Ko Te Fiafia ʼe Faigataʼa Tona Maʼu

TALU mai fualoa, neʼe sivisivi e te ʼu tagata popoto te ʼita, mo te lotohoha pea mo te lotomamahi. Kae ʼi te ʼu taʼu ʼaenī kua ʼosi, neʼe faiga e te ʼu tagata popoto ʼaia ke nātou sivisivi te tahi meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki te maʼuli ʼa te tagata​—ko te fiafia.

Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke lahi age ai te fiafia ʼa te hahaʼi? ʼE tonu koa ke nātou tūpulaga age, peʼe ke lahi age tonatou ʼu koloā, peʼe ke mole nātou mahamahaki, peʼe ke nātou lalahi age, peʼe ke sino kovi? ʼE lava feafeaʼi hanatou maʼu te fiafia moʼoni? ʼE lahi te hahaʼi ʼe nātou manatu, ʼe mole he tali ki te fehuʼi ʼaia. ʼI tanatou sio ki te mole maʼu e te hahaʼi ia te fiafia, ʼe ʼui e ʼihi, ʼe faigafua age tanatou fakahā mai pe koteā te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole feala ai ke fiafia te tagata.

Talu mai fualoa, ko te kau tōketā sivi ʼatamai neʼe nātou ʼui, ʼe tonu ke kita manatu pe kia kita ke feala hakita maʼu te fiafia. Neʼe nātou fakaloto mālohiʼi te hahaʼi lotovaivai ke nātou faiga pe ke nātou maʼu ia te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe nātou holi kiai. Moʼo fakamālōlō ʼo te hahaʼi ʼaia, neʼe fakaʼaogaʼi te ʼu kupuʼi palalau neʼe faigafua honatou manatuʼi, ohage la ko te ʼui ʼaē “fai te meʼa ʼaē ʼe ke loto kiai,” peʼe “koutou ʼiloʼi lelei ia koutou totonu” pea mo “koutou ʼiloʼi tokotou agaaga.” Kae ʼi te temi nei, ko ʼihi tōketā ʼaē neʼe nātou fakaʼaogaʼi te faʼahiga manatu ʼaia ʼe nātou fakamoʼoni, ko te faʼahiga manatu ʼaia ʼe mole iku ki he fiafia ʼe tologa. Ko te manatu kia kita ʼe ina fakatupu tuʼumaʼu te mamahi pea mo te lotovaivai, pea ʼe mole ko he puleʼaki ʼaia ki te fiafia moʼoni.

Ko Te ʼu Meʼa ʼAē ʼe Nātou Fakatupu Te Lotomamahi

ʼE manatu hala ia nātou ʼaē ʼe nātou faiga ke nātou maʼu te fiafia ʼi tanatou fakaʼaogaʼi lahi ʼo tonatou temi ki te ʼu fakafiafia. Koutou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Salomone te Hau poto ʼo te Iselaele ʼāfea. ʼI te tohi faka Tohi-Tapu ʼo te Tagata Tānaki, ʼe ina fakamahino fēnei: “Ko te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe holi kiai ʼoku mata, neʼe mole ʼau fakafisi kiai. Neʼe mole ʼau fakafisi he fakafiafia ki toku loto, he neʼe fiafia toku loto ʼuhi ko taku gāue kinakina, pea neʼe liliu te faʼahi ʼaia ko toku vahe mai taku ʼu gāue kinakina katoa pe.” (Tagata Tānaki 2:​10) Neʼe laga e Salomone tona ʼu ʼapi, mo tana ʼu vite, mo fai tana ʼu ʼōloto, pea mo ina gaohi tona ʼu māʼanuʼaga. (Tagata Tānaki 2:​4-6) ʼI te tahi lakaga, neʼe ina ʼui fēnei: “Ko ai koa ʼaē ʼe kai pea mo ʼinu lelei age ia te ʼau?” (Tagata Tānaki 2:​25) Ko te hahaʼi hiva pea mo te hahaʼi fai musika ʼaē neʼe faiva ʼaupito neʼe nātou fakafiafia ia ia, pea neʼe ina maʼu te ʼu fafine fuli ʼaē neʼe finemui ʼi te fenua.​—Tagata Tānaki 2:8.

Moʼo fakanounou, neʼe kau mālohi ia Salomone ki te ʼu temi fakafiafia. Neʼe koteā te meʼa ʼaē neʼe ina ʼui ʼi tana ʼosi kau ki te ʼatu fiafia ʼaia ʼi tona maʼuli? Neʼe ina ʼui fēnei: “Pea ko ʼau, neʼe ʼau maliu leva ki taku ʼu gāue fuli ʼaē neʼe fai e toku ʼu nima, pea mo te gāue kinakina ʼaē neʼe ʼau kinakina ai moʼona fakahoko, pea koʼeni! ko meʼa fuli neʼe vaʼiganoa pea neʼe ko he faiga ia ki te matagi, pea neʼe mole ʼi ai he meʼa neʼe ʼaoga ʼi te lalo laʼā.”​—Tagata Tānaki 2:​11.

