ʼE Ke Tuku Koa Ke Faʼufaʼu Koe e Te Tufuga Faʼu Ipu Lahi?

1, 2. He koʼe neʼe ko he “tagata ofaina” ia Taniela ki te ʼAtua? Pea ʼe feafeaʼi hatatou fakalogo ohage ko Taniela?

ʼI TE temi ʼae neʼe ʼave popula ai te kau Sutea ki Papilone, neʼe natou ulu ki te kolo ʼe fonu ai te ʼu taula ʼatuā pea mo te hahaʼi ʼae ʼe tauhi ki te ʼu laumalie agakovi. Kaʼe, ko te kau Sutea agatonu ohage ko Taniela mo ʼona kaumeʼa ʼe toko tolu, neʼe mole natou loto ke fetogi natou e te hahaʼi ʼo Papilone. (Taniela 1:6, 8, 12; 3:16-18) Neʼe tali e Taniela mo ʼona kaumeʼa ke liliu ia Sehova ko tonatou Tufuga Faʼu Ipu, pea neʼe natou haga tauhi ʼateaina pe kia te ia. Neʼe nofo ia Taniela ʼi Papilone teitei pe tona maʼuli katoa, pea neʼe felaveʼi ai mo ni aluʼaga faigataʼa. Kaʼe neʼe ui e te ʼaselo ʼa te ʼAtua kia Taniela, neʼe ko he “tagata ofaina.”—Taniela 10:11, 19.

² ʼI te temi muʼa, neʼe feala ki te tagata tufuga faʼu ipu ke ina gaueʼi he kele malū ʼi he pa, ke ina faʼufaʼu ʼaki ai he ipu. Ia ʼaho nei, ʼe iloʼi e te ʼu kaugana moʼoni, ko Sehova ʼe ko te Tuʼi ʼo te ʼatulaulau pea ʼe ina maʼu te pule ke ina faʼufaʼu te ʼu puleʼaga. (Lau ia Selemia 18:6.) ʼE toe maʼu foki e te ʼAtua ia te pule ke ina faʼufaʼu ia tatou takitokotahi. Kaʼe ʼe mole fakakinauʼi e Sehova he tahi ke fetogi. ʼE ina loto ke tou lotolelei ke ina faʼufaʼu tatou. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou ako anai ke tou hage tuʼumaʼu ko te kele malū ke feala hotatou faʼufaʼu e te ʼAtua. ʼE tou vakaʼi anai te ʼu fehuʼi ʼaeni ʼe tolu: (1) ʼE feafeaʼi hatatou tekeʼi te ʼu agaaga ʼae ʼe feala ai ke tou liaki te ʼu tokoni ʼa te ʼAtua, pea ke tou hage ai ko te kele kovi? (2) ʼE feafeaʼi hatatou maʼu te ʼu kalitate ʼae ʼe tokoni mai ke tou haga fakalogo pea ke tou hage tuʼumaʼu ko te kele malū? (3) ʼE gaue feafeaʼi te ʼu matuʼā Kilisitiano mo te ʼAtua ki te faʼufaʼu ʼo ʼanatou fanau?

TOU TEKEʼI TE ʼU AGAAGA ʼAE ʼE FEALA KE FAKAFEFEKA AI TOTATOU LOTO

3. Ko te ʼu agaaga fea ʼae ʼe feala ke tou fakafefeka ai totatou loto? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

