Ko Te Famili Faka Kilisitiano ʼe Kau Fakatahi ʼo Fai Te ʼu Gāue
“ ʼE ʼau tokoni atu kia koutou, ʼu tēhina, (...) ke koutou logo tahi fakalelei ʼi he ʼatamai pe e tahi pea mo he manatu pe e tahi.” — 1 Kolonito 1:10.
1. E feafeaʼi te ʼaluʼaga ʼo te logo tahi ʼi te ʼu famili e tokolahi?
KO TOKOTOU famili koa ʼe ko he famili logo tahi? Peʼe ko te tagata mo te fafine ʼe hage ia ʼe nā loto faʼitaliha koa? ʼE koutou fai fakatahi koa he ʼu gāue? Peʼe tahitahiga pe takotou nonofo fakatahi? Ko te kupu tāfito ʼaē ko te “famili” ʼe faka ʼuhiga ko te loto fale ʼe logo tahia. Kae, ʼe mole ko te ʼu famili fuli ʼaē ʼe logo tahi. Ko te tagata fai akonaki Pilitania neʼe ina ʼui ʼo fēnei: “ ʼO mole ʼui ke liliu te famili ko he tafitoʼaga ʼo he sosiete lelei, ko te famili (...) ko te matapuna ia ʼo totatou ʼu fihifihia fuli.” ʼE moʼoni koa te palalau ʼaenī ʼo ʼuhiga mo tokotou famili? Kapau koia, koteā koa te meʼa ʼaē ʼe tonu ke fai ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?
2. Ko ai koa te ʼu hahaʼi ʼaē ʼi te Tohi-Tapu neʼe nātou fakahā ʼe nātou ʼomai mai te ʼu famili ʼe lelei?
2 Ko te logo tahi peʼe ko te maveuveu ʼo te famili ʼe fakalogo māhani pe ia ki te taki ʼaē ʼa te taumatuʼa peʼe ko he tokotahi ʼi te taumatuʼa. ʼI te ʼu temi ʼo te kau pateliaka, ko te ʼu famili logo tahi ʼaē neʼe nātou atolasio fakatahi, neʼe nātou maʼu te tapuakina ʼa Sehova. Neʼe ʼiloga te faʼahi ʼaia ʼi te Iselaele ʼāfea, ohage la ko te ʼofafine ʼo Sosafate, ko Samisoni, pea mo Samuele, ia nātou takitokotahi ʼaia ʼi te ʼu faʼahiga ʼaluʼaga kehekehe neʼe nātou fakahā ʼe nātou ʼomai mai te ʼu famili ʼe aga faka lotu (Kau Fakamāu 11:30-40; 13:2-25; 1 Samuele 1:21-23; 2:18-21). ʼI te temi ʼo te kau ʼuluaki kilisitiano, ko Timoteo, te kaugā fagona agatonu ʼo Paulo ʼi ʼihi ʼana ʼu folau faka misionea, neʼe akoʼi ia e tana kui fafine ko Loïs pea mo tana faʼe ko Eunice ki te ʼu tohi faka hepeleo ʼaē mai te ʼAtua. Neʼe liliu ia ko he tisipulo pea mo he misionea makehe! — Gāue 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:14, 15; toe vakaʼi mo Gāue 21:8, 9.
Koteā te tupuʼaga ʼo te fai fakatahi ʼo he ʼu meʼa?
3, 4. a) Koteā te ʼu kalitate ʼaē ʼe tonu anai ke ʼiloga ʼi he famili logo tahi? b) E feafeaʼi koa he liliu ʼo he loto fale ʼe mole ko he ʼapi pe ke nofoʼi?
3 He koʼe koa ʼe fua lelei ki he ʼu famili hanatou fai fakatahi he ʼu meʼa? Koteʼuhi ʼe ina hikihiki he femahinoʼaki pea mo he fefakaʼapaʼapaʼaki. ʼE lelei age hatatou nonofo fakatahi pea mo felagolagoʼaki ʼi hatatou mole felogoiʼaki. Ko te alatike ʼi te sulunale Family Relations neʼe ina tala fēnei: “Ko te paki lelei neʼe fai moʼo fakamatalatala te ʼu kalitate tāfito ʼo ‘te ʼu famili mālohi’. ʼE hilifaki ki te ʼu taʼi kalitate ʼaia te fakapapau ʼi te taumatuʼa pea mo tanā feʼofaʼaki, mo tanā lototahi, mo tanā felogoi lelei, mo tanā faʼa fakatokatoka ʼo ʼanā ʼu fihifihia, pea mo te ʼaluʼaga fakalaumālie mālohi.”
