ʼE Nātou Avahi Tonatou ʼu Mata Ki Te Logo Lelei

“ ʼE MOLE siʼisiʼi age leva te ʼuʼui ʼo te lagi koteʼuhi ʼe mole sio kiai he tagata kivi,” ko te ʼui ʼaia ʼa te taʼaga lea faka Danois. Kae ʼi te lahi ʼo totatou ʼu maʼumaʼua ʼi te ʼaho fuli, ʼe tou sio koa ki te ʼuʼui ʼo te lagi? ʼE tou loto falala koa ʼo ʼuhiga mo te temi ka haʼu? ʼE tou faka tuʼi moʼoni koa ki te logo lelei ʼaē ʼe talanoa kiai te Folafola ʼa te ʼAtua, ia te Tohi-Tapu?

ʼI te alatike kua hili, neʼe tou talanoa ki te ʼu ʼaluʼaga ʼo te kivi ʼi te faʼahi fakasino. Tou vakaʼi age nei te tahi sio ʼe maʼuhiga age. Heʼe ko te sio ʼaia ʼe fakalogo kiai totatou maʼuli manuʼia fualoa pea mo te maʼuli ki ʼamuli ʼo nātou ʼaē ʼe tou ʼofa mamahi ki ai.

ʼE mahino papau ia, ʼe tou felāveʼi mo “te ʼu temi maʼuhiga ʼaupito mo faigataʼa.” (2 Timoteo 3:1) Koteā ʼapē te meʼa ʼe hoko ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou faiga ke haʼele lelei tonatou maʼuli, ʼaē ʼe nātou felāveʼi mo te ʼu mahaki pea mo te ʼu fihifihia faka famili, pea mo te ʼu heʼe faitotonu ʼi te faʼahi faka sosiale pea mo te heʼeʼofa? Meʼa fakaʼofaʼofa foki, tokolahi mole kei nātou falala ki tonatou ʼu kaumeʼa, ki te lotu, pea mo te ʼu puleʼaga. ʼAki te mahino ʼaē ʼe mole maʼu he puleʼaki ki te ʼu meʼa ʼaia, ko ʼihi ʼe nātou ʼui ko tonatou ʼu fihifihia ʼe mole maʼu anai kiai he fakatokatoka. ʼI te nusipepa ʼo Pelesile (Jornal da Tarde), ʼe ʼui fēnei e Jacob Pinheiro Goldberg: “Ko te hahaʼi, ʼi tanatou felāveʼi ʼaē mo te ʼaluʼaga faigataʼa, ʼi te lahi fau ʼo tonatou ʼu fihifihia ʼe mole kei ia nātou te fakakaukau fakapotopoto, ʼo nātou tuku tanatou falala ki he meʼa faka misitelio fakatupu ʼita.” Kae, māʼiape la mo te ʼu temi ʼaē ʼe faigataʼa ai, ʼe tou fia fakapotopoto.

Ke ke fakakaukauʼi age muʼa, ʼe ʼaoga kia koe pea mo tou famili he fale, pea ʼe mole faigataʼa ia te faʼahi ʼo te paʼaga. Lagi ʼe ke ʼalu anai ʼo fakasiosio pea mo ʼaʼahi he ʼu fale ʼi he ʼu kolo kehekehe. Logope la hou fakaoloolo e te tagata faifakatau fale, ko te fale ʼaē ʼe ke loto kiai ʼe mole ke maʼu. Kae, ʼuhi he ko te maʼuli fīmālie pea mo tokalelei ʼo tou famili ʼe pipiki ki te faʼahi ʼaia, ʼe mole ke situʼa ki te kumi ʼaē ʼo hokotou fale, ko tau manatu koa la ʼaia? ʼI te temi nei, fakakaukau age muʼa te fiafia ka hoko ʼi te temi ʼaē ʼe ke maʼu ai te fale ʼo tou loto.

