Neʼe Fakalogo Ia Sehova Ki ʼAku Faikole

TE ʼAʼAHI NEʼE FETOGI AI TOKU MAʼULI

Neʼe au tupu ʼi te ʼaho 22 ʼo Tesepeli 1929, ʼi te kiʼi kolo veliveli ko Noville, ʼe ovi ki Bastogne, ʼi Ardennes, ʼi te fenua ʼo Belgique. ʼI te kiʼi kolo ʼaia, neʼe ko fale gaue kele mo tauhi manu ʼe hiva. ʼE kei au manatuʼi te temi fakafiafia ʼaia ʼi taku kei veliveli mo ʼaku matuʼā. Ko au mo toku kiʼi tehina veliveli ko Raymond neʼe ma olo ʼo tatau te huʼa pipi ʼi te ʼaho fuli. Pea neʼe ma olo ʼo tokoni ki te tanaki ʼo te taʼukai. ʼI tomatou kiʼi kolo neʼe matou gaue fakatahi ʼo fetokoniʼaki.

Ko ʼaku matuʼā, ia Emile mo Alice, neʼe nā tauhi lotu lelei ʼi te Katolika. Neʼe nā olo ʼo misa ʼi te ʼAhotapu fuli. Kae ʼi te 1939, neʼe ʼomai te ʼu pionie mai Pilitania ki tomatou kiʼi kolo pea neʼe nā kole ki taku tamai pe ina loto ke momoli age te nusipepa ʼae Consolation (ʼi te temi nei ko Kotou ʼAʼala!) Neʼe mahino atu aipe ia taku tamai ʼe ko te moʼoni pea neʼe ina kamata lau ai te Tohi-Tapu. Neʼe mole kei alu leva ʼo misa. Pea neʼe fakafeagai malohi kia ia ʼomatou vahaʼa fale, ʼae neʼe matou felogoi lelei ʼi muʼa atu. Neʼe natou uga malohi taku tamai ke nofo ʼi te Katolika pea neʼe natou fihi tuʼumaʼu pe mo ia.

Neʼe au lotomamahi ʼosi ʼi te aga feia ʼo tomatou vahaʼa fale ki taku tamai. Neʼe tupu ai taku kole ke tokoni mai te ʼAtua ʼi te faikole ʼae neʼe au fakamatala atu ʼi te kamata. ʼAki te temi, neʼe tuku leva e tomatou vahaʼa fale tanatou fakafeagai ki taku tamai, pea neʼe au fiafia ai. Neʼe au tui papau ai ko Sehova “ ʼe fagono ki te faikole.”

TE MAʼULI LOLOTOGA TE TAU

ʼI te ʼaho 10 ʼo Maio 1940, neʼe ʼohofi e Siamani te fenua ʼo Belgique. Neʼe mavae ai te tokolahi ʼi te fenua. Neʼe feholaki toku famili ʼo olo ki te potu saute ʼo Falani. ʼI tamatou olo ʼaia, neʼe matou fakalaka ʼi he ʼu koga meʼa neʼe fetauʼaki ai te ʼu foʼi tau ʼo Siamani mo ʼae ʼo Falani.

Ki muli age, ʼi tamatou toe liliu ki tomatou fale gaue kele mo tauhi manu, neʼe kua kaihaʼa fuli ʼomatou koloa. Ko tamatou kuli pe ko Bobbie ʼae neʼe ina fakatalitali matou. ʼUhi ko te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe au feʼekeʼaki ai: ‘He koʼe ʼe hoko te tau pea mo tou maʼuli fakaʼofaʼofa?’

ʼI te temi ʼaia, neʼe fakalotomalohiʼi matou e te tehina ko Emile Schrantz ʼae neʼe ina ʼaʼahi matou. Neʼe ko te tehina pionie agatonu pea neʼe tagata ʼafea. Neʼe ina fakamahino mai ʼaki te Tohi-Tapu pe koʼe ʼe tou maʼuli mamahi pea neʼe ina tali mai ki te tahi ʼu fehuʼi neʼe au fai age ʼo ʼuhiga mo te maʼuli. Neʼe au kamata felogoi lelei ai mo Sehova pea neʼe au tui papau leva ʼe ko he ʼAtua ʼofa.