4 Ka maʼu te ʼu kalitate ʼaia ʼi he famili, ko te loto fale ʼe mole hage pe ko he koga meʼa ʼutuʼaga kalasini, koga meʼa ke tou tuʼu ai moʼo ʼuʼutu he moʼi kalasini. ʼE mole ko he ʼapi pe ke nofoʼi. Ko he koga meʼa ia ʼe fakatupu fia ʼalu kiai te ʼu hahaʼi ʼo te famili. Ko he nofoʼaga māfana pea mo maʼu ai te ʼofa, te manavaʼofa, pea mo te lotomahino (Tāʼaga Lea 4:3, 4). Ko he nofoʼaga ʼe maʼu ai te logo tahi ʼa te famili, ʼe mole ʼi ai te ʼita ʼo te sekolopio pea mo te maveuveu. Kae ʼe fakahoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia?
Lototahi ʼi te ako faka famili
5. Koteā te meʼa ʼe tonu ke tou maʼuliʼi koteʼuhi moʼo ako ʼo te tauhi moʼoni?
5 Ko te tauhi moʼoni ʼa Sehova ʼe akoʼi ʼaki te fakaʼaogaʼi ʼaē ʼo ʼatatou ʼu fealagia fakakaukau, peʼe ko te “mālohi ʼo te ʼatamai”. (Loma 12:1.) ʼE mole tonu anai ke puleʼi tatatou ʼu aga e he ʼu meʼa ʼe hake faka temi ʼi ʼotatou ʼu loto, ohage la ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe malaga ʼaki te ʼu akonaki ʼe fai pea mo te ʼu kautahi faka lotu ʼaē ʼe nātou fakahā tanatou ʼu akonaki ʼaki te televisio. Kailoa ia, ʼe uga tatou ia ʼaki tatatou ako tuʼumaʼu ʼaē ʼo te Tohi-Tapu pea mo tona metitasioʼi, ʼo toe feiā aipe mo te ako ʼo te ʼu tohi faka tohi-tapu ʼaē neʼe foaki mai e te “tagata kaugana agatonu mo poto”. (Mateo 24:45.) Ko tatatou ʼu gāue faka kilisitiano ko te fua ʼaia ʼo tatatou fakaʼaogaʼi te manatu ʼa Kilisito ʼi te ʼu ʼaluʼaga fuli pe feiā aipe mo te fakahala ʼaē ʼe feala ke hoko. ʼO mulimuli ki te faʼahi ʼaia, ko Sehova ko totatou Tagata Faiako Lahi. — Pesalemo 25:9; Isaia 54:13; 1 Kolonito 2:16.
6. Ko ai koa te faʼifaʼitaki faka malamanei ʼo ʼuhiga mo te ako faka famili ʼe tou maʼu?
6 Ko te ako faka famili ʼo te Tohi-Tapu ʼe maʼuhiga ki te maʼuli fakalaumālie ʼo te hahaʼi fuli ʼo te famili kilisitiano. Ko te temi fea koa ʼaē ʼe koutou fai ai takotou ako faka famili? Kapau ʼe koutou lotonoa ki te faʼahi ʼaia peʼe mo fakatuʼutuʼu te ako ʼi te temi pe ʼaia, pea e lagi mahino ko te ako faka famili ʼe tahitahiga anai tona fai. Ko te lototahi ʼi te ako faka famili ʼe fakamaʼua kiai he polokalama ʼe fai tuʼumaʼu. ʼO ʼiloʼi e te hahaʼi fuli ʼo te famili te ʼaho pea mo te hola ʼaē ʼe nātou fakatalitali ke nātou maʼu ai te fakatahi faka famili fakalaumālie. Ko te toko 12 000 afe tupu hahaʼi ʼo te ʼu famili ʼo te Petele ʼi te malamanei ʼe nātou ʼiloʼi ko tanatou ako faka famili ko te afiafi ʼo te mōnite. ʼE ko he meʼa fakafiafia ki te kau gāue lotolelei ʼo te ʼu Petele ʼaia tanatou manatuʼi ʼe tonu ke nātou kau fuli ki te ako ʼaia mokā aʼu mai te ʼaho, ʼi te ʼu motu ʼo te Pasifika, pea mo Niusila, pea ʼi Ositalalia, Saponia, Taïwan, Hong-Kong, pea ʼi Asia, Afelika, pea mo Eulopa, pea fakamuli leva ki te ʼu koga meʼa ʼo Amelika. Logope la te vaha ʼaē ia kilometa ʼe lauʼi afe pea mo te ʼu lea kehekehe ʼaupito, ko te ako faka famili ʼaia ʼe ina tuku he manatu lototahi ki te hahaʼi ʼo te famili ʼo te Petele. ʼI te koga meʼa pe ʼaē ʼe koutou nonofo ai, ʼe feala ke koutou maʼu te manatu pe ʼaia ʼaki takotou ako faka famili. — 1 Petelo 2:17; 5:9.
7. ʼI te manatu ʼa Petelo, ʼe tonu anai koa ke feafeaʼi tatatou manatu ʼo ʼuhiga mo te folafola ʼo te moʼoni?
7 ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te ʼapositolo ko Petelo, ʼo fēnei: “Ohage ko he ʼu tamaliki meamea, koutou holi mālohi ki te huʼa pipi ʼe mole fakafio ʼaē ʼe pipiki ki te folafola, koteʼuhi ʼaki ia ia, ʼe koutou tuputupu ai ki te maʼuli, mo kapau foki neʼe koutou ʼahiʼahi ko te ʼAliki ʼe agalelei.” (1 Petelo 2:2, 3). ʼE ko he paki matalelei ʼe fakahā e Petelo ʼaki te ʼu palalau ʼaia! Neʼe ina fakaʼaoga te kupu faka keleka épipothêsaté, ʼaē ʼo mulimuli ki te tohi Linguistic Key to the Greek New Testament, ʼe haʼu mai te kupu ʼe faka ʼuhiga “holi fakamālohi, manako, mātuʼaki holi”. ʼE faka ʼuhiga ko te holi fakamalotoloto. Neʼe kua koutou fakatokagaʼi koa peʼe feafeaʼi ki he ʼuhiʼi manu hana kumi fakamalotoloto te huhu ʼo tana faʼe peʼe ko he toe meamea ʼe fafaga ki te fatafata ʼo tana faʼe? ʼE tonu anai ke tou maʼu te loto ʼaia ʼo ʼuhiga mo te folafola ʼo te moʼoni. Ko te tagata ako Tohi-Tapu faka keleka ko William Barclay neʼe ina tala fēnei: “Ki te kilisitiano fakamalotoloto, ko te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe mole ko he meʼa fakakinakina kae ko he meʼa fakatupu ʼuakai, koteʼuhi ʼe ina ʼiloʼi ʼaki te meʼa ʼaia ko tona loto ʼe ina maʼu ai anai te meʼa kai ʼaē ki tana ʼu holi fakamālohi.”
8. Koteā te fihifihia ʼe felāveʼi mo te ʼu pule famili mokā nātou fai te ako faka famili?
8 Ko te ako faka famili ʼe ko he toe maʼua ia ki te pule famili. ʼE tonu ke tokaga lelei ia ke liliu te ako ʼaia ʼo ʼaoga kia nātou fuli ʼo te famili pea ke kau fuli te famili ki te ako ʼaia. ʼE mole tonu anai ke hage ki te fānau ko te ako ʼe feʼauga pe mo te hahaʼi lalahi. ʼE mole fakalogo te lelei ʼo te ako ki he talanoa ki he ʼu tuʼuga meʼa. Koutou fai he meʼa ke maʼuhiga te Tohi-Tapu. Mokā ʼe fealagia, koutou tokoni takotou fānau ke nātou fakakaukauʼi te ʼu faʼahi pea mo te ʼu koga ʼo Palesitina ʼaē neʼe hoko ai te ʼu meʼa. Ko te ʼu hahaʼi fuli ʼo te famili ʼe tonu anai ke fakaloto mālohiʼi ke nātou fai he ʼu kumi takitokotahi pea ke nātou vaevae te ʼu kumi ʼaia mo tonatou famili. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia ko te fānau ʼe toe feala pe ke nātou ‘tuputupu mo Sehova’. — 1 Samuele 2:20, 21.
Lototahi ʼi te faka mafola ʼo te Evaselio
9. E feafeaʼi ki te gāue faka mafola hana haga ʼo fai ke fiafia he famili?
9 Neʼe ʼui e Sesu, ʼo fēnei: “ ʼE tonu muʼa ko te logo lelei ke faka mafola ʼi te ʼu fenua fuli.” (Maleko 13:10). Ko te ʼu palalau ʼaia ʼe tuku ki te kau kilisitiano ʼaē ʼe lototokaga ki te maʼua ʼaē — ke nātou faka mafola te evaselio, ke nātou vaevae te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua mo ʼihi. Ko te fai fakatahi ʼo te faʼahi ʼaia ohage ko he famili, ʼe feala ke fakaloto mālohi pea mo fakahoko he meʼa fakafiafia. Ko te ʼu faʼe pea mo te ʼu tāmai ʼe nātou fiafia ʼaupito ʼi te kau ʼo tanatou fānau ki te fakahā ʼo te logo lelei. Ko te taumatuʼa mo tanā ʼu tamaliki tagata e tolu e vaha ʼi te taʼu 15 pea 21, ʼe nā ʼui neʼe ko hanā agamāhani ke kaugā fagona tanā ʼu fānau pea mo nāua ʼi te gāue faka mafola ʼi te ʼu feliafā fuli mokā ʼosi tanatou ako pea mo te moeaki uhu fuli. Neʼe ʼui e te tāmai: “ ʼI te temi fuli pe ʼe ma ako he meʼa kia nātou. Pea ʼe ma toe fakatokaga ko he meʼa ʼe fakatupu fiafia, pea mo fakaloto mālohi.”
10. E feafeaʼi he haga ʼa te ʼu mātuʼa ʼo fai he meʼa ke leleiʼia e tanatou fānau te minisitelio?
10 Ko te gāue fakatahi ohage ko he famili ʼi te fai faka mafola pea mo te ʼu ako ʼe feala ko he meʼa ʼe fua ʼaupito. ʼI ʼihi temi ko te hahaʼi ʼe nātou tali lelei age he palalau ʼa he tamasiʼi kae neʼe fai fakamalotoloto. Pea ko mama mo papa ʼe tokoni kia nātou ʼi te temi ʼaia mokā ʼe tonu ke hoko atu te felogoi. Ko te ʼu mātuʼa ʼe feala ke nātou tokakaga ke maʼu e tanatou fānau he ako tuputupu pea ke nātou liliu ai leva ko he ʼu minisi “ ʼe mole ufiufi ʼi he meʼa, ʼe faiva ʼi te folafola ʼo te moʼoni”. Ko te taʼi faka mafola fakatahi ʼaia ʼe faka fealagia ki te ʼu mātuʼa ke nātou sivi te agaaga ʼa tanatou fānau, tonatou faiva, pea mo te aga fakapoipoi ʼi te minisitelio. ʼAki hanatou fai tuʼumaʼu he ʼu agamāhani, ʼe nātou sisio ki te tuputupu ʼa te tamasiʼi pea ʼe nātou foaki he ako ʼe fai tuʼumaʼu pea mo he tokoni moʼo fakaloto mālohiʼi te tui ʼa te tamasiʼi. Pea tahi ʼaē, ko te fānau ʼe nātou sisio ko tanatou ʼu mātuʼa ko he ʼu faʼifaʼitaki lelei ʼi te minisitelio. ʼI te ʼu temi faigataʼa pea mo mālohi ʼaenī, ko te gāue logo tahi pea mo feʼofaʼaki ʼa he famili, ʼe toe feala pe ko he meʼa ke maʼu ai he faʼahiga fīmālie ʼi he ʼu koga meʼa ʼe mālohi ai te fai fakapō. — 2 Timoteo 2:15; Filipe 3:16.
