Ko Te ʼu Faka Mālamagia—Lalahi Pea Mo Veliveli—Lua Koga
“ ʼAki te mālama ʼaē ʼe haʼu mai ia te koe, ʼe mātou sisio ki te mālama.”—Pesalemo 36:9.
1. Koteā te ʼuluaki faiga neʼe fai moʼo mahino ki te ʼu meʼa fakatātā ʼo te tohi ʼo te Fakahā?
TALU mai te ʼu temi ʼāfea neʼe faigataʼa te mahino ʼa te kau Kilisitiano ki te tohi faka Tohi-Tapu ʼo te Fakahā. Ko te tohi ʼaia neʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te fakaʼāʼāsili gigila ʼo te mālama ʼo te moʼoni. ʼI te taʼu 1917, neