ʼE Feala Koa Ke Koutou Falala Ki Tokotou Leʼo ʼo Loto?

ʼI TE agamāhani, ʼe feala ke tou falala ki te kāpasā. Ko te hui ʼaē ʼi loto, ʼaē ʼe mulimuli ki te mālohi ʼo te kele, ʼe ina fakahā tuʼumaʼu te potu tokelau. Ko te hahaʼi folau ʼe feala ke nātou falala ki te kāpasā moʼo takitaki nātou mokā ʼe mole ʼi ai he ʼu mape. Kae koteā ʼaē ʼe hoko mokā fakaōvi he manete ki te kāpasā? ʼE maliu te hui ki te manete kae mole kei ina fakahā te potu tokelau. ʼE mole kei feala hakita falala kiai.

ʼE feala ke tatau mo te leʼo ʼo loto. Neʼe foaki mai e te Tupuʼaga te fealagia ʼaia kia tatou ke tou falala ki tona takitaki. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē neʼe faʼu tatou ki te paki ʼo te ʼAtua, ʼe tonu ke fakahā tuʼumaʼu mai e totatou leʼo ʼo loto te meʼa ʼaē ʼe lelei mokā tonu ke tou fai he puleʼaki. ʼE tonu ke ina uga tatou ke tou mulimuli ki te ʼu lekula māʼoluga ʼo te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke tou fai. (Senesi 1:​27) ʼI te agamāhani ʼe fai e te leʼo ʼo loto te faʼahi ʼaia. Ohage la, neʼe tohi e te ʼapositolo Kilisitiano ko Paulo, māʼia mo ʼihi ʼaē ʼe mole nātou ʼiloʼi te lao ʼa te ʼAtua, ʼe nātou “fai te ʼu meʼa ʼo te lao.” Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi “ ʼe fakamoʼoni tonatou leʼo ʼo loto mo nātou.”​—Loma 2:​14, 15.

Kae ʼe mole fakahoko tuʼumaʼu e te leʼo ʼo loto te meʼa ʼaē ʼe tonu ke ina fai. ʼUhi ko totatou heʼe haohaoa, ʼe tou fia fai te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ʼiloʼi ʼe kovi. Neʼe ʼui fakahagatonu e Paulo: “ ʼE ʼau leleiʼia moʼoni te lao ʼa te ʼAtua ʼo mulimuli ki te tagata ʼaē ʼe ʼi loto, kae ʼe ʼau logoʼi ʼi te ʼu koga ʼo toku sino te tahi lao ʼe ina tauʼi te lao ʼo toku ʼatamai, pea ʼe ina taki fakapōpula ʼau ki te lao ʼo te agahala ʼaē ʼi te ʼu koga ʼo toku sino.” (Loma 7:​22, 23) Kapau ʼe tou fai tuʼumaʼu te meʼa ʼaē ʼe kovi, pea ʼaki te temi ʼe mole kei lagi koviʼia e totatou leʼo ʼo loto te meʼa ʼaia pea ki muli age leva, ʼe mole kei ina ʼui mai ʼe kovi te aga ʼaia.

Logope la totatou ʼuhiga heʼe haohaoa, kae ʼe feala ke mulimuli totatou leʼo ʼo loto ki te ʼu lekula ʼa te ʼAtua. ʼI tona fakahagatonu, ʼe maʼuhiga ʼaupito ke tou fai te faʼahi ʼaia. Kapau ʼe maʼa totatou leʼo ʼo loto pea mo akoʼi fakalelei, pea ʼe tou felogoi lelei anai mo te ʼAtua pea ʼe toe maʼuhiga heʼe ina hāofaki tatou. (Hepeleo 10:22; 1 Petelo 1:​15, 16) Tahi ʼaē meʼa, ʼe tokoni mai anai te leʼo ʼo loto ʼaē ʼe lelei ke tou fai he ʼu tonu fakapotopoto ʼi totatou maʼuli, ke feala ai hatatou maʼu te tokalelei pea mo te fiafia. Neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo ʼo ʼuhiga mo ia ʼaē ʼe ina maʼu he leʼo ʼo loto ʼe lelei: “Ko te lao ʼo tona ʼAtua ʼe ʼi tona loto; pea ʼe mole vaivai anai tana haʼele.”​—Pesalemo 37:31.