11. Koteā te meʼa ʼe feala ke ina fakapuli vave ai te fia faka mafola fakamalotoloto ʼa he tamasiʼi ʼo te moʼoni?
11 ʼE ʼiloʼi vave pe e te fānau te ʼu aga kākā ʼa te hahaʼi lalahi. Kapau ʼe mole fakahā e te ʼu mātuʼa tanatou ʼofa fakamalotoloto ki te moʼoni pea mo te gāue faka minisitelio ʼi te ʼu ʼapi, ʼe mole feala ke fakaʼamu ʼi he temi ko te ʼu tamaliki ʼaia ʼe nātou faka mafola fakamalotoloto anai. Koia, ko he tahi ʼi te taumatuʼa ʼe maʼuli mālōlō kae ʼe fakafeauga tana fai faka mafola ʼaki te ako ʼo te Tohi-tapu ʼi te vāhaʼa fuli ʼaē mo tana fānau, ʼe feala ke ina maʼu he ʼu ikuʼaga kovi mokā lalahi tana ʼu fānau. — Tāʼaga Lea 22:6; Efesi 6:4.
12. E feafeaʼi koa ki ʼihi famili hanatou maʼu te tapuakina mai ia Sehova?
12 Ko te meʼa ʼaē ʼe lelei ai he “logo tahi fakalelei ʼi he ʼatamai pe e tahi” heʼe ko te famili ʼe feala ke nātou kaugā gāue fakatahi, ke feala pe ki he tahi ʼo te famili ke liliu ko he minisi pionie katoa ʼi te kokelekasio. Tokolahi te ʼu famili ʼi te malamanei ʼe nātou fai te faʼahi ʼaia, pea ko nātou fulifuli ʼe nātou maʼu te tapuakina mai te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko pea mo te tuputupu ʼo te fua lelei ʼi tonatou famili. — 2 Kolonito 13:11; Filipe 2:1-4.
Lototahi moʼo fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia
13, 14. a) Koteā te ʼu ʼaluʼaga ʼe feala ke malave ki te felogoi tahi ʼa he famili? b) Neʼe feafeaʼi te tāʼofi ʼo te ʼu fihifihia faka famili lahi?
13 ʼI te ʼu temi faigataʼa ʼaenī ʼo ʼuhiga mo te “lotohoha” pea mo “faka tuʼutāmaki”, ko tatou fuli ʼe tou loto mafasia (2 Timoteo 3:1, Revised Standard Version; Phillips). ʼE ʼi ai te ʼu fihifihia ʼi te fale gāue, ʼi te faleako, ʼi te ʼu ala, ʼo toe feiā aipe ʼi te ʼu loto fale. Ko ʼihi ʼe nātou mamahi ʼuhi ko te mahaki peʼe ko te ʼu fihifihia kua fualoa, ʼaē ʼi ʼihi temi ʼe fakalaga he ʼu loto mafasia pea mo he ʼu fihifihia ʼi te famili. E feafeaʼi koa he faʼahiga fakatokatoka ʼo te ʼu taʼi ʼaluʼaga ʼaia? ʼAki he mole toe fegūʼaki koa? ʼAki he tahi tokaga pe koa kia kita totonu logope la hatatou nonofo ʼaē ʼi te loto fale pe e tahi? Kailoa, ʼe ʼaoga ke tou fakahā tatatou ʼu tuʼania pea mo kole he tokoni. Pea kofea he tahi age koga meʼa lelei moʼo fakahoko ʼo te ʼu faʼahi ʼaia mo kapau pe ʼe fai ʼi te lotolotoga ʼo he famili ʼofa? — 1 Kolonito 16:14; 1 Petelo 4:8.
14 ʼE ʼiloʼi pe e te ʼu tōketā fuli, ʼe lelei age te fakatokaga ʼi te faitoʼo. ʼE toe moʼoni te meʼa ʼaia ki te ʼu fihifihia faka famili. Ko he felogoi fakalelei pea mo fakahagatonu ʼe feala ke tāʼofi he ʼu fihifihia ʼe feala ke liliu ʼo maʼuhiga ki muli age. Tatau aipe peʼe malaga he ʼu fihifihia maʼuhiga, ʼe feala ke tokagaʼi pea mo fakatokatoka, mo kapau ko te famili ʼe ina vakaʼi fakatahi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi ʼaia. ʼI ʼihi temi mokā ʼe maʼuliʼi te ʼu palalau ʼa Paulo ia Kolose, ʼe feala ke maui malie he fihifihia. ʼE ʼui fēnei ia Kolose 3:12-14: “Koutou kofuʼi foki te ʼofa mamahi ʼo te manavaʼofa, pea mo te agalelei, te manatu agavaivai, te agamālū pea mo te kātaki fualoa. Koutou haga fekātakiʼaki pe ia koutou pea mo fefakamolemoleʼaki pe ia koutou ʼaki he lotolelei, mo kapau ʼe ʼi ai he tahi ʼe ina koviʼia he meʼa ʼa he tahi. (...) Koutou kofuʼi ia te ʼofa, he ko he noʼo haohaoa ki he logo tahi.”
