Neʼe Faʼa Kātaki Ia Sopo—ʼE Feala Hatatou Faʼa Kātaki Mo Tatou!
“Koʼeni! ʼE mātou kalaga manuʼia ia nātou ʼaē neʼe nātou faʼa kātaki.”—Sake 5:11.
1. Koteā ʼaē neʼe ʼui e te Kilisitiano kua ʼāfea ʼo ʼuhiga mo tana ʼu ʼahiʼahi?
‘ ʼE TULI ʼau e te Tevolo! ʼE ʼau logoʼi te meʼa pe ʼaē neʼe logoʼi e Sopo!’ ʼAki te ʼu palalau ʼaia, neʼe fakahā e A. H. Macmillan te ʼu meʼa ʼaē ʼi tona loto ki tona kaumeʼa lelei ʼi te ʼu pilō ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe fakaʼosi e te Tēhina ko Macmillan tana lele ʼi te kele ʼi tona taʼu 89 ʼi te ʼaho 26 ʼo ʼAukusito 1966. Neʼe mahino ia ki ai ko te ʼu fua lelei ʼo te gāue agatonu ʼo te kau Kilisitiano fakanofo ohage ko ia “ ʼe ʼolo mo nātou.” (Fakahā 14:13) ʼIo, ko te kau Kilisitiano fakanofo ʼe nātou hoko atu anai te gāue ʼa Sehova ʼaki he fakatuʼuake ki te maʼuli tuputupua ʼi te lagi. Neʼe fakafiafia tona ʼu kaumeʼa ʼi te maʼu e te Tēhina ko Macmillan te fakapale ʼaia. Kae, ʼi te ʼu taʼu fakaʼosi ʼo tona maʼuli ʼi te kele, neʼe lahi te ʼu ʼahiʼahi neʼe tau mo ia, ʼo kau ai tana mahamahaki ʼaia neʼe fakatupu ai tana mahino katoa ki te ʼu fakahala ʼa Satana ke ina holoʼi tana agatonu ki te ʼAtua.
2, 3. Neʼe ko ai ia Sopo?
2 ʼI te temi ʼaē neʼe ʼui ai e te tēhina ko Macmillan neʼe ina logoʼi te meʼa ʼaē neʼe logoʼi e Sopo, neʼe talanoa ki te tagata neʼe ina kātakiʼi te ʼu ʼahiʼahiʼi lahi ʼo ʼuhiga mo te tui. Ko Sopo neʼe nofo ʼi “te fenua ʼo Usa,” lagi ʼi te potu tokelau ʼo Alapi. Neʼe kau ʼi te hōloga ʼo te foha ʼo Noe ko Semi, pea neʼe ko he tagata atolasio ia kia Sehova. ʼE mahalo neʼe hoko te ʼahiʼahiʼi ʼo Sopo ʼi te vaha ʼo te temi ʼaē neʼe mate ai ia Sosefo pea mo te temi ʼaē neʼe fakamoʼoni ai e Moisese ko he tagata agatonu. Lolotoga te temi ʼaia, neʼe mole he tagata neʼe tatau mo Sopo ʼo ʼuhiga mo te aga faka lotu. Neʼe fakatokagaʼi e Sehova ia Sopo ohage ko he tagata ʼe mole hana lākahala pea ʼe totonu ia, pea mo manavasiʼi ki te ʼAtua.—Sopo 1:1, 8.
3 ʼI tona ʼuhiga “tagata lahi ʼi te hahaʼi katoa ʼo te Potu Hahake,” neʼe kaugamālie te ʼu tagata kaugana ʼa Sopo, pea neʼe fakaʼau tana ʼu manu fāgai ki te 11 500. Kae neʼe maʼuhiga age ki ai te ʼu koloā fakalaumālie. Ohage ko te ʼu tāmai ʼaē ʼe aga faka lotu ʼi te temi nei, neʼe lagi ako e Sopo tona ʼu foha e fitu pea mo tona ʼu ʼofafine e tolu ʼo ʼuhiga mo Sehova. Tatau aipe la mo te temi ʼaē neʼe nātou mavae ai ʼi tona ʼapi, neʼe gāue ohage he pelepitelo ʼo mōlaga te ʼu sakilifisio maʼa nātou, tāfito ʼi te ʼu lakaga ʼaē neʼe nātou agahala ai.—Sopo 1:2-5.
4. (a) He koʼe ʼe tonu ke fakatokagaʼi e te kau Kilisitiano ʼaē ʼe fakatagaʼi te tagata ʼaē ko Sopo? (b) ʼO ʼuhiga mo Sopo, koteā te ʼu fehuʼi ʼe tou fakatokagaʼi anai?