Ko te manatu ʼaia ʼa te hau poto, ʼe moʼoni ʼo ʼuhiga mo totatou temi. Koutou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo he fenua maʼu koloā ohage la ko Amelika. ʼI te lolotoga ʼo te ʼu taʼu e 30 kua ʼosi, neʼe tuputupu ʼo tuʼa lua te ʼu koloā ʼa te hahaʼi Amelika, ohage la ko te ʼu motokā pea mo te ʼu televisio. Kae ʼo mulimuli ki te ʼu tōketā ʼaē ʼe nātou popoto ʼi te sivi ʼo te ʼatamai, ʼe mole fiafia age te kau Amelika. ʼO mulimuli ki te tahi nusipepa, “ ʼi te temi ʼaia, neʼe tuputupu ʼaupito te lotohoha ʼa te hahaʼi. Neʼe tuputupu ʼo tuʼa tolu te hahaʼi ʼaē neʼe nātou fakamate. Neʼe tuputupu ʼo tuʼa lua te ʼu mavete ʼohoana.” Neʼe toe mahino foki ki te faʼahi ʼaia te tahi ʼu tagata popoto ʼaē neʼe nātou sivisivi ia te pikipikiga ʼo te ʼu koloā pea mo te fiafia, pea neʼe nātou fai te sivi ʼaia ʼi te ʼu fenua kehekehe e 50. Ko tanatou manatu fakaʼosi ʼaenī, ʼe mole feala ke kita maʼu te fiafia ʼaki te ʼu koloā.

Kae ʼe feala pe hatatou ʼui fakahagatonu, ko te faiga ki te paʼaga ʼe ko te meʼa ʼaia ʼaē ʼe ina fakatupu te lotomamahi. Neʼe fai e te ʼapositolo ko Paulo te fakatokaga ʼaenī: “Kae kia nātou ʼe fia maʼu meʼa, ʼe nātou higa ki te fakahala, mo te mata hele, pea mo te ʼu mānumānu kehekehe fakavale pea mo fakatupu tuʼutāmaki, ʼe nātou fakauku te hahaʼi ki te ʼauha mo te malaʼia. Koteʼuhi ko te aka ʼo te kovi fuape ʼe ko te mānumānu paʼaga, neʼe ʼoho kiai ʼihi, ʼo nātou hēhē mamaʼo mai te tui pea neʼe fakakafo ʼonatou loto ʼaki te mamahi kehekehe.”​—1 Timoteo 6:​9, 10.

Ko te ʼu koloā, mo te maʼuli mālōlō, mo te tūpulaga pea mo te mālohi, ʼe mole feala ke nātou foaki he fiafia ʼe tologa. Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe mole tou maʼu te mālohi ʼaē ʼe ina faka fealagia kia tatou ke tou tāʼofi ke ʼaua naʼa hoko te ʼu meʼa kovi. Neʼe tonu te manatu ʼaenī ʼa te Hau ko Salomone: “ ʼE toe feiā mo te tagata, ʼe mole ina ʼiloʼi tona temi. Ohage ko te ʼu ika ʼaē ʼe efihia ʼi te kupega kovi, pea mo te ʼu manulele ʼaē ʼe tō ki te hele, ʼe toe feiā pe mo te ʼu foha ʼo te tagata ʼaē ʼe nātou tō ki te hele ʼi te temi ʼo te malaʼia, ʼi te temi ʼaē ʼe hoko fakafokifā ai kia nātou.”​—Tagata Tānaki 9:​12.

Ko He Fakatuʼutuʼu ʼe Faigataʼa Hona Fakahoko

ʼE mole feala ke maʼu e te ʼu tagata popoto he puleʼaki lelei ʼo ʼuhiga mo te fiafia. Neʼe toe ʼui fēnei e Salomone: “Neʼe ʼau maliu pea neʼe ʼau mamata ʼi te lalo laʼā ʼe mole ʼa te tagata vaʼevave ia te mālo ʼi te lele, peʼe ʼa te tagata mālohi ia te mālo ʼi te tau, peʼe ʼa te kau popoto ia te maʼu ʼo te meʼa kai, pea ʼe mole ʼa te hahaʼi ʼatamai te maʼu ʼo te ʼu koloā, pea ʼe mole ko nātou ʼaē ʼe nātou maʼu te ʼatamai mālama ʼaē ka nātou maʼu anai te ʼofa, heʼe ko te ʼu temi pea mo te ʼu meʼa fakafokifā ʼe hoko ia kia nātou fuli.”​—Tagata Tānaki 9:​11.

ʼE tokolahi ia nātou ʼaē ʼe nātou tali te ʼu palalau ʼaia pea mo nātou ʼui, ʼe mole feala ke tou maʼu te fiafia moʼoni. Ko te polofesea maʼu tuʼulaga ʼe ina ʼui fēnei, “ko te fiafia ʼe ko he misi pe ia.” Ko ʼihi ʼe nātou tui, ko te puleʼaki ki te fiafia ʼe ko he meʼa fakalilo faka misitelio, pea ʼe feala pe ke ʼiloʼi te misitelio ʼaia e te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou maʼu he mālohi fakaʼatamai makehe.

Kae ʼi tanatou kumi te fiafia, ʼe fetogi tuʼumaʼu e te hahaʼi tonatou faʼahiga maʼuli. ʼE tokolahi ia nātou ʼaē ʼe kei nātou faiga ke nātou maʼu he ʼu koloā lahi, mo te mālohi, mo he maʼuli ʼe lelei, pea mo nātou fia fakafiafia ʼaupito moʼo fakafimālieʼi tonatou lotomamahi, logope la ko te ʼu faʼahi fuli ʼaia, neʼe mole ʼi ai hona ʼu fua lelei ki te hahaʼi ʼo te ʼu temi ki muʼa atu. ʼE haga kumi e te hahaʼi ia te fiafia, ʼo nātou tui papau ʼe feala ke nātou maʼu moʼoni. ʼE nātou fakaʼamu ke ʼaua naʼa ʼui ko te fiafia moʼoni ʼe ko he ʼamanaki pe ia, ko te fiafia moʼoni ʼe mole ko he misi pe ia. Koia ʼe feala ke koutou lagaʼi te fehuʼi ʼaenī. ‘ ʼE lava feafeaʼi haku maʼu te fiafia ʼaia?’