Koutou Maʼuliʼi Te Loto Fakafetaʼi

ʼI NEW YORK, ko te tōketā neʼe ina hāofaki te maʼuli ʼo te fafine ʼe higoa ko Marie, mai te tuʼutāmaki neʼe hoko kia ia. Kae ko te fafine ʼaia ʼaē kua taʼu 50, neʼe mole fakamālo pe la ki te tōketā pea mo totogi tana ʼu faitoʼo ʼaē neʼe fai kia ia ʼi te lopitali! ʼI maʼuli galo leva!

ʼE fakamatala mai e te Tohi-Tapu, ʼi te tahi lakaga, neʼe hū ia Sesu ki te kiʼi kolo pea felāveʼi ai mo te ʼu tagata e toko hogofulu neʼe kau ki te mahaki fakamataku ʼaē ko te kilia. Neʼe nātou kalaga leʼolahi kia ia: “Sesu, Faiako, ʼofa mai kia mātou!” Pea neʼe ʼui age e Sesu kia nātou: “Koutou ʼolo ʼo fakahā ia koutou ki te kau pelepitelo.” Neʼe mulimuli te kau tagata kilia ki tana fakatotonu, pea ʼi tanatou lolotoga haʼele, neʼe nātou kamata fakatokagaʼi pea mo logoʼi te kua lelei ʼo tonatou mahaki.

Ko te toko hiva ʼi te kau tagata kilia ʼaia, neʼe mole nātou toe liliu mai. Kae ko te tahi tagata kilia, te tagata Samalitana, neʼe toe liliu mai kia Sesu. Ko te tagata kilia ʼaia ʼaē neʼe kua lelei ʼi te temi ʼaia, neʼe fakavikiviki ki te ʼAtua, pea ʼi tana maʼu atu ia Sesu, neʼe tō ifo ki ʼona vaʼe, ʼo fakamālo kia ia. Neʼe tali maʼa Sesu kia ia: “Neʼe mole koa la ko te toko hogofulu ʼaē neʼe fakamaʼa? Pea kofea te toko hiva ʼaē? Neʼe mole ʼi ai koa he tahi age ʼi te tagata ʼaenī ʼo te tahi puleʼaga ke liliu mai ʼo faka kolōlia ki te ʼAtua?”​—Luka 17:11-19.

ʼE maʼuhiga kia tatou te ako ʼaē ʼe tou maʼu ʼi te fehuʼi ʼaenī: “Pea kofea te toko hiva ʼaē?” Ohage ko Marie, neʼe kovi ʼaupito te aga ʼaē neʼe fai e te kau tagata kilia e toko hiva​—neʼe mole nātou fakahā tonatou loto fakafetaʼi. Kua mafola te maʼuli galo ʼaia ia ʼaho nei. Koteā tona tupuʼaga?

Ko Te Tupuʼaga Tāfito ʼo Te Maʼuli Galo

Ko te maʼuli galo ʼe tupu tāfito ʼuhi ko takita manatu pe ʼaē kia kita totonu. Koutou vakaʼi te meʼa ʼaē neʼe hoko ki tatatou ʼu ʼuluaki mātuʼa, ia Atama mo Eva. Neʼe fakatupu nāua e Sehova ʼo ina foaki age kia nāua te ʼu kalitate fakaʼatua pea mo meʼa fuli ke nā fiafia ai, ʼo kau ai mo he nofoʼaga matalelei, mo he ʼu tafaʼaki ʼe matalelei, pea mo he gāue fakafiafia neʼe ʼi ai hona ʼaoga. (Senesi 1:​26-​29; 2:​16, 17) Kae ʼi tonā fakaneke e Satana ke nā manatu pe kia nāua, neʼe nā talagataʼa pea mo nā meʼa noaʼi te ʼu meʼa ʼofa fuli ʼaē neʼe fai age e Sehova kia nāua.​—Senesi 3:​1-5; Fakahā 12:9.