Ohage pe ko te temi ʼaē neʼe koutou fakaʼaogaʼi moʼo kumi he tahi age fale, he koʼe koa ʼe mole koutou vakaʼi te Tohi-Tapu ke koutou maʼu ai he puleʼaki ki tokotou ʼu fihifihia? Ohage pe ko te ʼaoga ʼaē ke sivisivi lelei te ʼu faʼahi fuli ʼi muʼa ʼo te totogi ʼo he ʼapi, ʼe toe ʼaoga pe foki ke tou fakakaukauʼi lelei te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou lau ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua. Pea ʼe maʼuhiga age tatatou ia maʼu pea mo tali te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼAtua pea mo Sesu Kilisito ʼi hatatou maʼu ʼo he fale. Neʼe ʼui e Sesu fēnei: “Koʼeni te faka ʼuhiga ʼo te maʼuli heʼegata, ke nātou haga ʼo ʼiloʼi ia koe, ia koe ʼaē, ko te ʼAtua moʼoni pe e tahi, pea mo ia ʼaē neʼe ke haga fekauʼi mai, ko Sesu Kilisito.”—Soane 17:3.

Kae kapau ko te logo ʼo te Tohi-Tapu ʼe maʼuhiga ʼaupito, he koʼe koa ʼe hahaʼi ia nātou ʼaē ʼe kivi ʼo ʼuhiga mo te logo lelei? Koʼeni tona tupuʼaga, pea ko he faʼahi ʼe feala ke fakapuna’maʼuli ki te tokolahi, “ko te malamanei katoa ʼe takoto ia ʼi te mālohi ʼo te agakovi.” (1 Soane 5:19) Pea ko Satana te Tevolo “neʼe ina fakakiviʼi te ʼatamai ʼo te hahaʼi ʼe mole tui, talia naʼa faka mālamagia nātou e te mālama gigila ʼo te logo lelei faka kolōlia ʼo ʼuhiga mo Kilisito, ʼaē ko ia ko te paki ʼo te ʼAtua.” (2 Kolonito 4:4) Logope la tatatou sisio ʼaki totatou ʼu mata, ko te ʼuto ʼaē ʼe ina fakamahino te mālama ʼaē ʼe hū ki te ʼu mata. Koia ʼaē, ko he tahi ʼe kivi ʼe toe ʼui pe foki ko he tahi “ ʼe mole lava ke fakasiosio lelei ki he meʼa.” Ko te meʼa ʼaia ʼe ina fakamanatuʼi mai te palalau ʼiloa ʼaenī: “ ʼE mole he tahi ʼe kivi age ia ia ʼaē ʼe mole fia sio.”

Ko he tahi ʼe kivi ʼe mole feala ke sio ki he meʼa ʼi ʼona muʼa, koia ʼe feala ke lavea. Ko te kivi ʼa te tokolahi ʼi te faʼahi fakasino ʼe mole feala ke fetogi ʼi te temi nei, kae ʼe feala pe ki te tokolahi ke ʼaua naʼa nātou kivi ʼi te faʼahi fakalaumālie.

ʼE Nātou Hāo Mai Te Kivi Fakalaumālie

Ohage pe ko te fakatupu kovi ʼo ni ʼu ʼaluʼaga ʼuli ki te ʼu mata, ʼo toe feiā aipe ki he ʼaluʼaga heʼeʼaoga ʼe feala ke ina fakatupu he kivi ʼi te faʼahi ʼo te ʼu aga ʼaē ʼe tonu ke fai. Tahi ʼaē meʼa, neʼe fakatokagaʼi e Sesu Kilisito ʼo ʼuhiga mo te ʼu akonaki pea mo te ʼu talatisio ʼa te tagata. Neʼe ina fakahā fakalelei ko te kau takitaki lotu ʼo tona temi neʼe nātou fakahēhē tanatou ʼu faga ōvi: “Ko te kau takitaki kivi ia nātou. Pea kapau ʼe takitaki e he kivi ia he tahi kivi, pea ʼe nā fetōki toko lua anai ia nāua ki he luo.”—Mateo 15:14.

ʼE ko he meʼa fakafiafia kia nātou ʼaē ʼe nātou avahi tonatou ʼu mata ki te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua koteʼuhi neʼe mole fakahēhē nātou e te kau takitaki kivi! Neʼe tala e Sesu fēnei: “Neʼe ʼau haʼu ki te malamanei ʼuhi ko te fakamāu ʼaenī: ke sio ia nātou ʼaē ʼe mole feala ke nātou sio.” (Soane 9:39) Kae, e feafeaʼi kia nātou ʼaē ʼe kivi ʼi te faʼahi fakalaumālie hanatou sisio? Tou hoko atu tatatou sivisivi ʼaē ʼo te kivi ʼi te faʼahi fakasino.

