“ ʼE Au ʼOfa ʼAupito Ki Tau Lao!”

“ ʼE au ʼofa ʼaupito ki tau lao! ʼI te ʼaho kātoa ʼe au manatu kiai.”​—Pesalemo 119:⁠97.

1, 2. (a) Ko te ʼaluʼaga fea neʼe tau mo te tagata faitohi ʼo te Pesalemo 119 ʼaē neʼe takitaki e te laumālie? (b) Neʼe feafeaʼi tana manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼaluʼaga ʼaia pea koteā tona tupuʼaga?

KO TE tagata faitohi ʼo te Pesalemo 119 neʼe tau mo te ʼu fihifihia lahi. Ko tona ʼu fili ʼaē neʼe mole ʼoʼofa ki te lao ʼa te ʼAtua, neʼe nātou manukiʼi pea mo fasituʼu ʼo ʼuhiga mo ia. Neʼe fonofono te ʼu tama ʼaliki ʼo nātou fakafeagai kiā ia pea mo nātou fakatagaʼi. Neʼe ʼātakai ia ia e te kau agakovi pea nātou fia matehi. Neʼe tupu ai tana ‘mole mamoe ʼuhi ko tona mamahi.’ (Pesalemo 119:​9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Logola te ʼu faigataʼaʼia ʼaia, kae neʼe hiva fēnei te tagata fai pesalemo: “ ʼE au ʼofa ʼaupito ki tau lao! ʼI te ʼaho kātoa ʼe au manatu kiai.”​—Pesalemo 119:⁠97.

² ʼE tonu ke koutou fai te fehuʼi ʼaenī: “Neʼe lava maʼu feafeaʼi e te tagata fai pesalemo he loto fīmālie ʼi te lao ʼa te ʼAtua?” Neʼe lotomālohi he neʼe falala ʼe tokaga ia Sehova kiā ia. Neʼe fiafia te tagata fai pesalemo ʼi tana ʼiloʼi ia te ʼu fakatuʼutuʼu fonu ʼi te ʼofa ʼa te lao ʼaia, logola te ʼu fihifihia ʼaē neʼe tau mo ia ʼuhi ko tona ʼu fili. Neʼe ina ʼiloʼi neʼe agalelei ia Sehova kiā ia. Tahi ʼaē meʼa, ʼi tana mulimuli ki te takitaki ʼa te lao ʼa te ʼAtua, neʼe liliu ai te tagata fai pesalemo ʼo poto age ʼi tona ʼu fili pea mo hāofaki ai ia ia. ʼI tana fakalogo ki te lao, neʼe ina maʼu ai te tokalelei pea mo he leʼo ʼo loto ʼe lelei.​—Pesalemo 119:​1, 9, 65, 93, 98, 165.

3. He koʼe ʼe faigataʼa ki te kau Kilisitiano iā ʼaho nei ke nātou mulimuli ki te ʼu lēkula ʼo te Tohi-Tapu?

³ Ko ʼihi ʼi te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua iā ʼaho nei ʼe toe ʼahiʼahiʼi lahi mo tanatou tui. ʼE mole lagi fia matehi anai tatou e te hahaʼi, ohage ko tona fai ki te tagata fai pesalemo, kae ʼe tou māʼuʼuli ʼi “te ʼu temi maʼuhiga ʼaupito mo faigataʼa.” Tokolahi te hahaʼi ʼi totatou tafaʼaki ʼe mole nātou ʼoʼofa ki te ʼu meʼa fakalaumālie​—ʼe nātou manatu pe kiā nātou totonu pea mo te ʼu koloā, pea ʼe nātou fialahi pea mo heʼe fakaʼapaʼapa. (2 Timoteo 3:​1-5, MN ) Ko te kau tūpulaga Kilisitiano ʼe tonu ke nātou tauʼi tuʼumaʼu te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe ʼahiʼahiʼi ai tanatou aga maʼa. ʼI he malamanei feiā, ʼe feala ke faigataʼa hatatou haga ʼofa kiā Sehova pea mo te faitotonu. ʼE tou lava puipui feafeaʼi tatou?

4. Neʼe fakahā feafeaʼi e te tagata fai pesalemo tana leleiʼia ia te lao ʼa te ʼAtua, pea ʼe tonu koa ke faʼifaʼitakiʼi e te kau Kilisitiano?