Neʼe toe feiā mo te hahaʼi ʼo te Iselaele ʼāfea, ʼaē neʼe fili e te ʼAtua ke nātou liliu ko tana hahaʼi makehe. Neʼe lahi te loto fakafetaʼi ʼa te ʼu mātuʼa fuli ʼo Iselaele ʼi te po ʼo te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼo te taʼu 1513 ʼi muʼa ʼo totatou temi! ʼI te po maʼuhiga ʼaia, neʼe matehi e te ʼaselo ʼa te ʼAtua “te ʼu ʼuluaki foha fuli ʼi te fenua ʼo Esipito,” kae neʼe mole ina fai he meʼa ki te ʼu ʼapi Iselaelite ʼaē neʼe fakaʼiloga lelei. (Ekesote 12:12, 21-​24, 30) ʼI te ʼosi hāofaki ʼo nātou e Sehova mai te kautau ʼa Falaone ʼi te Tai Kula, ‘ko Moisese pea mo te ʼu foha ʼo Iselaele neʼe nātou fai te hiva kia Sehova,’ ʼaki he loto fakafetaʼi.​—Ekesote 14:19-​28; 15:​1-​21.

Kae hili kiai te kiʼi temi ʼi tanatou ʼosi mavae mai Esipito, “ko te hahaʼi katoa ʼo te ʼu foha ʼo Iselaele neʼe nātou kamata muhumuhu.” Neʼe vave ʼosi tanatou liliu ʼo maʼuli galo! Neʼe nātou toe fia “nonofo ōvi ki te ʼu kulo moʼi pipi . . . , ʼo nātou kai te pane ʼo aʼu ki tanatou makokona” ʼaē neʼe nātou maʼu ʼi Esipito, ia te fenua ʼaē neʼe fakapōpulaʼi ai nātou. (Ekesote 16:​1-3) ʼE hā lelei mai ai, ko te manatu pe kia kita ʼe fakafeagai ki te maʼuliʼi pea mo te fakahā ʼo te loto fakafetaʼi.

ʼI tonatou ʼuhiga hōloga agahala ʼo Atama, ʼe tutupu te hahaʼi fuli ʼaki te manatu pe ʼaē kia nātou totonu pea mo te maʼuli galo. (Loma 5:​12) Ko te mole fai fakamālo ʼe kau ki te ʼu aga māhani ʼa te hahaʼi ʼo te mālama ʼaenī. Ohage ko te ʼaele ʼaē ʼe tou mānava kiai, ko te aga ʼaia ʼe maʼu ʼi te ʼu potu fuli pe, pea ʼe lave moʼoni kia tatou. (Efesi 2:​1, 2) Koia, ʼe tonu ke tou taupau te loto fakafetaʼi. ʼO feafeaʼi?

ʼE Maʼuhiga Te Metitasio!

Ko te tohi Webster’s Third New International Dictionary ʼe ina ʼui, ko te loto fakafetaʼi “ ʼe ko he fakamālo: ʼe ko he meʼa lelei ʼe kita logoʼi, pea ʼe ina uga kita ke kita liufaki te lelei ʼaē neʼe fai mai kia kita.” Ko he meʼa ʼe kita logoʼi ʼi tokita loto, ʼe mole hage ko he masini ʼaē ʼe fakahaʼele peʼe matehi e he tahi; kae ʼe tonu ke hā gafua te meʼa ʼaia ʼaē ʼe kita logoʼi. Ko te loto fakafetaʼi, ʼe mole gata pe ki te ʼu aga ʼaē ʼe lelei; ʼe ko he meʼa ʼe haʼu mai te loto.

ʼE lava feafeaʼi hatatou fakahā totatou loto fakafetaʼi? ʼE ʼui e te Tohi-Tapu, ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou logoʼi ʼi totatou loto, ʼe pipiki ki tatatou faʼahiga manatu. (Efesi 4:​22-​24) Ko te loto fakafetaʼi, ʼe tupu mo kapau ʼe tou ʼuluaki metitasioʼi muʼa te lelei ʼaē ʼe fai mai kia tatou. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe ʼui fēnei e te tōketā ko Wayne W. Dyer, ʼaē ʼe poto ʼi te ʼu mahaki ʼo te ʼuto: “ ʼE hoki feala hakotou logoʼi he meʼa (ʼi tokotou loto), mo kapau kua koutou fakakaukauʼi te meʼa ʼaia.”

