Te Kinakina ʼo Te Famili—Ko He Fakaʼiloga Ia ʼo Totatou Temi

KO TE kinakina ʼo te famili — tokolahi ʼe nātou fakaʼaoga ohage ko he fakaʼiloga ko te ʼu lekula fakatalatuku ʼo te ʼohoana feiā ki te ʼu lekula ʼo te ʼu mātuʼa ʼe mole kei maʼuhiga ia. Ko ʼihi ʼe nātou fakaʼaoga ko te fua ia ʼo te politike, ʼo te meʼa faka ekonomike, pea mo te ʼu fetogi faka sosiale. Ko ʼihi ʼe ko he tuʼutāmaki pe ia ʼo te agaaga ʼo te temi nei. ʼIo, ko te ʼu fihifihia faka famili ʼaē ia ʼaho nei ʼe iku ia ki he meʼa ʼe ʼi ai tona ʼuhiga lahi. Koutou fakatokagaʼi te talanoa ʼa te Tohi-Tapu ia 2 Timoteo 3:1-4:

“ ʼI te ʼu ʼaho fakamuli ʼe ʼi ai anai te ʼu temi maʼuhiga ʼaupito mo faigataʼa. Heʼe ko te hahaʼi ʼe kaumeʼa pe anai mo nātou totonu, kaumeʼa mo te paʼaga, fiatuʼu, fialahi, lea hāla ki te ʼAtua, talagataʼa ki te ʼu mātuʼa, maʼuli galo, heʼeagatonu, heʼeʼofa, logogataʼa, fasituʼu, heʼe fakatataʼofi, fekai, mole manako ki te meʼa ʼaē ʼe lelei, kākā, fiatuʼu, fonu ʼi te fialahi, kaumeʼa mo te ʼu fakafiafia ka mole kaumeʼa mo te ʼAtua.”

ʼE mole ʼiloga lelei koa la ʼi te ʼu talanoa ʼaia ia te ʼu fihifihia ʼaē ʼo te temi nei? Ko te kinakina ʼo te famili ia ʼaho nei ʼe felogoi ʼosi mo te ʼu ʼaluʼaga ʼaē neʼe fakakikite ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼaho fakamuli ʼo te malamanei. Pea ʼe ʼi ai te fakaʼiloga fakalotoʼi ʼo ʼuhiga mo te temi tuʼania ʼaia neʼe kamata ʼi te taʼu 1914a. Koia ʼaē, ko te laumālie mālohi fakapulipuli ʼaē ko Satana te Tevolo ʼe fakamataku ʼaupito. — Mateo 4:8-10; 1 Soane 5:19.

ʼI tona lī ifo ki te kele talu mai te taʼu 1914, ko Satana kua “ ʼita lahi, he kua ina ʼiloʼi kua nounou tona temi”. (Fakahā 12:7-12.) Talu mai ai ko Satana ko te fili lahi ʼaia ʼo te ʼAtua “ ʼaē ʼe maʼu ai e te famili katoa ʼi selo pea mo te kele tonatou higoa”, ʼe fakapuna’maʼuli koa te kua liliu ʼo te kele ko he koga meʼa faigataʼa ki te ʼu famili (Efesi 3:15)? Kua fakatotonu e Satana ke ina fakahālaʼi fuli te malamanei mai te ʼAtua. Koteā te ʼu fihifihia ʼe ina fakaʼaoga moʼo fakahālaʼi te ʼu famili?

ʼE laka age ia ʼi te ʼu palalau mālie ʼa te ʼu hahaʼi ʼe ʼui ko te kau popoto ke feala ki te ʼu famili hanatou tekeʼi te ʼu fakahāla ʼa te kau temonio. Kae, ʼe tala fēnei e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo Satana: “ ʼE mole pulipuli kia tatou tana ʼu fakatuʼutuʼu.” (2 Kolonito 2:11.) ʼE ʼi ai te faʼahiga hāofaki ʼo tatou ʼe tonu ke tou ʼiloʼi ʼo ʼuhiga mo tana faʼahiga fakahālaʼi ia tatou.