ʼI te temi nei kua lahi te ʼu fealagia kia nātou ʼaē ʼe mole kei faʼa lelei tanatou sio. Neʼe mole feiā ʼi te temi ʼaē. ʼI muʼa ʼo te fakatuʼu ʼo te faleako makehe e Valentin Haüy ʼi te taʼu 1784 maʼa te kau kivi, neʼe mole heʼeki fai ni ʼu fakatuʼutuʼu lelei ki te faʼahi ʼaia. Ki muli age, neʼe maʼu e Louis Braille te fealagia neʼe fakahigoaʼi pe kia ia moʼo tokoni ki te kau kivi. Neʼe ina fai te meʼa ʼaia ke feala ai he lautohi ʼa te kau kivi.

E feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te kivi ʼi te faʼahi fakalaumālie? ʼI te ʼu taʼu pe ʼaenī kua hili neʼe lahi te ʼu fakatuʼutuʼu moʼo fakahā te logo lelei ki te ʼu potu taupotu ʼo te kele. (Mateo 24:14) ʼE fiafia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi tanatou foaki he ʼamanaki ki te kau kivi ʼi te faʼahi fakalaumālie feiā ki te kau kivi ʼi te faʼahi fakasino.

Neʼe tohi fēnei e te fafine Pelesile: “ ʼE ʼau fia fakahā ʼe feala taku sio ʼi te faʼahi fakalaumālie logope la taku kivi ʼi te faʼahi fakasino. ʼI ʼAtua taulekaleka! ʼE mātou fiafia ʼi tamatou ʼiloʼi ko ‘Sehova ʼe ina folahi anai tona nima pea ʼe ina fafaga anai te loto ʼo te meʼa maʼuli fuli pe.’ ” (Pesalemo 145:16) Pea kia Jorge, ʼe kivi pe mo ia, ʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE feala pe ke fakanounou toku maʼuli kia temi e lua: toku maʼuli ʼaē ia muʼa ʼo taku ʼiloʼi te kau Fakamoʼoni pea mo toku maʼuli ʼaē ki muli mai ʼi taku ʼiloʼi ia nātou. . . . ʼAki te kau Fakamoʼoni, neʼe ʼau kamata sio fakalelei pea mo mahino ki te malamanei. ʼE ʼau felogoi lelei mo te hahaʼi fuli ʼo te kokelekasio.” ʼE ko he meʼa fakafiafia, ʼe foaki mai e te Tohi-Tapu kia tatou te ʼamanaki ʼaē kua vave pe te mole toe maʼu ʼo he kivi ʼi te fuga kele, ʼi te faʼahi fakasino ʼo toe feiā mo te faʼahi fakalaumālie. ʼE feafeaʼi anai te fakahoko ʼo te faʼahi ʼaia? ʼE feafeaʼi anai hatatou sio ʼi te kele ko “Sehova ʼe ina avahi te ʼu mata ʼo te kau kivi”?—Pesalemo 146:8.

Ko Te Faitoʼo Tologa Pe e Tahi—Ko Te Puleʼaga ʼo Te ʼAtua

Logope la te ʼu faʼahiga faitoʼo kua maʼu, ʼe kei lahi pe te ʼu mahaki ʼaē ʼe nātou fakatupu te kivi, te mamahi, pea mo te mate. Koia, koteā ʼaē ʼe tonu ke fai moʼo pulihi te pakupaku, te ʼu faʼahi fakatupu tuʼutāmaki ki te maʼuli mālōlō, pea mo te lotomamahi ʼaē ʼe fakatupu ʼaki te puli ʼo te sio pea mo te fiafia ʼo te maʼuli? Ko te fakamālōlō ʼaē neʼe fai e Sesu ki te kau kivi pea mo ʼihi neʼe ko he faʼifaʼitaki ʼi he faʼahi pe e tahi ʼo te kele ʼo he meʼa ka fakahoko anai ʼi te temi ka haʼu. Meʼa fakafiafia, ko tana ʼu akonaki pea mo te ʼu fakamālōlō ʼaē neʼe ina fai neʼe ko he ʼu tapuakina fakatomuʼa ʼaia ʼe tonu ke mafola ʼi te kele katoa ʼaki te takitaki ʼa te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.