⁴ Ko te meʼa ʼaē neʼe tokoni ki te tagata fai pesalemo ke ina kātakiʼi tona ʼu ʼahiʼahiʼi, ko tona fiafia ʼi tana toʼo he temi moʼo metitāsio loloto ki te lao ʼa te ʼAtua. Neʼe liliu ai ʼo ʼofa ki te lao ʼa te ʼAtua. Koia, ʼe teitei pe ki te ʼu vaega fuli ʼo te Pesalemo 119 ʼe talanoa ki te ʼu agaaga ʼo te lao ʼa Sehova.a Iā ʼaho nei, ʼe mole mulimuli te kau Kilisitiano ki te Lao ʼa Moisese, ʼaē neʼe foaki e te ʼAtua ki te puleʼaga ʼāfea ʼo Iselaele. (Kolose 2:14) Kae ko te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe tou maʼu mai te Lao ʼaia ʼe kei ʼaoga ʼi totatou temi. Ko te ʼu pelesepeto ʼaia neʼe fakaloto fīmālie ki te tagata fai pesalemo, ohage pe ko tana fakaloto fīmālieʼi te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼaē ʼe nātou tau mo he ʼu faigataʼaʼia ʼi totatou temi.

5. Ko te ʼu faʼahi fea ʼo te Lao ʼa Moisese ʼaē ka tou vakaʼi?

⁵ Tou vakaʼi te fakaloto mālohi ʼaē ʼe tou maʼu mai te ʼu lao pe ʼaenī e tolu ʼo te Lao ʼa Moisese: te Sāpato, te fakatuʼutuʼu ʼaē ko te tae ʼo te ʼu toega ʼi te ʼu gāueʼaga, pea mo te fakatotonu ʼo ʼuhiga mo te loto mānumānu. ʼI te ʼu lao takitahi ʼaia, ko tatatou mahino ki te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe tou maʼu mai ai, ʼe ʼaoga ʼaupito mokā tou felāveʼi mo te ʼu faigataʼaʼia ʼo totatou temi.

Tou Kumi Te ʼu Meʼa ʼAē ʼe ʼAoga Kiā Tatou ʼi Te Faʼahi Fakalaumālie

6. Koteā te meʼa maʼuhiga ʼaē ʼe ʼaoga ki te hahaʼi fuli?

⁶ Neʼe fakatupu te hahaʼi mo te ʼu ʼaluʼaga kehekehe ʼe ʼaoga kiā nātou. Ohage la ke maʼuli lelei he tahi ʼi te faʼahi fakasino, ʼe maʼuhiga ke kai, mo ʼinu, pea mo maʼu hona nofoʼaga. Kae ʼe tonu foki ke toe tokaga ki tona ‘maʼuli fakalaumālie.’ ʼE mole fiafia moʼoni anai he tahi mo kapau ʼe mole ina fai te faʼahi ʼaia. (Mateo 5:3) Neʼe maʼuhiga ʼaupito kiā Sehova te faʼahi ʼaia ʼaē ʼe mole maʼu e te tagata ʼi tana tupu ake, koia neʼe ina fakatotonu ai ki tana hahaʼi ke tuku tanatou ʼu gāue ʼi he ʼaho kātoa ʼi te vāhaʼa fuli, ke nātou tōkakaga ai ki te ʼu meʼa fakalaumālie.

7, 8. (a) Neʼe fakakeheʼi feafeaʼi e te ʼAtua ia te Sāpato pea mo te tahi ʼu ʼaho? (b) He koʼe neʼe fakatuʼu te Sāpato?

⁷ Neʼe fakahā lelei e te Sāpato te maʼuhiga ʼaē ke tokaga ki te ʼu meʼa fakalaumālie. ʼE ʼuluaki hā te kupu “sāpato” ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te mane ʼaē neʼe foaki ʼi te toafa. Neʼe ʼui ki te kau Iselaele ʼe tonu ke nātou tae te pane faka milakulo ʼaia lolotoga ʼaho e ono. ʼI te ono ʼaho, neʼe tonu ke nātou tae “te pane kiā ʼaho e lua,” koteʼuhi ʼi te fitu ʼaho, neʼe mole tō ifo te mane. Ko te fitu ʼaho neʼe ko he “sāpato taputapu maʼa Sehova,” pea lolotoga te ʼaho ʼaia, neʼe tonu ke tahi nofo iō ia. (Ekesote 16:​13-30) ʼI te ʼu Fakatotonu e Hogofulu, neʼe ʼi ai te fakatotonu neʼe ʼui ai ʼe mole tonu ke fai he gāue ʼi te Sāpato. Neʼe taputapu te ʼaho ʼaia. Neʼe tonu ke matehi ia ia ʼaē neʼe mole fakalogo.​—Ekesote 20:​8-11; Faka au 15:​32-36.

