Ko Te Kau Pule ʼi Te ʼu Faʼahi Fakalaumālie

KO AI koa ʼaē ʼe pule ki te malamanei? ʼE ʼi ai koa he ʼu faʼahiga takitaki fakalaumālie? Peʼe haga pe koa te ʼAtua ia ʼo tuku te hahaʼi ke nātou tahi tokakaga kia nātou totonu pe? ʼI tatatou kumi te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, tou vakaʼi age muʼa te meʼa neʼe hoko ʼi te temi ʼaē neʼe haʼu ai Sesu Kilisito ʼo fai tana minisitelio ʼi te kele.

Ki muli age ʼo tona papitema, neʼe ʼahiʼahiʼi Sesu e te laumālie fakapulipuli ʼe higoa ko Satana te Tevolo. ʼI tana fakamatala te ʼahiʼahi ʼi te ʼu ʼahiʼahiʼi ʼaia, ʼe ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Neʼe toe ʼave ia [Sesu] e te Tevolo ki he moʼuga māʼoluga ʼaupito, pea ina fakamamata age ai te ʼatu puleʼaga katoa ʼo malamanei mo tonatou kolōlia.” (Mateo 4:8) Pea neʼe ʼui maʼa Satana kia Sesu: “ ʼE ʼau foaki atu anai kia te koe te pule katoa ʼaenī pea mo te kolōlia ʼo te ʼu puleʼaga fuli ʼaenī, he neʼe foaki mai kia te ʼau, pea ʼe ʼau foaki ki ʼaē ʼe ʼau loto ki ai. Koia, kapau ʼe ke fai e koe ʼi ʼoku muʼa he atolasio, ʼe liliu katoa anai ko hau ʼu meʼa ʼa koe.”—Luka 4:6, 7.

Neʼe tala e Satana ʼe nofo ia mo te pule lahi ki te ʼu puleʼaga fuli ʼo te malamanei. Neʼe fakafisi koa ia Sesu ki te palalau ʼaia ʼa Satana? Kailoa. ʼE mahino ia, neʼe fakamoʼoni pe Sesu ki te faʼahi ʼaia ʼi te tahi ʼaluʼaga ʼi tana talanoa ʼaē ʼo ʼuhiga mo Satana ohage “ko te pule ʼo te malamanei.”—Soane 14:30.

ʼI te manatu ʼa te Tohi-Tapu, ko Satana ʼe ko te ʼaselo agakovi ʼe ina maʼu te mālohi lahi. Ko te ʼapositolo Kilisitiano ko Paulo ʼe ina fakapipiki tahi ia Satana mo “te ʼu mālohi fakalaumālie agakovi” pea ʼe talanoa kia nātou ohage ko he “kau pule ʼo te mālama ʼo te ʼu fakapōʼuli.” (Efesi 6:11, 12) ʼO hilifaki atu kiai, neʼe ʼui e te ʼapositolo ko Soane ko “te malamanei katoa ʼe takoto ia ʼi te mālohi ʼo te agakovi.” (1 Soane 5:19) Ko te tohi Fakahā ʼo te Tohi-Tapu ʼe ina fakahā ko Satana ʼe ina “fakahēʼi te kele katoa.” (Fakahā 12:9) ʼI hona ʼaluʼaga fakatātā, ʼe toe ʼui e te tohi ʼo Fakahā ko Satana ko te talakone ʼe ina foaki ki te faʼahiga tuʼu faka politike ʼo te mālama ʼaenī “tona mālohi mo tana hekaʼaga faka hau pea mo te pule lahi.”—Fakahā 13:2.

Ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te malamanei ʼe toe fakamoʼoni pe foki ʼe ʼi ai te mālohi agakovi ʼe gāue nei, ʼo ina gaohi te hahaʼi ke nātou malaʼia. Koteā te tahi tupuʼaga ʼaē ʼe mole feala ai ki te ʼu puleʼaga fakatagata ke nātou fakatuʼu te tokalelei? Koteā ʼapē ʼaē ʼe ina uga ai te hahaʼi ke nātou fefehiʼaʼaki pea mo fematehiʼaki? Neʼe ʼui e te fafine neʼe lotomamahi ʼi tana sio ki te agamālohi pea mo te ʼu mate ʼaē ʼi te tau sivile: “ ʼE mole ʼau ʼiloʼi peʼe lava feafeaʼi ke hoko te ʼu meʼa fakamataku ʼaia. ʼE mole faka tuʼakoi pe ia ki he fefehiʼaʼaki. ʼE ko te laumālie agakovi ʼaē ʼe ina lolotoga gaohi te hahaʼi ke nātou tahi fematehiʼaki.”

