ʼE Hoko Anai Te Faitotonu Ki Te Hahaʼi Fuli

“ ʼE mātou faiga anai ke mātou fakalogo . . . ki te ʼu leʼo ʼo te hahaʼi lāvevea, mo lotohoha pea mo nātou ʼaē ʼe holi mālohi ke logoʼi nātou. . . . Ko te meʼa ʼaē ʼe kei toe, ʼe ko te fakahoko ʼo te meʼa ʼaē ʼe tuʼu ʼi te lao: ke mātou fai ke tatau fuli te hahaʼi ʼi muʼa ʼo te tagata pea ke fakaʼapaʼapaʼi ia nātou fuli, ohage ko tonatou tatau ia muʼa ʼo te ʼAtua pea mo tonatou fakaʼapaʼapaʼi.”​—Ko te akonaki ʼaē neʼe fai e te Pelesita Amelika ko Richard Milhous Nixon, ʼi tona fakanofo pelesita ʼi te ʼaho 20 ʼo Sanualio 1969.

ʼI TE temi ʼaē ʼe kamata pule ai te ʼu hau, mo te ʼu pelesita pea mo te kau ʼuluaki minisi, ʼe nātou tautau palalau ʼo ʼuhiga mo te faitotonu. Neʼe toe feiā pe mo Richard Nixon ʼaē neʼe pelesita ʼi Amelika. Kae ka tou fakatatau tana ʼu palalau mālie pea mo te meʼa ʼaē neʼe hoko, ʼe puli ai te lelei ʼo tana ʼu palalau. Logope la neʼe ina fakapapau ke ina ‘fakahoko te lao,’ ki muli age neʼe hā ia neʼe ina meʼa noaʼi te lao, pea neʼe tonu ai leva ke ina tuku tana gāue pelesita. Hili kiai taʼu e tolugofulu, ʼe kei kalaga pe te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe ‘lāvevea, mo lotohoha, pea mo lotomamahi,’ heʼe nātou holi mālohi ke logoʼi nātou.

Kua mahino ki te tokolahi ʼo te kau takitaki fakamalotoloto, ʼe mole faigafua tanatou logo ki te leʼo ʼo te hahaʼi ʼaia pea mo fakatokatoka tonatou ʼu fihifihia. Ko ‘te faitotonu maʼa te hahaʼi fuli’ ʼe hage ko he moemisi. Kae ko taʼu ʼe lauʼi teau ki muʼa atu, neʼe fai mai te fakapapau ʼe tonu ke tou fakatokagaʼi​—ʼe ko te fakapapau makehe ʼo ʼuhiga mo te faitotonu.

ʼAki tana polofeta ko Isaia, neʼe fakapapau e te ʼAtua ki Tana hahaʼi ʼe ina fekauʼi anai kia nātou te “kaugana” ʼe ina filifili totonu anai. Neʼe ʼui age e Sehova kia nātou: “Neʼe ʼau tuku toku laumālie kia te ia. ʼE ina ʼaumai anai te faitotonu ki te ʼu puleʼaga.” (Isaia 42:​1-3) ʼE mole ʼi ai he tagata pule ʼe ina fia fai te palalau fakaofoofo ʼaia, heʼe faka ʼuhiga ki he faitotonu ʼe tologa anai ʼi te ʼu puleʼaga fuli. ʼE feala koa ke tou falala ki te fakapapau makehe ʼaia? ʼE feala anai koa ke hoko te meʼa fakaofoofo ʼaia?

Te Fakapapau ʼAē ʼe Feala Ke Tou Falala Kiai

ʼE feala pe ke kita falala ki he fakapapau mo kapau ʼe kita falala kia ia ʼaē neʼe ina fai mai te fakapapau ʼaia. ʼI te ʼaluʼaga ʼaia, ʼe ko te ʼAtua Māfimāfi totonu ʼaē ʼe ina ʼui ʼe fakahoko anai e tana “kaugana” te faitotonu ki te kele katoa. Ko Sehova ʼe kehekehe mo te hahaʼi fai politike, heʼe mole ina hoko fai tana ʼu fakapapau. ʼE ʼui moʼoni mai e te Tohi-Tapu, ‘ ʼE mole feala ke loi.’ (Hepeleo 6:​18) ʼE fakapapau mālohi mai e te ʼAtua, “Ko te meʼa ʼaē neʼe ʼau fakatotonu, ʼe hoko anai.”​—Isaia 14:24, Today’s English Version.