Tou Akoʼi Totatou Leʼo ʼo Loto

Ko te akoʼi ʼo te leʼo ʼo loto ʼe mole gata pe ki te ʼiloʼi fakaʼatamai ʼo he tuʼuga lao pea mo tou mulimuli kiai. ʼE ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe fai e te kau Faliseo ʼi te temi ʼo Sesu. Neʼe ʼiloʼi e te kau takitaki lotu ʼaia te Lao pea neʼe lahi te ʼu talatisio faigataʼa neʼe nātou faʼu, ʼi tanatou manatu ʼaē ʼe tokoni anai ki te hahaʼi ke mole nātou talagataʼa ki te Lao. Koia ʼi te tahi ʼaho neʼe nātou ʼiʼita ai ki te kau tisipulo ʼa Sesu he neʼe nātou fusi te ʼu kauʼi fulumeto pea mo nātou kai ʼi te Sapato. Pea neʼe nātou fakafeagai kia Sesu ʼi tana fakamālōlō ʼi te ʼaho ʼo te Sapato te tagata neʼe mate tona nima. (Mateo 12:​1, 2, 9, 10) Koia, ʼi te talatisio ʼa te kau Faliseo, ko te ʼu meʼa ʼaia e lua neʼe ko he maumauʼi ʼo te fā fakatotonu ʼo te ʼu Folafola ʼaē e Hogofulu.​—Ekesote 20:​8-​11.

Neʼe ʼiloʼi lelei e te kau Faliseo te Lao. Kae neʼe mulimuli koa tonatou ʼu leʼo ʼo loto ki te manatu ʼa te ʼAtua? Kailoa ia, heʼe ʼi tanatou ʼosi valokiʼi te meʼa ʼaē ʼi tanatou manatu neʼe ko he maumauʼi ʼo te lao ʼo te Sapato, neʼe fonofono e te kau Faliseo “ke nātou matehi” ia Sesu. (Mateo 12:14) Koutou fakakaukauʼi age muʼa​—neʼe ʼiʼita te kau takitaki lotu ʼaia he neʼe kai te ʼu tegaʼi fulumeto pea neʼe fakamālōlō te nima ʼo te tagata ʼi te ʼaho ʼo te Sapato; kae neʼe mole nātou koviʼia tanatou fonofono ke nātou matehi ia Sesu!

Neʼe toe feiā mo te kau pelepitelo pule. Neʼe mole ko he meʼa kovi kia nātou tanatou foaki kia Sutasi te ʼu piesi siliva e 30 ʼaē neʼe nātou toʼo ʼi te ʼu koloā ʼo te fale lotu, ke ina lavakiʼi ia Sesu. Kae ʼi te toe liufaki age e Sutasi te falā ʼaia, ʼo lī ki te fale lotu, neʼe hoko ai te fihifihia ʼi te leʼo ʼo loto ʼo te kau pelepitelo pule ʼuhi ko te lao. Neʼe nātou ʼui fēnei: “ ʼE mole gafua ke ʼai ki te koloā taputapu, heʼe ko te totogi ʼo te toto.” (Mateo 27:​3-6) ʼE hā lelei mai, neʼe tuʼania te kau pelepitelo pule ʼo ʼuhiga mo te falā ʼaia ʼa Sutasi, he neʼe kua heʼemaʼa ʼi te temi ʼaia. (Vakaʼi ia Teutalonome 23:18.) Kae neʼe mole koviʼia e te ʼu tagata ʼaia tanatou fakaʼaogaʼi te falā ʼaia moʼo totogi ʼaki te lavakiʼi ʼo te ʼAlo ʼo te ʼAtua!

Tou Mulimuli Ki Te Manatu ʼa Te ʼAtua

Ko te ʼu faʼifaʼitaki ʼaē neʼe tou talanoa kiai, ʼe nātou fakahā mai ko te akoʼi ʼo te leʼo ʼo loto ʼe mole gata ʼaki pe te ʼiloʼi ʼo he tuʼuga meʼa ʼe tonu ke tou fai pea mo he ʼu meʼa ʼe mole tonu ke tou fai. ʼE moʼoni, ʼe maʼuhiga ke tou ʼiloʼi te ʼu lao ʼa te ʼAtua, pea ʼe maʼuhiga ke tou mulimuli kiai heʼe feala ke nātou hāofaki tatou. (Pesalemo 19:​7-​11) Kae ʼo hilifaki ki te akoʼi ʼo te ʼu lao ʼa te ʼAtua, ʼe tonu ke mulimuli totatou loto ki te faʼahiga manatu ʼa te ʼAtua. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe feala anai ke hoko te meʼa ʼaē neʼe fakakikite e Sehova ʼaki ia Isaia, ʼaē ʼe ina ʼui fēnei: “Ko tou ʼu mata ʼe liliu moʼoni anai ko he ʼu mata ʼe sio ki tou Faiako Lahi. Pea ʼe logo anai tou ʼu taliga ki he leʼo mai muli, ʼe ina ʼui fēnei: ‘Koʼeni te ala. Koutou haʼele ai,’ mo kapau ʼe koutou fia ʼolo ki te faʼahi mataʼu peʼe koutou fia ʼolo ki te faʼahi hema.”​—Isaia 30:20, 21; 48:17.