Ko Te Laumālie Neʼe Fakafeagai Ki Te ʼAtua

Ia ʼaho nei, tokolahi ʼe mole nātou tui ko Satana te Tevolo ʼe maʼuli. Kae, ʼe mole gata pe, te ʼui ʼaē ko ia ko te fakatuʼutuʼu kovi ʼi te malamanei, ohage ko te manatu ʼa ʼihi. Ko te Tohi-Tapu pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te malamanei ʼe nātou fakahā ko ia ʼe maʼuli moʼoni. Pea tahi ʼaē, ko Satana ʼe fakafeagai ʼaupito kia Sehova ʼAtua. ʼE moʼoni, ko Satana ʼe mole tatau ia mo te ʼAtua. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko Sehova ʼe ko te Tupuʼaga māfimāfi, ʼe ko ia ko te Pule totonu ki te ʼu meʼa maʼuli fuli ʼo te ʼatulaulau katoa.—Fakahā 4:11.

Neʼe mole fakatupu e te ʼAtua he laumālie agakovi ke fakafeagai age kia te ia. Kailoa, ko te ʼaselo ʼi “te ʼu foha ʼo te ʼAtua” neʼe ina fakatuputupu ʼi tona loto te manatu pe ʼaē kia ia totonu, ke ina faʼao te atolasio ʼaē ʼe tāu pe mo Sehova. (Sopo 38:7; Sake 1:14, 15) Ko te holi ʼaia neʼe ina taki ia ia ki te ala ʼo te talagataʼa ke fakafeagai ai ki te ʼAtua. ʼAki tana talagataʼa, ko te meʼa maʼuli fakalaumālie ʼaia neʼe ina fakaliliu pe ia ia totonu ko Satana (ʼe faka ʼuhiga “Ko he tahi ʼe fakafeagai”) pea mo Tevolo (ʼe faka ʼuhiga “ko he tahi ʼe gutuloi”). ʼI te fakatokagaʼi ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaia, ʼe feala pe ke koutou punamaʼuli he koʼe neʼe fakagafua kia Satana ke ina puleʼi te malamanei.

He Koʼe Neʼe Fakagafua Kia Satana Ke Pule

ʼE kei koutou manatuʼi koa pe koteā ʼaē neʼe ʼui age e Satana kia Sesu ʼo ʼuhiga mo te pule ʼaē ki te kele? “ ʼE ʼau foaki atu anai kia te koe te pule katoa ʼaenī . . . he neʼe foaki mai kia te ʼau,” ko te ʼui ʼaia ʼa Satana. (Luka 4:6) ʼE hā ʼi te palalau ʼaia ko Satana te Tevolo ʼe fai tana pule he neʼe fakagafua e te ʼAtua. Kae he koʼe koa ʼe tuku e te ʼAtua ke fai e Satana tana pule?

Ko te tali ki te fehuʼi ʼaia ʼe pipiki ki te ʼu meʼa neʼe hoko ʼi te ʼōloto ʼo Eteni, ʼaē neʼe kamata ai e Satana tana gāue ohage ko he pule ki te malamanei. ʼI te ʼōloto ʼaia neʼe ʼui e Satana ko te ʼAtua neʼe mole lelei tana takitaki ʼi tana mole fia foaki age te meʼa ʼaē ʼe lelei ki te ʼuluaki tagata pea mo te ʼuluaki fafine, ia Atama mo Eva. ʼI te manatu ʼa Satana, kapau ʼe nā kai te fuaʼi ʼakau ʼaē neʼe tapuʼi age e te ʼAtua, ʼe nā ʼāteaina anai. Ko Atama mo Eva ʼe nā ʼāteaina anai pea mo faʼifaʼitaliha anai mai ia Sehova. ʼE nā liliu anai ohage ko te ʼAtua!—Senesi 2:16, 17; 3:1-5.

ʼAki tana loi pea mo tana fakahalaʼi ia Eva, ʼo iku ai te fakaneke ʼa Eva ʼo Atama ke ina maumauʼi te lao ʼa te ʼAtua, neʼe fakaliliu ai e Satana te ʼuluaki taumatuʼa ʼaia ke nā fakalogo ki tana pule pea mo tana takitaki. Koia ko te Tevolo neʼe liliu ai ko tonā ʼatua, ko he tahi ʼe fakafeagai kia Sehova. ʼO mole ʼui ke nā ʼāteaina, kae, ko Atama mo Eva neʼe nā maʼuli popūla kia Satana, ki te agahala, pea mo te mate.—Loma 6:16; Hepeleo 2:14, 15.

