Palatiso Peʼe Huaʼaga ʼOtaʼota — Koteā ʼAē ʼe Koutou Fia Fai Ki Ai?

ʼE MOLE he tahi neʼe feala ke ina kakaʼi ia ia ʼo ʼuhiga mo te koga meʼa ʼaē neʼe sio tonu ki ai ʼi te lakaga ʼaia: neʼe ko te tagata tulisi mai te Eulopa, neʼe fia mālōlō pea neʼe ina fia maʼu he koga meʼa laʼāina ʼi he motu ʼe hage ko he palatiso. ʼI tana fakalaka ʼi te koga meʼa laulahi ʼoneʼia ʼi te mata tai, neʼe ina toʼo fakapotopoto ʼi tona ala te ʼu tuʼuga hina neʼe foafoaʼi, te ʼu tini, te ʼu kato palasitike, te ʼu kamu, te ʼu pepa kofu meʼa mālie, pea mo te ʼu nusipepa. Neʼe mole fiafia ia, he neʼe puna’maʼuli tona loto ʼi tana haʼu ʼo maʼu te taʼi palatiso ʼaia.

Neʼe kua hoko koa la he meʼa feiā kia koutou? He koʼe koa ko te hahaʼi ʼe nātou fakaʼamu ke nātou mālōlō ʼi he ʼu koga meʼa faka palatiso, kae ka nātou aʼu ki te ʼu koga meʼa ʼaia, ʼe nātou haga ʼo fakaliliu ko he ʼu koga meʼa ʼotaʼota?

ʼE mole gata pe ʼi te “palatiso”

ʼE ʼiloga ia ʼe mole ko he fakapelepeleʼi ʼo tona matalelei, ʼo tona maʼa ʼo te ʼu koga meʼa ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi “ko he ʼu koga meʼa faka palatiso” ʼaē ʼe maʼopoʼopo ki ai te hahaʼi mālōlō. Ko te tuʼu ʼo te temi nei ʼe fakahohaʼa e te tefu ʼi te potu fuli pe. ʼE lahi te ʼu gāue ʼe nātou ʼulihi ʼaupito ʼaki tanatou fakatupu te ʼu tuʼuga ʼotaʼota. Ko te ʼu ʼotaʼota kona ʼaē neʼe mole lelei tona fakaʼaogaʼi pea mo te ʼu mahuahua kalasini ʼe feala pe ke nātou maumauʼi te ʼu koga meʼa lalahi ʼo totatou kele, ʼo mole feala ai leva he maʼuli ʼa niʼihi ʼi te ʼu koga meʼa ʼaia.

ʼE toe fakaʼuli pe la mo te ʼu tau. Koia ko te malamanei neʼe maʼuli ʼi te meʼa fakamataku ʼaia, ʼi te taʼu 1991 ko te tau ʼaē ʼi te Golfe persique neʼe ko he tahi pe ʼaenā fakakatoa ki te ʼulihi ʼo te kele. Ko te ʼu kautau ʼo Irak neʼe nātou tutu te ʼu tane kalasini e 600 neʼe tuʼu ʼi ai, ʼo fakaliliu ai te Koweït “ko he sio faka ʼifeli fakamataku”, ohage ko tona fakamatalatala e te nusipepa ʼo te Eulopa. Ko te nusipepa ʼo Siamani ko te Géo neʼe ina fakahigoaʼi te ʼifeli ʼaia “ko te toe tautea fakamataku ʼo te malamanei neʼe mole heʼeki fakahoko e te tagata”.

ʼI te ʼosi ʼo te tau ʼaia, neʼe kamata aipe te gāue fakamaʼa. Moʼo matematehi ʼo te ʼu tane kalasini ʼaē neʼe tutu, neʼe loaloaga te ʼu māhina neʼe nātou gāue kinakina ai. Neʼe fakahā e te Kautahi faka malamanei ki te maʼuli haohaoa ko te tefu ʼaē neʼe tuputupu ʼi te Koweït neʼe lava pe ke ina matehi he tokolahi ko tona tupu ʼi te 10 ki te teau.