Ohage la, ko te loto fakafetaʼi ʼaē ʼe tonu ke tou fakahā ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu. Ka koutou mamata ʼi he afiafi ki he ʼu tuʼuga fetuʼu ʼi he lagi ʼe lauʼatea, koteā te meʼa ʼaē ʼe koutou logoʼi ʼi tokotou loto? Neʼe fakahā e te Hau ko Tavite tona loto manavasiʼi, ʼo ina ʼui fēnei: “Ka ʼau mamata ki tau lagi, te ʼu gāue ʼo tou ʼu nima, te māhina pea mo te ʼu fetuʼu ʼaē neʼe ke teuteuʼi, koteā te ʼuhiga ʼo te tagata ʼaē ka mate ke ke manatuʼi ia ia, pea mo te foha ʼo te tagata ʼaē neʼe toʼo mai te kele ke ke taupau lelei ia ia?” Pea ʼi te gogona ʼo te afiafi, neʼe malave ʼaupito ki te loto ʼo Tavite tana sio ki te ʼu fetuʼu ʼaia, ʼo uga ai ia ia ke ina tohi fēnei: “ ʼE kalagaʼi e te lagi te kolōlia ʼo te ʼAtua. Pea ko te lagi ʼe ina fakahā te gāue ʼo tona ʼu nima.” He koʼe neʼe malave ki te loto ʼo Tavite, tana sio ʼaē ki te ʼu fetuʼu ʼo te lagi? Neʼe ina tali fēnei: “Neʼe ʼau metitasio ki tau ʼu gāue fuli; ʼaki he lotolelei neʼe ʼau fia tokagaʼi tuʼumaʼu te ʼu gāue ʼo tou ʼu nima.”​—Pesalemo 8:​3, 4; 19:1; 143:5.

Neʼe toe mahino foki kia Salomone, te foha ʼo Tavite, te maʼuhiga ʼaē ke ina fakakaukauʼi te ʼu meʼa taulekaleka ʼaē neʼe fakatupu. Ohage la, neʼe ina tohi fēnei ʼo ʼuhiga mo te gāue ʼa te ʼu ʼao ki te fakavai ʼo te kele: “Ko te ʼu vaitafe ʼo te temi nive ʼe ʼolo fuli ki te tai, kae mole pe la fonu te tai. Ko te potu ʼaē ʼe puna mai ai te ʼu vaitafe ʼo te temi nive, ʼe nātou toe liliu ki te potu ʼaia ke feala ai hanatou toe hū mai ki tuʼa.” (Tagata Tānaki 1:7) Koia, ʼi te ʼosi fakavai ʼo te kele e te ʼua pea mo te ʼu vaitafe, ʼe toe hake te vai ʼaia mai te tai ʼo toe ʼalu ki te ʼu ʼao. ʼE feafeaʼi anai te kele mo kapau neʼe mole fakamaʼa feiā te ʼu vai? Neʼe lahi te loto fakafetaʼi ʼa Salomone ʼi tana fakakaukauʼi te faʼahi ʼaia!

Ko he tahi ʼe loto fakafetaʼi, ʼe ina toe faka maʼuhigaʼi tana ʼu felogoi mo tona famili, mo tona ʼu kaumeʼa, pea mo te hahaʼi ʼaē ʼe feʼiloʼiʼaki mo nātou. ʼE ina fakatokagaʼi te ʼu lelei fuli ʼaē ʼe nātou fai age ki ai. ʼI tana fakamālo fakamalotoloto ki te ʼu lelei ʼaia, ʼe ina fakahā ai tana loto fakafetaʼi.

Tou Fakahā Te Loto Fakafetaʼi

ʼI meʼa faigafua leva hatatou ʼui “mālo”! ʼE faigafua te puʼaki ʼo te kupu ʼaia. Pea ʼe lahi te ʼu lakaga ʼaē ʼe feala ke tou fai ai te faʼahi ʼaia. Ko ia ʼaē ʼe ina avahi mai te matapā kia tatou, peʼe ina toʼo ake hatatou meʼa neʼe tō, ʼe ina leleiʼia anai mokā tou fakamālo fakamalotoloto age ki ai! Ko te kupu ʼaia, ʼe feala ke ina fakaliliu ʼo maʼamaʼa te gāue ʼo he tagata taupau fale koloā peʼe ko he fafine ʼe gāue ʼi he fale kai, peʼe ko te tagata tufa tohi.

