Koutou Momoli He ʼu Sakilifisio ʼe Leleiʼia e Sehova

ʼI TE tahi lakaga ʼo te hisitolia, neʼe feala ke tou mamata ki te meʼa fakaofoofo neʼe hoko ʼi te hūʼaga ʼo te ʼōloto ʼo Eteni, ʼi te potu hahake.a Neʼe tutuʼu ai te ʼu kelupimi mālolohi ʼo leʼoleʼo, pea ko tanā ʼu agaaga fakamataku ʼe ina fakamahino lelei mai ʼe mole tonu ke faiga he tahi ke fakalaka ai. Neʼe toe ʼi ai foki mo te heletā vela neʼe takaminomino moʼo pupunu te hūʼaga ʼo te ʼōloto, pea ʼi te pōʼuli neʼe ina faka mālamagia te ʼu fuʼu ʼakau ʼaē neʼe ʼi te ʼōloto. (Senesi 3:​24) Logope la neʼe ko he meʼa fakaofoofo, kae ʼe kita sioʼi anai mai mamaʼo.

Neʼe lagi mamata tuʼa lahi ia Kaino pea mo Apele ki te koga meʼa ʼaia. Mai tona ʼuhiga ʼaē neʼe mole nā tutupu ʼi te ʼōloto, koia neʼe lagi nā fakakaukauʼi pe neʼe feafeaʼi ʼapē te faʼahiga maʼuli ʼo Atama mo Eva ʼi te Palatiso, te fakavai lelei ʼo te ʼōloto ʼaia, mo te mahu ʼo te ʼu fuʼu ʼakau, mo te ʼu meʼa mata pea mo te ʼu magisi kehekehe. ʼE mahino ia, ko te ʼu ʼulu ʼakau ʼaē neʼe ʼi Eteni neʼe mole kei gāueʼi pea neʼe kua vaoa.

Neʼe lagi fakamahino e Atama mo Eva ki tanā fānau pe koʼe neʼe mole kei gāueʼi te ʼōloto pea he koʼe neʼe kapu nāua mai ai. (Senesi 2:​17; 3:​6, 23) Neʼe lagi ʼiʼita ʼaupito ia Kaino pea mo Apele! Neʼe feala ke nā sio ki te ʼōloto, kae neʼe mole feala ke nā hū kiai. Neʼe nā feōvi mo te Palatiso, kae neʼe hage pe neʼe nā mamaʼo mai ai. Neʼe fua kovi kia nāua te maʼuli heʼe haohaoa, pea neʼe mole lava fetogi e Kaino mo Apele te ʼaluʼaga ʼaia.

Tahi ʼaē meʼa, neʼe mole felogoi lelei tanā ʼu mātuʼa. ʼI te fakatūʼa ʼo Eva, neʼe ʼui fēnei e te ʼAtua: “ ʼE tuʼu anai tou holi ki tou ʼohoana pea ko ia, ʼe ina puleʼi anai koe.” (Senesi 3:​16) Ohage ko tona fakakikite ʼaia, neʼe pule Atama ki tona ʼohoana, ʼo mole lagi kei ina gaohi ia ia ohage ko hona kaumeʼa pe ko hona tokoni. Pea lagi neʼe lahi fau te fakalogo ʼa Eva ki te tagata ʼaia. ʼE ʼui e te tohi ʼo ʼuhiga mo tana “holi” ʼaia, neʼe hage ko “he holi neʼe feala ke liliu ʼo mahaki ai.”

ʼE mole fakahā mai e te Tohi-Tapu pe neʼe lave feafeaʼi te faʼahi ʼaia ki te fakaʼapaʼapa ʼa te ʼu tama ki tanā ʼu mātuʼa. Kae ʼe mahino ia neʼe tuku e Atama mo Eva he faʼifaʼitaki kovi ki tanā ʼu fānau.