ʼE mole ʼui leva, kapau ʼe tonu ke tou fai he tonu maʼuhiga, pea ʼe tou logo anai ki he leʼo moʼoni ʼe ina ʼui mai te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai. Kae kapau ʼe ʼalutahi tatatou ʼu manatu mo te ʼu manatu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo he faʼahiga meʼa, pea ʼe feala anai ki totatou leʼo ʼo loto ke tokoni mai kia tatou ke tou fai he ʼu tonu ʼe nātou fakafiafia anai te ʼAtua.​—Tāʼaga Lea 27:11.

Koutou fakatokagaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Sosefo, ʼaē neʼe maʼuli ʼi te 18 sēkulō ʼi muʼa ʼo totatou temi. Ko te ʼohoana ʼo Potifale neʼe ina fakaneke ia ia ke nā tono, kae neʼe fakafisi ia Sosefo, ʼo ina ʼui fēnei: “ ʼE lava feafeaʼi anai haku fai te toe meʼa kovi ʼaia pea mo ʼau agahala ki te ʼAtua?” (Senesi 39:9) ʼI te temi ʼo Sosefo, neʼe mole he lao ʼa te ʼAtua neʼe kua tohi ʼe ʼui ai ʼe kovi te tono. Tahi ʼaē meʼa, neʼe maʼuli ia Sosefo ʼi Esipito, ʼo nofo mamaʼo ʼi te akonaki ʼo tona famili pea mo te ʼu lekula faka pateliaka. Koteā ʼaē neʼe feala ai kia Sosefo ke ina teteke te fakahala? Neʼe ina lavaʼi he neʼe akoʼi lelei tona leʼo ʼo loto. Neʼe ʼiloʼi e Sosefo te manatu ʼa te ʼAtua, ko te tagata ʼohoana pea mo tona ʼohoana ʼe ko he “kakano e tahi.” (Senesi 2:​24) Neʼe mahino kia ia ʼe kovi te toʼo te ʼohoana ʼo he tahi tagata. Neʼe ʼalutahi te manatu ʼa Sosefo mo te manatu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Neʼe ina ʼiloʼi ko te tono ʼe ko he aga ʼe kovi.

Ia ʼaho nei, ʼe tokosiʼi ia nātou ʼaē ʼe hage ko Sosefo. Kua mafola te aga heʼeʼaoga, pea ko te tokolahi ʼo te hahaʼi ʼe nātou manatu ʼe mole maʼua ke nātou maʼa ia muʼa ʼo te ʼAtua, peʼe kia nātou totonu, peʼe ki tonatou ʼu ʼohoana. ʼE tatau te ʼaluʼaga ʼaia mo te meʼa ʼaē neʼe tohi e Selemia: “ ʼE mole he tagata ʼe fakahemala ki tana agakovi, ʼo ina ʼui fēnei ‘Koteā ʼaē neʼe ʼau fai?’ ʼE nātou tahi toe liliu ki te ala ʼaē ʼe ʼalu fuli ai te hahaʼi, ohage ko te lele ʼa he hōsi ki te tau.” (Selemia 8:6) Koia mo tatou, ʼe maʼua tāfito ke tou mulimuli ki te manatu ʼa te ʼAtua. Pea ʼe tou maʼu te meʼa fakatalakitupua ʼe tokoni kia tatou ke feala hatatou fai te faʼahi ʼaia.