Ko te falā pea mo te gāue

Ko te ʼu faigataʼaʼia faka ekonomike ʼe ko he meʼa ia ʼi te ʼu meʼa lelei ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e Satana mo tauʼi ʼo tatou. ʼE ko “te ʼu temi maʼuhiga ʼaupito mo faigataʼa”, peʼe ʼi te fakaliliu ʼaē ʼo 2 Timoteo 3:1 ʼi te Tohi-Tapu ʼo Selusalemi, “ko te ʼu temi kinakina”. ʼE hoko te meʼa ʼaia ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe lolotoga laga, ko te ʼu fihifihia ohage ko te mole maʼu ʼo he gāue, te veliveli ʼo te totogi, pea ko te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe fakatupu ai te ʼu faigataʼa lahi ki te ʼu famili. Kae, logope la te maʼu koloā ʼo Amelika, kua mālohi aipe te ʼu faigataʼaʼia faka ekonomike. Neʼe fakahā e te alatike amelika ko te falā ʼe ko he meʼa tāfito ia ʼaē ʼo te ʼu fihifihia faka famili. Ko te tohi Te ʼu meʼa fakalilolilo ʼo te ʼu famili mālolohi ʼe ina fakamatala ko te “temi, te tokaga [pea] mo te mālohi” ʼo ʼuhiga mo te gāue ki te maʼuli fakasino ʼe toe feala pe ko he “fili kākā” ki te maumauʼi ʼo te maʼua faka taumatuʼa.

Neʼe lahi te ʼu famili neʼe nātou kumi gāue ʼuhi ko te ʼu ʼaluʼaga ʼo te maʼuli. ʼE fēnei te ʼui ʼa te tagata fai tohi ko Vance Packard: “ ʼI te temi nei, ʼe lagi ko te tahi ki te fā ʼi te tamaliki Amelika ʼaē ʼe hoki kamata haʼele atu ʼe mole heʼeki nātou taʼu tolu, ko tanatou ʼu faʼe ʼe nātou maʼu gāue.” Ko te tokaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼo ʼuhiga mo te ʼu tamaliki liliki ko he tahi pe ʼaenā gāue ʼe feala pe ko he gāue kinakina, ʼo toe fua kovi pe ki te ʼu mātuʼa feiā aipe mo te fānau. ʼE toe ʼui fēnei e Packard, ʼuhi ko te mole lelei ʼo te tokaga ʼaē ki he tamasiʼi ʼi Amelika “ko te toko miliona tamaliki ia ʼaho nei ʼe mole nātou maʼu te tokaga ʼaē ʼe tonu ke nātou maʼu tautonu”. — Tatatou ʼu fānau ʼe tuʼutāmaki.

ʼO toe feiā aipe mo te gāue ʼe fakatupu kovi ki te felogoi faka famili. Tokolahi te kau gāue ʼe nātou fai feʼauʼaki. Ko ʼihi ʼe nātou kumi ke nātou maʼu koloā pea mo nātou sakilifisioʼi tanatou maʼuli faka famili ke fua lelei tanatou gāue (Vakaʼi ia Tagata Tānaki 4:4). Ko te tagata neʼe tokaga ʼaupito ki tana gāue ʼaē ko te fakafofoga fai fakatau, pea neʼe ʼui fēnei e tona ʼohoana: “Ko ʼau tokotahi ʼaē ʼe ʼau fai tomā maʼua ʼo māua tokolua.”