³ ʼE ui fenei ia Taaga Lea 4:23: “Taupau tou loto o lahi age i te u mea fuli ake ae, koteuhi e hau mai ai te u matapuna o te mauli.” Ke mole tou fakafefeka totatou loto, ʼe tonu ke tou liaki ia te fiameʼalahi, mo te fai ʼo te agahala pea mo te tui vaivai. Kapau ʼe mole tou nofo tokaga ʼo ʼuhiga mo te ʼu agaaga ʼaia, ʼe feala pe ke tou liliu ʼo talagataʼa mo tou agatuʼu. (Taniela 5:1, 20; Hepeleo 3:13, 18, 19) Kaʼe neʼe hoko te aluʼaga ʼaia ki te Hau ʼo Suta ko Osiasi. (Lau ia 2 Koloniko 26:3-5, 16-21.) ʼI te kamata, neʼe fakalogo ia Osiasi pea neʼe ina maʼu he ʼu felogoʼi lelei mo te ʼAtua. Koia neʼe foaki age ai e te ʼAtua kia ia ia te malohi. Kaʼe “i te temi ae nee kaku ai leva ia ia o malohi, nee malaga leva tona loto” peʼe neʼe fiatuʼu. ʼI te lahi ʼae ʼo tona fiatuʼu, neʼe ina faigaʼi ke ina tutu te iseso ʼi te fale lotu. Kaʼe neʼe gata pe ki te kau pelepitelo ia te tutu ʼo te iseso. Pea ʼi te fakatokagaʼi age ʼae e te kau pelepitelo ia te kovi ʼo tana aga, neʼe ita ai ia Osiasi. Neʼe fakalainoaʼi ai e Sehova ia te hau fiatuʼu ʼaia, pea neʼe nofo kilia ʼo kaku ki tona mate.—Taaga Lea 16:18.

4, 5. Kotea ʼae ʼe feala ke hoko mo kapau ʼe mole tou tekeʼi te fiatuʼu? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁴ Kapau ʼe mole tou tekeʼi ia te fiatuʼu, ʼe feala ke tou kamata manatu ʼe tou lelei age ʼi ʼihi. Pea ʼe toe feala ai foki ke mole tou fakalogo ki te ʼu tokoni ʼae ʼe tou maʼu ʼi te Tohi-Tapu. (Taaga Lea 29:1; Loma 12:3) Neʼe hoko te aluʼaga ʼaia ki te tagata ʼafeā ʼe higoa ko Jim. Neʼe mole manatu tahi mo te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga. ʼE ui fenei e Jim: “Neʼe au ui age ki te ʼu tehina ʼe mole natou maʼu te ʼofa, pea neʼe au mavae ai ʼi te fono.” Ia teitei mahina ʼe ono ki muli age, neʼe fetogi kokelekasio kaʼe neʼe mole toe fakanofo ia ia ko he tagata ʼafeā. Pea neʼe lotovaivai ʼaupito ai ia Jim. Neʼe tui papau ia, neʼe lelei tana manatu pea neʼe ina fakagata tana tauhi ʼae kia Sehova, ʼo mole kei fakatahi ai mo te kokelekasio lolotoga ni taʼu. ʼE ina ui neʼe fiameʼalahi, pea neʼe ina kamata tukugakoviʼi ia Sehova ki te aluʼaga ʼae neʼe hoko. Lolotoga ni taʼu, neʼe ʼaʼahi ia ia e te ʼu tehina ke natou tokoni kia ia, kaʼe neʼe mole tali e Jim ia tona tokoniʼi.

⁵ ʼE ui e Jim, “Neʼe mole puli ʼi he temi ia taku manatu ʼae neʼe natou faihala.” ʼE ha ʼi tana faʼifaʼitaki, moka tou fiatuʼu, ʼe feala ke tou maʼu takuʼaki ki tatatou aga ʼae ʼe kovi. Pea ʼi te temi ʼaia, ʼe mole kei tou hage leva ko te kele malū. (Selemia 17:9) Neʼe kua ke lotomamahi koa ʼuhi ko he tehina peʼe ko he tuagaʼane? Neʼe kua ke lotomamahi koa ʼi te toʼo ʼo hou pilivilesio? Kotea ʼae neʼe ke fai? Neʼe ke liliu ai koa ʼo fiatuʼu? Pe neʼe ke mahino ai koa ʼe maʼuhiga age ia tau nofo agatonu kia Sehova pea mo tau kumi ia te tokalelei mo ʼou tehina mo tuagaʼane?—Lau ia Pesalemo 119:165; Kolose 3:13.

