He Koʼe Neʼe Fakatagaʼi e Saulo Te Kau Kilisitiano?

“I taku manatu e maua ke au fai he u puleaki moʼo taui te huafa o Sesu te Nasaleti. Pea nee au fai ia i Selusalemi, nee ko he kaugamalie o te kau maonioni nee au fafao ki te pilisoni aki te pule nee au mau mai te u pule pelepitelo. Pea nee au vote ki tonatou tamatei. Putuputu, e au taute natou i te atu sinakoka pea mo fakamalohiʼi natou ke natou fasituu, i toku ita nee au fakatagai natou o kaku ki te u kolo matapule.”​—Gaue 26:​9-​11.

NEʼE fai te ʼu palalau ʼaia e Saulo ʼo Talase, ʼaē ʼe toe higoaʼi foki ko te ʼapositolo ko Paulo. Ei, ʼi te temi ʼaē neʼe ina fai ai te ʼu palalau ʼaia, neʼe ko he tagata kua fetogi tona maʼuli. Neʼe mole kei fakafeagai ki te Lotu Faka Kilisitiano kae neʼe kua lagolago mālohi kiai. Kae ki muʼa atu koteā te meʼa ʼaē neʼe ina uga ia Saulo ke ina fakatagaʼi te kau Kilisitiano? He koʼe neʼe manatu ia neʼe ‘maʼua ke ina fai’ te faʼahi ʼaia? ʼE ʼi ai koa he meʼa ʼe feala ke tou ako mai te hisitolia ʼaia?

Te Taumakaʼi ʼo Setefano

ʼE ʼuluaki talanoa te Tohi-Tapu kia Saulo ʼo ina ʼui neʼe ʼi te lotolotoiga ʼo nātou ʼaē neʼe nātou taumakaʼi ia Setefano. “Nee natou ave ia [Setefano] ki te tuà kolo pea nee natou taumakai ai. Pea nee tooʼage ona teu e te kau fakamooni o tuku ki te u vae o he tupulaga nee higoa ko Saulo.” “Pea mo Saulo nee fakamooni ki tona fakapogi.” (Gaue 7:​58; 8:1) Neʼe koteā te tupuʼaga ʼo te taumakaʼi ʼaia ʼo Setefano? Ko te kau Sutea, ʼo kau ki ai mo nātou ʼo Silisia, neʼe nātou fihi mo Setefano kae neʼe mole nātou lava fakamoʼoni ki tanatou ʼu manatu. Logola ko Saulo neʼe ko he tagata Silisia, kae ʼe mole ʼui mai e te Tohi-Tapu pe neʼe kau ia nātou ʼaia. Tatau aipe pe neʼe kau ai peʼe kailoa, kae neʼe nātou fakaʼaogaʼi he kau fakamoʼoni loi moʼo tukugakoviʼi ia Setefano ʼo nātou ʼui neʼe leakovi ki te ʼAtua pea neʼe ʼave ia ia ki te Sanetolio. (Gaue 6:​9-14) Ko te fono ʼaia ʼaē neʼe pelesita ai te pelepitelo lahi neʼe ko te telepinale māʼoluga ʼa te kau Sutea. Mai tona ʼuhiga ʼaē ko te telepinale ʼaia neʼe ko te takitaki māʼoluga tokotahi ʼi te faʼahi faka lotu, koia ko te ʼu tuʼi fakamāu neʼe nātou tokakaga ke taupau maʼu te maʼa ʼo te ʼu akonaki ʼo tanatou lotu. ʼI tanatou manatu, neʼe tonu ke matehi ia Setefano. He neʼe ina lau neʼe mole nātou maʼuliʼi te Lao. (Gaue 7:​53) Koia neʼe nātou fia fakahā age ki ai pe neʼe tonu ke mulimuli feafeaʼi ki te Lao!