⁸ Neʼe ʼasi ʼi te lao ʼo te Sāpato te tokaga ʼaē ʼa Sehova ke maʼuli lelei tana hahaʼi ʼi te faʼahi fakasino pea mo te faʼahi fakalaumālie. Neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Nee fakatuu te sapato o uhiga mo te tagata.” (Maleko 2:27) Neʼe mole ko he fealagia pe ke mālōlō te kau Iselaele, kae neʼe toe foaki kiā nātou te faigamālie ke nātou fakaōvi ki tonatou Tupuʼaga pea mo nātou fakahā tonatou ʼofa kiā te ia. (Teutalonome 5:12) Neʼe ko he ʼaho neʼe tonu ke nātou tōkakaga ʼāteaina pe ki te ʼu meʼa fakalaumālie, ohage la ko te fakatahi ʼo te famili moʼo tauhi ki te ʼAtua, mo te faikole pea mo te metitāsio ki te Lao ʼa te ʼAtua. Ko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia neʼe ʼaoga moʼo puipui te kau Iselaele ke mole nātou fakaʼaogaʼi tonatou temi pea mo tonatou mālohi kātoa ki te kumi ʼo te ʼu koloā. ʼAki te Sāpato, neʼe nātou manatuʼi ai ko tanatou felogoi mo Sehova neʼe ko te faʼahi maʼuhiga ʼaupito ʼi tonatou maʼuli. Neʼe toe talanoa ia Sesu ki te pelesepeto ʼaia ʼaē ʼe mole heʼeki fetogi, ʼi tana ʼui fēnei: “ ʼE tohi fēnei: ‘Ko te tagata ʼe mole tonu ke maʼuli ʼaki pe te pane, kae ʼaki te folafola fuli pe ʼe haʼu mai te gutu ʼo Sehova.’ ”​—Mateo 4:​4, MN.

9. Koteā te ako ʼe feala ke tāʼofi e te kau Kilisitiano ʼo ʼuhiga mo te Sāpato?

⁹ ʼE mole kei fakamaʼua ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ke nātou mālōlō iā hola e 24 ʼi te ʼaho ʼo te sāpato, kae ko te fakatuʼutuʼu ʼo te Sāpato ʼe mole ko he fakamatala feiā pe ia. (Kolose 2:16) ʼE mole ina fakamanatuʼi mai koa la ʼe tonu mo tatou ke tou fakamuʼamuʼa ia te ʼu gāue fakalaumālie? ʼE mole tonu ke tou meʼa noaʼi te ʼu gāue taputapu ʼuhi ko tatatou tōkakaga ki te ʼu koloā peʼe ko tatatou kumi he ʼu fakafiafia. (Hepeleo 4:​9, 10) Koia ʼe feala ke tou fai te ʼu fehuʼi ʼaenī: “Koteā ʼaē ʼe au fakamuʼamuʼa ʼi toku maʼuli? ʼE au fakamuʼamuʼa koa te ako, te faikole, te kau ki te ʼu fono, pea mo te kau ki te faka mafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga? Peʼe kua au fakaʼaogaʼi koa toku temi ki te tahi ʼu gāue?” Kapau ʼe tou fakamuʼamuʼa te ʼu gāue fakalaumālie ʼi totatou maʼuli, ʼe fakapapau mai e Sehova ʼe tou maʼu anai te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki te maʼuli.​—Mateo 6:​24-33.

10. ʼE lava fua lelei feafeaʼi kiā tatou mokā tou fakaʼaogaʼi totatou temi ki he ʼu gāue fakalaumālie?