Ko te ʼu felogoi faka taumatuʼa neʼe maumauʼi ia

Neʼe felāveʼi te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼohoana mo te fihi. ʼE ʼui e te tohi Te maʼuli ʼa te taumatuʼa fēnei: “ ʼI te temi muʼa, neʼe falala pe ko te taumatuʼa ʼe nā maʼuli fakatahi gata pe mokā ko he tahi ia nāua neʼe agahala mamafa ki te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼohoana — ohage la ko te tono, te aga fekai, peʼe ko te mole tokaga ki te famili. ʼI te temi nei, tokolahi te hahaʼi kua hage kia nātou te ʼohoana ko he meʼa ʼa he tokotahi.” Ei, ko te ʼohoana ʼe hage ko he faitoʼo ki te lotomamahi, fītaʼa, te nofo tokotahi — ʼe mole faka ʼuhiga ia ohage ko he meʼa tuʼumaʼu mo he tahi. ʼI te temi ʼaia, ʼe koutou fakaʼaoga te ʼohoana ke koutou maʼu ai te meʼa ʼaē ʼe koutou loto kiai, kae ʼe ko he maʼuli ia ʼe mole heʼeki koutou loto ki ai. (ʼE mole felogoi mo te talanoa ʼaē ia Gāue 20:35.) Ko te meʼa ʼaia “ko he fetogi lahi ʼo te ʼu aga fakapotopoto ʼo te ʼohoana” ʼaē neʼe ko te ʼu tupuʼaga ʼaia ʼo te maumauʼi lahi ʼo te ʼu felogoi faka taumatuʼa. Ka ʼe mole nātou lavaʼi te tokakovi, ko te tonu fakavilivili ʼe fai e te ʼu taumatuʼa ko te mavete.

Neʼe fakakikite ʼi te Tohi-Tapu, ʼi te ʼu “ ʼaho fakamuli” ko te hahaʼi “ ʼe nātou maʼu te faʼahiga aga faka lotu, kae nātou lituʼa ki tona mālohi”. (2 Timoteo 3:4, 5.) Tokolahi te hahaʼi popoto ʼe nātou mahino ko te haʼele kovi ʼaē ʼo te lotu neʼe fakatupu kovi aipe ki te ʼohoana. ʼI tana tohi Te fakatuʼutuʼu fakafeagai ki te mavete, ko te Dr. Diane Medved ʼe ina tohi fēnei: “ ʼE lahi te ʼui ʼa te ʼu lotu ko te ʼAtua neʼe ina ʼui ko te ʼohoana ʼe tuʼumaʼu. Kapau ʼe koutou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, ʼe mole koutou tui koutou kia ia, ʼo koutou fai ai leva koutou te meʼa ʼaē ʼe koutou loto kiai.” Ko tona fua, ka felāveʼi he taumatuʼa mo honā ʼu fihifihia, ʼe nā fia fakatokatoka pe ʼe nāua totonu. “ ʼE nātou fai mālohi ke veteki te ʼohoana.”

Te kau tūpulaga ʼe felāveʼi mo te ʼu fihifihia

Kua ʼiloʼi e te ʼu fānau te kinakina ʼaē mai te ʼu faigataʼaʼia ʼaē ia ʼaho nei. Tokolahi ia nātou ʼaia, neʼe nātou felāveʼi mo te ʼu agamālohi ʼaki te lea peʼe ko te ʼu felāveʼi fakasino ʼi tanatou ʼu mātuʼa totonu. ʼUhi ko te ʼu mavete, ko te toko miliona tamaliki neʼe mole nātou maʼu te ʼofa ʼaē mai tanatou tāmai peʼe ko tanatou faʼe, pea mo te mamahi ʼaē ʼi te mavete ʼe feala ke loaloaga.

Neʼe lahi te felāveʼi ʼa te kau tūpulaga mo te ʼu meʼa ʼe mole lelei. ʼE fakafuafua pe ʼi te temi nei ko te tūpulaga Amelika ʼe taʼu 14, neʼe mamata ki te ʼu fakapō e 18 000 pea mo ʼihi atu ʼu faʼahiga agamālohi neʼe hoko, feiā aipe mo te ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga pea mo te ʼu aga fekai ʼi tana mamata pe ʼi te televisio. ʼE toe mālohi pe foki mo te musika ki te kau tūpulaga, pea mo te lahi ʼo te ʼu aga heʼeʼaoga fakasino, peʼe ko te ʼu meʼa fakatemonio. ʼE ako ʼi te ʼu fale ako ki te kau tūpulaga te ʼu akonaki ohage ko te evolusio ʼaē ʼe ina maumauʼi te tui ki te ʼAtua pea mo te Tohi-Tapu. Ko ʼihi faigataʼa ʼe uga ʼihi ke nātou fai te ʼu felāveʼi fakasino ʼe mole heʼeki nātou ʼaoga kiai feiā aipe mo te kava pea mo te toloke.