Maʼia pe la ʼi te lolotoga hoko ʼo te tau, neʼe feala pe ke felogoi tomatou famili mo te tahi ʼu tehina. ʼI ʼAukusito 1943, ko te tehina ko José-Nicolas Minet neʼe haʼu ʼo fai tana akonaki ʼi tomatou ʼapi. Neʼe ina fai leva te fehuʼi: “Ko ai ʼae ʼe fia papitema?” Neʼe hiki te nima ʼo taku tamai, ʼo feia mo au. Neʼe fai te papitema ʼi te kiʼi vai tafe ʼe ovi age pe ki tomatou ʼapi.

ʼI Tesepeli 1944, neʼe ʼohofi fakaʼosi e Siamani te potu uesite ʼo Eulopa ʼi te Lua Tau Fakamalamanei, neʼe higoa te ʼohofi ʼaia “la bataille des Ardennes.” Neʼe matou nonofo ovi pe ki te koga meʼa ʼae neʼe fai ai te tau. ʼI te teitei mahina katoa, neʼe matou fenonoʼi ʼi tomatou lalo fale. ʼI te tahi ʼaho, neʼe au alu ki tuʼa ʼo fafaga te ʼu manu. Kae neʼe pa mai te foʼi pulu ʼo maumau ai te ʼato ʼo te fale ʼae neʼe tauhi ai te ʼu manu. Pea neʼe ʼi ai te tagata solia Amelika neʼe kalaga mai: “Takoto ki lalo!” Neʼe au lele pea neʼe au takoto ovi ki ai, pea neʼe ina hili tona puloga solia ki toku ʼulu moʼoku puipui.

ʼE AU TUPUTUPU ʼI TE FAʼAHI FAKALAUMALIE

Hili te tau, neʼe feala leva ke matou fakatahi tuʼumaʼu mo te kokelekasio ʼi Liège, ia kilometa ʼe 90 ʼi te potu noleto. ʼAki te temi, neʼe matou fakatuʼutuʼu te kiʼi kutuga ʼi Bastogne. Neʼe au maʼu taku gaue ʼi te ʼu pilo ʼo te tukuhau pea neʼe au toe ako mo te ʼu lao. Ki muli age, neʼe au gaue leva ʼi he pilo ʼo te puleʼaga. ʼI te 1951, neʼe matou fai te fakatahi fakasiliko ʼi Bastogne. Neʼe kau ki ai te teitei toko teau hahaʼi, ʼo feia mo te tuagaʼane pionie faʼafai, ko Elly Reuter. Neʼe haʼu lelue ia kilometa ʼe 50 ke kau ki ai. Neʼe ma femanakoʼaki pea ma fakatahi leva. Neʼe maʼu e Elly tona fakaafe ke kau ki te Ako ʼo Kileate ʼi Amelika. Neʼe faitohi ki te ʼu pilo fakamalamanei ʼo fakamahino age pe koʼe ʼe mole kau anai ki ai. Ko te tehina ko Knorr ʼae neʼe ina takitaki te hahaʼi ʼa Sehova ʼi te temi ʼaia, neʼe faitohi age ʼo ina ui ʼe lagi feala anai ʼi he ʼaho ke ina fai te Ako ʼo Kileate mo tona ʼohoana. Neʼe ma ʼohoana ʼi Fepualio 1953.

ʼI te taʼu pe ʼaia, neʼe ma kau ai ki te fakatahi ʼi te foʼi malaʼe faigaoʼi ʼi New York, neʼe ko tona kupu tafito “Te Sosiete ʼo Te Malama Foʼou.” ʼI te fakatahi ʼaia, neʼe au felaveʼi mo he tehina pea neʼe ina foaki mai te gaue. Neʼe ina kole mai ke ma ʼomai ʼo maʼuʼuli ʼi Amelika. Neʼe ma faikole kia Sehova ʼo palalau age ki te faʼahi ʼaia. ʼOsi ʼaia neʼe ma fai ai te tonu ke ma fakafisi kae ma toe liliu ki Belgique moʼo lagolago ki te kiʼi kutuga faifakamafola ʼi Bastogne, ʼae neʼe natou toko hogofulu. ʼI te taʼu ʼae neʼe hoa mai ki ai, neʼe ma fiafia he neʼe faitama ia Elly pea ina fanauʼi tamā kiʼi tama ko Serge. Kae meʼa fakaʼofaʼofa, he ʼe ʼi te mahina fitu ʼa Serge neʼe mahaki kovi ʼo mate ai. Neʼe ma fakaha toma mamahi kia Sehova pea neʼe ma lotomalohi ʼuhi ko te ʼamanaki ʼo te fakatuʼuake.