Lototahi ʼi te ʼu temi mālōlō
15, 16. a) Koteā te kalitate ʼe tonu anai ke maʼu moʼo fakakeheʼi ʼo te ʼu famili kilisitiano? b) Ko te ʼu hahaʼi feafeaʼi koa ʼaē neʼe fakatupu e te ʼu lotu, pea koteā tona tupuʼaga?
15 Ko Sehova ko te ʼAtua fiafia, pea ko te moʼoni ko te logo fiafia — ʼe ko he falalaʼaga ʼa te malamanei. Pea tahi ʼaē, ʼi te ʼu fua ʼaē ʼo te fua ʼo te laumālie ʼe ʼi ai te fiafia. Ko te fiafia ʼaia, ʼe mole hona pikipikiga mo te fiafia faka temi ʼaē ʼa he tahi ʼi he faigaoʼi mokā mālo. ʼE ko he loto fiafia ia ʼi te loto ʼuhi he ko te fua ʼo te vāhaʼa lelei ʼaē mo Sehova. Ko te fiafia ʼe fakatafito ki te ʼu meʼa maʼuhiga fakalaumālie pea mo te ʼu felogoi fakaloto mālohi. — Kalate 5:22; 1 Timoteo 1:11.
16 Koia, ʼi totatou ʼuhiga kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe mole ʼi ai he tupuʼaga ʼo hatatou mata mamahi peʼe mole maʼu ʼo he aga fakahuahua. Ko ʼihi lotu ʼe nātou fakatupu te ʼu hahaʼi feiā koteʼuhi ko tanatou faʼahiga tui ʼe nātou faka maʼuhigaʼi te ʼu meʼa ʼe mole honatou ʼu fua lelei. ʼE fakatupu e tanatou ʼu akonaki he faʼahiga tauhi ʼe mata mamahi pea ʼe mole fakafiafia, heʼe mole fakatafito te ʼu akonaki ʼaia ki te Tohi-Tapu pea ʼe mole fakapotopoto. ʼE mole fakatupu e te ʼu akonaki ʼaia he ʼu famili fiafia ʼi te gāue ʼa te ʼAtua. Neʼe sio Sesu ki te ʼaoga ʼaē ʼo te fakafiafia pea mo te mālōlō. Ohage la ʼi te tahi ʼaluʼaga, neʼe ina fakaafe tana kau tisipulo ke nātou ʼolo “ki he potu lavaki, mamaʼo mai te hahaʼi, pea ke nātou mālōlō siʼisiʼi pe ʼi ai”. — Maleko 6:30-32; Pesalemo 126:1-3; Selemia 30:18, 19.
17, 18. Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ʼe feala ai ki te ʼu famili kilisitiano ke nātou mālōlō?
17 ʼIo ko te ʼu famili ʼe ʼaoga ke nātou mālōlō. Ko te tahi ʼi te taumatuʼa neʼe ina ʼui ʼo ʼuhiga mo tana fānau, ʼo fēnei: “E lahi te ʼu meʼa fakafiafia ʼe mātou fai fakatahi — ʼe mātou ʼolo ki te matatai, ʼe mātou gaoʼi fiti polo ʼi te ʼōloto, ʼe mātou fakatuʼutuʼu hamatou mālōlō ki te ʼu moʼuga. ʼI ʼihi temi, ʼe ʼi ai tomatou ‘ ʼaho pionie’ fakatahi ʼi te minisitelio; pea ʼe mātou fakamanatuʼi te ʼaho ʼaia ʼaki he meʼa kai makehe, pea ʼe toe feala pe ke mātou fefoakiʼaki homatou ʼu meʼa ʼofa.”