Ko He Tokoni Moʼo Akoʼi Totatou Leʼo ʼo Loto

Ko te Tohi-Tapu ʼe “ ʼaoga moʼo akoʼi, moʼo fakatonutonuʼi, moʼo fakatokatoka ʼo te ʼu meʼa, moʼo akonakiʼi ʼi te faitotonu, koteʼuhi ke maʼu katoa e te tagata ʼa te ʼAtua te ʼu kalitate ʼaē ʼe ʼaoga, ke ina maʼu ia meʼa fuli ʼe ʼaoga ki te gāue lelei fuli pe.” (2 Timoteo 3:​16, 17) Ko te ako ʼo te Tohi-Tapu ʼe tokoni anai kia tatou ke tou akoʼi te meʼa ʼaē ʼe fakahigoaʼi e te Tohi-Tapu ko totatou “fealagia ke tou mahino,” ke feala ai hatatou fakakeheʼi te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi. (Hepeleo 5:​14) ʼAki te ako ʼaia, ʼe feala ai anai ke tuputupu tatatou ʼofa ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼofa kiai te ʼAtua, pea mo tou fehiʼa ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe fehiʼa kiai.​—Pesalemo 97:10; 139:21.

ʼE tou ako tāfito te Tohi-Tapu ke tou mahino lelei ki te moʼoni pea mo tona faʼahiga maʼuliʼi, kae ʼe mole tou ako ke gata ʼaki pe tatatou ʼiloʼi fakaʼatamai te ʼu lekula ʼa te Tohi-Tapu. Neʼe ʼui fēnei e Te Tule Leʼo Fakafalani ʼo te ʼaho 15 ʼo Tesepeli 1976: “Ka tou ako te Tohi-Tapu, ʼe tonu ke tou faiga ke tou mahino ki te faka ʼuhiga ʼo te faitotonu, mo te ʼofa, pea mo te agatonu ʼa Sehova pea ke taupau loloto te ʼu kalitate ʼaia ʼi totatou loto, ke ʼaoga te ʼu meʼa ʼaia kia tatou ohage ko te ʼaoga ʼaē ke tou kakai pea mo ʼiʼinu. ʼE tonu ke tou faiga ke tou mahino ki te aga ʼaē ʼe tonu ke tou fai, ke tou mahino lelei ki te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi. Tahi ʼaē meʼa, ʼe tonu ke akoʼi e totatou leʼo ʼo loto ʼe ʼi ai tana maʼua kia Ia ʼaē ʼe ina fai te ʼu lao pea mo te Tuʼi Fakamāu haohaoa. (Isaia 33:22) ʼI tatatou ako ke tou ʼiloʼi te ʼAtua, ʼe tonu ke tou faiga ke tou faʼifaʼitakiʼi ia ia ʼi te ʼu faʼahi fuli ʼo totatou maʼuli.”

Tou Maʼu “Te Manatu ʼa Kilisito”

Ko te ako ʼo te Tohi-Tapu ʼe toe tokoni mai anai kia tatou ke tou maʼu “te manatu ʼa Kilisito,” ʼaē ko te fia fakalogo pea mo te agavaivai ʼaē neʼe fakahā e Sesu. (1 Kolonito 2:​16) Neʼe ko he meʼa fakafiafia kia ia tana fai te finegalo ʼo tana Tāmai, pea neʼe mole ina fai feiā pe, ka mole ina fakakaukauʼi. ʼO ʼuhiga mo te faʼahiga aga ʼa Sesu, neʼe fakakikite fēnei e te tagata fai pesalemo ko Tavite: “Neʼe ʼau fiafia, Ê toku ʼAtua, ʼi te fai ʼo tou finegalo, pea ko tau lao ʼe nofo ʼi toku loto.”a​—Pesalemo 40:8.

ʼE maʼuhiga ke tou maʼu “te manatu ʼa Kilisito” moʼo akoʼi totatou leʼo ʼo loto. ʼI tana maʼuli ʼi te kele ʼi tona ʼuhiga haohaoa, neʼe fakahā fakalelei e Sesu te ʼu kalitate pea mo te ʼulugaaga ʼo tana Tāmai, ʼo mulimuli ki te meʼa ʼaē ʼe feala ke fai e te tagata. Koia, neʼe feala ai ke ina ʼui fēnei: “Ko ʼaē kua sio kia te ʼau, kua sio ia ki te Tāmai.” (Soane 14:9) ʼI te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe hoko kia te ia, neʼe fai pe e Sesu te meʼa ʼaē neʼe loto e tana Tāmai ke ina fai. Koia, ʼi tatatou ako te maʼuli ʼa Sesu, ʼe tou mahino lelei ai ki te ʼuhiga ʼo Sehova ʼAtua.

