“Ko Te Lao ʼo Te Poto”—Ko He Matapuna ʼo Te Maʼuli

NEʼE kalaga fēnei te ʼapositolo ko Paulo: “Oiau! ko te loloto o te koloa mo te poto pea mo te malama o te Atua! E mole faʼa fuafua ana fakamau pea e mole faʼa kumi tona u ala!” (Loma 11⁠:33) Pea neʼe ʼui fēnei e te pateliaka agatonu ko Sopo: “[Ko Sehova ʼAtua] ʼe poto.” (Sopo 9⁠:⁠4) ʼE mole ʼi ai he fakatatau ki te poto ʼo te Tupuʼaga ʼo te lagi mo te kele. Kae e feafeaʼi age la ki te lao, peʼe ko te Folafola ʼa te Tupuʼaga ʼaē neʼe tohi?

Neʼe hiva fēnei te tagata fai pesalemo: “Ko te lao ʼa Sehova ʼe haohaoa, ʼo ina fakamaʼuli te nefesi. Ko te fakamanatu ʼa Sehova ʼe tāu mo te falala, ʼo ina fakaliliu ke poto ia ia ʼaē ʼe mole heʼeki fakapotopoto. Ko te ʼu fakatotonu ʼa Sehova ʼe totonu, ʼo nātou fakafiafia te loto; ko te fakatotonu ʼa Sehova ʼe maʼa, pea ʼe ina fakagigila te ʼu mata.” (Pesalemo 19⁠:​7, 8) Neʼe lagi mahino te Hau ʼo te Iselaele ʼāfea ʼaē ko Salomone ki te moʼoni ʼo te ʼu palalau ʼaia! Neʼe ina ʼui fēnei: “Ko te lao ʼa te poto ʼe ko he matapuna ia ʼo te maʼuli, moʼo hāofaki mai te ʼu hele ʼo te mate.” (Tāʼaga Lea 13⁠:14) ʼI te ʼu vaega e 13 ʼo te tohi ʼo Tāʼaga Lea Kapite 13, neʼe fakahā ai e Salomone ʼi te tokoni ʼaē ʼe maʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, peʼe feafeaʼi hatatou hikihiki totatou maʼuli pea ke ʼaua naʼa tou fakatupu tuʼutāmaki kiai.

Ke Akoʼi Gafua Ia Koutou

ʼE ʼui fēnei e Tāʼaga Lea 13⁠:​1, “ ʼe poto he foha mokā ʼe ʼi ai te akonaki ʼa te tāmai, kae ko ia ʼaē ʼe vāvā neʼe mole fakalogo ia ki te fakatonutonuʼi.” Ko te akonaki ʼe fakahoko e he tāmai ʼe feala pe ke mālū peʼe fefeka. ʼI tona fakahoko ʼuluaki, ʼe ko he ako, pea kapau leva ʼe mole tokagaʼi te akonaki ʼaia, pea ʼe feala ia ke liliu ko he fakatūʼa. Ko he foha ʼe poto mokā ʼe ina tali te akonaki ʼo tana tāmai.

ʼE ʼui e te Tohi-Tapu, “Ko ae e ofa ai [ia Sehova, MN ], e ina fakatonutonu, pea e ina tautea te fanau fuape e ina talitali.” (Hepeleo 12⁠:⁠6) Ko te puleʼaki ʼe fakaʼaogaʼi e tatatou Tāmai ʼe ʼi selo moʼo akonakiʼi ʼo tatou, ʼe ko tana Folafola ʼaē neʼe tohi, ia te Tohi-Tapu. Ka tou lau pea mo fakaʼapaʼapa ki te Tohi-Tapu pea mo tou muliʼi te meʼa ʼaē ʼe tou ako ai, ʼi tona fakahagatonu ʼe akonakiʼi ai tatou e tana Folafola. ʼE to lelei ai kia tatou, koteʼuhi ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe ʼui e Sehova ʼe fua lelei kia tatou.​—Isaia 48⁠:⁠17.