Neʼe Nā Filifili Te ʼu Meʼa Kehekehe

ʼAki te temi, neʼe liliu ia Apele ko he tagata tauhi ōvi pea ko Kaino ko he tagata gāue kele. (Senesi 4:2) ʼI tana kosi te fulufulu ʼo tana ʼu manu, ʼe mahino papau ia neʼe lahi te temi ʼaē neʼe fakakaukauʼi ai e Apele te lea faka polofeta ʼaē neʼe fai ki tana ʼu mātuʼa ʼi muʼa ʼo tonā kapu mai Eteni: “ ʼE ʼau tuku anai he fehiʼa ia koe mo te fafine, ʼi tou hāko pea mo tona hāko. Pea ʼe ina fakavolu anai koe ʼi tou ʼulu pea ʼe ke fakavolu anai ia ia ʼi tona muliʼi vaʼe.” (Senesi 3:​15) Neʼe lagi feʼekeʼaki fēnei ia Apele, ‘ ʼE hoko feafeaʼi anai te fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te hāko ʼaē ka ina fakaʼauha anai te gata, pea ʼe fakavolu feafeaʼi anai te hāko ʼaia ʼi tona muliʼi vaʼe?’

Hili kiai te temi, ʼi tanā kua lalahi ake, neʼe momoli e Kaino mo Apele tanā ʼu mōlaga kia Sehova. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko Apele neʼe ko he tagata tauhi ōvi, koia ʼe mole tou punamaʼuli ai ʼi tana foaki “te ʼu ʼuluaki tupu ʼo tana faga manu, pea mo tona ʼu koga ʼaē ʼe gako.” Kae ko Kaino, neʼe ina foaki “te ʼu fua ʼo te kele.” Neʼe tali e Sehova te sakilifisio ʼa Apele, kae “neʼe mole ina leleiʼia ia Kaino pea mo tana mōlaga.” (Senesi 4:​3-5) Koteā tona tupuʼaga?

ʼE faka maʼuhigaʼi e ʼihi te sakilifisioʼi e Apele te ʼu “ ʼuluaki tupu ʼo tana faga ōvi,” kae neʼe momoli pe e Kaino “te ʼu fua ʼo te kele.” Kae ko te meʼa ʼaē neʼe kovi neʼe mole ko te mōlaga ʼa Kaino, heʼe ʼui ʼi te vaega neʼe leleiʼia e Sehova “ia Apele pea mo tona mōlaga,” kae neʼe mole ina leleiʼia “ia Kaino pea mo tona mōlaga.” Koia, neʼe ʼuluaki sioʼi e Sehova te meʼa ʼaē neʼe ʼi te loto ʼo tana tagata atolasio. ʼI tana fai te faʼahi ʼaia, koteā ʼaē neʼe sio kiai? ʼE tou lau ia Hepeleo 11:4 ko Apele neʼe ina momoli tana sakilifisio “ ʼaki te tui.” Koia, ʼe hā mai ai neʼe mole maʼu e Kaino te tui ʼaē neʼe maʼu e Apele, ʼo leleiʼia ai tona mōlaga.

ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe lelei tatatou fakatokagaʼi te sakilifisio ʼaē neʼe fai e Apele, neʼe ina liligi te toto. Neʼe lagi mahino kia ia ko te fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te hāko ʼaē ka fakavolu anai ʼi te muliʼi vaʼe, ʼe faka ʼuhiga anai ki he tahi ʼe ina foaki faka sakilifisio tona maʼuli. Koia ko te mōlaga ʼa Apele neʼe lagi ko he fia fakatokatoka ʼaia, pea neʼe ina fakahā ai tana tui ʼaē ko te ʼAtua ʼe ina foaki anai ʼi tona temi totonu he sakilifisio faitotogi ki te agahala.

Kae neʼe mole fakakaukauʼi e Kaino te mōlaga ʼaē neʼe ina momoli. Neʼe ʼui fēnei e te tagata sivi Tohi-Tapu ʼo te 19 sēkulō: “Ko tana mōlaga neʼe ko hana fakamoʼoni pe ia, ʼe ko te ʼAtua ʼaē ʼe ina foaki te ʼu tapuakina. Neʼe hā ʼaki tana mōlaga ʼaia neʼe mole manatu ia ʼe vāhaʼa kovi mo tona Tupuʼaga, pea neʼe mole ʼaoga kia ia ke ina kofesioʼi hana agahala peʼe ʼaoga ke faifakalelei.”

Tahi ʼaē meʼa, ʼi tona ʼuhiga ʼuluaki tupu, neʼe lagi manatu e Kaino neʼe ko ia te hāko ʼaē neʼe fakapapau, ʼaē ka ina fakaʼauha anai ia Satana te Gata. Neʼe lagi manatu feiā mo Eva ʼo ʼuhiga mo tana ʼuluaki tama. (Senesi 4:1) ʼE mahino ia, kapau neʼe ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe ʼamanaki kiai ia Kaino pea mo Eva, pea neʼe nā faihala ʼaupito.