ʼE ko he meʼa lelei ke tou momoli he ʼu kiʼi kate ʼe tou fakamālo ai, moʼo fakahā totatou loto fakafetaʼi ki te ʼu lelei ʼaē neʼe fai mai kia tatou. ʼE lahi te ʼu kiʼi kate feiā ʼe feala ke kita totogi ʼi te fale koloā, pea ʼe nātou fakahā lelei tokita loto fakafetaʼi. Kae ʼe mole lelei age koa la ke koutou tohi e koutou totonu he ʼu kiʼi palalau moʼo fakamālo ki he tahi? Ko ʼihi, ʼe mole nātou fia totogi te ʼu kiʼi kate, kae ʼe nātou ʼave he kiʼi kate neʼe nātou tohi e nātou totonu.​—Vakaʼi ia Tāʼaga Lea 25:11.

ʼE hā mai, ko nātou tāfito ʼaē ʼe tau mo nātou ke tou fakamālo ki ai, ʼe ko nātou ʼaē ʼe nonofo mo tatou ʼi fale. ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼohoana ʼaē ʼe faiva: “Ko tona pule ʼe tuʼu, pea ʼe ina vikiʼi ia ia.” (Tāʼaga Lea 31:28) Ko te fakamālo ʼa te tagata ʼohoana ki tona ʼohoana, ʼe mole ko he meʼa koa la ʼe ina uga ki te tokalelei pea mo te fīmālie ʼi te loto fale? Tahi ʼaē meʼa, ʼe mole fiafia koa la te tagata ʼohoana ʼi tana tau atu ki tona ʼapi, pea ʼe fakamālo mai ki ai tona ʼohoana ʼaki he lotoʼofa? Ia ʼaho nei, ʼe lahi te ʼu fihifihia ʼi te nofo ʼohoana, pea mokā liliu ʼo faigataʼa te ʼaluʼaga ʼaia, pea ʼe faigafua te feʼitaʼaki ʼa he taumatuʼa. Ko ia ʼaē ʼe ina maʼu he loto fakafetaʼi, ʼe lotomahino anai pea ʼe fakamolemole gafua anai ia.

ʼO toe feiā pe mo te kau tūpulaga, ʼe tonu ke mahino kia nātou te maʼuhiga ʼaē ke nātou fakahā honatou loto fakafetaʼi fakamalotoloto ki tanatou ʼu mātuʼa. ʼE mahino papau ia, ʼe mole haohaoa tanatou ʼu mātuʼa, kae ʼe mole ko he takuʼaki ʼaia ke mole loto fakafetaʼi te fānau ki te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fai e tanatou ʼu mātuʼa maʼa nātou. ʼE mole he paʼaga ʼe feala ke ina totogi te ʼofa pea mo te lototokaga ʼaē neʼe nātou fakahā ki tanatou fānau talu mai tanatou kei veliveli. Tahi ʼaē meʼa, kapau neʼe nātou akoʼi te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua ki tanatou ʼu fānau, ʼe ko he tahi tupuʼaga ʼaia ke nātou loto fakafetaʼi ki tanatou ʼu mātuʼa.

ʼE ʼui fēnei ia Pesalemo 127:​3, “Ko te ʼu foha ʼe ko he tofiʼa mai ia Sehova.” Koia, ʼe tonu ke kumi e te ʼu mātuʼa he ʼu temi faigamālie ke nātou vikiʼi ai tanatou ʼu fānau, ka ke ʼaua naʼa nātou tukugakoviʼi tuʼumaʼu nātou ʼuhi ko hanatou kiʼi hala noa pe. (Efesi 6:4) Tahi ʼaē meʼa, ʼe ko he pilivilesio lahi tanatou tokoni ki te ʼu tūpulaga ʼaē ʼe nātou akoʼi, ke nātou maʼu te loto fakafetaʼi!​—Vakaʼi ia Tāʼaga Lea 29:21.