6. Kotea ʼe feala ke hoko mo kapau ko hatatou agamahani ia te fai ʼo te agahala?

⁶ Ka ko he agamahani ʼa he tahi ia te fai ʼo te agahala pea mo ina fufu, ʼe feala ke faigataʼa tana tali ia te tokoni ʼa te ʼAtua. Pea ʼe faigafua ai leva ia tana fai te agahala. Neʼe ui e te tehina, ʼaki te temi, neʼe mole kei hoha tona loto ʼi tana fai te aga ʼae ʼe kovi. (Ekelesiasi 8:11) Pea neʼe ʼi ai te temi, neʼe ko te agamahani ʼa te tahi tehina ko te sioʼi ʼo te ʼu ʼata mo te ʼu pāki heʼe ʼaoga. Neʼe ina ui ki muli age, “Neʼe au fatufatuʼi tuʼumaʼu ia te kau tagata ʼafeā.” Pea neʼe ina maumauʼi ʼana felogoʼi lelei mo Sehova ʼuhi ko tana agamahani ʼae ʼe kovi. ʼI te iloʼi leva ʼae e ʼihi ia tana aga ʼaia ʼe kovi, neʼe tokoni ki ai te kau tagata ʼafeā. ʼE moʼoni ʼe tou agahala fuli. Kaʼe tou kole kia Sehova ke fakamolemole mai pea ke tokoni mai kia tatou mo kapau ʼe tou fatufatuʼi ia natou ʼae ʼe faitokoni mai, peʼe tou maʼu takuʼaki ki ʼatatou aga ʼae ʼe kovi. Koteʼuhi mo kapau ʼe mole tou fai feia, ʼe feala ke tou fakafefeka ai totatou loto.

7, 8. (1) Neʼe fakaha feafeaʼi e te kau Iselaele ia te ʼu fua kovi ʼo te vaivai ʼo tanatou tui? (2) Kotea te ako kia tatou?

⁷ ʼI te temi ʼae neʼe fakaʼateaina ai e Sehova ia te kau Iselaele mai Esipito, neʼe natou sisio ki te ʼu milakulo fakaofoofo ʼae neʼe ina fakahoko. Kaʼe logo la te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe liliu ʼonatou loto ʼo fakafefeka ʼi tanatou kua ovi atu ki te Kele ʼo Te Fakapapau. Kotea tona tupuʼaga? Neʼe mole natou tui ki te ʼAtua. Koia neʼe mole natou falala kia Sehova, koteʼuhi neʼe natou matataku mo natou meo ʼo ʼuhiga mo Moisese. Maʼia pe la neʼe natou toe fia liliu ki Esipito, ʼae neʼe natou maʼuʼuli popula ai. Neʼe lotomamahi ʼaupito ai ia Sehova, ʼo ina ui fenei: “E kaku anai ki afea te fakamamahii o toku loto e te hahai aeni?” (Numelo 14:1-4, 11; Pesalemo 78:40, 41) Ko te kau Iselaele ʼaia neʼe mamate ʼi te toafa, koteʼuhi neʼe natou fakafefeka ʼonatou loto pea neʼe vaivai tanatou tui.

⁸ Ia ʼaho nei, kua tou fakaovi atu ki te malama foʼou, pea ʼe ʼahiʼahiʼi tatatou tui. Koia ʼe tonu ai ke tou vakavakaʼi pe ʼe feafeaʼi ia tatatou tui. ʼE feafeaʼi hatatou iloʼi papau ʼe malohi ia tatatou tui? ʼE feala hatatou vakaʼi te ʼu palalau ʼa Sesu ʼae ʼe tuʼu ia Mateo 6:33. Pea ʼe lelei ke ke fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ʼE ha koa ʼi ʼaku fakatuʼutuʼu pea mo te ʼu tonu ʼae ʼe au fai, ʼe au tui moʼoni ki te ʼu palalau ʼa Sesu? ʼE au totō koa ʼi te ʼu fono peʼe ko te faifakamafola he ʼe au fia maʼu paʼaga? Kotea anai ka au fai mo kapau ʼe fakamaʼua mai ke au fakaʼaoga lahi toku temi mo toku malohi ki taku gaue? ʼE au fakagafua anai koa ke faʼufaʼu peʼe ke fetogi ia au e te malama ʼaeni pea ke au fakagata ia taku tauhi ʼae kia Sehova?’