Moʼo fakahoko ʼo tana faitotonu haohaoa, neʼe feala pe kia Sehova ʼi te temi ʼaia ke ina foimo matehi ai ia Satana pea mo tana ʼu tisipulo foʼou ʼaia e lua. (Teutalonome 32:4) Kae, neʼe ʼi ai te fehuʼi neʼe malaga ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai. Neʼe fakafihiʼi e Satana te pule faʼitaliha ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo tana faʼahiga pule. ʼAki tona ʼuhiga poto, neʼe tuku e te ʼAtua ke hoholo te temi ke fakamoʼoni ai ko te loto faʼitaliha ʼe iku pe ki te tuʼutāmaki. Neʼe fakagafua e Sehova ke maʼuʼuli te ʼu talagataʼa ʼaia ʼi he kiʼi temi pe, ʼo faka fealagia ai kia Atama mo Eva ke nā maʼu hanā fānau.—Senesi 3:14-19.

Logope la ʼaē ko te tokolahi ʼi te hōloga ʼo Atama neʼe mole nātou fakalogo ki te pule ʼa Sehova, ko te ʼu faʼahiga aga ʼa te ʼAtua ki Tana kau atolasio neʼe hā ai tona māʼoluga. Ko te tokagaʼi ʼo te pule ʼa Sehova ʼe maʼu ai te manuʼia pea mo te tokalelei moʼoni. ʼI te tahi ia faʼahi, ko te fakaʼofaʼofa pea mo te heʼe fīmālie neʼe ko te fua ʼaia ʼo te pule ʼa te tagata ʼi te fakahala ʼaē ʼa Satana. Ei, “ko te tagata ʼe ina puleʼi pe te tagata ki tona kovi ʼo ia.” (Tagata Tānaki 8:9) Ko te hahaʼi neʼe mole nātou maʼu te tokalelei moʼoni pea mo te manuʼia fualoa ʼi te pule ʼa te ʼu tagata ʼo te mālama ʼaenī ʼe takoto ʼi te mālohi ʼa Satana. Kae, ʼe ʼi ai te tupuʼaga ke tou falala ai.

Kua Nounou Te Temi ʼo Satana!

Ko te fakahala ʼaē ʼa Satana ki te kele ʼe faka temi pe ia. ʼE mole tuku anai e Sehova te takitaki ʼa Satana ke toe fualoa atu! Kua vave pe anai te fakagata ʼo te gāue ʼa te Tevolo ki te kele. Ko te pule foʼou ʼaē ka ina puleʼi anai te kele, ko he hau faitotonu neʼe fili e te ʼAtua totonu. Ko te Hau ʼaia ko Sesu Kilisito. ʼO ʼuhiga mo tona fakanofo hau ʼaē ʼi selo, ʼe ʼui fēnei e te tohi ʼo Fakahā: “Ko te puleʼaga ʼo te malamanei kua liliu ia ko te puleʼaga ʼo totatou ʼAliki [Sehova] pea mo tana Kilisito.” (Fakahā 11:15) Ko te hōloga ʼo te temi ʼo te Tohi-Tapu, fakatahiʼi mo te fakahoko ʼo te lea faka polofeta faka Tohi-Tapu, ʼe fakamoʼoni ko te meʼa ʼaia neʼe hoko ʼi te taʼu 1914.—Mateo 24:3, 6, 7.

ʼE toe fakamahinohino e te Tohi-Tapu te meʼa pe ʼaē neʼe hoko ki muli age ʼo te fakanofo hau ʼo Sesu. ʼE ina ʼui fēnei: “Neʼe hoko te tau ʼi te lagi: ko Mikaele [ia Sesu Kilisito] mo tana kau ʼaselo neʼe nātou tauʼi te talakone [ia Satana te Tevolo], pea neʼe tau te talakone mo tana kau ʼaselo. Ka neʼe mole mālo ia, pea neʼe mole kei ʼi ai he nofoʼaga maʼa nātou ʼi te lagi. Koia, neʼe lī ifo ki lalo ia te talakone lahi, te gata olisinale, ia ia ʼaē ʼe ʼui ko te Tevolo mo Satana, ia ia ʼaē ʼe ina fakahēʼi te kele katoa; neʼe lī ifo ki te kele, pea mo tana kau ʼaselo neʼe lī fakatahi ifo mo ia ki lalo.”—Fakahā 12:7-9.