Tou Fakafetaʼi Ki Te ʼAtua

Ko Sehova ʼAtua ʼe ko Ia ʼaē ʼe ina foaki “te ʼu meʼa ʼofa lelei fuli pea mo te mōlaga haohaoa fuli.” (Sake 1:​17) Ko te meʼa ʼofa maʼuhiga tāfito ʼe ko te maʼuli, he ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe tou maʼu pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu fuli ʼaē ʼe tou fai, ʼe mole ʼi ai anai honatou ʼaoga mo kapau ʼe tou mamate. ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te Tohi-Tapu ke tou manatuʼi, “ ʼe maʼu ia [Sehova ʼAtua] te matapuna ʼo te maʼuli.” (Pesalemo 36:​5, 7, 9; Gāue 17:28) Ke feala hatatou maʼu he loto fakafetaʼi ki te ʼAtua, ʼe ʼaoga ke tou metitasioʼi te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe ina foaki mai kia tatou moʼo fakahoko atu totatou maʼuli fakasino pea mo totatou maʼuli fakalaumālie. (Pesalemo 1:​1-3; 77:11, 12) Ko te manatu ʼaia ʼe ina uga anai tatou ke tou fakahā totatou loto fakafetaʼi ʼi tatatou ʼu palalau pea mo tatatou ʼu aga.

Ko te faikole ʼe ko he tahi faʼahi ʼaia ʼe feala ai ke tou fakahā tatatou loto fakafetaʼi ki te ʼAtua. Neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo ko Tavite: “ ʼE lahi te ʼu meʼa ʼaē neʼe ke fai, Ê Sehova toku ʼAtua, māʼiape la mo tau ʼu gāue taulekaleka pea mo tau ʼu manatu ʼaē kia mātou; ʼe mole he tahi ʼe tatau mo koe. Kapau neʼe ʼau fia fakamatala pea mo palalau ʼo ʼuhiga mo tau ʼu gāue, pea kua nātou liliu nātou ʼo lahi age ʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼau lava fakamatala.” (Pesalemo 40:5) ʼOfa pe ke tou manatu ohage ko ia.

Neʼe toe loto e Tavite ke ina fakahā tona loto fakafetaʼi ki te ʼAtua ʼi te ʼu palalau ʼaē neʼe ina fai ki te hahaʼi. Neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE ʼau vikiʼi anai koe, Ê Sehova, ʼaki toku loto katoa; ʼe ʼau kalagaʼi anaitau ʼu gāue taulekaleka fuli.” (Pesalemo 9:1) Ko tatatou ʼu palalau ki te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, mo tatatou vakaʼi mo nātou te moʼoni ʼo tana Folafola, ʼe ko te faʼahiga fai ʼaia ʼaē ʼe lelei tokotahi ke tou fakahā ʼaki tatatou loto fakafetaʼi kia te ia. Pea ko te faʼahi ʼaia ʼe toe tokoni anai kia tatou ke tou fakahā he loto fakafetaʼi ʼi te tahi ʼu ʼaluʼaga ʼo totatou maʼuli.

ʼE ʼui fēnei e Sehova: “Ko ia ʼaē ʼe ina momoli he ʼu fakafetaʼi ko hona sakilifisio, ʼe ko ia ʼaē ʼe ina faka kolōliaʼi ʼau; pea ko ia ʼaē ʼe mulimuli ki he ala kua ʼosi fakatuʼutuʼu, ʼe ʼau fakahā moʼoni anai kia te ia te fakamaʼuli.” ʼOfa pe ke koutou maʼu te fiafia ʼaē ʼe tupu ʼaki takotou loto fakafetaʼi kia te ia.​—Pesalemo 50:23; 100:⁠2.

[Paki ʼo te pasina 7]

Ko te maʼuli ʼe ko he meʼa ʼofa mai te ʼAtua. Koutou faiga ke koutou tohi hakotou palalau ʼa koutou totonu