ʼE ʼui e te Tohi-Tapu ko Sehova ʼe “agaʼofa pea mo manavaʼofa, tuai ʼi te ʼita pea mo mohu ʼi te lotoʼofa.” (Ekesote 34:6) Neʼe lahi te ʼu lakaga ʼaē neʼe fakahā ai e Sesu te ʼu kalitate ʼaia ʼi tana felogoi mo tana ʼu ʼapositolo. ʼI tanatou tau fihi ʼaē pe ko ai ʼaē ʼe lahi age ia nātou, neʼe faʼa kātaki aipe ia Sesu ʼo akoʼi nātou, ʼo ina ʼui pea mo ina fakahā “ko ʼaē ʼe loto ke liliu ʼo lahi ia koutou, ʼe tonu ia ke liliu ko takotou tagata faifekau, pea ko ʼaē ʼe loto ke ʼuluaki ia koutou ʼe tonu ia ke liliu ko takotou kaugana.” (Mateo 20:26, 27) Ko he faʼifaʼitaki ʼaenī moʼo fakahā mai ʼe feala ke tou faka ʼalutahi tatatou ʼu manatu mo te manatu ʼa te ʼAtua, mo kapau ʼe tou fakatokagaʼi te maʼuli ʼo Sesu.

Kapau ʼe lahi te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo Sesu, pea ʼe feala anai ke tou faʼifaʼitaki lelei ki tatatou Tāmai ʼaē ʼe ʼi selo, ia Sehova. (Efesi 5:​1, 2) Ko he leʼo ʼo loto ʼe mulimuli ki te manatu ʼa te ʼAtua, ʼe ina taki anai tatou ki te ala ʼaē ʼe lelei. ʼE fakapapau fēnei e Sehova kia nātou ʼaē ʼe falala kia te ia: “ ʼE ʼau fakaliliu anai koe ko he tahi ʼe fakasiosio tonu, pea ʼe ʼau akoʼi anai koe ʼi te ala ʼaē ʼe tonu ke ke haʼele ai. ʼE ʼau tokoniʼi anai koe, pea mo ʼau tokaga kia koe.”​—Pesalemo 32:8.

Te ʼu Fua Lelei ʼo He Leʼo ʼo Loto Neʼe Akoʼi

ʼI tana ʼiloʼi ʼaē te loto talagataʼa ʼaē ʼe maʼu e te hahaʼi heʼe haohaoa, neʼe fai ai e Moisese te fakatokaga ʼaenī ki te kau Iselaelite: “Koutou fai ke mulimuli tokotou loto ki te ʼu folafola fuli ʼaē neʼe ʼau fakatokagaʼi atu kia koutou ʼi te ʼaho nei, ke koutou fakatotonu ki tokotou ʼu foha ke nātou tokakaga ʼo maʼuliʼi te ʼu folafola fuli ʼo te lao ʼaia.” (Teutalonome 32:46) ʼO toe feiā mo tatou, ʼe tonu ke tou tohi te lao ʼa te ʼAtua ʼi totatou loto. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe hage anai ʼe takitaki e totatou leʼo ʼo loto tatatou haʼele pea mo tokoni kia tatou ke tou fai he ʼu tonu ʼe lelei.

ʼE mahino ia ʼe tonu ke tou tokakaga. ʼE ʼui fēnei e te tāʼaga lea ʼo te Tohi-Tapu: “ ʼE ʼi ai te ala ʼaē ʼe totonu ia muʼa ʼo te tagata, kae ki muli age, ʼi te fakaʼosi ʼe ko te ala ʼo te mate.” (Tāʼaga Lea 14:12) He koʼe ʼe tautau hoko te faʼahi ʼaia? Heʼe ohage ko tona ʼui e te Tohi-Tapu: “ ʼE kākā te loto, ʼo laka age ʼi te ʼu meʼa fuli pea ʼe kovi ʼaupito. Ko ai ʼaē ʼe feala ke ina ʼiloʼi?” (Selemia 17:9) Koia, ʼe ʼaoga kia tatou fuli ke tou mulimuli ki te tokoni ʼaenī ʼo Tāʼaga Lea 3:​5, 6: “Tuku tau falala kia Sehova ʼaki tou loto katoa pea ʼaua naʼa ke falala ki tou ʼatamai ʼo koe totonu. ʼI tou ʼu ala fuli tokagaʼi ia ia, pea ko ia, ʼe ina fakatonutonu anai tou ʼu ala foufou.”

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 7]

Ohage ko he kāpasā, ko te leʼo ʼo loto ʼaē neʼe akoʼi e te Tohi-Tapu ʼe feala ke ina fakahā mai te ala ʼaē ʼe lelei

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Compass: Courtesy, Peabody Essex Museum, Salem, Mass.