ʼE toe feala pe foki ke fakahoko mai te akonaki mai hotatou tēhina peʼe ko hotatou tuagaʼane ʼe tokaga ki totatou maʼuli fakalaumālie. Ko he tokoni pe ʼe fai mai ʼe ʼalutahi mo te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe feala ia ke tou sio kiai ohage ko he tokoni mai ʼa te Matapuna lahi ʼo te moʼoni, kae mole tou faka ʼuhiga ʼe haʼu mai he tagata. ʼE tou fakapotopoto, ʼo tali te tokoni ʼaia ohage ko he meʼa ʼe haʼu mai ia Sehova. ʼE tou maʼu anai he ʼu fua lelei, mo kapau ʼe tou maʼu te manatu ʼaia, pea mo tou tuku ki tana Folafola ke ina takitaki tatatou fakakaukau, mo tou hikihiki tatatou mahino ki te Tohi-Tapu, pea mo fakatonutonuʼi tatatou ʼu aga. ʼE toe feiā mokā tou tali te tokoni ʼi te ʼu fono faka Kilisitiano, pea mo te ʼu tohi faka Tohi-Tapu. Ko tatatou tali lelei ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ako mai he ʼu palalau neʼe tohi peʼe neʼe tala gutu mai kia tatou, ʼe ko he faʼahiga akoʼi fakalelei ʼaia ʼo tatou.

Kae ko ia ʼaē ʼe vale ʼe mole ina tali te akonaki. ʼE ʼui fēnei e te tohi, “koteʼuhi ʼi tana manatu ʼe ina ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe lelei, pea ʼe mole feala hona akoʼi.” Māʼia foki mo tona fakatonutonuʼi, ʼaē ko he faʼahiga akonakiʼi mālohi, ʼe mole ina tali. Kae ʼe feala koa ke ina fakamoʼoni ʼe hala te akonaki ʼa te Tāmai? Neʼe mole heʼeki ʼi ai he temi neʼe kua faihala ai ia Sehova, pea ʼe mole faihala anai ki muli age. ʼAki tana lītuʼa ki te akonaki, ko ia ʼaē ʼe vale ʼe ina faka galivaleʼi pe ia ia totonu. ʼAki he ʼu kupu neʼe ina filifili fakalelei, ʼe fakahā ai e Salomone ia te maʼuhiga ʼo te akoʼi gafua ʼo tatou!

Koutou Tokakaga Ki Tokotou ʼAlelo!

Moʼo fakahā te maʼuhiga ʼaē ke takitaki tatatou ʼu palalau e te Folafola ʼa te ʼAtua, ʼe fakatatau e te hau ʼo Iselaele ia te gutu ki he fuʼu ʼakau ʼe fua. ʼE ina ʼui fēnei: “ ʼE kai anai e te tagata te meʼa ʼaē ʼe lelei ʼi te fua ʼo tona gutu, kae ko te nefesi [ peʼe ko te holi ʼo te nefesi ] ʼo te tagata kākā ʼe ko te agamālohi pe.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠2) Ko te fua ʼo te gutu ʼe ko te ʼu palalau. Pea ʼe utu e te tagata te meʼa ʼaē neʼe ina tō ʼaki tana ʼu palalau. ʼE ʼui fēnei e te tagata poto, “kapau ʼe fai fakalelei tana ʼu palalau pea mo ʼaveʼave ke fakatupu ai he ʼu felogoi lelei mo tona ʼu kāiga, ʼe ina utu anai te meʼa ʼaē ʼe lelei, ʼo maʼu ai he maʼuli fiafia.” ʼE kehe te ʼaluʼaga ʼaia ki te tagata fakakākā. ʼE fia agamālohi pea mo ina fai he ʼu meʼa ke mamahi ai ʼihi. ʼE ina fakatuʼutuʼu ke ina fai he agamālohi, pea ʼe ina utu te ʼu fua ʼo tana agamālohi. Kae ʼe tō anai ki te ʼu hele ʼo te mate.