4 Ko Sopo ko he tagata ʼe tonu ke fakatokagaʼi e te kau Kilisitiano ʼaē ʼe fakatagaʼi, koteʼuhi ke feala he fakamālohiʼi ʼo nātou totonu ʼo ʼuhiga mo te faʼa kātaki fualoa. Neʼe tohi fēnei e te tisipulo ko Sake: “Koʼeni! ʼE mātou kalaga manuʼia ia nātou ʼaē neʼe nātou faʼa kātaki. Neʼe koutou logo ki te faʼa kātaki ʼa Sopo pea mo te ikuʼaga neʼe tuku ake e Sehova, ko Sehova ʼe fonu ʼi te ʼofa pea mo te manavaʼofa.” (Sake 5:11) Ohage ko Sopo, ʼe ʼaoga ki te kau tisipulo fakanofo ʼa Sesu pea mo te “toe hahaʼi tokolahi” ʼo te temi nei, he faʼa kātaki ke nātou tauʼi ʼo mālo ʼi te ʼu ʼahiʼahiʼi ʼo ʼuhiga mo tanatou tui. (Fakahā 7:1-9) Koia, koteā te ʼu ʼahiʼahi ʼaē neʼe kātakiʼi e Sopo? He koʼe koa neʼe hoko te ʼu meʼa feiā? Pea e feafeaʼi hatatou maʼu he ʼu lelei mai te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ki ai?
Ko He Fehuʼi Maʼuhiga ʼAupito
5. Koteā ʼaē neʼe hoko ʼi te lagi, kae mole ʼiloʼi e Sopo?
5 Ko te fehuʼi lahi neʼe lagaʼi ʼi selo, kae neʼe mole ʼiloʼi e Sopo. ʼI te tahi ʼaho, “neʼe hū ai te ʼu foha ʼo te ʼAtua moʼoni ke nātou tutuʼu ia muʼa ʼo Sehova.” (Sopo 1:6) Neʼe kau ai te ʼAlo ʼulu tokotahi ʼo te ʼAtua, te Folafola. (Soane 1:1-3) Neʼe toe ʼi ai foki mo te kau ʼaselo agatonu pea mo te kau ʼaselo talagataʼa, ‘te ʼu foha ʼo te ʼAtua.’ (Senesi 6:1-3) Neʼe kau ai ia Satana, koteʼuhi ko tona kapu ifo mai te lagi neʼe mole hoko ʼi muʼa ʼo te fakatuʼu ʼo te Puleʼaga ʼi te 1914. (Fakahā 12:1-12) ʼI te temi ʼo Sopo, neʼe lagaʼi e Satana te fehuʼi maʼuhiga ʼaupito. Neʼe ina fakahā he loto mahalohalo ʼo ʼuhiga mo te faitotonu ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova ki te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe ina fakatupu.
6. Koteā ʼaē neʼe faigaʼi e Satana ke ina fai, pea neʼe ina loiʼi feafeaʼi ia Sehova?
6 Neʼe fehuʼi age e Sehova “ ʼE ke haʼu maifea?” Neʼe tali fēnei age e Satana: “Neʼe ʼau ʼevaʼeva pe ʼi hē mo hē ʼi te kele pea mo feʼaluʼaki ai.” (Sopo 1:7) Neʼe feʼaluʼaki ke ina kai he tahi. (1 Petelo 5:8, 9) ʼAki tana holoʼi te agatonu ʼo te hahaʼi ʼaē ʼe nātou tauhi kia Sehova, ʼe faigaʼi e Satana ke ʼaua naʼa fakalogo lelei he tahi ki te ʼAtua, ʼuhi ko tona ʼofa ʼaē ki ai. ʼI tana fakahā te fehuʼi, neʼe ʼui age fēnei e Sehova kia Satana: “Kua ke tokagaʼi taku kaugana ko Sopo, ʼe mole he tahi ʼe tatau mo ia ʼi te kele, ko te tagata ʼe mole hana lākahala pea ʼe totonu ia, ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua pea mo fakatafa mai te kovi?” (Sopo 1:8) Neʼe mulimuli ia Sopo ki te ʼu lekula fakaʼatua ʼaē ʼe nātou fakatokagaʼi tona ʼuhiga heʼe haohaoa. (Pesalemo 103:10-14) Kae neʼe tali fēnei age e Satana: “ ʼE mole ʼi ai koa la he tupuʼaga ʼo te manavasiʼi ʼa Sopo ki te ʼAtua? Neʼe mole koa la ke fakatuʼu he ʼā moʼo puipui ʼo ia, pea mo tona ʼapi, pea mo te meʼa fuli pe ʼa ia, ʼi te fenua katoa? Te gāue ʼo ʼona nima, neʼe ke tapuakinaʼi, pea ko tana faga manu kua mafola ʼi te kele.” (Sopo 1:9, 10) Neʼe loiʼi ai e te Tevolo ia Sehova ʼaki tana ʼui ʼaē ʼe mole he tahi ʼe ʼofa pea mo tauhi kia te Ia ʼuhi ko tanatou fakafetaʼi ki te tuʼulaga pea mo te ʼu kalitate ʼa Sehova kae ʼe Ina fakaoloolo te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakatupu ke nātou tauhi kia te Ia. Neʼe takuʼaki e Satana ko Sopo neʼe tauhi ki te ʼAtua ʼuhi ko tana ʼu fakatuʼutuʼu pe ʼaʼana, kae mole fai ʼuhi ko tona ʼofa ki ai.
