ʼE Feala Koa Ke Puipui Koutou e Te ʼu Meʼa Taupau Faka Lasio?

KO TE cristal neʼe tuku ʼi te taga ʼo te tagata Pelesile. Ko te foʼi piesi faka lasio ʼa te tagata faigaoʼi Amelika. Ko te koluse ʼo Sagato Brigitte ʼe tautau ʼi ʼoluga ʼo te palepale ʼo te ʼapi ʼo te famili Ilelani. Ko te toko miliona ʼe nātou faka ʼuhigaʼi te ʼu meʼa ʼaia ohage ko he ʼu meʼa moʼo taupau nātou peʼe ko he ʼu kiʼi kahoaa. ʼI tanatou manatu ko te ʼu meʼa taupau ʼaia ʼe feala ke nātou tauʼi te ʼu meʼa kovi ʼe hoko kia nātou feiā aipe mo honatou hāofakiʼi mai ai.

Koutou fakatokagaʼi te fenua ko Pelesile. ʼI te manatu ʼa te nusipepa Veja, tokolahi te kau Pelesile ʼe nātou tau “te ʼu koga ʼo te mata maka pea mo te ʼu maka maʼuhiga ʼaē ʼe tuku kiai te mālohi ke maʼu e ia ʼaē ʼe ina tau te lasio pea mo te ʼu mālohi ʼaē ki te sino feiā aipe mo te ʼatamai”. ʼI tanatou tuʼania naʼa nātou fihi mo te ʼu mālohi fakatemonio, ko ʼihi ʼi te fenua ʼaia ʼe nātou fakatuʼu he fakatā faka lotu peʼe ko he koga tohi ki te kaupā ʼo ʼonatou ʼu ʼapi. Ko ʼihi pe foki ʼe nātou fakaʼaogaʼi te Tohi-Tapu ohage ko he meʼa taupau taputapu; ʼe nātou tuku fakahāhā tuʼumaʼu ʼi he fuga laupapa ʼi te pasina ʼo te Pesalemo 91.

ʼI te potu toga ʼo Afelika, ko te muti, peʼe ko te faitoʼo fakafenua, ʼe mole fakaʼaogaʼi pe moʼo maʼu he mālōlō kae ʼe toe hage ia ko he meʼa taupau ki te ʼu malaʼia. Ko te mahaki, ko te mate, ko te ʼu faigataʼaʼia ʼi te faʼahi ʼaē ʼo te falā, pea mo te ʼu fai ʼakau fakaloto mamahi ʼe tautau ʼui ko te fua ʼaia ʼo te ʼu faitutuku ʼe fai e te ʼu fili peʼe ko te mole fakafimālieʼi ʼaē ʼo te ʼu loto ʼo te ʼu kui ʼaē kua mamate. ʼI te agamāhani ʼe maʼu te muti mai te tagata faifaitoʼo ʼo te kolo vao, ʼaē ʼe ina gaohi te ʼu vai mai te ʼu lau ʼakau, pea mo te ʼu fuʼu ʼakau, peʼe ko te ʼu koga ʼo te ʼu manu. Kae ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga, ʼe mole gata pe te muti ʼi te ʼu kolo vao; ko te aga ia ʼe mafola ʼi te ʼu kolo lahi ʼo te potu toga ʼo Afelika. Ko te ʼu tagata gāue pea mo te kau maʼu pepa ʼo te univelesitē ʼe nātou falala ki te muti.

Ko te kumi ʼo te lasio ʼe toe hoko pe foki ʼi te ʼu fenua ʼo te Eulopa. Ko te tohi ʼo te ʼu Studies in Folklife Presented to Emyr Estyn Evans ʼe nātou fakamahino mai, ʼo fēnei: “ ʼE mole he palokia peʼe ko he kolo ʼi Ilelani ʼe hāla ai te aga ʼaenī ʼaē ko te tautau ʼi te ʼu matapā peʼe ʼi te ʼu fale fata he ʼu tapugā vaeʼi hōsi.” Ko he tahi meʼa māhani ʼi te koga meʼa ʼaia ko te ʼu koluse ʼe fili ʼaki te vao ʼo tautau ʼi ʼoluga ʼo te ʼu palepale pea mo te ʼu matapā moʼo taupau ʼo nātou. Ko te ʼu hahaʼi mamata ʼe nātou ʼui ki te meʼa ʼaia, ʼi tona hā mai, tokolahi te kau Ilelani ʼe nātou faka ʼuhigaʼi te ʼu taʼi meʼa fakatupu manavahe ʼaia ʼe mole ko he ʼu meʼa ʼe ʼi ai hona fua mamafa. Kae, ko ʼihi ʼe nātou fakapōʼuli ʼosi ki te ʼu meʼa ʼaia.

Ko te kumi ʼo he puipui

ʼE fakaʼalu feafeaʼi te ʼu faʼahiga akonaki fakatupu manavahe ʼaia? ʼE mahino ia, ko te ʼu akonaki ʼaia ʼe fakaʼaoga moʼo fakafimālie te meʼa tāfito ʼaē ke maʼu ai e te hahaʼi tonatou tokalelei. Pea, ko te tokofia koa ʼe nātou fīmālie ʼi ʼonatou ʼu loto fale, ʼo toe feiā aipe mo te haʼele ʼi te ʼu ala ʼi te pōʼuli? Fakatahiʼi atu kiai mo te kinakina ʼaē ʼo te tokaga pea mo te fafaga ʼo te ʼu fānau. Ei, ʼe tou maʼuli ʼi te meʼa ʼaē ʼe higoaʼi e te Tohi-Tapu “ko te ʼu temi faigataʼa”. (2 Timoteo 3:1, The New English Bible.) Koia ʼaē ʼi te agamāhani, ko te hahaʼi ʼe nātou holi mālohi ki he ʼu meʼa moʼo puipui ʼo nātou.