Neʼe koteā te meʼa neʼe hoko ʼi te kapu ifo ʼo Satana mai te lagi? Kua feala kia nātou ʼaē ʼi te lagi ke nātou fakafiafia, kae e feafeaʼi kia nātou ʼaē ʼi te kele? ʼE ʼui fēnei ia Fakahā 12:12: “Malaʼia ki te kele pea mo te tai, he kua hifo atu te Tevolo kia koutou, mo tona ʼita lahi, he kua ina ʼiloʼi kua nounou tona temi.” ʼIo, ko te kapu ʼaē ʼo Satana mai te lagi neʼe fakatupu ʼaki te malaʼia ki te kele. ʼE ʼui fēnei e te nusipepa The Columbia History of the World: “Ko te malaʼia lahi ʼo te ʼu Taʼu e Fā ʼo te Tau 1914 ki te 1918 . . . neʼe ina fakahā ko te Potu Hihifo ʼo te malamanei neʼe mole ina puipui te sivilisasio mai tana agavale pea mo tana agakovi. Neʼe mole toe maʼu ʼi he temi e te Potu Hihifo tana lototoʼa talu mai te maveuveu ʼaia.”

Ko te ʼu malaʼia ʼo te taʼiake ʼaia neʼe lahi age ia ʼi he manatu maveuveu. Neʼe fēnei te fakakikite ʼa Sesu: “ ʼE tuʼu anai he fenua ki he tahi fenua pea mo he puleʼaga ki he tahi puleʼaga, pea ʼe ʼi ai anai mo te ʼu hoge pea mo te ʼu mafuike ʼi he potu ki he tahi potu.” Neʼe ina toe fakakikite mo te ʼu mahaki. (Mateo 24:7, 8; Luka 21:11) Pea tahi ʼaē, ʼe fakahā e te Tohi-Tapu ʼi “te ʼu ʼaho fakamuli” ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu ʼa Satana, tokolahi ʼe nātou liliu anai ʼo “kaumeʼa pe anai mo nātou totonu, kaumeʼa mo te paʼaga, . . . talagataʼa ki te ʼu mātuʼa, . . . logogataʼa.” Ko te hahaʼi ʼe toe liliu anai pe ʼo “kaumeʼa mo te ʼu fakafiafia kae mole kaumeʼa mo te ʼAtua.”—2 Timoteo 3:1-5.

Ko te ʼu tau, te ʼu mahaki, te ʼu hoge, te ʼu mafuike, pea mo te fetogi ʼo te ʼu aga ʼaē ʼe tonu ke fai kua hifohifo ia—ko te ʼu meʼa fuli ʼaia neʼe kua hoko ʼo makehe age ʼosi talu mai te taʼu 1914 ʼi te kele katoa, ohage pe ko tona fakakikite ʼaē e te Tohi-Tapu. ʼE fakahā e te ʼu meʼa ʼaia ko te fili agakovi ʼo te ʼAtua pea mo te tagata—ia Satana te Tevolo—kua lī ifo mai te lagi pea ko tona ʼita ʼe fakahaga nei ki te kele. Kae ʼe toe fakahā mai e te Tohi-Tapu ʼe mole toe fakagafua anai kia Satana ke hoholo atu tana gāue. Kua “nounou tona temi” ʼaē kei toe ʼo aʼu ki Halamaketone, mokā fakaʼauha leva e te ʼAtua te tuʼu ʼo te malamanei ʼaē ʼe puleʼi e Satana.

Koteā anai te meʼa ʼaē ka hoko kia Satana mokā ʼosi te temi nounou ʼaia? Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Soane: “Neʼe ʼau sio ki te ʼaselo ʼe hifo mai te lagi ʼaki te kalavi ʼo te vanu pea mo te seini lahi ʼi tona nima. Pea neʼe ina puke te talakone, te gata olisinale, ʼaē ko te Tevolo pea mo Satana, pea neʼe ina haʼi ia ia kia taʼu e afe. Pea neʼe ina lī ia ia ki te vanu, ʼo ina pupunu pea mo ina fakamaʼu ai ia ia.” (Fakahā 20:1-3) ʼE ko he meʼa fakafimālie ia ki te mālama lotomamahi ʼaenī!