ʼE toe ʼui fēnei e Salomone: “Ko ia ʼaē ʼe tokaga ki tona gutu ʼe ina taupau tona nefesi. Ko ia ʼaē ʼe ina avahi fakalahi tona ʼu laugutu ʼe ʼa ia te maumau.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠3) Ko te fua ʼe feala ke maʼu e he tahi ʼe hoko palalau kae mole ina fakakaukauʼi, ko he maumauʼi ʼo tona ʼuhiga, ko he fakamamahiʼi he loto ʼo he tahi, peʼe ko he ʼu tokakovi, peʼe ina fakatupu he ʼu mamahi fakasino. Ko te ʼu laugutu ʼaē ʼe avahi fakalahi ʼe feala pe foki ke mole tapuakina ai e te ʼAtua, koteʼuhi ʼe tou tuʼu maʼua fuli ki te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ʼu palalau ʼe tou fai. (Mateo 12⁠:​36, 37) ʼI tona fakahagatonu, kapau ʼe tou lava puleʼi totatou gutu, pea ʼe tou hāofaki anai ia tatou ke mole tou maumauʼi totatou ʼuhiga. Kae ʼe tou lava ako feafeaʼi te taupau ʼo totatou gutu?

Ko te meʼa faigafua ʼaē ʼe tonu ke tou fai, ko tatatou tokaga ke mole lahi fau tatatou palalau. ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu, “ ʼI te mahu ʼo te ʼu palalau ʼe mole puli ai te agahala.” (Tāʼaga Lea 10⁠:19) Ko te tahi puleʼaki, ʼe ko te fakakaukau ʼi muʼa ʼo te palalau. ʼE tala fēnei e te tagata faitohi: “ ʼE ʼi ai ia ia ʼaē ʼe palalau kae mole fakakaukau ohage ko he ʼu tā ʼaki he heletā.” (Tāʼaga Lea 12⁠:18) Ka fai he ʼu palalau neʼe mole fakakaukauʼi, ʼe feala ke mamahi ia ia ʼaē neʼe palalau pea mo nātou ʼaē neʼe nātou logo ki te ʼu palalau ʼaia. Koia ʼaē ʼe tuku mai ai e te Tohi-Tapu ia te tokoni ʼaoga ʼaenī: “Ko te loto ʼo ia ʼaē ʼe faitotonu ʼe metitasio ʼi muʼa ʼo tana tali.”​—Tāʼaga Lea 15⁠:⁠28.

Ke Koutou Faʼa Gāue

ʼE ʼui fēnei e Salomone, “ko ia ʼaē ʼe piko ʼe fonu ʼi te mānumānu, kae mole maʼu he meʼa e tona nefesi. Kae ko te nefesi ʼo ia ʼaē ʼe faʼa gāue ʼe fakagako anai ia.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠4) ʼE ʼui e te tohi gāue, “ko te puani [ʼo te tāʼaga lea ʼaenī], ʼe ina fia ʼui mai ko te holi ki he meʼa ʼe mole ʼi ai hona ʼuhiga, kae ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga ʼe ko te faʼa gāue. Ko te hahaʼi ʼaē ʼe pipiko ʼe nātou vikitima ki tonatou ʼu holi . . . ʼaē ʼe ina maumauʼi nātou, pea ʼe mole maʼu hanatou meʼa ʼi tanatou holi ki he ʼu meʼa kae ʼe nātou pipiko.” Kae ko te nefesi, peʼe ko te holi, ʼo ia ʼaē ʼe faʼa gāue ʼe faka fīmālieʼi ia​—peʼe fakagako ia.

Koteā te ʼui ʼo ʼuhiga mo nātou ʼaē ʼe nātou fakatātāʼofi ʼi te foaki ʼo tonatou maʼuli kia Sehova, koteʼuhi ʼe mole nātou fia fai ki te ʼu maʼua? ʼE lagi nātou loto ke nātou maʼuʼuli ʼi te mālama foʼou ʼo te ʼAtua, kae kua nātou tali koa ke nātou fai he meʼa ki te faʼahi ʼaia? ʼE ʼi ai te fakamaʼua kia nātou ʼaē ʼe “ ʼōmai mai te mamahi lahi,” ʼe tonu ke nātou tui ki te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu, mo nātou foaki tonatou maʼuli kia Sehova, pea mo nātou fakahā te faʼahi ʼaia ʼi te papitema.​—Apokalipesi 7⁠:​14, 15, MN.