ʼE MA GAUE TEMI KATOA KIA SEHOVA

ʼI Oketopeli 1961, neʼe au maʼu taku gaue vaeluaʼi temi ke feala ai haku pionie. Kae ʼi te ʼaho pe ʼaia, neʼe telefoni mai te tehina taupau ʼo te Filiale ʼo Belgique, ʼo kole mai pe feala ke au taupau fakasiliko. Neʼe au fehuʼi age fenei: “ ʼE mole feala pe muʼa ke ma pionie ia muʼa ʼo tamā fai te gaue fakasiliko?” Neʼe tali taku kole. Neʼe ma pionie mahina ʼe valu. ʼOsi ʼaia, pea ma kamata leva te gaue fakasiliko ʼi Sepetepeli 1962.

Hili taʼu ʼe lua ʼi te siliko, neʼe fakaafe maua ki te Petele ʼae ʼi Bruxelles. Neʼe ma kamata gaue ai ʼi Oketopeli 1964. Neʼe ma maʼu ai ni tapuakina lahi. Neʼe ʼaʼahi tamatou Petele e te tehina ko Knorr ʼi te 1965. Mole fualoa ki ai, neʼe au punamaʼuli he neʼe hinoʼi au ke au liliu ko te tehina taupau ʼo te filiale. Ki muli age, neʼe fakaafe au mo Elly ke ma kau ki te kalasi 41 ʼo te Ako ʼo Kileate. Ko te ʼu palalau ʼae neʼe fai e te tehina ko Knorr kua hili ki ai taʼu ʼe 13 neʼe hoko ai leva! ʼI tamā maʼu leva tama ʼu pepa ʼi te Ako ʼo Kileate neʼe ma toe liliu ki te Petele ʼo Belgique.

ʼE AU HAOFAKI TE HAHAʼI ʼA SEHOVA ʼI TE ʼU TELEPINALE

Neʼe au maʼu te pilivilesio ʼae ke au fakaʼaogaʼi taku ako ʼae te ʼu lao moʼo tokoni ki te hahaʼi ʼa Sehova ʼi Eulopa pea mo te tahi atu ʼu fenua ke feala ke natou ʼateaina ʼi tanatou tauhi ʼae kia Sehova. (Flp. 1:7) Neʼe au felaveʼi ai mo ni hahaʼi gaue ʼo te puleʼaga mai ia fenua ʼe 55. ʼI te ʼu fenua ʼaia, neʼe fakatuʼakoi peʼe tapuʼi ai tatatou gaue. Neʼe mole au fakaha age taku kua iloʼi lelei taku gaue, kae neʼe au ui age kia natou “ko au ko te tagata ʼa te ʼAtua.” Neʼe au faikole ʼo kole tuʼumaʼu te takitaki ʼa Sehova he neʼe au iloʼi “ ʼe hage te loto ʼo he hau [peʼe ʼo he tuʼi fakamau] ko he ʼu liuʼa ʼi te nima ʼo Sehova. ʼE ina taki ki te ʼu potu fuli ʼae ʼe loto ki ai.”—Taag. 21:1.