Te ʼu tupuʼaga ʼaē ʼo te kinakina ʼa te famili

ʼE lahi te ʼu fihifihia kua tau mo te ʼu famili pea ʼe toe feala pe ke fakatupu tuʼutāmaki kia nātou. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke tokoniʼi te ʼu famili ʼaia? Ko te tagata tokoni famili ko John Bradshaw neʼe ina ʼui fēnei: “Ko ʼatatou ʼu lekula faka mātuʼa neʼe mole tokagaʼi fakalelei talu mai te ʼu taʼu e 150. (...) ʼI taku manatu, ko te ʼu lekula ʼāfea ʼe mole heʼeki honatou ʼuhiga.” Kae, ʼe mole maʼu he tagata ʼe ina maʼu te ʼu lekula lelei. Ko Sehova ʼAtua ko te Tupuʼaga ʼo te famili. Ko ia tokotahi ʼe ina ʼiloʼi lelei te tuʼulaga tāfito ʼo te maʼuli faka famili ʼo ʼuhiga mo totatou fīmālie pea mo te meʼa tāfito ʼaē ke maʼu ai he famili fiafia pea mo mālohi. ʼE tonu koa ke tou puna’maʼuli ʼi tana foaki mai kia tatou te tonu ʼi tana Folafola ko te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te kinakina ʼo te famili?

ʼE fakahā e te Tohi-Tapu ʼaia te maui kovi ʼaē ʼo te maʼuli faka famili. Neʼe tuku te ʼuluaki taumatuʼa ʼaē ko Atama mo Eva ki te ʼōloto taulekaleka pea neʼe fakatotonu age kia nāua ke nā gaohi te kele ke liliu ko te palatiso. Neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ko Atama ko te pule ʼo te famili. Ko Eva ko tona “tokoni” peʼe ko tona “fakakatoa”. Kae neʼe fakafeagai leva ia Eva ki te fakatuʼutuʼu ʼaia. Neʼe ina faʼao te tuʼulaga pule ʼo tona ʼohoana pea mo talagataʼa ai ki te tapu e tahi ʼaē neʼe tuku age e te ʼAtua kia nāua. Pea neʼe lituʼa ai Atama ki tona ʼuhiga pule pea mo mulimuli ʼi te talagataʼa ʼa tona ʼohoana. — Senesi 1:26–3:6.

Ko te ʼu fakaʼiloga kovi ʼo te lituʼa ʼaia ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua neʼe mole fualoa tona ʼiloga. ʼI tana mole kei maʼa pea mo faitotonu, ko Atama mo Eva neʼe nā ufiufi pea mo nā ʼiloʼi tanā aga ʼaē neʼe kovi. ʼI tana maʼu tona hoa neʼe palalau fakatuketuke ia Atama ʼo ʼuhiga mo ia, pea ʼi te temi ʼaē kua ina ʼui ia ‘ko te fafine ʼaē neʼe ke foaki mai’. Ko te tali vale ʼaia neʼe ko te kamataʼaga pe ia ʼo te malaʼia ʼo te maʼuli faka taumatuʼa. Ko te kākā ʼa Atama ʼe fua anai ki tana ‘pule ki tona ʼohoana’. Pea kia Eva ʼe ina maʼu anai he “lotoholi” ki tona ʼohoana, pea ʼaki he aga fakavale. — Senesi 2:23; 3:7-16.