Ko te tali ʼa Saulo te manatu ʼaia neʼe ʼalutahi mo te meʼa ʼaē neʼe tui kiai he neʼe Faliseo. Ko te magaʼi lotu mālohi ʼaia neʼe ina fakamaʼua ki te hahaʼi ke nātou mulimuli fakalelei ki te lao pea mo te ʼu talatisio. Kia nātou ko te Lotu Faka Kilisitiano neʼe ko te fili ʼo tanatou ʼu akonaki, he neʼe akoʼi e te kau Kilisitiano ko Sesu ʼe ko te puleʼaki foʼou ki te fakamaʼuli. ʼI te manatu ʼa te kau Sutea ʼo te ʼuluaki sēkulō neʼe tonu ke haʼu te Mesia ko he Hau faka kolōlia ʼo ina faka ʼāteaina nātou mai te pule fehiʼaʼinaʼi ʼa te kau Loma. Koia ki te kau Sutea neʼe mole nātou tali pea neʼe ko he meʼa fakalialia kia nātou te ʼui ʼaē ko te Mesia ʼe ko he tagata neʼe tauteaʼi e te Sanetolio Lahi he neʼe leakovi ki te ʼAtua, pea neʼe tutuki ʼi te pou fakamamahi ohage ko te tagata māmio kovi.

Neʼe ʼui e te Lao ko te tagata ʼaē neʼe tautau mate ki he pou, neʼe “fakamalaʼia e te ʼAtua.” (Teutalonome 21:​22, 23; Kalate 3:​13) Ohage ko tona ʼui e Frederick F. Bruce, ʼi te manatu ʼa Saulo, “neʼe feala ke fakaʼaogaʼi te ʼu palalau ʼaia kia Sesu. Neʼe mate ʼaki te fakamalaʼia ʼa te ʼAtua, koia ʼaē neʼe mole feala ai ke faka ʼuhiga ko ia te Mesia, he kanaʼauala neʼe ina maʼu te tapuakina makehe ʼo te ʼAtua. Ko te ʼui ʼaē ko Sesu te Mesia neʼe ko he leakovi ki te ʼAtua; pea ko nātou ʼaē neʼe nātou lau te faʼahi ʼaia neʼe tonu ke tauteaʼi nātou ohage ko te hahaʼi leakovi ki te ʼAtua.” Ki muli age, ohage ko tona ʼui e Saulo, ko te manatu ʼaē ʼe ina ʼui ko “Kilisito neʼe haʼi ki te pou, neʼe ko he meʼa fakatupu tūkia ki te kau Sutea.”​—1 Kolonito 1:​23, MN.

Koia neʼe lotomālohi ia Saulo ke ina tauʼi te akonaki ʼaia. Māʼiape la mo te agamālohi, neʼe ina fia fakaʼaogaʼi moʼo molehi te akonaki ʼaia. Neʼe tui papau neʼe ko te finegalo ʼaia ʼo te ʼAtua. ʼI tana fakamatala tana manatu, neʼe ʼui fēnei e Saulo: “O uhiga mo te faafai, nee au fakatagai te Ekelesia, i te fai ki te susitisia o te lao, nee au hee mele.” “Nee au fakatagai malohi te Ekelesia o te Atua pea nee au faiga ke maumaui; nee lakalaka ki mua taku fai i te lotu fakasutea o fakalaka i te tokolahi o toku taitupu o toku lanu, nee au faafai aupito o uhiga mo te u talatisio mai aku kui.”​—Filipe 3:6; Kalate 1:​13, 14.

Neʼe Ina Fakatagaʼi Te Kau Kilisitiano

ʼI te ʼosi mate ʼa Setefano, neʼe toe ʼāsili te fakafeagai ʼa Saulo ki te kau Kilisitiano, ʼo ina takitaki te ʼu fakataga ʼaē neʼe fai kia nātou. Neʼe tupu ai tona ʼiloa, pea ʼi tana ʼosi liliu ko he Kilisitiano neʼe faiga ia ke fakatahi mo te kau tisipulo, kae “nee natou mataku fuli ia te ia. Nee mole natou tui ki tana kua liliu o tisipulo.” ʼI te ʼiloʼi ʼa te kau tisipulo, tana kua liliu moʼoni ko he Kilisitiano, neʼe nātou fiafia ai pea mo loto fakafetaʼi ʼo ʼuhiga mo tana kua tafoki pea neʼe kua mahino kia nātou neʼe mole ko he tagata neʼe fakafeagai pea kua ina fetogi tona loto, kae neʼe “ko ia ae nee ina fakatagai muà [nātou], e ina fagonogono i te temi-nei te tui nee ina gaohi koviʼi afea.”​—Gaue 9:​26; Kalate 1:​23, 24.