ʼE fakamālohiʼi tatatou falala ki te fakapapau ʼaia e te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te “kaugana” ʼaē neʼe fili e te ʼAtua, ia Sesu Kilisito. Ko ia ʼaē ka ina fakatuʼu anai te faitotonu ʼe tonu ke ʼofa ki te faitotonu pea mo ina maʼuliʼi. Neʼe tuku mai e Sesu he faʼifaʼitaki haohaoa he neʼe ‘ ʼofa ki te faitotonu pea mo fehiʼa ki te meʼa noaʼi ʼo te lao.’ (Hepeleo 1:9) Ko tana ʼu palalau, mo tona maʼuli, pea mo tona mate, neʼe nātou fakamoʼoni fuli neʼe ko he tagata faitotonu. ʼI te mate ʼa Sesu, ko te tagata ofisie Loma, ʼaē neʼe lagi sio ki te fakamāuʼi ʼo Sesu pea mo tona mate, neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE moʼoni ia, ko te tagata ʼaenī neʼe agatonu ia.”​—Luka 23:47.

Neʼe mole gata pe ki tana maʼuliʼi te faitotonu, kae neʼe toe fakafeagai foki ia Sesu ki te heʼe faitotonu ʼaē neʼe kua mafola ʼi tona temi. Neʼe mole ina fai te meʼa ʼaia ʼo ina fakaneke te hahaʼi ke nātou agatuʼu ki te puleʼaga, kae neʼe ina akoʼi kia nātou fuli ʼaē neʼe fakalogo kia ia pe koteā te ʼuhiga ʼo te faitotonu moʼoni. Ko tana Akonaki ʼi te Moʼuga ʼe ina fakamahino lelei mai peʼe tonu ke kita maʼuliʼi feafeaʼi te faitotonu moʼoni.​—Mateo, kapite 5 ki te 7.

Neʼe maʼuliʼi e Sesu te meʼa ʼaē neʼe ina faka mafola. Neʼe mole ina meʼa noaʼi te kau kilia fakaʼofaʼofa, logope la neʼe ko te “hahaʼi heʼemaʼa” ʼo te sosiete faka Sutea. Kae neʼe palalau mo nātou, mo fāfā kia nātou pea mo fakamālōlō ia nātou. (Maleko 1:​40-42) Neʼe maʼuhiga kia ia te hahaʼi fuli ʼaē neʼe felāveʼi mo ia, ʼo kau ki ai mo te kau māsisiva pea mo te hahaʼi ʼaē neʼe maʼuli mamahi. (Mateo 9:​36) Neʼe ina ʼui fēnei age kia nātou: “Koutou ʼōmai kia te ʼau, ia koutou fuli ʼaē ʼe kinakina pea mo mafasia, pea ʼe ʼau fakafimālie anai koutou.”​—Mateo 11:28.

Ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, neʼe mole tuku e Sesu ke fakahehemaʼi ia ia e te heʼe faitotonu ʼaē neʼe hoko ʼi ʼona tafaʼaki, peʼe ke fakaʼita ai. Neʼe mole ina liufaki ki he tahi te kovi ʼaki te kovi. (1 Petelo 2:​22, 23) Māʼiape la mo te temi ʼaē neʼe mamahi ʼaupito ai, neʼe faikole ki tana Tāmai ʼaē ʼe ʼi selo ʼo ʼuhiga mo te ʼu solia ʼaē neʼe nātou haʼi ia ia ki te pou. Neʼe faikole fēnei, “Tāmai, fakamolemole age kia nātou, heʼe mole nātou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe nātou fai.” (Luka 23⁠:34) ʼE mahino ia, ko Sesu ‘neʼe ina fakamahino lelei ki te ʼu puleʼaga pe koteā te faitotonu.’ (Mateo 12:18) Ko te holi ʼaē ʼa te ʼAtua ke ina fakatuʼu te faitotonu, ʼe ʼi ai koa hona fakamoʼoni ʼe lahi age ʼi te faʼifaʼitaki ʼo tona ʼAlo?