Fakafiafia ʼi Te Pule ʼa Te Puleʼaga

ʼI te temi ʼaē ka fakaʼauha ai ia Satana, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi te pule ʼa Sesu Kilisito ʼe ina puleʼi katoa anai te ʼu meʼa ʼa te malamanei. ʼE mole lahi leva he ʼu puleʼaga ʼi te kele, ko te puleʼaga pe ʼaē ʼi selo ka ina puleʼi anai te kele katoa. Ko te tau ʼe liliu anai ia ko he meʼa ʼāfea, pea ko te tokalelei ʼe mafola anai ʼi te ʼu potu fuli pe. ʼAki te pule ʼo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua, ko te hahaʼi fuli ʼe nātou maʼuʼuli fakatahi anai ʼi te ʼofa fakatautehina.—Pesalemo 72:7, 8; 133:1; Taniela 2:44.

Ko te faʼahiga pule feafeaʼi ʼaē ka fakahā anai e Sesu? ʼI tana nofo ʼaē ʼi te kele, neʼe ina fakahā te ʼofa lahi ki te hahaʼi. ʼAki te loto manavaʼofa neʼe foaki e Sesu te meʼa kai ki te hahaʼi ʼe hālofia. Neʼe ina fakamālōlōʼi te kau mahaki pea mo te hahaʼi kivi, te hahaʼi ʼe ʼalelo mate, te hahaʼi ketu. ʼO toe feiā mo te kau mate neʼe haga ia Sesu ʼo toe fakatuʼuake nātou ki te maʼuli! (Mateo 15:30-38; Maleko 1:34; Luka 7:11-17) Ko te ʼu milakulo ʼaia neʼe ko he ʼu fakaʼaʼata pe ʼaia ʼo te ʼu meʼa taulekaleka ʼaē ka ina fai anai ʼi tona ʼuhiga Hau. ʼE ko he meʼa taulekaleka anai hakita maʼu ʼo he taʼi pule ʼe aga feiā!

Ko te ʼu tapuakina heʼegata ʼe maʼu anai ʼe nātou ʼaē ʼe fakalogo ki te pule faʼitaliha ʼa Sehova. ʼE fakapapau mai e te Tohi-Tapu, ʼo fēnei: “ ʼI te temi ʼaia ʼe ʼalaʼi ai anai te ʼu mata ʼo te kau kivi, pea ko te ʼu taliga ʼo te kau tuli ʼe ava anai. ʼI te temi ʼaia ko te ketu ʼe kake anai ohage he tia pea ko te ʼalelo mate ʼe kalaga fakafiafia anai.” (Isaia 35:5, 6) ʼI tana sio fakatomuʼa ki te ʼaho lahi ʼaia, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Soane: “Neʼe ʼau logo ki te leʼo mālohi ʼe haʼu mai te hekaʼaga faka hau, ʼo ina ʼui fēnei: ‘Koʼeni! Ko te fale fehikitaki ʼo te ʼAtua ʼe nofo mo te hahaʼi, pea ʼe nofo anai mo nātou, pea ʼe nātou liliu anai ko hana hahaʼi. Pea ko te ʼAtua totonu ʼe nofo anai mo nātou. Pea ʼe ina holoholoʼi anai te ʼu loʼimata fuli pe ʼi ʼonatou mata, pea ko te mate ʼe puli anai ia; ʼe mole toe ʼi ai anai he putu, he tagilāulau, he mamahi. Ko te ʼu meʼa ʼāfea kua puli ia.’ ”—Fakahā 21:3, 4.

Ko te ʼu lelei ʼaē ʼe foaki mai e te pule ʼa Sehova ʼaki tona ʼAlo, ko Sesu Kilisito, ʼe nātou fetogi ʼaupito anai te ʼu mamahi ʼaē neʼe feala ke felāveʼi mo tatou ʼi te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu ʼaenī ʼaē ʼe puleʼi e Satana te Tevolo. ʼI te mālama foʼou ʼaē neʼe fakapapau e te ʼAtua, ʼe mole nātou feʼeke anai, ‘Ko ai anai ka pule?’ (2 Petelo 3:13) Ko te hahaʼi fakalogo ʼo te malamanei ʼe nātou manuʼia anai pea mo fīmālie ʼi te koga meʼa fakakelekele ʼo te ʼu Pule ʼofa ʼi te potu fakalaumālie, ʼaē ko Sehova pea mo Kilisito. He koʼe koa ʼe mole koutou faiga ke koutou kau ia nātou ʼaia?

[Paki ʼo te pasina 7]

Ko te malamanei ʼe tokalelei anai ʼi te koga meʼa fakakelekele ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 4]

NASA photo