ʼE ʼOhofi e Satana!
7. Neʼe feafeaʼi te haga ʼa te Tevolo ʼo fakafihiʼi te ʼAtua, pea neʼe tali feafeaʼi e Sehova?
7 Neʼe ʼui fēnei e Satana: “Kae, moʼo fetogi, fakalelei muʼa, ka ke faoʼi atu tou nima ki ai, pea ke fā ki te ʼu meʼa fuli ʼa ʼana, pea ke sio pe ʼe mole anai laukovi kia te koe ki tou fofoga.” ʼE feafeaʼi anai he tali ʼa te ʼAtua ki te taʼi fakafifihi ʼaia? Neʼe tali fēnei age e Sehova: “Koʼeni, ko te ʼu meʼa fuli ʼa ʼana ʼe ʼi ʼou nima. Kae ʼaua pe naʼa ke faoʼi tou nima kia te ia!” Neʼe lau fēnei e te Tevolo ko te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe maʼu e Sopo neʼe tapuakina, pea mo fakatuputupu, pea mo puipui. Neʼe fakagafua e te ʼAtua ke mamahi ia Sopo, kae mole gaohi tona sino. ʼAki tona lotomālohi ke ina fakahoko te mamahi, neʼe mavae ai Satana mai te fakatahi.—Sopo 1:11, 12.
8. (a) Koteā te ʼu koloā ʼa Sopo ʼaē neʼe puli? (b) Neʼe koteā moʼoni koa “te afi ʼo te ʼAtua”?
8 Mole tuai, pea kamata te fakataga ʼa Satana. Neʼe fakahā age e te tagata kaugana ʼa Sopo kia Sopo totonu te logo kovi ʼaenī: “Ko te faga pipi neʼe nātou lolotoga gāueʼi te kele pea ko te ʼu asino fafine neʼe lolotoga kakai ʼi ʼonatou tafa, pea mo te hūfi mai ʼo te kau Sapea pea neʼe nātou ʼave, pea neʼe nātou tāmateʼi te kau kaugana ʼaki te mata ʼo te hele.” (Sopo 1:13-15) Ko te puipui neʼe kua toʼo mai te ʼu koloā ʼa Sopo. ʼOsi atu pe ʼaia, pea toe fakahoko te tahi mālohi fakatemonio, ʼo tupu ai te ʼui ʼa te tahi tagata kaugana: “Ko te afi ʼo te ʼAtua neʼe to mai te lagi pea neʼe ulo ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu ōvi pea mo te ʼu tagata kaugana, pea neʼe ina fakaʼauha ia nātou.” (Sopo 1:16) Neʼe ko he aga fakatēvolo te fakahā ʼaē ko te ʼAtua ʼaē ʼe tupu ai te ʼu taʼi malaʼia ʼaē neʼe tau mo tana kaugana totonu! Koteʼuhi ko te ʼuhila ʼe haʼu mai te lagi, neʼe faigafua he tukugakoviʼi ʼo Sehova, kae ʼi tona fakahagatonu, ko te afi neʼe haʼu ia mai te haʼuʼaga fakatemonio.