ʼE mole fakamatala mai e te Tohi-Tapu pe neʼe fakahā feafeaʼi e Sehova tana leleiʼia ia te sakilifisio ʼa Apele. ʼE ʼui e ʼihi tagata sivi Tohi-Tapu, neʼe ina fakahā te faʼahi ʼaia ʼi tana fakatō te afi mai te lagi. Tatau aipe peʼe koteā ʼaē neʼe ina fai, kae ʼi tana ʼiloʼi ʼaē neʼe fakafisi te ʼAtua ki tana mōlaga, “neʼe hake te ʼita lahi ia Kaino, pea neʼe kamata fakatotoho tona fofoga.” (Senesi 4:5) Neʼe ʼamanaki hoko kia Kaino he tuʼutāmaki.

Te Tokoni ʼa Sehova Pea Mo Te Aga ʼa Kaino

Neʼe faiga e Sehova ke fakakaukau ia Kaino ki te faʼahi ʼaia. Neʼe ina fehuʼi age: “He koʼe koa ʼe hake ia koe te ʼita pea he koʼe ʼe ke fakatotoho tou fofoga?” Neʼe ko he faigamālie ʼaia kia Kaino ke ina sivi tona loto. Neʼe ʼui ai e Sehova: “Kapau ʼe ke mafuli ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, ʼe mole ʼi ai anai koa he hikihiki? Kae kapau ʼe mole ke mafuli ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, ʼe nono te agahala ʼi te hūʼaga, pea ʼe haga atu tona holi kia te koe; pea ko koe, ʼe ke pule anai koa ki ai?”​—Senesi 4:​6, 7. (Vakaʼi te talanoa ʼi te pasina 23.)

Neʼe mole fakalogo Kaino. Kae neʼe ina taki ia Apele ki te gāueʼaga pea ina matehi ai ia ia. Ki muli age, ʼi te fehuʼi age e Sehova peʼe ʼifea Apele, neʼe ina loiʼi ia ia, ʼo toe ʼāsili ai tana agahala. Neʼe ina tali fēnei: “ ʼE mole ʼau ʼiloʼi. ʼE ko ʼau koa te tagata leʼo ʼo toku tēhina?”​—Senesi 4:​8, 9.

ʼI muʼa ʼo tana matehi ia Apele pea ki muli age, neʼe mole fia ‘mafuli Kaino ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei.’ Neʼe ina fili ke puleʼi ia ia e te agahala, pea neʼe kapu ai Kaino mai te koga meʼa ʼaē neʼe nofo ai tona famili. Neʼe fakatuʼutuʼu te “fakaʼiloga,” lagi ko he fakatotonu ʼa te ʼAtua ke mole matehi e he tahi ia Kaino moʼo lagavaka ai te mate ʼo Apele.​—Senesi 4:​15.

Ki muli age, neʼe ʼalu Kaino ʼo laga te kolo, ʼo ina fakahigoa ki te higoa ʼo tona foha. ʼE mole ko he meʼa fakapunamaʼuli te ʼiloa ʼo te agamālohi ʼo tana hāko ki muli age. Pea neʼe molehi te hōloga ʼo Kaino ʼi te Tulivio ʼi te temi ʼo Noe, he neʼe mamate ai te hahaʼi heʼe faitotonu fuli.​—Senesi 4:​17-​24; 7:​21-​24.

Neʼe mole taupau te hisitolia ʼo Kaino pea mo Apele ʼi te Tohi-Tapu ke tou laulau feiā pe. Kae neʼe “tohi ia moʼo akoʼi ʼo tatou” pea “ ʼe ʼaoga moʼo akoʼi, moʼo fakatonutonuʼi.” (Loma 15:4; 2 Timoteo 3:​16) Koteā ʼaē ʼe feala ke tou ako mai te hisitolia ʼaia?

Ko He Ako Kia Tatou

Ohage ko Kaino pea mo Apele, ʼe fakaafe te kau Kilisitiano ia ʼaho nei ke nātou momoli he ʼu sakilifisio ki te ʼAtua​—ʼe mole ko he ʼu holokoseta, kae ko “he sakilifisio o te fakavikiviki ki te Atua, ko te fua aia o te u laugutu e natou fakamooni ki tona Huafa.” (Hepeleo 13:15, Tauhi Foou) ʼE lolotoga fai te faʼahi ʼaia ʼi te temi ʼaenī ʼi te malamanei katoa, heʼe faka mafola e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua ia fenua e 230 tupu. (Mateo 24:14) ʼE koutou kau koa ki te gāue ʼaia? Pea ʼe feala ke koutou falala “koteuhi, e mole agakovi te Atua pea e mole ina galoi tautou gaue mo toutou ofa nee koutou fakaha o uhiga mo tona Huafa.”​—Hepeleo 6:​10, Tauhi Foou.