ʼE mole fakapuna’maʼuli foki, ko te faiga ʼa Atama pea mo Eva neʼe fua kovi ki tona hōloga. Ko tanā ʼuluaki foha ko Kaino, neʼe ko te tagata fakapō (Senesi 4:8). Ko Lameke, ko te hāko ʼo Kaino, neʼe ko te ʼuluaki tagata neʼe lahi tona ʼu ʼohoana (Senesi 4:19). Ko Atama pea mo Eva neʼe mole nā tuku pe te agahala pea mo te mate kae neʼe nā toe tuku te faʼifaʼitakiʼaga ʼo te famili mahaki ko te ʼaluʼaga ʼaia ʼo te malamanei talu mai fualoa. ʼI te ʼu ʼaho fakamuli ʼaenī, ko te fihi faka famili kua kovi ʼosi.

Te ʼu famili mālolohi

ʼE mole he famili ʼe hāo ʼi te ʼu faigataʼaʼia ʼaē ʼo te temi nei. Ohage la, ko te taumatuʼa mo tanā ʼu ʼofafine e lua ʼe nātou maʼuʼuli ʼi te kiʼi kolo ʼi Amelika. Logope la te mole felogoi faka famili ʼaē ʼo tonatou ʼu vāhaʼa fale mo tanatou ʼu fānau, ko ia ia mo tona ʼohoana ʼe nā felogoi pe nāua mo tanā ʼu ʼofafine, heʼe nā tokakaga ʼo fakamahino ki tanā ʼu ʼofafine te ʼu ʼaluʼaga kovi ʼo te toloke pea mo te ʼu felāveʼi fakasino. ʼI te ʼu afiafi ʼo te mōnite, ʼi te temi ʼaē ko ʼihi tūpulaga ʼe nātou sio televisio, ko nāua ia taumatuʼa mo tanā ʼu ʼofafine ʼe nātou fakatahi ʼo felogoi ki te Tohi-Tapu. Neʼe ʼui fēnei e te tāmai ʼaia: “Ko te afiafi mōnite ko tomatou ʼaho makehe ʼaia ʼe mātou fakatahi pea mo fai palalau. Ko tamā ʼu ʼofafine ʼe nā palalau faʼifaʼitaliha ai ʼo ʼuhiga mo tanā ʼu fihifihia.”

Pea ko te tahi ʼaē meʼa, ko te faʼe ʼe ina taupau tokotahi tana fānau ʼi New York ʼe lelei tona maʼuli faka famili ʼaē mo tana ʼu taʼahine e lua. Koteā tona tupuʼaga? Neʼe ina fakamatala fēnei: “ ʼE mole mātou fakahaʼele te televisio ʼi te lolotoga vāhaʼa. ʼI te ʼaho fuli pe ʼe mātou fai palalau ki te koga tohi ʼo te Tohi-Tapu. ʼE mātou toe taupau foki te afiafi ki hamatou felogoi faka famili ki te Tohi-Tapu.”

Ko te ʼu famili ʼaenī e lua ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼE nātou mulimuli ki te ʼu tokoni ʼaē ʼe tuku mai e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu famili, pea mo nātou maʼuliʼi te ʼu tokoni ʼaē ʼe ʼi ai tonatou ʼu fua. Kae, ʼe mole ko nātou pe ʼaia ʼe maʼuʼuli feiā. Ko te lauʼi teau afe famili ʼe nātou maʼu te ʼu fua manuʼia ohage ko nātou ʼaia ʼi tanatou maʼuliʼi te ʼu lekula ʼaē ʼo ʼuhiga mo te maʼuli faka famili ʼi te tohi ʼaenīb. Koteā te ʼu lekula ʼaia? ʼE feafeaʼi takotou maʼu te lelei ʼo te ʼu lekula ʼaia pea mo tokotou famili? ʼE mātou fakaafe koutou ke koutou lau te ʼu alatike ʼaē ʼi te pasina ka hoa mai.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 4]

Ko te ʼu ʼaluʼaga ʼo te masiva faka ekonomike ʼe nātou fakatupu ai te kinakina ki te ʼu famili ʼaē ʼe tuputupu ʼi te kele.

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

U.S. Navy photo

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼE lahi te ʼu famili ʼe nātou tekeʼi te ʼu faigataʼa ʼaia ia ʼaho nei ʼi tanatou maʼuliʼi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te Tohi-Tapu.