ʼE mole faʼa tuʼutāmaki kae ʼe fakatupu ʼita ʼaupito

Ko he faʼahi ʼo ʼuhiga mo te mafola lahi ʼo te tefu ʼi te kele ʼe maʼuhiga pea mo fakamataku, ʼe lauʼi afe te ʼu kiʼi koga meʼa neʼe hoko ai te tefu. Ko te hahaʼi ʼe laku haʼele tanatou ʼu ʼotaʼota pea mo nātou ʼe fai paki ʼi te ʼu kaupā ʼe ko he kau fakaʼuli ʼe mole faʼa tuʼutāmaki, kae ʼe nātou toe lagolago pe foki ki te toʼo ʼaē ʼi te kele ʼo tona ʼu meʼa maʼuhiga ke liliu ai ko he palatiso.

ʼI ʼihi koga meʼa, ko te ʼu fai paki ʼi te ʼu kaupā ʼe ko he agamahani ia pea ko te hahaʼi ʼo te ʼu koga meʼa ʼaia kua nātou liliu ko he hahaʼi ʼe “kivi ki te ʼu paki”, ʼe mole fakatokagaʼi pe la e hina tahi. ʼE fai te ʼu fai paki ʼaia ʼi te ʼu kaupā ʼi te ʼu ala ʼo te ʼu saliote afi ʼi te lalo kele, ʼi te ʼu kaupā ʼo te ʼu falefata, pea mo te ʼu fale fai telefoni. Pea lahi te ʼu fai paki ʼi te ʼu kaupā ʼo te ʼu fale mamaʼo faka puleʼaga.

Ko ʼihi kolo ʼe fonu ai te ʼu falefata ʼe tokakovi pea mo lāvaki. Ko te ʼu nofoʼaga ʼo te hahaʼi maʼu meʼa ʼe matakovi ʼaki te ʼu loto fale pea mo te ʼu malaʼe ʼe mole fakatokatoka lelei. Ko te ʼu motokā popo, pea mo te ʼu masini kua maumau, pea mo te ʼu toega toloke ʼe faka gaohaʼa ʼi te ʼu malaʼe ʼo te ʼu fale gāue kele ʼaē ʼe feala ko he ʼu koga meʼa matamatalelei.

Ko ʼihi koga meʼa, ʼe hage ia ʼe mole tuʼaniaʼi e te hahaʼi te ʼuli ʼo tonatou ʼu sino. ʼE nātou meʼa noaʼi tanatou fai teuteu ʼaē ʼe ko he meʼa ʼe mole tonu ke fakaʼaogaʼi kae ʼe toe kau pe ʼi te ʼaluʼaga ʼo te temi. Ko nātou ʼaē ʼe nātou leleiʼia te fakamaʼa, ʼe faka ʼuhigaʼi ia nātou ʼaia ohage ko ni hahaʼi ʼe nātou mulimuli ki he ʼu aga ʼāfea.

ʼE ko he toe gāue ia!

ʼE ko he toe gāue fakamaʼa ʼe ʼaoga anai moʼo fakafoʼou te ʼu matatai, te ʼu vao matuʼa, pea mo te ʼu moʼuga ʼo totatou nofoʼaga ohage ko te ʼu palatiso ʼaē ʼe paki ʼi te ʼuluaki pasina ʼo te ʼu nusipepa — ʼo mole lau ai te ʼu kolo lalahi, mo te ʼu kolo liliki pea mo te ʼu fale gāue kele feiā aipe mo te hahaʼi totonu!

Ko te tagata tulisi ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi ʼoluga neʼe fiafia ʼi tana sio ki te kūtuga fakamaʼa neʼe nātou tae ʼi te ʼu ʼaho ki muli age te ʼu tuʼuga ʼotaʼota. Kae, ʼi tanatou mavae, neʼe nātou tuku te ʼu eveʼi sioʼata, te ʼu tapuniʼi hina, te ʼu pepa ʼe pulusi ʼi te ʼu tini, pea mo te tuʼuga toega suluka. Māʼia pe la ʼi tona kua ʼosi fakamaʼa, neʼe kei hage pe te koga meʼa ʼaia ko he huaʼaga ʼotaʼota kae neʼe mole ko he palatiso ia.

Ko he fakamaʼa katoa moʼo hāofaki te kele ke ʼaua naʼa liliu ko he huaʼaga ʼotaʼota ʼe fakamaʼua anai ke toʼo fuli te ʼu ʼotaʼota fuli ʼaia. ʼE ʼi ai koa he fakatuʼutuʼu ki he faʼahiga fakamaʼa feiā? Kapau ʼe ʼi ai he taʼi fakamaʼa feiā, ʼe feafeaʼi? Ko ai anai ka ina fai? Ko ʼafea?