Ohage pe ko te ʼu mōlaga ʼaē neʼe fai e Kaino mo Apele, ʼe mole fakamāu takotou sakilifisio ʼo mulimuli ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hā​—ohage la ko te ʼu hola ʼaē ʼe koutou fai ʼi te minisitelio. ʼE loloto age te sio ʼa Sehova. ʼE ʼui ia Selemia 17:10 ko te ʼAtua ʼe ina “kumi te loto” pea “ina vakavakaʼi te ʼu ifiifi”​—te ʼu meʼa ʼaē ʼe loloto, te ʼu manatu pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe logoʼi e he tahi ʼi tona loto. Koia ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga ʼe ko te ʼu manatu ʼaē ʼe tou maʼu kae mole ko te lahi ʼo tatatou gāue. ʼE moʼoni, tatau aipe peʼe lahi peʼe veliveli, kae ʼe maʼuhiga anai he sakilifisio kia mata ʼo te ʼAtua mo kapau ʼe momoli ʼaki he lotoʼofa.​—Vakaʼi ia Maleko 12:41-​44 pea mo 14:​3-9.

Pea ʼe tonu ke tou ʼiloʼi lelei ʼe mole tali anai e Sehova he ʼu sakilifisio ʼe māʼimoa, ohage pe ko tana mole tali te mōlaga ʼaē neʼe momoli e Kaino he neʼe mole ina fai ʼaki tona loto katoa. (Malakia 1:​8, 13) ʼE kole mai e Sehova ke tou foaki age kia te ia te meʼa ʼaē ʼe lelei ʼaupito, ke tou tauhi kia te ia ʼaki totatou loto katoa, mo totatou nefesi katoa, mo totatou laumālie katoa pea mo totatou mālohi katoa. (Maleko 12:30) ʼE koutou fai feiā koa? Kapau koia, pea ʼe feala hakotou fiafia ʼi takotou sakilifisio. Neʼe tohi fēnei e Paulo: “Ke tahi vakai e te tagata tana gaue, e ina mau ai anai he mea ke fiameamea ai, kae mole ko he gāue a he tahi kehe.”​—Kalate 6:​4, Tauhi Foou.

Neʼe tatau te ako ʼaē neʼe fai kia Kaino mo Apele. Kae ʼaki te temi pea mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko, neʼe nā tahi maʼu te fealagia ʼaē ke nā fakatuputupu tonā ʼu agaaga ʼo nāua takitokotahi. Neʼe liliu māmālie te aga ʼa Kaino ʼo kovi ʼuhi ko tana maheka, mo tana fakafihi, pea mo tana hoko ʼita.

Kae neʼe manatuʼi e te ʼAtua ia Apele he neʼe ko te tagata faitotonu. (Mateo 23:35) Neʼe ina fia fakafiafia te ʼAtua tatau aipe pe koteā te ʼu meʼa ʼaē neʼe tonu ke ina foaki, kae neʼe mole tatau ia Apele mo tona famili​—ia Atama, mo Eva pea mo Kaino ʼaē neʼe mole loto fakafetaʼi. ʼE ʼui mai e te Tohi-Tapu, logope la kua mate Apele kae “ ʼe kei palalau.” Ko te hisitolia ʼo tana tauhi agatonu ki te ʼAtua ʼe taupau maʼu ʼi te Tohi-Tapu. Tou fakaʼamu ke tou muliʼi te faʼifaʼitaki ʼo Apele ʼo tou momoli tuʼumaʼu he ʼu sakilifisio ʼe leleiʼia e te ʼAtua.​—Hepeleo 11:4.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Talanoa ʼo te pasina 23]

Ko He Faʼifaʼitaki Ki Te Kau Kilisitiano ʼAē ʼe Fai Tokoni

“HE KOʼE koa ʼe hake ia koe te ʼita pea he koʼe ʼe ke fakatotoho tou fofoga?” ʼI tana fehuʼi fakalelei ʼaia, neʼe loto e Sehova ke fakakaukau ia Kaino. Neʼe mole ina fakakinauʼi ia Kaino ke fetogi, he neʼe ina maʼu te loto faʼitaliha. (Vakaʼi ia Teutalonome 30:19.) Kae neʼe fakahā fakahagatonu e Sehova te ʼu fua kovi ʼo te aga ʼa Kaino. Neʼe ina fai te fakatokaga ʼaenī kia Kaino: “Kapau ʼe mole ke mafuli ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, ʼe nono te agahala ʼi te hūʼaga, pea ʼe haga atu tona holi kia te koe.”​—Senesi 4:​6, 7.