¹⁰ Ko te ʼu temi ʼaē ʼe tou ako ai te Tohi-Tapu pea mo te ʼu tohi faka Tohi-Tapu, pea mo metitāsio ki te ʼu manatu ʼaē ʼe tou maʼu ai, ʼe tokoni mai ke tou fakaōvi kiā Sehova. (Sakopo 4:8) Ko Susan, ʼaē talu mai taʼu e 40 tana fakaʼaogaʼi he temi ki te ako ʼo te Tohi-Tapu, ʼe ina fakamoʼoni neʼe mole ko he faʼahi neʼe ina leleiʼia ʼi te kamata; kae neʼe ko he meʼa kinakina kiā ia. Kae ʼi tana lautohi tuʼumaʼu neʼe liliu leva ʼo ina leleiʼia ia te lautohi. ʼI te temi nei, kapau ʼe tōtō tana lautohi, pea ʼe ina logoʼi moʼoni te faʼahi ʼaia. ʼE ina ʼui fēnei: “Ko taku ako neʼe tokoni mai kiā au ke au sio kiā Sehova ohage ko he Tāmai. ʼE feala ke au falala kiā te ia, pea mo fakaōvi kiā te ia ʼi te faikole. ʼE fakaofoofo tatatou sio ʼaē ki te ʼofa lahi ʼa Sehova ki tana ʼu kaugana, mo tana tokaga pea mo tokoni mai kiā au.” ʼE ko he toe fiafia lahi ʼe tou maʼu mo tatou mokā tou kumi te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kiā tatou ʼi te faʼahi fakalaumālie!

Te Lao ʼa Te ʼAtua ʼo ʼUhiga Mo Te Tae ʼo Te ʼu Toega ʼi Te Gāueʼaga

11. Neʼe feafeaʼi te fakatuʼutuʼu ʼaē ko te tae ʼo te ʼu toega ʼo te ʼu gāueʼaga?

¹¹ Ko te tahi faʼahi ʼo te Lao ʼa Moisese ʼaē ʼe fakahā ai te tokaga ʼa te ʼAtua ki te maʼuli lelei ʼo tana hahaʼi, neʼe ko te fakagafua ʼaē ke tae ia te ʼu toega ʼi te ʼu gāueʼaga. Neʼe fakatotonu e Sehova ka utu e he Iselaele gāue kele te fua ʼo tana gāueʼaga, neʼe fakagafua kiā ia ʼaē ʼe masiva ke ina tae te ʼu toega ʼaē neʼe mole tae e te kau gāue. Neʼe mole tonu ke utu kātoa e te ʼu tagata gāue kele ia te ʼu tuʼakoi ʼo tanatou gāueʼaga, pea neʼe mole tonu ke nātou tānaki te ʼu fuaʼi vite peʼe ko te ʼu oliveto ʼaē neʼe galo ke tae ʼi te gāueʼaga. Ko te ʼu pulapula ʼaē neʼe galo hala pea mo leta ʼi te ʼu gāueʼaga neʼe mole tonu ke tae. Neʼe ko he fakatuʼutuʼu ʼofa maʼa te kau māsisiva, mo te kau matāpule, mo te ʼu fānau ʼaē ʼe hala mo tāmai, pea mo te ʼu vītua. ʼE moʼoni, neʼe tonu ke nātou gāue kinakina moʼo tae te ʼu toega ʼaia, kae ʼi tanatou fai ʼaia, neʼe mole nātou liliu ai ko he ʼu hahaʼi ʼe nātou kole meʼa kai.​—Levitike 19:​9, 10; Teutalonome 24:​19-22; Pesalemo 37:⁠25.

12. Ko te faigamālie fea neʼe maʼu e te ʼu tagata gāue kele ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼaē ko te tae ʼo te ʼu toega ʼi te gāueʼaga?

¹² ʼI te lao ʼo ʼuhiga mo te tae ʼo te ʼu toega ʼi te gāueʼaga, neʼe mole fakahā ai peʼe tonu ke lahi feafeaʼi te ʼu meʼa ʼaē ka tuku e te ʼu tagata gāue kele maʼa te kau māsisiva. Neʼe fakalogo kiā nātou te fakafuafua ʼo te laulahi ʼo te ʼu tuʼakoi ʼo te gāueʼaga ʼaē neʼe mole tonu ke utu. Ko te fakatuʼutuʼu ʼaia neʼe ina akoʼi ia te loto fia foaki. Neʼe ko he faigamālie ʼaia ki te hahaʼi gāue kele ke nātou fakahā tonatou loto fakafetaʼi kiā Ia ʼaē ʼe ina fakatuputupu te taʼukai, heʼe “ko ʼaē ʼe ʼofa ki te masiva ʼe ina faka kolōliaʼi [tona Tupuʼaga].” (Tāʼaga Lea 14:31) Neʼe fai e Poase te faʼahi ʼaia. Neʼe tokaga ke tae e Lute he tuʼuga pulapula, he neʼe vītua pea neʼe haʼu ʼo tae te toe ʼo te ʼu toega ʼi tana gāueʼaga. Neʼe tapuakina lahi e Sehova te loto fia foaki ʼa Poase.​—Lute 2:​15, 16; 4:​21, 22; Tāʼaga Lea 19:⁠17.