9. He koʼe ʼe tonu ke tou haga vakavakaʼi pe ʼe tou nonofo ʼi te tui? Pea ʼe feafeaʼi hatatou fai te faʼahi ʼaia?

⁹ Kapau ʼe mole tou mulimuli ki te ʼu fakatokaga ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakakaugā kovi, te fakamavae ʼa he tahi ʼi te kokelekasio, peʼe ko te ʼu fakafiafia, ʼe feala ke tou fakafefeka totatou loto. Kotea ʼe tonu ke ke fai mo kapau kua ke kamata fakafefeka tou loto? ʼE maʼuhiga ke ke vakavakaʼi ia tau tui. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ke kotou fakasiosio kia koutou totonu, ke iloi pe e koutou nofo i te tui; koutou ahiahii koutou totonu.” (2 Kolinito 13:5) ʼE tonu ke ke agafakahagatonu kia koe totonu, pea mo ke fakatonutonuʼi tuʼumaʼu ia tau faʼahiga manatu ʼaki ia te Folafola ʼa Te ʼAtua.

KE TOU HAGE TUʼUMAʼU KO TE KELE MALŪ

10. Kotea ʼe feala ke tokoni mai ke tou hage ko te kele malū ʼi te ʼu nima ʼo Sehova?

¹⁰ ʼAki tana Folafola, mo te kokelekasio pea mo te gaue faifakamafola, ʼe tokoni mai ia te ʼAtua ke tou hage tuʼumaʼu ko te kele malū. Ka tou lau mo metitasio ki te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli, ʼe tokoni mai ke tou hage ko te kele malū ʼi te ʼu nima ʼo Sehova pea ʼe tou tuku ke ina faʼufaʼu tatou. Neʼe fakatotonu e Sehova ki te ʼu hau ʼo Iselaele ke natou hiki ia te Lao ʼa Te ʼAtua pea ke natou lau ʼi te ʼaho fuli. (Tetelonome 17:18, 19) Neʼe toe iloʼi e te kau apositolo neʼe maʼuhiga ki tanatou minisitelio ia te lau mo te metitasio ki te Tohi-Tapu. Neʼe tuʼa lahi tanatou talanoa ki te ʼu Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo ʼi ʼanatou tohi. Pea ka natou faifakamafola, ʼe natou fakalotomalohiʼi te hahaʼi ke natou vakaʼi ia te Tohi-Tapu. (Gaue 17:11) ʼO toe feia pe, ʼe tou toe mahino mo tatou ʼe maʼuhiga ke tou lau mo metitasio ki te Folafola ʼa Te ʼAtua ʼi te ʼaho fuli. (1 Timoteo 4:15) ʼE feala ai ke tou agavaivai pea ke faʼufaʼu tatou e Sehova.

11, 12. ʼAki te kokelekasio, ʼe faʼufaʼu feafeaʼi tatou e Sehova? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹¹ ʼE iloʼi e Sehova pe ʼe kotea ʼae ʼe ʼaoga kia tatou takitokotahi, pea ʼe ina faʼufaʼu tatou ʼaki ia te kokelekasio. Ko Jim ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata, neʼe ina kamata fetogi tana faʼahiga manatu ʼi te temi ʼae neʼe tokaga age ki ai te tagata ʼafeā. ʼE ui fenei e Jim: “Neʼe mole he temi neʼe ina tukugakoviʼi ai au pe neʼe ina fatufatuʼi au ki te aluʼaga ʼae neʼe au tau mo ia. Kaʼe neʼe lotofalala ʼe au fetogi anai pea neʼe ina fakaha mai ia tana fia tokoni fakamalotoloto ʼae kia au.” Hili ki ai teitei mahina ʼe tolu, neʼe fakaafe e te tagata ʼafeā ia Jim ki te fono. ʼE ui e Jim, neʼe fakatalitali leleiʼi ia ia ʼi te kokelekasio. Pea neʼe ina fetogi ia tana faʼahiga manatu ʼi tana logoʼi te ʼofa ʼae mai te loto kokelekasio. Neʼe kamata mahino ai foki, neʼe mole ko ʼana manatu ʼae neʼe maʼuhiga. Pea neʼe toe liliu ia Jim ʼo tauhi kia Sehova, koteʼuhi neʼe fakalotomalohiʼi ia ia e te kau tagata ʼafeā ʼo tona kokelekasio pea mo tona ʼohoana. Neʼe toe fua lelei kia Jim ia tana lau te ʼu alatike ʼo Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 15 ʼo Novepeli 1992, “ʼE Mole ʼAoga Ke Tukuga Koviʼi Ia Sehova,” pea mo “Tauhi Agatonu Kia Sehova.”