9. Neʼe lalave feafeaʼi koa te malaʼia ʼi te faʼahi faka ekonomike ki te ʼu felogoi ʼa Sopo pea mo te ʼAtua?
9 Kae ʼaki te toe hoko atu pe ʼo te fakataga ʼa Satana, neʼe fakamatala e te tahi tagata kaugana, neʼe ʼave e te kau Kalitia te ʼu kamelo ʼa Sopo pea neʼe nātou tāmateʼi te hahaʼi gāue fuli ʼaē neʼe ʼi ai. (Sopo 1:17) Logope neʼe hoko kia Sopo he malaʼia ʼi te faʼahi faka ekonomike, ko te faʼahi ʼaia neʼe mole ina holoʼi tana felogoi mo te ʼAtua. ʼE feala koa hakotou kātakiʼi he toe puli ʼi te faʼahi ʼo te ʼu koloā, kae mole puli ai takotou agatonu kia Sehova?
ʼE Hoko Mai Te Malaʼia ʼe Lahi Age
10, 11. (a) Koteā ʼaē neʼe hoko ki te ʼu tamaliki e hogofulu ʼa Sopo? (b) ʼI te hili ʼo te mate ʼo te fānau ʼa Sopo, neʼe ina faka ʼuhiga feafeaʼi ia Sehova?
10 Neʼe mole heʼeki ʼosi te fakatagaʼi ʼo Sopo e te Tevolo. Koʼeni te tahi logo ʼa te tahi tagata kaugana: “Ko tou ʼu foha pea mo tou ʼu ʼofafine neʼe nātou lolotoga kakai pea mo ʼinu vino ʼi te ʼapi ʼo tanatou tēhina, te foha ʼuluaki. Pea koʼeni te matagi lahi neʼe haʼu mai te potu ʼo te toafa, pea neʼe ina fueʼi te ʼu tuliki ʼaē e fā ʼo te ʼapi, ʼo tupu ai tana mapeʼe ifo ki te kau tūpulaga pea neʼe nātou mamate fuli ia. Pea ko ʼau pe ʼaenī neʼe hāo, ia ʼau tokotahi ʼaenī, moʼo fakahā atu kia te koe te logo.” (Sopo 1:18, 19) Ko ia ʼaē ʼe mole heʼeki mahino ʼe feala pe hana ʼui ko te maumau ʼaē neʼe fakatupu e te matagi ʼaia neʼe ko ‘te gāue ʼa te ʼAtua.’ Kae ko te mālohi fakatemonio ʼaē neʼe ina ʼohofi ia Sopo ʼi te ʼu faʼahi ʼaē ʼe lalave gafua ai ki tona loto.
11 ʼI tana tau ʼaē mo te mamahi, ‘neʼe haeʼi e Sopo tona kofu ʼaē mole hona nimaʼi kofu, pea mo ina kosi tona ʼulu, pea neʼe punou ifo ki te kele ʼo hu.’ Kae, koutou fakalogo ki ʼana ʼu palalau. “Neʼe foaki e Sehova pea neʼe toʼo e Sehova. Ke hoko atu te tapuakina ʼo te huafa ʼo Sehova.” ʼE toe ʼui e te fakamatala: “ ʼI te ʼu faʼahi fuli ʼaia neʼe mole agahala ia Sopo pea neʼe mole ina tuku he meʼa ʼe kovi ki te ʼAtua.” (Sopo 1:20-22) Kua toe tō ia Satana. ʼI tokotou ʼuhiga kaugana ʼa te ʼAtua, koteā anai te meʼa ʼaē ka koutou fai mo kapau ʼe hoko atu kia koutou he mamahi ʼi te mate ʼo he tahi neʼe koutou ʼofa mamahi ki ai? Ko tatatou tauhi katoa kia Sehova pea mo te falala ʼaē kia te ia ʼe ina faka fealagia mai hatatou kātaki aipe ʼi totatou ʼuhiga tagata agatonu, ohage ko tana fai e Sopo. Ko te kau Kilisitiano fakanofo ʼo feiā mo tanatou ʼu kaugā fagona, ʼaē ʼe nātou maʼu te ʼamanaki ʼo he maʼuli ʼi te kele, ʼe feala ke nātou maʼu he fakaloto fīmālie pea mo he mālohi mai te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te faʼa kātaki ʼa Sopo.
Ko Te Fehuʼi Kua Fakaʼau ʼo Maʼuhiga ʼAupito
12, 13. ʼI te tahi fakatahi ʼi selo, koteā ʼaē neʼe fakaʼui e Satana, pea neʼe feafeaʼi te tali ki ai ʼa te ʼAtua?