13. Koteā te ako ʼe tou tāʼofi mai te fakatuʼutuʼu ʼo te temi muʼa ʼo ʼuhiga mo te tae ʼo te ʼu toega ʼi te ʼu gāueʼaga?

¹³ Mole heʼeki fetogi te pelesepeto ʼaē ʼe feala ke tou maʼu mai te lao ʼaē ko te tae ʼo te ʼu toega ʼi te gāueʼaga. ʼE ʼamanaki e Sehova ke loto fia foaki tana ʼu kaugana, tāfito kiā nātou ʼaē ʼe māsisiva. Kapau ʼe tou foaki lahi, pea ʼe tapuakina lahi anai tatou. Neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Koutou tokaga ʼo foaki, pea ʼe foaki atu anai kiā koutou. ʼE huaʼi atu anai ki te taga ʼo tokotou kofu he fua matalelei, kua lolomi, pea kua lulululu pea tauopeope. Heʼe fua anai maʼa koutou ʼaki te fua ʼaē ʼe koutou fua ʼaki.”​—Luka 6:​38, MN.

14, 15. ʼE tou lava fakahā feafeaʼi te loto fia foaki, pea koteā te ʼu lelei ʼaē ʼe tou maʼu ʼo feiā mo nātou ʼaē ʼe tou tokoni kiai?

¹⁴ Neʼe tokoni mai e te ʼapositolo ko Paulo ke tou “fai ia te lelei ki te tagata fuape, kae tafito ia te lelei o te kaiga o te tui.” (Kalate 6:10) Koia, ʼe mahino ia ʼe tou tokaga anai ke tou tokoni ki te ʼu Kilisitiano ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼi te ʼu temi ʼaē ʼe ʼahiʼahiʼi ai tanatou tui. Kae ʼe lagi ʼaoga ke tou tokoni kiā nātou ki tanatou ʼōmai ki te Fale ʼo Te Puleʼaga peʼe ko te fai ʼo tanatou ʼu fakatau? ʼE ʼi ai koa ʼi tatatou kokelekasio he ʼu tēhina mo tuagaʼane kua mātutuʼa, peʼe māhahaki, peʼe mole kei feala hanatou feʼoloʼaki, ʼe nātou fiafia anai mokā tou ʼaʼahi nātou peʼe mokā tou fai he ʼu gāue ʼi tonatou loto fale? Kapau ʼe tou faiga ke tou vakavakaʼi fakalelei te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki te faʼahiga hahaʼi ʼaia, pea ʼe mahino ia ʼe feala pe ke fakaʼaogaʼi tatou e Sehova moʼo tali ki te ʼu faikole ʼa he tahi ʼe faigataʼaʼia. Logola ʼe ko he maʼua ke fetokoniʼaki te kau Kilisitiano fuli, kae ʼe toe fua lelei te faʼahi ʼaia kiā ia ʼaē ʼe tokoni. Ko te fakahā ʼo he ʼofa moʼoni ki totatou ʼu tēhina mo tuagaʼane ʼe tou maʼu ai he toe fiafia lahi, ʼo fiafia ai ia Sehova kiā tatou.​—Tāʼaga Lea 15:⁠29.

¹⁵ Ko te tahi faʼahi ʼe fakahā ai e te kau Kilisitiano ʼe mole nātou manatu pe kiā nātou, ʼe ko tanatou fakaʼaogaʼi tonatou temi pea mo tonatou mālohi moʼo palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. (Mateo 28:​19, 20) Ko he tahi ʼe ina logoʼi te fiafia ʼi tana tokoni ki he tahi age ʼo aʼu ki tana foaki tona maʼuli kiā Sehova, ʼe ina ʼiloʼi te moʼoni ʼo te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “ ʼE lahi age te fiafia ʼi takita foaki, ʼi takita tali.”​—⁠Gaue 20:​35, MN.