Koutou tokagaʼi foki mo te meʼa ʼaē ʼe fakapipiki ki te pilivilesio ʼaē ko te taupau ʼo te kokelekasio. Ko te holi ki te pilivilesio ʼaia ʼe mahino ia ʼe ko he faʼahi ʼe vikiʼi, pea ʼe fakaloto mālohiʼi mai e te Tohi-Tapu. (1 Timoteo 3⁠:⁠1) Kae ʼe mole feʼauga pe takita holi kiai. Ke maʼu hokita pilivilesio, ʼe maʼua muʼa ke kita gāueʼi he ʼu kalitate pea mo maʼu he ʼu fealagia. ʼE fakamaʼua kiai he faiga takitokotahi pea mo he faʼa fai.

Ko Te Faitotonu​—Ko He Puipui

Ko he tagata faitotonu ʼe ina maʼuliʼi te ʼu kalitate fakaʼatua pea ʼe palalau ʼi te moʼoni. ʼE mahino kia ia ko te loi ʼe fakafeagai ki te lao ʼa Sehova. (Tāʼaga Lea 6⁠:​16-19; Kolose 3⁠:⁠9) ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe ʼui fēnei e Salomone: “ ʼE fehiʼa te tagata faitotonu ki te loi, kae ʼe aga fakaufiufi te kau agakovi pea ʼe nātou fakalainoaʼi ia nātou totonu.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠5) ʼE mole fakamamaʼo pe te tagata faitotonu mai te loi, kae ʼe fehiʼa moʼoni kiai. ʼE ina ʼiloʼi logope ʼe ʼi ai ʼihi loi ʼe hage ʼe mole kovi, kae ko te loi ʼe ina maumauʼi te ʼu felogoi lelei ʼa te tagata. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe mole kei feala hakita falala ki he tahi ʼe loi tuʼumaʼu. Ko te tagata agakovi ʼe aga fakaufiufi ʼaki te ʼu loi ʼaē ʼe ina fai peʼe ko te ʼu aga fakaufiufi ʼaē ʼe ina fai, pea ʼe ina fakalainoaʼi pe ia ia totonu.

Moʼo fakahā ʼe ʼaoga age te fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe totonu kia mata ʼo te ʼAtua, ʼe ʼui fēnei e te hau poto: “Ko te faitotonu ʼe ina hāofaki ia ia ʼaē ʼe mole agakovi, kae ko te agakovi ʼe ina fakatō te tagata agahala.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠6) Ohage ko he fale tali tau, ko te faitotonu ʼe ina puipui te tagata, kae ko te agakovi ʼe ina fakaʼauha ia ia.

ʼAua Naʼa Koutou Lau He Meʼa ʼo ʼUhiga Mo Koutou Kae ʼe Mole Ko Ia

ʼI tana mahino ki te natula ʼo te tagata, ʼe fakatokagaʼi fēnei e te hau ʼo Iselaele: “ ʼE ʼi ai te tagata ʼaē ʼe ina lau ʼe koloaʼia kae ʼe mole ina maʼu hana meʼa e tahi; ʼe ʼi ai mo te tagata masiva kae ʼe lahi tona ʼu koloā.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠7) ʼE lagi feala ki he tahi ke ina fia fakahā mai ki tuʼa he meʼa ʼe mole ko tona ʼuhiga moʼoni. ʼE lagi lau e ʼihi hahaʼi ʼe nātou koloaʼia​—lagi ko he fia fakahāhā koloā, peʼe ko he fia hage ʼe nātou maʼuli fīmālie, peʼe ko hana pe fia taupau tona matagafua. ʼE lagi lau e he tagata koloaʼia ʼe masiva, moʼo fufū tona ʼu koloā.