18 ʼE toe feala pe ki te ʼu matuʼa ke nātou ʼolo ʼo mamata ki he ʼu lotoʼā manu, ki he ʼu ʼōloto faigaoʼi, ki he ʼu fale tukuʼaga meʼa ʼāfea, pea mo ʼihi ʼu koga meʼa matalelei. Ko te haʼele ʼi te ʼu vao matuʼa, ko te sioʼi ʼo he ʼu manu lele, pea mo te fai ʼōloto, ko te ʼu gāue ʼaia ʼe feala ke nātou vahevahe fakafiafia. Ko te ʼu mātuʼa ʼe toe feala pe ke nātou tokoni ki tanatou ʼu fānau ke nātou ako te gaoʼi musika peʼe ko hanatou fai ʼo he ʼu faʼahiga meʼa ʼe nātou leleiʼia. ʼE mahino ia, ko te ʼu mātuʼa ʼaē ʼe fakasiosio poto ʼe nātou maʼu anai te temi moʼo gāue mo tanatou ʼu fānau. Kapau ko te ʼu famili ʼe nātou gaoʼi fakatahi, ʼe mahino ia ʼe lelei age tanatou nonofo fakatahi!
19. Koteā te aga foʼou ʼe feala ke fakatupu kovi ki he famili?
19 ʼE ko he aga foʼou ia ʼaenī, ko te kau tūpulaga ʼe nātou fia mavae mai tonatou famili, ʼo nātou mulimuli pe ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou loloto kiai mokā hoko mai te temi mālōlō. ʼE mole kovi ki he tūpulaga hana maʼu ʼo hana meʼa ʼe ina leleiʼia peʼe ko hona temi mālōlō ʼe ina leleiʼia, kae ʼe mole lelei anai ke ina tuku te ʼu faʼahiga meʼa ʼaia ke nātou fakamamaʼo tuʼumaʼu ia ia mai tona famili. Kailoa ia, ʼe tou fia muliʼi te fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e Paulo, ʼo fēnei: “ ʼO mole gata ʼaki pe te tokaga ki ʼakotou ʼu meʼa ʼa koutou pe, kae ki te ʼu meʼa ʼaē ʼa ʼihi.” — Filipe 2:4.
20. E feafeaʼi koa ki he ʼu fono pea mo he ʼu fakatahi hanatou liliu ko he ʼu temi fiafia?
20 ʼE ko he meʼa fiafia kia tatou fuli hatatou sio ki he ʼu famili ʼe nonofo fakatahi ʼi te ʼu fakatahi pea mo te ʼu fono! ʼAki te taʼi faʼifaʼitaki ʼaia, ko te ʼu fānau ʼaē kua lalahi ʼe feala ke nātou tokoni kia nātou ʼaē kei veliveli. Ko te taʼi fakatuʼutuʼu ʼaia ʼe toe tāʼofi aipe te holi ʼaē ʼa ʼihi tūpulaga ke nātou ʼolo ʼo nonofo fakakaugā ʼi te ʼu ʼatu fakamuli ʼo mole nātou tokakaga leva ki te polokalama ʼo te fakatahi. Tatau aipe mo te ʼalu pea mo te ʼomai ʼaē mai te ʼu fono ʼe feala ko he meʼa fakafiafia mokā ko te famili ʼe nātou vakaʼi pe ko te ala fea ʼaē ke nātou toʼo, te ʼu koga meʼa ke nātou sioʼi ʼi te ala, pea mo te koga meʼa ke nātou nonofo ai. Koutou fakakaukauʼi neʼe ko he temi fakafiafia neʼe hoko ia ʼaho ʼo Sesu ki te ʼu famili ʼi tanatou fagona fakatahi ʼaē ki Selusalemi! — Luka 2:41, 42.
Ko te ʼu tapuakina ʼo te lototahi
21. a) E feafeaʼi koa hatatou tau ke fua manuʼia totatou ʼohoana? b) Koteā te ʼu tokoni lelei ʼaē e fā ki he ʼohoana tologa?