Tou Tōkakaga Ki Te Loto Mānumānu

16, 17. Koteā ʼaē neʼe tapuʼi ʼi te hogofulu fakatotonu, pea koteā tona tupuʼaga?

¹⁶ Ko te tolu faʼahi ʼo te Lao ʼa te ʼAtua ki Iselaele ʼaē ka tou vakaʼi, ʼe ko te hogofulu fakatotonu, ʼaē ʼe tapuʼi ai te loto mānumānu. Neʼe ʼui fēnei ʼi te Lao: “ ʼE mole tonu ke ke holi ki te ʼapi ʼo tou tatau. ʼE mole tonu ke ke holi ki te ʼohoana ʼo tou tatau, peʼe ko tana tagata faifekau, peʼe ko tana fafine faifekau, peʼe ko tana vītulo, peʼe ko tana āsino, peʼe ko he meʼa pe ʼo tou tatau.” (Ekesote 20:17) Neʼe mole he tahi neʼe feala ke ina vakaʼi peʼe mulimuli te hahaʼi ki te fakatotonu ʼaia, heʼe mole he tahi ʼe feala ke ina ʼiloʼi te loto ʼo te hahaʼi. Kae ko te fakatotonu ʼaia, neʼe ina hikihiki te Lao ʼo māʼoluga age ʼi te ʼu lao fuli ʼa te tagata. Neʼe ina fakahā ki te kau Iselaele takitokotahi neʼe tonu ke nātou huʼi maʼua kiā Sehova, ʼaē ʼe feala ke ina ʼiloʼi te loto. (1 Samuele 16:7) Tahi ʼaē meʼa, neʼe talanoa te fakatotonu ʼaia ki te tupuʼaga tāfito ʼo te ʼu agakovi fuli pe.​—Sakopo 1:⁠14.

¹⁷ Ko te lao ʼo ʼuhiga mo te loto mānumānu neʼe fakaloto mālohi ai te hahaʼi ʼa te ʼAtua ke ʼaua naʼa nātou kumi koloā fakavale, mo holi kiā meʼa fuli, pea mole kei nātou fakafeʼauga tonatou maʼuli. Neʼe ina toe puipui ia nātou ke ʼaua naʼa nātou kaihaʼa peʼe ke nātou fai he aga heʼeʼaoga. ʼE ʼi ai pe te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe maʼu koloā pea mo tou leleiʼia nātou, pea ʼi ʼihi ʼaluʼaga ʼe hage ʼe lelei age tonatou maʼuli iā tatou. Kapau ʼe mole tou lolomi tatatou fakakaukau ki te ʼu ʼaluʼaga ʼaia, pea ʼe feala ke puli tatatou fiafia pea mo tou holi ki te ʼaluʼaga ʼo te ʼu hahaʼi ʼaia. ʼE ʼui ʼi te Tohi-Tapu ko te loto mānumānu ʼe ko te fakahā ʼo he “atamai fakavale.” ʼE lelei age kiā tatou ke mole tou mānumānu.​—Loma 1:​28-30.

18. Koteā te manatu ʼi te temi nei ʼaē kua mafola ʼi te malamanei, pea koteā tona fua kovi?

¹⁸ Iā ʼaho nei, ko te manatu ʼaē ʼe mafola ʼi te malamanei ʼe ko te faiga ki te ʼu koloā pea mo te fakataupiepie. ʼAki te ʼu pāki mo te ʼu ʼata ʼe fai e te ʼu fakatau koloā, ʼe nātou fakatupu te holi ki he ʼu meʼa foʼou pea ʼi te agamāhani ʼe nātou ʼui ʼe mole tou fiafia anai mo kapau ʼe mole heʼeki tou toʼo te ʼu meʼa foʼou ʼaia. ʼE ko te faʼahiga manatu ʼaia ʼaē ʼe tauteaʼi ʼi te Lao ʼa Sehova. ʼE tatau te manatu ʼaia mo te holi ʼaē ke tou maʼu tuʼulaga tatau aipe peʼe koteā anai tona ʼu fua, pea mo te holi ʼaē ke tou tānaki he ʼu tuʼuga koloā. Neʼe fakatokagaʼi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Ko nātou ʼaē kua nātou fakapapau ke nātou maʼu koloā ʼe nātou higa ki te fakahala, ki he hele pea mo te ʼu holi fakavale lahi pea mo fakatupu kovi, ʼe nātou fakauku te tagata ki te fakaʼauha pea mo te pulinoa. Heʼe ko te manako ki te paʼaga ʼe ko te aka ʼaia ʼo te ʼu meʼa kovi fuli, pea ko ʼihi, ʼi tanatou fakaʼamu ki te holi ʼaia, neʼe nātou hē ʼo mamaʼo ʼi te tui pea mo nātou fehukiʼaki iā nātou totonu ʼaki te ʼu mamahi lahi.”​—1 Timoteo 6:​9, 10, MN.