Ko te fakamālōlō ʼi te kele katoa kua ōvi mai pe.a Ko te polokalama fakamālōlō fakaʼatua ʼaia ʼe fakahā ʼi he ʼaluʼaga matalelei e te ʼapositolo ko Soane, ʼo fēnei: “Neʼe ina fakahā mai te vaitafe ʼo te maʼuli, ʼe tāsilo ohage ko te kilisitale. ʼI te ʼu kauvai ʼo te vaitafe neʼe ʼi ai te ʼu fuʼu ʼakau ʼo te maʼuli ʼe fua ki te ʼu taʼukai e hogofulu-ma-lua ʼo tona fuaʼi ʼakau, ʼo fua ʼaia ʼi te māhina fuli. Pea ko te lau ʼo te ʼu fuʼu ʼakau neʼe ko he ʼu meʼa neʼe fakaʼaoga ki te fakamālōlō ʼo te ʼu puleʼaga.”—Fakahā 22:1, 2.

Ko te ʼu fasiga palalau ʼaē ko te “vai ʼo te maʼuli” pea mo te “fuʼu ʼakau ʼo te maʼuli,” ʼe nātou fakatātā mokā hili te fakatuʼu agakovi ʼaenī, ko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te fakamālōlō, ʼe nātou taki mamalie anai te malamanei ki te maʼuli haohaoa. ʼIo, ko te ʼu tapuakina ʼo te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu (ʼe kau ai te fakamolemole katoa ʼo te ʼu agahala), ʼo fakatahi kiai mo te mālama ʼaē kia Sesu Kilisito pea mo tana Tāmai, ʼe nātou foaki anai te maʼuli haohaoa pea mo heʼegata.—Soane 3:16.

Te Maʼuli Manuʼia ʼi Te Mālama Foʼou ʼa Te ʼAtua

Koia, koutou fakakaukauʼi age muʼa, ko he kele ʼe mole ʼi ai te fakapō, te fakahehema, peʼe ko te masiva. Fakakaukauʼi age muʼa te maʼuli fīmālie ʼo tokotou famili ʼi he Palatiso kua toe fakafoʼou. (Isaia 32:17, 18) ʼE ko he meʼa fakaofoofo anai he mamata ki he ʼu faʼahiga lanu kehekehe ʼaki he ʼatamai pea mo he ʼu fealagia ʼe haohaoa!

“ ʼE māhani te tagata ʼi te maʼuli ʼi he koga meʼa, ko te ʼu meʼa fuli, ohage ko te mālama, te lanu pea mo te ʼu faʼahiga meʼa ʼe fetogi tuʼumaʼu pe. Ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu ʼe fetofetogi pe ia, ko te ʼui ʼaia ʼa Faber Birren. Ko te lanu ʼe ko he meʼa matalelei ia ʼo te mālama ʼaenī; pea ʼi te kele, ʼe mole ko he meʼa ia ʼe tahitahiga tona maʼu. ʼE fakalogo ʼaupito kiai te fiafia ʼo te maʼuli.”

ʼE ko he meʼa ʼofa lahi te sio ʼaē ʼo te ʼu mata! ʼE ko he meʼa fakafiafia anai mokā ʼe ʼalaʼi anai te ʼu mata ʼo ia ʼaē ʼe kivi ʼi te faʼahi fakasino ʼo toe feiā aipe ʼi te faʼahi fakalaumālie!

ʼIo, ʼi te Palatiso ʼaē ka toe fakatuʼu, ko te kivi pea mo ʼihi ake ʼu māʼimoa ʼe mole nātou toe fakatupu lotomamahi anai ki te manuʼia! ʼE mole toe ʼi ai anai he tahi ʼe hē. ʼAki te mālohi anai ʼo te ʼofa moʼoni, ko te hahaʼi fuli ʼe nātou fiafia anai ʼi te faʼahi fakalaumālie. Ko te faʼahi ʼaia ʼe ʼamanaki ke hoko ʼi te temi ka haʼu, kae ʼe maʼuhiga ʼi te temi nei ke tou maʼu te ʼofa ʼo Ia ʼaē ʼe ina fakahoko anai tana fakapapau faka polofeta ʼaenī: “ ʼI te temi ʼaia ʼe ʼalaʼi ai anai te ʼu mata ʼo te kau kivi”!—Isaia 35:5.

[Nota ʼi te lao pasina]

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼI te temi ʼaia ʼe ʼalaʼi ai anai te ʼu mata ʼo te kau kivi!