12 Neʼe toe fai e Sehova te tahi fakatahi ʼi tona ʼafioʼaga ʼi selo. Kua liliu ia Sopo ko he tagata ʼe mole kei ʼi ai hana fānau, ko he tagata kua masiva, pea ʼe hage mai ia ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakahoko te ʼu faʼahi ʼaia, kae neʼe ina taupau aipe tana agatonu. ʼE mahino ia, neʼe mole tali ia e Satana te hala ʼo tana ʼu tukugakovi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea mo Sopo. ʼI te temi ʼaē, neʼe fakalogo te ʼu ‘foha ʼo te ʼAtua’ ki te ʼu fetalanoaʼaki ʼa Sehova pea mo Satana ʼo ʼuhiga mo te fakatau ʼo te fehuʼi ki tona ikuʼaga.
13 ʼI tana pāui ia Satana, neʼe fehuʼi age e Sehova: “ ʼE ke haʼu maifea?” Neʼe koteā tana tali? “Neʼe ʼau ʼevaʼeva pe ʼi hē mo hē ʼi te kele pea mo feʼaluʼaki ai.” ʼE toe fakatokagaʼi age e Sehova tana tagata kaugana ʼe mole hana lākahala pea ʼe totonu ia, ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua, ʼaē ko Sopo, ʼaē ʼe kei ina taupau maʼu aipe tana agatonu. Neʼe tali fēnei e te Tevolo: “Ko te kili ki te kili, pea ko meʼa fuli ʼe maʼu e te tagata, ʼe ina foaki anai ia ki tona nefesi. Moʼo fetogi, fakalelei muʼa, ʼunuʼunu atu tou nima, pea mo ala ki tona hui pea mo tona kakano, pea ke sio ai leva peʼe mole laukovi anai ki tou fofoga.” Neʼe tali fēnei age e te ʼAtua: “Koʼeni ʼe ʼi tou nima! Kae ke ke tokaga ki tona nefesi!” (Sopo 2:2-6) ʼI tana lau ʼaē neʼe mole heʼeki toʼo katoa e Sehova tana ʼu puipui, neʼe fakaʼui e Satana ke fakamamahiʼi te ʼu hui pea mo te kakano ʼo Sopo. Neʼe mole fakagafua ki te Tevolo ke ina matehi ia Sopo; kae neʼe ʼiloʼi e Satana ko te mahaki fakasino ʼe ina fakamamahiʼi anai ia ia pea mo ina fakahā anai ʼe lolotoga mamahi ko he tautea ʼa te ʼAtua ki te ʼu agahala fakafūfū.
14. Koteā ʼaē neʼe fakatupu e Satana ia Sopo, pea koʼe neʼe mole feala ki he tagata ke ina fakamālōlō ia ia?
14 ʼI tana mavae mai te fakatahi ʼaia, neʼe fakahoko leva e Satana ʼaki he fakafiafia agakovi ʼaupito. Neʼe ina fakatupu ia Sopo “te foʼi polo kua kovi, mai te ʼalofi vaʼe ki te tumutumu ʼo tona ʼulu.” Neʼe ko he toe mamahi ʼaē neʼe kātakiʼi e Sopo ʼo kaku ki tana nofo ʼi te ʼu lefulefu pea mo vaku ia ia ʼaki he kogaʼi ipu kua foa! (Sopo 2:7, 8) ʼE mole he tōketā tagata neʼe feala hana fakamālōlō ia ia mai te toe mamahi fakalialia ʼaia pea mo fakalainoa, koteʼuhi neʼe fakatupu ia e te mālohi ʼa Satana. Neʼe gata pe ko Sehova neʼe ina lava fakamālōlō ia Sopo. Kapau ko koutou ko he kaugana ʼa Sehova ʼe mahamahaki, ke ʼaua naʼa galo ia koutou ko te ʼAtua ʼe feala hana tokoni atu kia koutou ke koutou loto faʼa kātaki pea ʼe feala hana foaki atu kia koutou te maʼuli ʼi he mālama foʼou ʼe puli ai te mahaki.—Pesalemo 41:1-3; Isaia 33:24.