ʼE lelei hatatou fakatokagaʼi, logope la te fakatonutonuʼi mālohi ʼaia ʼa Sehova ia Kaino, kae neʼe mole manatu ʼe mole fetogi anai ia Kaino. Kae neʼe ina fakahā kia Kaino te ʼu tapuakina ʼaē ka ina maʼu mokā ina fetogi tana aga, pea neʼe ina fakahā tana falala ʼaē neʼe feala ke tauʼi e Kaino te fihifihia ʼaia mo kapau neʼe loto kiai. Neʼe ʼui fēnei e Sehova: “Kapau ʼe ke mafuli ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, ʼe mole ʼi ai anai koa he hikihiki?” Neʼe ina toe fehuʼi age fēnei kia Kaino, ʼo ʼuhiga mo tana ʼita lahi: “Pea ko koe, ʼe ke pule anai koa ki ai?”

Ia ʼaho nei, ʼe tonu ke faʼifaʼitaki te kau tagata ʼāfea ʼo te kokelekasio kia Sehova. Ohage ko tona tohi ia 2 Timoteo 4:2, ʼi ʼihi temi ʼe tonu ke nātou “akonakiʼi” pea mo “fakatonutonuʼi,” ʼo nātou fakahā fakahagatonu te ʼu fua kovi ʼo te aga ʼa he tahi ʼe hēʼia. Pea ʼe tonu ki te kau tagata ʼāfea ke nātou “fakaloto mālohiʼi.” ʼE faka ʼuhiga te kupu faka Keleka pa·ra·ka·leʹo ki “te fakamālohiʼi.” ʼE ʼui fēnei e te Theological Dictionary of the New Testament: “Ko te tokoni ʼe mole fakamamahi, ʼe mole fai mālohi, peʼe fai ʼaki he valoki. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe feala ke toe faka ʼuhiga ki te fakaloto fīmālie, koia ko te kupu ʼaia ʼe faka ʼuhiga pe ki te manatu e tahi.”

ʼE fakahā e te tahi kupu faka Keleka feiā ko pa·raʹkle·tos, ʼe feala ke faka ʼuhiga ki he tokoni ʼe fai ʼaki te lao. Koia, logope la ʼe fai e te kau tagata ʼāfea te fakatonutonuʼi ʼaē ʼe lelei, kae ʼe tonu ke nātou manatuʼi ko nātou ko he ʼu hahaʼi fai tokoni​—kae mole ko he ʼu fili​—ʼo ia ʼaē ʼe ʼaoga kiai he tokoni. Ohage ko Sehova, ʼe tonu ke lelei te ʼu manatu ʼo te kau tagata ʼāfea, ʼo nātou fakahā ʼe nātou falala ko ia ʼaē ʼe nātou tokoniʼi, ʼe ina lava tauʼi tona fihifihia.​—Vakaʼi ia Kalate 6:1.

ʼE mahino ia, ʼi te fakaʼosi ʼe fakalogo kia ia ʼaē ʼe tokoniʼi peʼe ina fakaʼaogaʼi peʼe kailoa te tokoni ʼaia. (Kalate 6:5; Filipe 2:​12) ʼE lagi manatu ʼe nātou ʼaē ʼe fai tokoni ʼe mole tokagaʼi e ʼihi tanatou tokoni, ohage pe ko te filifili ʼaē ʼa Kaino ke fakafisi ki te fakatonutonuʼi ʼo ia e te Tupuʼaga totonu. Kae ʼe tonu ke ʼiloʼi papau e te kau tagata ʼāfea, kapau ʼe nātou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova, te Faʼifaʼitaki haohaoa ʼo te kau Kilisitiano fai tokoni, pea kua nātou fai tanatou maʼua ʼaē ko te fai tokoni ki te hahaʼi.