¹² ʼAki te temi, neʼe toe liliu ia Jim ko te tagata ʼafeā. Talu mai ai, neʼe tokoni ki ʼihi tehina neʼe natou tau mo te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia ia. Pea neʼe natou toe fakamalohiʼi ia tanatou tui. ʼE ui e Jim, ʼi tana manatu neʼe lelei pe ʼana felogoʼi ʼae mo Sehova, kaʼe neʼe mole koia ia. Pea neʼe fakahemala, he ʼe ko tona fiatuʼu ʼae neʼe ina tokagaʼi tafitō ai te ʼu lakahala ʼa ʼihi kaʼe mole ko te ʼu faʼahi maʼuhiga.—1 Kolinito 10:12.

13. Ko te ʼu kalitate fea ʼae ʼe feala ke tou gaueʼi ʼi te faifakamafola? Pea kotea ʼona fua lelei?

¹³ ʼE toe feala ke faʼufaʼu tatou e Sehova ʼaki te gaue faifakamafola ke tou liliu ko ni hahaʼi ʼe lelei age. ʼO feafeaʼi? Ka tou fakamafola ia te logo lelei, ʼe tonu ke tou fakaha te ʼu kalitate ohage ko te agavaivai pea mo te ʼu agaaga ʼo te fua ʼo te laumalie ʼo te ʼAtua. (Kalate 5:22, 23) Tou fakakaukauʼi age muʼa te ʼu kalitate ʼae ʼe tou gaueʼi moka tou faifakamafola. Ka tou faʼifaʼitakiʼi ia Kilisito, ʼe fia fagono te hahaʼi ki te logo lelei pea ʼe feala ke natou fetogi tanatou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo tatou. Ohage la, ko te ʼu Fakamoʼoni ʼe toko lua ʼi ʼOsitalalia neʼe nā fia fakaha te moʼoni ki te fafine ʼi tona ʼapi, kaʼe neʼe itaita pea neʼe mole ina tali leleiʼi naua. Kaʼe neʼe fakalogo pe te ʼu Fakamoʼoni ki te fafine ʼaki he agafakaʼapaʼapa. Ki muli age, neʼe fakahemala ia te fafine ʼuhi ko tana aga pea neʼe faitohi ki te filiale. Neʼe ina fai hana faifakalelei koteʼuhi neʼe agapauʼu. Neʼe ina ui, “Neʼe au agavale he neʼe au faiga ke au kapu te hahaʼi ʼae neʼe ʼomai ʼo fakamafola te Folafola ʼa Te ʼAtua.” ʼE ha lelei ʼi te aluʼaga ʼaia, ʼe maʼuhiga ke tou agamalū moka tou faifakamafola. ʼEi, ʼe tou tokoni ki ʼihi ʼi tatatou faifakamafola, pea ʼe toe lelei age ai mo totatou ʼuluagaaga.

KOTOU GAUE MO TE ʼATUA KI TE FAʼUFAʼU ʼO ʼAKOTOU FANAU

14. Kotea ʼe tonu ke fai e te ʼu matuʼā moka natou loto ke fua lelei tanatou faʼufaʼu ʼanatou fanau?

¹⁴ ʼI te agamahani, ko te ʼu fanau liliki ʼe natou agavaivai pea ʼe natou fiafia ʼi tonatou akoʼi. (Mateo 18:1-4) Koia, ʼe ko he agafakapotopoto moka tokoni te ʼu matuʼā ki ʼanatou fanau ke natou ako mo ʼoʼofa ki te moʼoni lolotoga tanatou kei liliki. (2 Timoteo 3:14, 15) Kaʼe ke fua lelei tanatou tokoni ʼaia, ʼe tonu muʼa ki te ʼu matuʼā ke natou ʼoʼofa ki te moʼoni pea ke natou maʼuliʼi te ʼu manatu ʼae ʼe natou ako ʼi te Tohi-Tapu. Kapau ʼe natou fai feia, ʼe faigafua anai ki ʼanatou fanau ia tanatou ʼoʼofa ki te moʼoni. Pea tahi, ka fakatonutonuʼi te ʼu fanau, ʼe natou mahino ai anai ʼe ʼoʼofa ʼanatou matuʼā pea mo Sehova kia natou.