ʼE feala ke hoko te faʼahi ʼaia tāfito la ʼi te ʼu agaʼi fenua ʼaē ko te ʼu faʼahiga agaaga kehekehe fakatemonio pea mo fakamanamana ʼe logona. Ko te mataku ki te ʼu laumālie ʼaē ʼe ʼui ʼo te kau mate peʼe vikitima ʼi he faitutuku ʼa he fili, ʼe feala ke fakaʼaogaʼi he meʼa taupau peʼe ko he kiʼi kahoa moʼo puipui. Kae, ko te tohi The World Book Encyclopedia ʼe ina ʼui: “Tokolahi te hahaʼi ʼe nātou nonofo mo te ʼu tuʼania ʼe mole fakatupu fīmālie kia nātou. Ko te ʼu meʼa fakatupu mataku noa ʼe tokoni moʼo lolomi te ʼu taʼi tuʼania ʼaia heʼe nātou foaki te tokalelei. ʼE nātou toe fakafimālieʼi te hahaʼi ke nātou maʼu te meʼa ʼaē ʼe nātou loto kiai pea mo tekeʼi ʼonatou ʼu tuʼania.”

ʼE fakalotolotolua te mālohi ʼo te ʼu kiʼi kahoa

Pea tahi ʼaē, ko te ʼu kiʼi faʼahiga kahoa kehekehe feiā aipe mo te ʼu meʼa taupau, neʼe tauʼi ki te kia, neʼe ʼave, pea mo fakahāhā e te hahaʼi ʼi te malamanei katoa. Kae ʼe tonu koa ke tui, ʼe feala ki he meʼa taupau neʼe faʼu pe e te nima ʼo te tagata ke ina tuku he faʼahiga puipui? E lahi te ʼu meʼa ʼe fakaʼaogaʼi māhani ohage ko he ʼu meʼa taupau, ʼe ko he ʼu koloā e lahi tonatou faʼu. Ko te fakamoʼoni ki he meʼa neʼe faʼu ʼi he fale gāue ʼe feala anai ke ina foaki he mālohi fakamanamana, ʼe felogoi koa ia mo te manatu ʼaē ʼe tonu pea mo maʼu e te hahaʼi fuli? ʼO toe feiā aipe mo he vai neʼe teuteuʼi pe e he tagata faifaitoʼo ʼi he kolo vao, ko he fefioʼaki pe ʼo he ʼu meʼa ʼe tou maʼu ʼi te kele — ko te ʼu aka, ko te ʼu vao, pea mo ʼihi pe meʼa feiā. He koʼe koa ʼe maʼu anai ʼi te vai ʼaia neʼe fefioʼaki hona ʼu meʼa fakamanamana? Pea tahi ʼaē, ʼe ʼi ai koa he fakamoʼoni lelei ko te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi te ʼu kiʼi kahoa ʼe nātou maʼuʼuli fualoa age nātou — peʼe nātou fiafia age — ia nātou ʼaē ʼe mole nātou fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa ʼaia? ʼE mole ko nātou pe koa la ʼaē ʼe nātou fai te ʼu taʼi meʼa taupau fakamanamana ʼaia ʼaē ʼe vikitima ki te mahaki pea mo te mate?

ʼO mole ʼui ke ina foaki he puipui moʼoni ki te hahaʼi pea mo he loto lolomi ʼi tonatou maʼuli, ko te fakaʼaoga ʼo te ʼu kiʼi kahoa pea mo te ʼu meʼa taupau ʼe fakaloto vaivaiʼi moʼoni te hahaʼi mai he fakasiosio poto ʼo ʼuhiga mo te tauʼi ʼo ʼonatou ʼu fihifihia pea mo fakaloto mālohiʼi nātou ke nātou haga ki te lasio ohage ko he faitoʼo kia meʼa fuli. Ko te falala ki te mālohi ʼo te ʼu kiʼi kahoa ʼe toe feala pe foki ke ina tuku kia ia ʼaē ʼe ina fakaʼaogaʼi, he manatu hāla ʼo ʼuhiga mo te tokalelei. Ko he tagata ʼe konahia ʼe feala pe ke ina ʼui ko te ʼu koga ʼo tona sino pea mo tona ʼu fealagia ʼe lelei, kae kapau ʼe faiga ke taki he motokā, ʼe mahino ia ʼe tuʼutāmaki ia pea mo niʼihi. Ko ia ʼaē ʼe ina tuku tana falala ki he mālohi ʼo he kiʼi kahoa ʼe feala ke ina fai he meʼa kovi kia ia totonu pe. Ko te fakaʼamu ʼaē ki he puipui, ʼe feala ke ina fai he ʼu meʼa vale peʼe ko he fai ʼo he ʼu tonu ʼe mole lelei.

Ko te tui ki te mālohi ʼo te ʼu kiʼi kahoa ʼe toe ʼi ai pe te tahi ʼu meʼa fakatupu tuʼutāmaki ʼe ū ki te toko miliona ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi. Koteā te ʼu tuʼutāmaki ʼaia, pea ʼe mole ʼi ai koa la ia he faʼahiga meʼa lelei moʼo valoki he kovi? Ko te alatike ka hoa mai ʼe talanoa anai ki te ʼu fehuʼi ʼaia.

[Nota ʼi te lalo pasina]