ʼE mole lelei te fia fakahāhā koloā peʼe ko te fufū ʼo te moʼoni. Kapau ʼe tou masiva, ko te puli falā ki te toʼo ʼo te ʼu meʼa totogi kovi ʼuhi pe ko te fia hā ʼe tou koloaʼia, ʼe feala pe ke fakatupu kovi kia tatou pea mo totatou famili ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa tāfito ʼo te maʼuli. Ko he tahi ʼe ina lau ʼe masiva kae ʼi tona fakahagatonu ʼe maʼu koloā, ʼe feala pe ke hage ʼe manatu pe kia ia totonu, ko he tahi ʼe mole maʼuli vaevae, ʼe pulinoa ai tona matagafua pea ʼe mole ina logoʼi te fiafia ʼe maʼu ʼi te maʼuli vaevae. (Gaue 20⁠:35) Ko te maʼuli faitotonu ʼe ko ia ʼaē ʼe ina taki ki he maʼuli fīmālie.

ʼAua Naʼa Koutou Holi Ki Ni ʼu Meʼa Lalahi

ʼE ʼui fēnei e Salomone, “Ko te totogi ʼo te maʼuli ʼo he tagata, ʼe ko tona ʼu koloā, kae ki te tagata ʼaē ʼe masiva ʼe mole logo ia ki hona fakatonutonuʼi.” (Tāʼaga Lea 13⁠:⁠8) Koteā te ako ʼe maʼu mai te palalau poto ʼaia?

ʼE ʼi ai te ʼu lelei ʼo te maʼu koloā, kae ʼe mole feala ke tou fiafia tuʼumaʼu ʼaki te ʼu koloā ʼaia. ʼI te ʼu temi tokakovi ʼaenī ʼe tou maʼuʼuli ai, ʼe tautau fakatuʼania te maʼuli ʼo te tagata koloaʼia mo tona famili, ʼe tau puke ia nātou e te hahaʼi pea fakaʼui age he falā moʼo nātou faka ʼāteaina. Ko te meʼa ʼaē ʼe tautau hoko, ʼe feala ke fakaʼui ki te tagata koloaʼia ke ina foaki he falā moʼo hāofaki tona maʼuli pea mo te maʼuli ʼo tona famili. Kae ʼe tau fakapogi ia ia ʼaē neʼe puke. Ko te meʼa ʼaia ʼe fakatuʼania tuʼumaʼu kiai ia te tagata koloaʼia.

ʼE mole tuʼania te tagata masiva ki he faʼahi feiā. Logope ʼe lagi mole ina maʼu te ʼu tuʼuga lelei pea mo te ʼu koloā ʼaē ʼe fakafiafia kiai te tagata koloaʼia, kae ʼe mahino ia ʼe mole fia puke anai ia ia e te hahaʼi kaihaʼa. ʼE kau ki te ʼu lelei ʼaē ʼe maʼu mai te fakamaʼamaʼa ʼo totatou maʼuli pea mo te mole fakaʼaogaʼi fuli ʼo totatou temi mo totatou mālohi ki te kumi ʼo te ʼu koloā.​—2 Timoteo 2⁠:⁠4.

Fakafiafia ʼi Te “Mālama”

ʼE toe hoko atu te fakahāhā e Salomone ia te faʼahiga fai ʼo te ʼu meʼa ke leleiʼia ai tatou e Sehova. ʼE ina ʼui fēnei, “ ʼe fakafiafia anai te mālama ʼa te kau faitotonu, kae ʼe mate anai te mālama taki ʼa te kau agakovi.”​—Tāʼaga Lea 13⁠:⁠9.

ʼE fakatātā e te mālama taki ia te meʼa ʼaē ʼe tou falala kiai moʼo fakamālamaʼi totatou maʼuli. ‘Ko te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe ko he mālama taki ki te ʼu vaʼe ʼa te faitotonu, pea ʼe ko he mālama ki tona ala.’ (Pesalemo 119⁠:105) ʼE maʼu ai te ʼatamai mālama mo te poto ʼo te ʼAtua ʼaē ʼe mole feala ia ke mate ʼi he temi. Kapau ʼe lahi tatatou mahino ki te finegalo pea mo te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua, pea ʼe mū gigila mālohi anai te mālama fakalaumālie ʼaē ʼe ina takitaki tatou. Ko he meʼa fakafiafia ia! He koʼe koa ʼe tonu ke fakaleluʼi tatou e te poto ʼo te malamanei, peʼe ko “te meʼa ʼaē ʼe higoaʼi hala ‘ko te ʼatamai mālama’ ”?​—1 Timoteo 6⁠:​20, MN; 1 Kolonito 1⁠:20; Kolose 2⁠:⁠8.