15. Koteā ʼaē neʼe fakaneke e te ʼohoana ʼo Sopo ke ina fai, pea neʼe koteā tana tali?
15 Pea, neʼe ʼui fēnei age e te ʼohoana ʼa Sopo: “ ʼE kei ke taupau maʼu pe koa tau agatonu? Laukovi ki te ʼAtua pea ke mate!” ʼE faka ʼuhiga te kupu “agatonu” ki he tauhi haohaoa, pea neʼe lagi palalau fakamanuki tona ʼohoana ke haga ia Sopo ʼo laukoviʼi te ʼAtua. Kae neʼe ina tali fēnei: “Ohage pe ko te palalau ʼa te ʼu fafine galivale, ʼe toe feiā aipe mo tau palalau. ʼE tou tali anai pe koa mai te ʼAtua te meʼa ʼaē ʼe lelei kae mole tou tali te meʼa ʼaē ʼe kovi?” Māʼia mo te kākā ʼaia ʼa Satana neʼe mole hona fua, koteʼuhi ʼe ʼui fēnei mai kia tatou: “ ʼI te ʼu faʼahi fuli pe ʼaia neʼe mole agahala ia Sopo ʼaki tona ʼu laugutu.” (Sopo 2:9, 10) Koutou fakakaukauʼi age ko he ʼu hahaʼi ʼo totatou famili neʼe tonu ke nātou ʼui mai ʼe tou gaʼegagaʼe ohage he ʼu hahaʼi vavale ʼi tatatou ʼu faiga faka Kilisitiano pea mo nātou fakalotoʼi tatou ke tou lītuʼa kia Sehova ʼAtua. Ohage ko Sopo, ʼe tou lava kātakiʼi he ʼahiʼahi feiā koteʼuhi ʼe tou ʼoʼofa kia Sehova pea mo tou loto ke tou fakavikiviki tona huafa taputapu.—Pesalemo 145:1, 2; Hepeleo 13:15.
Ko Te ʼu Tagata Aga Fakakākā Pea Mo Fiatuʼu e Tolu
16. Ko ai ʼaē neʼe nātou lau ʼe nātou ʼōmai moʼo fakaloto fīmālieʼi ʼo Sopo, kae neʼe fakaʼaogaʼi feafeaʼi nātou e Satana?
16 ʼI tanatou liliu ʼaē ko he meʼa gāue ʼa Satana, neʼe ʼōmai te ʼu “kaumeʼa” e toko tolu, ʼe lau ʼe nātou ʼōmai moʼo fakaloto fīmālieʼi ʼo Sopo. Ko te tahi ko Elifasi, e lagi ko he hākoga ʼo Apalahamo ʼaki ia Esau. Koteʼuhi ko Elifasi ʼaē ʼe ʼuluaki palalau, e lagi ko ia ʼaē ʼe matuʼa age ia nātou. Neʼe kau ai mo Pilitate, ko he hākoga ʼo Sua, ko he foha ʼo Apalahamo ʼaki ia Ketula. Ko te tolu tagata ko Sofale, ʼe ʼui ko te Naamatite, moʼo hinoʼi tona famili peʼe ko te koga meʼa ʼaē ʼe nofo ai, lagi ʼi te potu tokelau ʼo Alapi. (Sopo 2:11; Senesi 25:1, 2; 36:4, 11) Ohage pe ko nātou ʼaē ʼe nātou faigaʼi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke nātou lītuʼa ki te ʼAtua, ko te ʼu tagata ʼaia e tolu neʼe puleʼi e Satana ko te faiga ʼaē ke fakamoʼoni e Sopo tana lākahala ʼi te ʼu talaʼakiʼi loi pea mo maumauʼi tana agatonu.
17. Koteā ʼaē neʼe fai e te toko tolu ʼaia, pea koteā ʼaē neʼe mole nātou fai lolotoga ia ʼaho e fitu pea mo po e fitu?
17 Neʼe fakahā lelei e te toko tolu ʼaia tonatou ʼoʼofa ʼaē kia Sopo ʼaki tanatou fetāgihi, mo tanatou hae ʼonatou ʼu kofu, pea mo lī te efu ki tonatou ʼu fuga ʼulu. Kae neʼe nātou heheka mo Sopo ʼaho e fitu pea mo po e fitu ʼo mole nātou fai pe la he palalau fakaloto fīmālie e tahi! (Sopo 2:12, 13; Luka 18:10-14) ʼI te ʼaluʼaga ʼo te mole ʼi ai he maʼuli fakalaumālie ʼo te ʼu tagata kākā pea mo fiatuʼu ʼaia e tolu, neʼe mole pe la he meʼa fakaloto fīmālie e tahi neʼe nātou ʼui ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo tana ʼu fakapapau. Kae neʼe nātou maʼu te ʼu manatu hala pea neʼe kua nātou teuteu ke nātou fakaʼaoga moʼo tauʼi ʼaki ia Sopo ʼo te ʼosi hili pe ʼaē ʼo te fakahā tanatou mamahi. Ko he meʼa ʼe lelei ke fakatokagaʼi, ʼi muʼa ʼo te kaku ki te fakaʼosi ʼo te ʼu ʼaho e fitu ʼo te fakalogologo, neʼe heka te tūpulaga ko Eliu ʼi te faʼahi neʼe feala ai hana logo mai ki te ʼu fai palalau.