15, 16. ʼE tonu ke fakaha feafeaʼi e te ʼu matuʼā ia tanatou falala ki te ʼAtua mo kapau ʼe fakamavae hanatou fanau?

¹⁵ Tatau aipe pe neʼe akoʼi e te ʼu matuʼā ia te moʼoni ki ʼanatou fanau, kaʼe ko ʼihi fanau ʼe mole kei natou tauhi kia Sehova peʼe kua fakamavae natou. Ka hoko te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe lotomamahi ʼaupito te famili. Ko te tuagaʼane mai Afelika Saute, neʼe ina ui fenei: “ʼI te temi ʼae neʼe fakamavae ai toku tokolua, neʼe hage pe ia kua mate. Neʼe au lotomamahi ʼaupito.” Kaʼe kotea ʼae neʼe ina fai mo ʼana matuʼā? Neʼe tonu ke natou mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼae ʼi te Tohi-Tapu. (Lau ia 1 Kolinito 5:11, 13.) Neʼe iloʼi e te ʼu matuʼā ʼe fua lelei pe anai kia natou fuli mo kapau ʼe natou fakalogo ki te ʼu tokoni ʼa te ʼAtua. Pea neʼe nā fakamoʼoni ai, ko te fakamavae ʼae ʼo he tahi, ʼe ko he fakatuʼutuʼu ʼofa ia mai ia Sehova. Koia, hoki nā palalau pe ki tanā tama moka hoko ni aluʼaga fakafamili.

¹⁶ Kaʼe neʼe kotea te manatu ʼa te tama? Neʼe ina ui ki muli age, “Neʼe au iloʼi neʼe mole fehiʼa toku famili kia au, kaʼe neʼe natou fakalogo kia Sehova pea mo tana kautahi.” Pea neʼe ina toe ui, “Kapau ʼe tou tagi mamahi ke tokoni mai ia Sehova pea ke fakamolemole mai, ʼe tou mahino ai ki te ʼaoga ʼaupito ʼo Sehova kia tatou.” Tou fakakaukauʼi age muʼa ia te fiafia ʼo te famili ʼi tana toe liliu mai kia Sehova. ʼEi, ʼe fua lelei pe anai kia tatou mo tou fiafia anai mo kapau ʼe tou fakalogo tuʼumaʼu ki te ʼAtua.—Taaga Lea 3:5, 6; 28:26.

17. He koʼe ʼe tonu ke tou fakalogo kia Sehova ʼi totatou maʼuli? Pea ʼe fua lelei feafeaʼi anai kia tatou?

¹⁷ Neʼe fakakikite e te polofeta ko Esaia, ʼe fakahemala anai te kau Sutea ʼi Papilone. Pea neʼe ina ui fenei: “[Sehova], ko koe ko tamatou tamai; ko matou ko te kele kula, pea ko koe ae nee ina fau matou, ko matou fuli ko te gaueaga o ou nima.” Neʼe natou toe tagi mamahi fenei kia Sehova: “Aua naa ke manatui o tuumau te agakovi; kae ke ke sio mai kia matou, ko matou fuli ko tau hahai.” (Esaia 64:7, 8) Kapau ʼe tou agavaivai mo tou fakalogo tuʼumaʼu kia Sehova, ʼe tou maʼuhiga kia te ia, ohage pe ko Taniela. Pea ʼe hoko atu pe anai totatou faʼufaʼu e Sehova ʼaki ia tana Folafola, mo tona laumalie maʼoniʼoni pea mo tana kautahi ke tou liliu ai ʼi te ka haʼu ko ʼana fanau haohaoa.—Loma 8:21.