagata te Fono ʼo te Puleʼaga ki te ʼu Meʼa Faka Lotu. Koia, neʼe toe tagi ai te ʼu avoka ʼaē ʼe nā fakafofoga ia te partie plaignante (ia nātou ʼaē ʼe nātou fakafihiʼi te tēhina) ki te telepinale lahi ʼo Arménie—La Cour de cassation (te telepinale ʼaē ʼe ina fai te ʼu tonu fakaʼosi). Neʼe kole e te ʼu avoka ʼaia ki te Telepinale ke ina fetogi te tonu ʼaē neʼe fai e te ʼu ʼuluaki telepinale, ke toe fakamāuʼi “ ʼe lākahala te tēhina.”

Ko te collège de six magistrats (ko te fono ʼo te ʼu tuʼi fakamāu e toko ono), ʼaē neʼe pelesita ai te Tuʼi Fakamāu ko Mher Khachatryan, neʼe nātou fakatahi ʼi te hola 11 uhu ʼo te ʼaho 19 ʼo ʼApelili 2002. ʼI tana ʼu ʼuluaki palalau, neʼe fakahā e te tahi avoka ʼa te partie plaignante tana mole leleiʼia ia te tonu ʼaē neʼe fai e te ʼu ʼuluaki fakamāu, ʼo mole maʼu he lākahala maʼa te Tēhina ko Margaryan. Kae neʼe tuʼusi leva te palalau ʼa te procureur pea fakafehuʼi fakalelei e te ʼu tuʼi fakamāu e toko fā. Ko te tahi tuʼi fakamāu neʼe ina fakafihiʼi te procureur ʼi tana faigaʼi ʼaē ke fakaoloolo te Telepinale ʼi tana fakafihiʼi te Tēhina ko Margaryan, ʼo ina lau ia te fai faka mafola pea mo te mole heʼeki fakagafua ʼo te gāue ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fenua—ʼe mole ko he ʼu meʼa ʼe faka ʼuhiga e te Article 244 ko he ʼu aga ʼe kovi. Maʼa te tuʼi fakamāu, ko te ʼu faiga ʼa te ʼu poursuites judiciaires (ke ʼi ai he fakamāu) ʼe “ko he fakataga, ʼo fai ʼaki he tukugakoviʼi ʼo te Tēhina ko Margaryan ʼe ina fai te ʼu gāue ʼe fakafeagai ki te lao.” Ko te tahi tuʼi fakamāu neʼe palalau ki te ʼu fakamāu ʼi te Telepinale ʼo Eulopa ʼe nātou lau ai ʼo ʼuhiga mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe ko he “lotu ʼe ʼiloʼi lelei e te hahaʼi” pea ʼe fakagafua e te Convention européenne des droits de l’homme (ko te ʼu lao ʼo te Eulopa ʼo ʼuhiga mo te ʼu fealagia ʼo te tagata). Lolotoga te temi ʼaia, neʼe kalaga te patele ʼo ina ʼui ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou veuki te puleʼaga. Neʼe fakatotonu age e te Telepinale ke nofo fakalogologo.

Neʼe hoko leva te meʼa foʼou, neʼe pāui e te ʼu tuʼi fakamāu ia Lyova Margaryan ke haʼu ʼo palalau kae neʼe nonofo tahi mo te hahaʼi ʼo fakalogo ki te fakamāu. Neʼe fai e te Tēhina ko Margaryan he fakamatala lelei ʼo ʼuhiga mo te manatu faka Kilisitiano ʼaē ʼe maʼu e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi kehekehe. (Maleko 13:9) Mole faʼa fualoa ki tanatou vakaʼi fakanounou te tonu ka nātou fai, neʼe toe liliu mai te Telepinale ʼaki he manatu e tahi: “ ʼe mole lākahala” te tēhina. Neʼe kua fīmālie leva te Tēhina ko Margaryan. ʼI te tonu ʼaē neʼe nātou tohi ki te pepa, neʼe tala fēnei e te Telepinale: “Ko te gāue ʼaia [ʼa Lyova Margaryan] ʼe mole fakafeagai ia ki te lao, pea ko te taʼi tukugakovi ʼaia ʼe fakafeagai ki te Article 23 ʼo te Constitution arménienne (ko te lao ʼo te fenua ʼo Arménie) pea mo te Article 9 ʼo te Convention européenne (ko te lao ʼe kau ki te ʼu lao ʼo te Eulopa).”

Te ʼu Fua ʼo Te Tonu ʼAē Neʼe Fai

Kapau neʼe to lelei te tonu ʼaē neʼe fai e te Telepinale lahi, pea ʼe mahino ia ʼe mole he fua anai ʼa te ʼu tagi ʼaē neʼe fai moʼo fakafeagai ki ʼihi Fakamoʼoni, ko he kau tagata ʼāfea ʼi te ʼu kokelekasio ʼi te Arménie katoa. ʼE fakaʼamu ko te tonu ʼaē neʼe fai ʼe ina fakagata anai te ʼu taʼi fakafifihi ʼaia. Kanapaula neʼe to kovi te tonu ʼaē neʼe fai e te telepinale, ʼe mahino ia neʼe ko he takuʼaki anai moʼo tapuʼi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Kae neʼe pulihi noa te takuʼaki loi ʼaia e te tonu ʼaē neʼe fai e te Telepinale.

ʼE hoki ʼiloʼi anai ʼi te temi ka haʼu peʼe fakamoʼoni te puleʼaga ki te toko 7 000 tupu kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fenua ʼaia. Kae lolotoga te temi ʼaia, ʼe hoko pe anai te tauhi moʼoni pea mo tuputupu ʼi “te fenua ʼo Alalate.”

[Kiʼi nota]

a ʼE ʼi ai te tupuʼaga ʼo te fakapipiki e te kau Arméniens tonatou fenua ki te Moʼuga ko Alalate. ʼI te temi muʼa, ko Arménie neʼe ko he toe puleʼaga pea neʼe kau ai te ʼu moʼuga ʼaia ʼi tona telituale. Koia, ia Isaia 37:38, ko te kupu “te fenua ʼo Alalate,” neʼe fakaliliu faka Keleka e te Septante ko “Arménie.” ʼE tuʼu nei te Moʼuga ko Alalate ʼi Tulukia, ʼe tuʼu ōvi tona tuʼakoi ʼi te potu esite.

[Paki ʼo te pasina 12]

Ko Lyova Margaryan ʼi tona fakamāuʼi

[Paki ʼo te pasina 13]

Ko te tēhina ko Margaryan mo tona famili

    Te ʼu Tohi Fakaʼuvea (1978-2025)
    Mavae
    Hu Ki Loto
    • Faka'uvea
    • Vaevae
    • Préférences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Conditions d’utilisation
    • Règles de confidentialité
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Hu Ki Loto
    Vaevae