ʼE Feala Ke Kita Mālo ʼi Te Heʼe Faitotonu

Ia ʼaho nei ʼe tou toe maʼu te ʼu fakamoʼoni ʼe hā ʼaki ai ʼe feala ke tou tauʼi te heʼe faitotonu. ʼI tonatou ʼuhiga takitokotahi pea mo faka kautahi, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou faiga ke nātou līaki te fakapalatahi, mo te fakakeheʼi ʼo te ʼu lanu, pea mo te agamālohi. Koutou fakatokagaʼi te faʼifaʼitaki ʼaē ʼe hoa mai.

Kia Pedroa ko te fakafeagai ki te puleʼaga neʼe ko te meʼa pe ʼaia e tahi ʼaē neʼe tonu ke fai moʼo fakahoko te faitotonu ʼi te Fenua Basque, te potu fenua ʼo Sepania ʼaē neʼe nofo ai. Koia neʼe hū ai ki te kautahi faka solia pea neʼe ina ako te gāue solia ʼi Falani. ʼI tana ʼosi ako, neʼe fakatotonu kia ia ke ina faʼufaʼu he kūtuga ke nātou ʼolo ʼo faka paʼulu te ʼu nofoʼaga ʼa te kau polisi. Kae neʼe puke ia ia ʼi te lolotoga teuteuʼi e tona kūtuga te ʼu foʼi pulu. Neʼe nofo pilisoni ia māhina e 18, kae māʼiape la mo tana nofo ʼi te fale pilisoni, neʼe ina hoko atu tana gāue faka politike, ʼo kau ki te ʼu fakapakupaku, pea ʼi te tahi lakaga neʼe ina hele tona ʼu nima.

ʼI te manatu ʼa Pedro, neʼe lolotoga tau ke hoko te faitotonu. Pea neʼe ako e Pedro pe ko ai ia Sehova pea koteā tana ʼu fakatuʼutuʼu. Lolotoga tana nofo pilisoni, ko tona ʼohoana neʼe ina kamata ako te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼi tona faka ʼāteaina, neʼe ina fakaafe ia ia ke haʼu ki te fono. Neʼe ina leleiʼia te fono pea neʼe ina kole ai ke fai hana ako, pea ko te ako Tohi-Tapu ʼaia neʼe ina fetogi tana ʼu manatu pea mo tona faʼahiga maʼuli. Neʼe papitema ia Pedro pea mo tona ʼohoana ʼi te taʼu 1989.

ʼE ʼui fēnei e Pedro: “ ʼE ʼau fakamālo kia Sehova he neʼe mole ʼau matehi he tahi lolotoga te ʼu taʼu ʼaē neʼe ʼau kau ai ki te kautahi agamālohi faka solia. ʼI te temi nei ʼe ʼau fakaʼaogaʼi te heletā ʼo te laumālie ʼo te ʼAtua, te Tohi-Tapu, moʼo fakahā ki te hahaʼi he logo ʼo ʼuhiga mo te tokalelei pea mo te faitotonu moʼoni​—te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.” Mole heʼeki faʼa fualoa, ko Pedro, ʼaē ʼe tagata ʼāfea ʼi te kokelekasio ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe ina ʼaʼahi te ʼu nofoʼaga ʼaē neʼe ina fakatuʼutuʼu ke ina maumauʼi ki muʼa atu. Kae ʼi te lakaga ʼaia, neʼe ʼalu moʼo fakahā ki te ʼu famili ʼaē ʼe nonofo ai, ia te logo ʼo te tokalelei.

ʼE fetogi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tonatou faʼahiga maʼuli heʼe nātou fakaʼamu ki he mālama faitotonu. (2 Petelo 3:​13) Logola ʼe nātou falala ki te fakapapau ʼo te ʼAtua ke ina fakahoko te faitotonu, ʼe mahino kia nātou ʼe maʼua ke nātou maʼuliʼi te faʼahi ʼaia. ʼE fakahā lelei mai e te Tohi-Tapu te meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te ʼAtua ke tou fai.