21 Ko te ʼu ʼohoana fua manuʼia pea mo te ʼu famili logo tahi neʼe mole ko he faʼahi faigafua hona fakahoko, pea neʼe mole hoko fakafokifā. ʼE hage ia ki ʼihi ʼe faigafua age ‘te mole tokagaʼi ʼo te faʼahi ʼaia’, ʼo nātou maumauʼi te ʼohoana ʼaki he mavete, pea mo faigaʼi ke toe kamata te faʼahi ʼaia. Kae, ko te ʼu fihifihia pe ʼaia ʼe toe hoko pe ia ʼi he lua ʼohoana peʼe ko he tolu ʼohoana. Ko te fakatuʼutuʼu faka kilisitiano ʼaenī ʼe lelei age pe ia: Koutou tau ke fua manuʼia tokotou famili ʼaki takotou maʼuliʼi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼofa pea mo fakaʼapaʼapa ʼa te Tohi-Tapu. Ko te ʼu famili logo tahi ʼe fakalogo ki tanatou fefakamolemole ʼo ʼonatou ʼu kovi, pea ko te ʼu hahaʼi ʼo te ʼu famili ʼaia ʼe mole nātou tahi manatu pe kia nātou takitokotahi. Ko te tagata fai tokoni ki te ʼu hahaʼi ʼohoana neʼe ina fai te palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼohoana ʼaē ʼe fualoa. Neʼe ina tohi, ʼo fēnei: “Ko te ʼu meʼa tāfito e fā ʼe teitei maʼu pe ʼi te ʼu ʼohoana lelei, ko te lotolelei ʼaē ʼo fagono ki he meʼa, ko te feala ʼaē ʼo fakamolemole, ko te faʼa foaki tuʼumaʼu ʼaē ʼo he lagolago ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼi te loto, pea mo te holi ʼaē ke maʼu he tokaga ʼofa.” Ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe feala ke nātou tokoni ke liliu te ʼu ʼohoana ʼo tologa koteʼuhi ʼe nātou toe fakatafito ki te ʼu fakatuʼutuʼu loloto ʼo te Tohi-Tapu. — 1 Kolonito 13:1-8; Efesi 5:33; Sake 1:19.
22. Koteā koa te ʼu faʼahiga lelei ʼe tou maʼu mai he famili logo tahi?
22 Kapau ʼe tou muliʼi te tokoni ʼa te Tohi-Tapu, ʼe tou maʼu anai he tafitoʼaga mālohi ʼo ʼuhiga mo he famili logo tahi, pea ko te ʼu famili logo tahi ʼe ko he tafitoʼaga ia ʼo te kokelekasio logo tahi pea mo mālohi fakalaumālie. Koia, ʼe tou maʼu anai te ʼu tapuakina ʼaupito mai ia Sehova mo kapau ʼe tou mōlaga ʼi te logo tahi he fakavikiviki ʼe tuputupu kia te ia.
[Nota ʼi te lalo pasina]
a “Ko te kupu ʼaē ko te famili ʼe haʼu mai te kupu faka L[atina] ʼaē ko te familia, ʼuluaki ko te kau faifekau pea mo te ʼu kaugana ʼo he ʼapi lahi, pea ko te ʼapi ʼe ʼi ai tona pule, te fafine ʼo te loto fale, pea mo te fānau — pea mo te hahaʼi gāue.” — Origins — A Short Etymological Dictionary of Modern English, e Eric Partridge.
Kei koutou manatuʼi koa?
◻ He koʼe koa ʼe fua manuʼia ki he ʼu famili hanatou fai ʼo he ʼu meʼa fakatahi?
◻ He koʼe koa ʼe ʼaoga tuʼumaʼu ia te ako faka famili ʼo te Tohi-Tapu?
◻ He koʼe koa ʼe lelei ki te ʼu mātuʼa ke nātou kau fakatahi mo tanatou ʼu fānau ki te gāue ʼi te minisitelio?
◻ He koʼe ʼe ko he tokoni ia te felogoi ki te ʼu fihifihia ʼi te loto fale faka famili?
◻ He koʼe koa ʼe mole tonu anai ke mata mamahi te ʼu famili kilisitiano pea mo heʼe fiafia?
[Paki ʼo te pasina 17]
ʼE fakafiafia koa tokotou famili ʼi he kai tuʼa tahi fakatahi ʼi te ʼaho fuli?
[Paki ʼo te pasina 18]
Ko te ʼu haʼele faka famili ʼe tonu anai ke fakatupu mālōlō pea mo fakafiafia.