ʼE au manatuʼi lelei taku faipalalau mo te tagata ʼo te Fono Lahi ʼo Eulopa. Neʼe au kole liuliuga age ke ma faipalalau. Pea neʼe ina tali leva. Kae neʼe ina ui mai: “Ko minuta pe ʼe nima!” Pea neʼe au punou ifo ʼo faikole. Neʼe ina fehuʼi fakaitaita mai pe kotea ʼae ʼe au fai. Neʼe au haga kia ia ʼo ui fenei: “Neʼe au fakamalo ki te ʼAtua he ko koe ko tana tagata faifekau.” Neʼe ina fehuʼi mai: “Kotea koa ʼe ke ui mai?” Neʼe au lau age ki ai ia Loma 13:4. Neʼe tupu ai tana fia logo he neʼe ko te polotesita. Kotea ʼae neʼe hoko ki muli age? Neʼe ina tuku mai leva te vaeluaʼi hola pea neʼe ʼi ai ni fua lelei ʼo tamā faipalalau ʼaia. Neʼe ina ui mai ʼe fakaʼapaʼapa ki te gaue ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.

Lolotoga ni taʼu ko te hahaʼi ʼa Sehova ʼi Eulopa neʼe ʼave natou ki te ʼu telepinale ʼuhi ko tanatou fakafisi ki te solia, peʼe ko te taupau ʼo te fanau, te totogi ʼo te tukuhau, peʼe ko te tahi atu aluʼaga. Neʼe lahi taku kau ki ʼihi faifakamau, pea neʼe au sio mata ai ki te foaki e Sehova te malo ki ʼana kaugana. Neʼe malo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia faifakamau ʼe 140 tupu ʼi te Telepinale Fakaeulopa ʼo Te ʼAlikiʼaga ʼo Te Tagata.

HE ʼATEAINA ʼE LAHI AGE ʼI CUBA

Ki muli age, neʼe au gaue mo te tehina ko Philip Brumley, mai ʼatatou pilo fakamalamanei pea mo te tehina ko Valter Farneti mai Italia. Neʼe matou tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo Cuba ke natou maʼu te ʼateaina ʼi tanatou tauhi ʼae kia Sehova, he neʼe fakatuʼakoi ai tatatou gaue faifakamafola. Neʼe au faitohi ki te fale ʼae ʼe ina fakafofoga te puleʼaga ʼo Cuba ʼi Belgique pea neʼe au felaveʼi mo te tagata tuʼi fakamau neʼe ko ia ʼae neʼe hinoʼi ke ina vakaʼi tamatou kole. ʼI tamatou ʼu ʼuluaki felogoi mo ia, neʼe feala ke matou fetogi veliveli pe te manatu hala ʼa te puleʼaga ʼae neʼe tupu ai te fakatuʼakoi ʼo tatatou faifakamafola.

Neʼe matou kole te takitaki ʼa Sehova ʼi te faikole, pea hili ʼaia neʼe matou fai tamatou kole ʼae ke ʼave sitima te ʼu Tohi-Tapu ʼe 5 000 ki Cuba pea neʼe tali. Neʼe tau ai te ʼu Tohi-Tapu ki Cuba ʼo vaevae ai te ʼu tehina. Koia, neʼe matou tui ai neʼe tapuakina e Sehova ʼamatou faiga. Neʼe matou toe kole leva ke ʼave te tahi ʼu Tohi-Tapu ʼe 27 500. Pea neʼe toe tali pe. Neʼe au fiafia ʼaupito ʼi taku lava tokoni ʼae ke tahi maʼu e ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼi Cuba tona Tohi-Tapu.

Neʼe tuʼa lahi taku alu ʼae ki Cuba ke fakamoʼoni ʼi ai e te puleʼaga tatatou gaue. Neʼe au felogoi lelei ai mo ni hahaʼi ʼe gaue ʼi te puleʼaga ʼaia.

ʼE AU TOKONI KI TE ʼU TEHINA ʼI RWANDA

ʼI te 1994, ko te toko 1 000 000 tupu hahaʼi neʼe tamateʼi ʼi Rwanda, ʼi te faiga ʼae ke pulihi te hahaʼi lanu Tutsi. Meʼa fakaʼofaʼofa he neʼe mamate ai ʼihi ʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Neʼe kole atu aipe ki te ʼu tehina ke natou fakatuʼutuʼu te gaue ke tokoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼi ai, pea neʼe au kau ai.