18. He koʼe koa neʼe kumi e Sopo he fīmālie ʼi te mate?
18 Neʼe tuʼusi leva e Sopo te nofo fakalogologo. ʼI tana mole maʼu ʼaē he palalau fakaloto fīmālie mai te toko tolu, neʼe ina laukoviʼi tona ʼaho tupu pea mo feʼekeʼaki pe koʼe neʼe fakaloaloa tona maʼuli mamahi. Neʼe ina kumi te fīmālie ʼi te mate, ʼo mole pe la manatu ʼe feala anai hana toe maʼu he fiafia moʼoni ʼi muʼa ʼo tana mate, ʼi te temi ʼaē kua puli fuli ai ʼona ʼu koloā, pea mo maʼuli mamahi ʼi te mate ʼo te ʼu hahaʼi neʼe ʼofa mamahi ki ai, pea mo tona mahaki kovi. Kae neʼe mole tuku e te ʼAtua ke maʼuli mamahi ʼaupito ia Sopo ʼo kaku ai mo tana mate.—Sopo 3:1-26.
ʼE Tauʼi e Te Kau Fakakovi ʼa Sopo
19. Ko te ʼu potu fea ʼaē neʼe tukugakoviʼi hala ai ia Sopo e Elifasi?
19 Ko Elifasi ʼaē neʼe ʼuluaki palalau ʼi te ʼu fakahoahoa talaga e tolu ʼaē neʼe nātou ʼahiʼahiʼi ki muli age te agatonu ʼa Sopo. ʼI tana ʼuluaki akonaki, neʼe fehuʼi fēnei age e Elifasi: “Ko te potu fea ʼaē kua molehi ai te [hahaʼi] ʼaē ʼe totonu?” Neʼe ina ʼui neʼe lagi fai e Sopo he meʼa ʼe kovi ʼaē ʼe tupu ai tona tauteaʼi e te ʼAtua. (Sopo, ʼi te ʼu kapite 4 mo te 5) ʼI tana lua akonaki, neʼe manukiʼi e Elifasi te poto ʼa Sopo pea mo ina fehuʼi fēnei age: “Koteā he meʼa ʼe ke ʼiloʼi ʼe mole ʼiloʼi ia e mātou?” Neʼe lau e Elifasi neʼe faigaʼi e Sopo ke ina fakahā ia ia totonu ʼe māʼoluga age ʼi te Māfimāfi. ʼI te fakaʼosi ʼo tana lua akonaki, neʼe ina fakamatalatala ko Sopo ʼe lākahala ʼi te ʼapositasia, mo te aga fakakākā pea mo te loi. (Sopo, ʼi te kapite 15) ʼI tana akonaki fakaʼosi, neʼe tukugakoviʼi e Elifasi ia Sopo ki te ʼu tuʼuga agakovi—aga fakakākā, tana mole ʼave he foʼi pane pea mo he moʼi vai ki ʼaē ʼe faigataʼaʼia, pea mo te kau fafine vitua pea mo te tamaliki ʼaē ʼe mole honatou ʼu mātuʼa.—Sopo, ʼi te kapite 22.
20. Neʼe feafeaʼi te agaaga ʼo te ʼu tauʼi ʼo Sopo e Pilitate?
20 ʼI tona ʼuhiga ʼaē ko ia te lua tagata ʼaē ke palalau ʼi te ʼu fakahoahoa talaga e tolu, neʼe mulimuli tuʼumaʼu aipe ia Pilitate ki te kupu tāfito ʼaē neʼe fakatuʼu e Elifasi. Ko te ʼu akonaki ʼa Pilitate neʼe nounou age kae neʼe māsila age ia. Neʼe ina tukugakoviʼi ai ko te ʼu fānau ʼa Sopo neʼe nātou fai te aga ʼe kovi pea koia ʼaē ʼe tau ai mo nātou ke nātou mamate. ʼAki te fakakaukau hala, neʼe ina fakaʼaogaʼi te fakatā ʼaenī: Ohage ko te ʼu papyrus pea mo te ʼu kaho ʼe mae pea mo mamate ʼi te mole ʼi ai ʼo he vai, ʼo toe feiā aipe kia “nātou fuli ʼaē ʼe nātou galoʼi te ʼAtua.” Ko te palalau ʼaia ʼe moʼoni, kae neʼe mole faka ʼuhiga ia kia Sopo. (Sopo, ʼi te kapite 8) Neʼe fakatatau e Pilitate te ʼu mamahi ʼa Sopo ki ʼaē ʼe hoko ki te kau agakovi. (Sopo, ʼi te kapite 18) ʼI tana tolu akonaki ʼaē neʼe nounou, neʼe fakamatalatala e Pilitate, ko te tagata ʼe ko “he ʼugaga” pea mo “he ʼunukele” pea koia ʼe mole maʼa ia ia muʼa ʼo te ʼAtua.—Sopo, ʼi te kapite 25.