ʼO ʼuhiga mo te tagata agakovi, tatau aipe peʼe hage mai ʼe mū pea ulo lelei tona mālama taki, kae ʼe matehi anai ia. ʼE mate anai ʼi te fakapōʼuli, ʼi te faʼahi ʼaē ʼe tūkia ai tona vaʼe. Pea tahi ʼaē meʼa, “ ʼe mole he ka haʼu” kia ia.​—Tāʼaga Lea 24⁠:⁠20.

Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai mokā ʼe mole tou ʼiloʼi papau peʼe koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ʼi he faʼahiga ʼaluʼaga? Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai mo kapau la ʼe mole ʼa tatou te fai puleʼaki? ʼE fakatokaga fēnei mai ia Tāʼaga Lea 13⁠:10: “ ʼE tupu te kē ʼuhi ko te fiatuʼu.” Ka tou fai he meʼa kae mole tou mālama kiai peʼe neʼe mole fakagafua mai, ʼe ko he fiatuʼu pea ʼe fakatupu ai te fihifihia mo niʼihi. ʼE mole koa la lelei age he kumi tokoni kia nātou ʼaē ʼe nātou māmālama age pea mo nātou maʼu te fakasiosio tonu? ʼE ʼui fēnei e te hau poto, “ko te poto ʼe maʼu ia nātou ʼaē ʼe nātou vakavakaʼi fakatahi.”

Koutou Tokakaga Ki Te ʼu ʼAmanaki Hala

ʼE ʼi ai te ʼaoga ʼo te paʼaga. ʼE lelei age takita maʼu ʼo he falā ʼe feʼauga ʼi hakita maʼuli masiva. (Tagata Tānaki 7⁠:​11, 12) Kae ko te ʼu lelei neʼe lagi tou maʼu fakakākā ʼe feala pe ke kākā. ʼE fakatokaga fēnei e Salomone: “Ko te ʼu koloā ʼaē neʼe maʼu mai te vaʼiganoa ʼe puli māmālie ia, kae ko ʼaē ʼe ina tānaki ʼaki ʼona nima, ko ia ʼaia ʼe tuputupu anai ia.”​—Tāʼaga Lea 13⁠:⁠11.

Koutou tokagaʼi age muʼa te gaoʼi paʼaga. Ko ia ʼaē ʼe gaoʼi paʼaga ʼe feala pe ke ina fakaʼaogaʼi tana falā ʼaē neʼe gāue kinakina kiai, ʼi tana ʼamanaki ʼaē ke ina maʼu hana falā lahi. Kae ko tana fakaʼaogaʼi ʼaia ʼe tautau iku ai ki te maʼuli fakaʼofaʼofa ʼo tona famili! Pea koteā te meʼa ʼe hoko mokā mālo te tagata gaoʼi paʼaga? Mai te ʼaluʼaga ʼaē neʼe ina maʼu gafua te falā ʼaia, ʼe lagi mole ina tokagaʼi tona maʼuhiga. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe lagi mole ina maʼu te poto moʼo fakaʼaluʼalu te toe falā ʼaia kua ina maʼu. ʼE mahino ia ʼe puli vave pe anai tana falā ʼaia ohage ko tona maʼu! ʼI te tahi faʼahi, ko te ʼu koloā ʼaē neʼe maʼu māmālie​—neʼe tānaki māmālie ʼaki te faʼa gāue​—ʼe tuputupu ia pea ʼe feala hona fakaʼaogaʼi ke fua lelei pe kia kita.