Tou To Te ʼu Pulapula ʼo Te Faitotonu

ʼE moʼoni, ka hoko kia kita te heʼe faitotonu, pea ʼe lagi kita fia ʼui fēnei: “ ʼE ʼifea koa te ʼAtua ʼo te faitotonu?” ʼE ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe ʼui e te kau Sutea ʼi te temi ʼo Malakia. (Malakia 2:​17) Neʼe tokagaʼi koa e te ʼAtua tanatou meo? Kailoa, kae neʼe “gaʼegaʼe” ʼi te meʼa ʼaia he neʼe nātou kākāʼi tonatou ʼu ʼohoana ʼi tonatou temi matutuʼa, pea nātou fakaʼaogaʼi he ʼu takuʼaki noa moʼo mavete mo tonatou ʼohoana. Neʼe fakahā e Sehova tona lotohoha ʼo ʼuhiga mo ‘te ʼu ʼohoana ʼo tonatou temi tūpulaga, ʼaē neʼe nātou kākāʼi, logope la neʼe ko tonatou ʼu hoa pea mo te ʼu ʼohoana ʼo tonatou fuakava.’​—Malakia 2:​14.

ʼE matatonu koa ke kita meo ʼo ʼuhiga mo te heʼe faitotonu mo kapau ʼe kita aga heʼe faitotonu? Tahi ʼaē meʼa, tou faiga ke tou faʼifaʼitaki kia Sesu ʼo tou toʼo ʼi totatou loto te fakapalatahi pea mo te fehiʼa ki te tahi ʼu lanu. Tou liliu ko he ʼu hahaʼi ʼe heʼe fakapalatahi pea mo ʼofa ki te hahaʼi fuli, pea ʼe mole tou liufaki te kovi ʼaki te kovi. Kapau ʼe tou fai te ʼu meʼa fuli ʼaia, pea ʼe tou fakahā ai anai ʼe tou ʼofa moʼoni ki te faitotonu.

Kapau ʼe tou fia utu te faitotonu, pea ʼe uga tatou e te Tohi-Tapu ke tou ‘to ʼi te faitotonu.’ (Osea 10:12) Tatau aipe peʼe ko he ʼu kiʼi meʼa veliveli, kae ʼe maʼuhiga fuli te ʼu kiʼi mālo ʼaia ʼi te heʼe faitotonu. Neʼe ʼui fēnei e Martin Luther King, Jr., ʼi tana Tohi Mai Te Fale Pilisoni ʼo Birmingham, “ko te heʼe faitotonu ʼaē ʼe hoko ʼi he potu pe e tahi, ʼe fakatupu tuʼutāmaki ki te faitotonu ʼi te potu fuli pe.” Ko nātou ʼaē ʼe nātou “kumi te faitotonu” ʼe nātou kau ki te hahaʼi ʼaē ʼe fili e te ʼAtua moʼo foaki kia nātou tona mālama foʼou pea mo faitotonu ʼaē ka haʼu.​—Sofonia 2:3.

ʼE mole feala ke tou fakatuʼu tatatou ʼamanaki ki te faitotonu ki te tafitoʼaga vaivai ʼo te ʼu fakapapau ʼa te tagata. Kae ʼe feala ke tou falala ki te folafola ʼo totatou ʼAtua ʼofa. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te ʼui ʼa Sesu ki tana kau tisipulo ke nātou haga faikole ke hoko mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. (Mateo 6:​9, 10) Ko Sesu, te Hau ʼaē kua fakanofo ʼo te Puleʼaga ʼaia, “ ʼe ina hāofaki anai te masiva ʼaē ʼe pāui ke tokoni age ki ai, ʼo toe feiā mo ia ʼaē ʼe lotomamahi pea mo ia ʼaē ʼe mole he tahi ke tokoni age ki ai. ʼE fakaʼofaʼofa anai kia ia ʼaē ʼe veliveli pea mo ʼaē ʼe masiva, pea ʼe ina hāofaki anai te ʼu nefesi ʼo te kau māsisiva.”​—Pesalemo 72:12, 13.

ʼE mahino ia, ʼe mole hoko tuʼumaʼu anai te heʼe faitotonu. Ko te ʼafio ʼa Sesu ki te kele katoa ʼe ina pulihi anai te heʼe faitotonu ʼo talu ai, ohage ko tona fakahā fēnei mai e te ʼAtua ʼaki tana polofeta ko Selemia: “ ʼE hoko mai te temi ʼaē ʼe ʼau fakahoko ai anai te fakapapau ʼaē neʼe ʼau fai . . . ʼI te temi ʼaia ʼe ʼau fili anai ke hau te hāko faitotonu ʼa Tavite. Ko te hau ʼaia ʼe ina fai anai te meʼa ʼaē ʼe faitotonu pea mo totonu ʼi te fenua katoa.”​—Selemia 33:14, 15, TEV.

[Nota ʼi te lalo pasina]