ʼI tamatou tau atu ki Kigali, te kolo muʼa, neʼe matou sisio te kua pupu ʼo te ʼu kaupa ʼo te pilo faifakaliliu ʼi te faifana, ʼo feia mo te koga meʼa ʼae neʼe tanaki ai te ʼu tohi. Neʼe fakamatala mai neʼe matehi ni tehina mo tuagaʼane ʼaki te ʼu hele. Kae neʼe toe lahi foki mo te fakamatala mai ʼae ia te fefakahaʼaki ʼa te ʼu tehina mo tuagaʼane te ʼofa mo fetokoniʼaki. Ohage la, neʼe matou felaveʼi mo te tehina Tutsi, neʼe fakanono ia ia e te famili Fakamoʼoni ʼa Sehova Hutu ʼi he foʼi luo ia ʼaho ʼe 28. ʼI te fono neʼe fai ʼi Kigali, neʼe matou fakalotomalohiʼi mo fakalotofimalieʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane neʼe toko 900 tupu.

Hili ʼaia, neʼe matou olo ki Zaïre (ʼi te temi nei ko te République Démocratique du Congo) ʼae ʼe tuʼu ovi. Neʼe matou kumi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼae neʼe feholaki mai Rwanda ʼo olo ki te ʼu nofoʼaga ʼae ʼe ovi ki te kolo ko Goma. Kae neʼe mole matou maʼu natou. Neʼe matou faikole kia Sehova ke ina taki matou kia natou. Neʼe haʼu leva te tagata kia matou, pea neʼe matou kole age pe ʼe ina iloʼi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Pea neʼe ina tali mai: “ ʼEi, ko au ko te Fakamoʼoni. ʼE au fiafia anai ʼi te ʼave ʼo koutou ki te ʼu tehina ʼae ʼe gaue ʼi te komite faitokoni.” Neʼe matou felaveʼi mo natou pea matou fakalotomalohiʼi natou. Hili ʼaia, neʼe matou felaveʼi mo te toko 1 600 neʼe feholaki mai Rwanda. Neʼe matou foaki kia natou he fakalotofimalie mo he fakalotomalohi. Neʼe matou toe lau age kia natou te tohi fakalotofimalie mai te Kolesi Pule. Neʼe malave ki te ʼu tehina mo tuagaʼane, tanatou logo ki te ʼu palalau ʼaeni: “ ʼE matou faikole tuʼumaʼu maʼa koutou. ʼE matou tui papau ʼe mole siʼaki anai koutou e Sehova.” Neʼe moʼoni katoa ʼosi te ʼu palalau ʼaia mai te Kolesi Pule. Ia ʼaho nei, ko te toko 30 000 kau Fakamoʼoni ʼe natou tauhi fakafiafia kia Sehova ʼi Rwanda.

ʼE AU LOTO MOʼONI KE AU NOFO AGATONU

ʼI te 2011, ʼosi taʼu ʼe 58 ʼo tamā ʼohoana, neʼe mate leva siʼoku ʼohoana, ia Elly. Neʼe au fakaha toku lotomamahi kia Sehova pea neʼe ina fakalotofimalieʼi au. Neʼe au toe maʼu he lotofimalie ʼi taku vaevae mo te hahaʼi ia te logo lelei ʼo te Puleʼaga.

Kua au taʼu 90 tupu ʼi te temi nei, kae ʼe kei au kau pe ki te faifakamafola ʼi te vahaʼa fuli. ʼE au toe fiafia he ʼe au tokoni ki te Selevisi ʼo Te Lao ʼae ʼi heni, ʼi te Petele ʼo Belgique. ʼE feala ke ʼaoga kia natou te ʼu meʼa ʼae neʼe au fakalaka ai, pea ʼe au fakalotomalohiʼi te kau tupulaga ʼo te famili ʼo te Petele.

Kua hili nei ki ai taʼu ʼe 84 talu taku faikole ʼae kia Sehova. Neʼe kamata ai toku maʼuli taulekaleka, he ʼe ʼaki te alu ʼo te temi, neʼe au fakaovi lahi age ai kia Sehova. ʼE au lotofakafetaʼi ʼi te fagono mai ʼa Sehova ki te ʼu faikole ʼae neʼe au fai kia te ia ʼi toku maʼuli katoa.—Pes. 66:19.a