19, 20. (a) Kiā ia ʼaē ʼe ʼofa ki te lao ʼa Sehova, koteā te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito? (b) Koteā ʼaē ka tou talanoa anai kiai ʼi te alatike ka hoa mai?

¹⁹ Ko nātou ʼaē ʼe ʼoʼofa ki te lao ʼa te ʼAtua ʼe mahino kiā nātou te ʼu tuʼutāmaki ʼo te kumi fakavale ʼo te ʼu koloā pea ʼe puipui ia nātou mai ai. Ohage la neʼe faikole fēnei te tagata fai pesalemo kiā Sehova: “Fakafalele toku loto ki tau ʼu fakamanatu, kae mole ki te maʼu koloā. Ko te lao ʼo tou gutu ʼe lelei kiā au, ʼo lahi age ʼi te ʼu piesi aulo mo siliva e lauʼi afe.” (Pesalemo 119:​36, 72) Kapau ʼe tou tui papau ki te moʼoni ʼo te ʼu palalau ʼaia, pea ʼe feala anai hatatou taupau he manatu fakapotopoto ʼe ʼaoga moʼo tekeʼi te ʼu hele ʼo te kumi koloā fakavale, mo te holi ki te ʼu meʼa fuli, pea mo te mole fakafeʼauga pe mo totatou maʼuli ʼi te temi nei. Ko “te pipiki ki te ʼAtua” ʼe ko te kalavī ʼaia ki he koloā ʼe lahi age, kae mole ko te tānaki ʼo he ʼu koloā.​—1 Timoteo 6:​6, MN.

²⁰ Ko te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe tou maʼu mai te Lao ʼaē neʼe foaki e Sehova ki te puleʼaga ʼo Iselaele ʼi te temi muʼa, ʼe kei ʼaoga pe te Lao ʼaia ʼi totatou temi faigataʼa ʼaenī ohage pe ko tona ʼaoga ʼi te temi ʼaē neʼe foaki ai e Sehova kiā Moisese. Kapau ʼe tou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼaia ʼi totatou maʼuli, ʼe tou mahino lelei anai kiai, ʼe tou ʼofa lahi anai kiai, pea ʼe tou fiafia lahi age anai. ʼE lahi te ʼu ako ʼe feala ke tou tāʼofi mai te Lao. Ka tou vakaʼi te maʼuli pea mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ki te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe talanoa kiai ʼi te Tohi-Tapu, ʼe fakamanatuʼi mai kiā tatou te ʼaoga ʼo te ʼu ako ʼaia. ʼE vakaʼi anai ʼihi ʼi te ʼu hahaʼi ʼaia ʼi te alatike ka hoa mai.

[Kiʼi nota]

ʼE Koutou Tali Feafeaʼi Anai?

• He koʼe neʼe ʼofa te tagata faitohi ʼo te Pesalemo 119 ki te lao ʼa Sehova?

• Koteā ʼaē ʼe feala ke ako e he Kilisitiano mai te lao ʼo te Sāpato?

• Koteā te ʼaoga ʼo te lao ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te tae ʼo te ʼu toega ʼi te gāueʼaga?

• ʼE puipui feafeaʼi tatou e te fakatotonu ʼo ʼuhiga mo te mānumānu?

[Paki ʼo te pasina 11]

Koteā ʼaē neʼe fakahā lelei e te lao ʼo te Sāpato?

[Paki ʼo te pasina 13]

Koteā ʼaē ʼe tou ako mai te lao ʼo ʼuhiga mo te tae ʼo te ʼu toega ʼi te ʼu gāueʼaga?