ʼE ʼui fēnei e Salomone: “ ʼE mahaki te loto, mokā ʼe mole hoko vave te meʼa ʼaē ʼe fakatalitali kiai, kae ko te meʼa ʼaē ʼe holi kiai, ʼe ko he fuʼu ʼakau ʼo te maʼuli, mokā ʼe hoko ia.” (Tāʼaga Lea 13⁠:12) Ko he ʼu meʼa neʼe kita ʼamanaki kiai pea neʼe mole hoko, ʼe fakatupu lotomamahi pea mo fakatupu ai he mahaki loto. Ko te meʼa ʼaia ʼe hoko ʼi te ʼaho fuli. Kae ʼe mole feiā ia ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ʼamanaki kiai ʼaē ʼe fakatafito mālohi ki te Folafola ʼa te ʼAtua. ʼE feala hatatou falala katoa ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe hoko anai ia. Tatau aipe peʼe hage mai ʼe tuai, kae ʼe mole tonu ke tou lotomamahi kiai.

Ohage la ʼe tou ʼiloʼi kua ōvi mai te mālama foʼou ʼa te ʼAtua. (2 Petelo 3⁠:13) ʼE tou fakatalitali fakafiafia ki te fakahoko ʼo te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua. Koteā ʼaē ʼe hoko mai mokā tou fakaʼaogaʼi te temi ʼi muʼa ʼo te hoko mai ʼo te mālama foʼou ʼa te ʼAtua, ʼo tou maʼumaʼua “i te gaue a te Aliki,” ʼo tou fakaloto mālohiʼi totatou ʼu tēhina, pea mo hikihiki tatatou ʼu felogoi mo Sehova? ʼE mole tou mahaki loto anai, kae ʼe tou fonu anai ʼi te fiafia. (1 Kolonito 15⁠:58; Hepeleo 10⁠:​24, 25; Sakopo 4⁠:⁠8) Ka hoko he ʼu holi neʼe tou ʼamanaki kiai talu mai fualoa, pea ʼe liliu ko he fuʼu ʼakau ʼo te maʼuli​—ʼo fakaloto mālohi moʼoni pea mo fakaloto fīmālie.

Ko Te Lao ʼa Te ʼAtua—Ko He Matapuna ʼo Te Maʼuli

Moʼo fakaʼiloga lelei te maʼua ʼaē ke tou fakalogo ki te ʼAtua, ʼe ʼui fēnei e Tāʼaga Lea 13⁠:13: “Ko ʼaē ʼe fehiʼa ki te folafola, ʼe tuʼu maʼua anai kiai; kae ko ia ʼaē ʼe manavasiʼi ki te fakatotonu ʼe fakapale anai ia.” Kapau ʼe manuki he tagata ʼe tuʼu maʼua ki he fakapapau ʼo mole ina huʼi tona maʼua, ʼe hage ia ʼe lītuʼa ki te fakapapau ʼaia. ʼO toe feiā aipe, ʼe ʼi ai anai te meʼa maʼuhiga ʼe puli ia tatou mo kapau ʼe mole tou fakalogo ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua. Koteā anai ka tou pulihi?

“Ko te lao ʼa te poto ʼe ko he matapuna ia ʼo te maʼuli, moʼo hāofaki mai te ʼu hele ʼo te mate.” (Tāʼaga Lea 13⁠:14) Kapau ʼe tou maʼuʼuli kae mole tou tokagaʼi te lao ʼa te ʼAtua poto ko Sehova, ʼe tou pulihi ai ia tatou ia te takitaki ʼaē ʼe ina faka iku tatou ki he maʼuli lelei age pea mo loaloaga age. Ko he toe puli ia kia tatou! Koia ko te ala ki te poto ʼe ko te ako pea mo te metitasioʼi ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, pea mo tou tuku ke ina takitaki tatatou ʼu manatu, mo tatatou palalau pea mo tatatou ʼu aga.​—2 Kolonito 10⁠:5; Kolose 1⁠:⁠10.

[Paki ʼo te pasina 23]

Ko tatatou muliʼi te tokoni faka Tohi-Tapu, ʼe ko he faʼahiga akonakiʼi lelei ʼaia ʼo tatou totonu

[Paki ʼo te pasina 24, 25]

“Ko te loto ʼo ia ʼaē ʼe faitotonu ʼe metitasio ʼi muʼa ʼo tana tali”

[Paki ʼo te pasina 24, 25]

ʼE tou fonu ʼi te fiafia ʼi tatatou nonofo “i te gaue a te Aliki”