21. Koteā ʼaē neʼe tukugakoviʼi ai ia Sopo e Sofale?
21 Ko Sofale neʼe ko te tolu tagata ʼaē neʼe kau ʼi te talaga. Ki te ʼu potu fuli ʼaē neʼe palalau kiai, ʼe ʼalu tatau mo te ʼu palalau ʼaē ʼa Elifase pea mo Pilitate. Neʼe tukugakoviʼi e Sofale ia Sopo ko tana agakovi pea mo ina uga ia ia ke ina līaki tana ʼu agahala. (Sopo, ʼi te ʼu kapite 11 mo te 20) ʼI te hili ʼo te lua koga ʼo te talaga, neʼe gata ai leva te palalau ʼa Sofale. Neʼe mole ina toe fai hana palalau ʼi te tolu koga ʼo te talaga. Kae, lolotoga te talaga, neʼe tali e Sopo ʼaki te lototoʼa ki tana kau fakakovi. Ohage la, ʼi te tahi lakaga neʼe ina ʼui fēnei: “Ko koutou fuli ko te ʼu tagata fakaloto fīmālie aga fakakinakina! ʼE ʼi ai koa he gataʼaga ʼo te ʼu palalau ʼaē ʼe hage pe ko te matagi?”—Sopo 16:2, 3.
ʼE Feala Tatatou Faʼa Kātaki
22, 23. (a) Ohage pe ko te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Sopo, e feafeaʼi he lava faigaʼi e te Tevolo ke ina maumauʼi tatatou agatonu ʼaē kia Sehova ʼAtua? (b) Logope neʼe kātakiʼi e Sopo te ʼu ʼahiʼahi kehekehe, koteā ʼaē ʼe feala ke tou feʼekeʼaki ʼo ʼuhiga mo tana aga?
22 Ohage pe ko Sopo, ʼe feala hatatou felāveʼi mo he ʼahiʼahi ʼi he temi, pea ʼe feala ke fakaʼaogaʼi e Satana te lotovaivai pea mo ʼihi faʼahi ki tana ʼu faiga moʼo maumauʼi ʼo tatatou agatonu. ʼE feala pe hana faigaʼi ke tou fakafeagai kia Sehova mokā tou tau mo he ʼu faigataʼaʼia faka ekonomike. Ka mate he tahi neʼe tou ʼofa mamahi ki ai peʼe tou mahahaki, ʼe feala pe ke faigaʼi e Satana ke tou tukugakoviʼi te ʼAtua. Ohage ko te ʼu kaugā fagona ʼa Sopo, ʼe feala ke tukugakoviʼi hala tatou e he tahi. Ohage ko tana fakahā e te Tēhina ko Macmillan, ʼe feala pe ke ‘tuli tatou’ e Satana, kae ʼe feala hatatou faʼa kātaki.
23 Ohage ko te meʼa kua tou vakaʼi, neʼe kātakiʼi e Sopo tana ʼu ʼahiʼahi kehekehe. Kae neʼe kinakina koa ʼi tana faʼa kātaki? Neʼe lotomamahi moʼoni koa? Tou vakaʼi pe neʼe puli moʼoni koa ia Sopo te ʼamanaki katoa.
ʼE Feafeaʼi Anai Hakotou Tali?
◻ Koteā te fehuʼi lahi neʼe lagaʼi e Satana ʼi te temi ʼo Sopo?
◻ Neʼe koteā ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi moʼo ʼahiʼahiʼi kovi ʼo Sopo?
◻ Koteā ʼaē neʼe haga te ʼu “kaumeʼa” ʼo Sopo e tolu ʼo tukugakoviʼi ai ia ia?
◻ Ohage pe ko te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Sopo, e feafeaʼi he lava faigaʼi e Satana ke ina maumauʼi tatatou agatonu ʼaē kia Sehova?
[Paki ʼo te pasina 10]
A. H. Macmillan