Neʼe tuʼu ia Tamaso ia kilometa e 220 mai Selusalemi, ko tona faka ʼuhiga neʼe tonu ke kita haʼele ia ʼaho e fitu peʼe valu mokā kita haʼu mai Tamaso ki Selusalemi. Kae “nee kei manava vela Saulo ki te u fakamatakutaku mo te u fakapo fakafehagai ki te kau tisipulo,” pea neʼe ʼalu ki te pelepitelo lahi ʼo kole ki ai ke ina fai he ʼu tohi ki te ʼu sinakoka ʼo Tamaso. Koteā tona tupuʼaga? Ke feala hana seiniʼi pea mo ʼave ki Selusalemi te ʼu hahaʼi fuli ʼo “te Ala.” Koia ʼaki te fakagafua ʼa te pelepitelo lahi, ‘nee ina maumaui te Ekelesia pea nee ina hufi te u api o ina puke te tagata mo te fafine o laku ki te pilisoni.’ Neʼe ina ‘fue niʼihi i te atu sinakoka’ pea neʼe “vote ki tonatou tamatei,” (ʼi tona ʼuhiga moʼoni, neʼe “vote ʼaki te foʼi maka”).​—Gaue 8:​3; 9:​1, 2, 14; 22:​5, 19; 26:​10, vakaʼi te kiʼi nota ʼi te MN.

ʼAki te ako ʼaē neʼe fai e Kamaliele kia Saulo pea mo te ʼu fealagia ʼaē neʼe tuku age kia ia, ʼe manatu e ʼihi hahaʼi popoto neʼe maʼu tuʼulaga ia Saulo ʼi te Lotu Faka Sutea kae neʼe mole kei ina ako te Lao. Ohage la, ʼe ʼui e te tahi tagata, ko Saulo neʼe ko he tagata faiako ʼi he sinakoka ʼo Selusalemi. Kae ʼe mole tou ʼiloʼi papau pe koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē neʼe ‘vote’ ia Saulo​—pe neʼe kau ki he telepinale pe neʼe lagolago ki te fakatūʼa ʼaē ke matehi te kau Kilisitiano.a

Mai tona ʼuhiga ʼaē ko te kau Kilisitiano fuli neʼe ko he kau Sutea peʼe ko he kau poloselite, koia neʼe lagi manatu e Saulo, ko te Lotu Faka Kilisitiano neʼe ko he kūtuga ʼaposita ʼi te Lotu Faka Sutea, pea neʼe maʼua ki te kau takitaki lotu Sutea ke nātou fakatonutonuʼi tonatou hahaʼi. ʼE ʼui e te tagata poto ko Arland J. Hultgren, “ko Paulo ʼaē neʼe ina fakatagaʼi te Lotu Faka Kilisitiano neʼe mole lagi fakafeagai kiai, ʼuhi ko he lotu ʼe mole kau ki te Lotu Faka Sutea. Kia ia pea mo te hahaʼi Sutea, ko te kau Kilisitiano ʼaia neʼe tonu ke nātou fakalogo ki te takitaki ʼa te kau Sutea.” Neʼe ina toe fia fakaliliu te kau Sutea hēʼia ʼaia ki te lotu moʼoni pea ke nātou līaki te tui faka Kilisitiano, pea neʼe ina fia fakaʼaogaʼi ia meʼa fuli moʼo fakahoko te faʼahi ʼaia. (Gaue 26⁠:11) Neʼe fakagafua kia ia ke ina pilisoniʼi te hahaʼi. Ko te tahi meʼa ʼaē neʼe feala ke ina fai, neʼe ko te tā ʼo te hahaʼi ʼi te ʼu sinakoka, neʼe ko he tautea neʼe fai māhani e te ʼu telepinale neʼe faʼufaʼu e te ʼu tuʼi fakamāu e tolu, moʼo fakatonutonuʼi te hahaʼi ʼaē neʼe mole nātou fakalogo ki te kau lapi.

Kae ʼe tou ʼiloʼi papau neʼe fetogi katoa te ʼaluʼaga ʼaia ʼi te ʼosi hā ʼa Sesu kia Saulo ʼi te ala ki Tamaso. Ki muʼa atu, ko Saulo neʼe ko he fili mālohi ʼo te Lotu Faka Kilisitiano, kae neʼe fetogi fakafokifā ʼo lagolago fakamalotoloto kiai, pea mole tuai pea ko ia totonu ʼaē neʼe faiga e te kau Sutea ʼo Tamaso ke nātou matehi. (Gaue 9:​1-23) Meʼa fakapunamaʼuli, ʼi tona ʼuhiga Kilisitiano, neʼe gaohi koviʼi ia ia ohage ko te kau Kilisitiano ʼaē neʼe ina fakatagaʼi, pea hili ni ʼu taʼu pea neʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe tuʼa nima toku haha e te kau Sutea ʼo taki tolugofulu-ma-hiva.”​—2 Kolonito 11:​24, MN.

ʼE Feala Ke Kita Fakaʼaogaʼi Hala Tokita Faʼafai

ʼI tana ʼosi tafoki ki te Lotu Faka Kilisitiano, neʼe kua ʼiloʼi e te hahaʼi ia Saulo ʼaki te higoa ko Paulo pea neʼe ina tohi fēnei: “Ia au ae nee ko he tagata laukovi, nee ko he tagata fai fakataga mo pauʼu i te temi mua. Kae nee au tali te manavaofa, koteuhi nee au fai i te fakapouli, nee mole au mau te tui.” (1 Timoteo 1:​13) Koia logope la ʼe kita fakamalotoloto peʼe kita lotomālohi ʼi takita lotu, kae ʼe mole faka ʼuhiga ia ʼe tali kita e te ʼAtua. Neʼe gāue lotomālohi ia Saulo pea neʼe mulimuli ki tona leʼo ʼo loto, kae neʼe mole ina fai te meʼa ʼaē ʼe totonu. Neʼe ina fakaʼaogaʼi hala tana faʼafai. (Fakatatau mo Loma 10:​2, 3.) ʼE tonu ke tou fakakaukauʼi te faʼahi ʼaia.

Ia ʼaho nei, ko te tokolahi ʼe nātou tui papau ko te aga ʼaē ʼe lelei ʼe ko te meʼa pe ʼaia e tahi ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te ʼAtua kia tatou. Kae ʼe moʼoni koa te faʼahi ʼaia? ʼE ko he aga fakapotopoto ke tou fakalogo fuli ki te fakaloto mālohi ʼaē neʼe fai e Paulo: “Koutou sivi te meafuape: koutou taofi te lelei.” (1 Tesalonika 5⁠:21) Ko tona faka ʼuhiga ke tou fakaʼaogaʼi totatou temi ke feala hatatou maʼu te ʼatamai mālama totonu ʼo ʼuhiga mo te moʼoni ʼaē ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua pea ke tou maʼuliʼi fakamalotoloto. Kapau ʼe mahino kia tatou ʼi tatatou vakaʼi te Tohi-Tapu, ʼe tonu ke tou fetogi totatou maʼuli, pea tou fai fakavilivili te faʼahi ʼaia. Lagi ko te tokosiʼi ia tatou neʼe tou leakovi ki te ʼAtua peʼe tou fakatagaʼi ʼihi peʼe tou aga heʼe fakaʼapaʼapa ohage ko Saulo. Kae ʼe hoki feala ke tali tatou e te ʼAtua mo kapau ʼe tou maʼuliʼi te tui pea mo te ʼatamai mālama.​—Soane 17:​3, 17.

[Nota ʼi te lalo pasina]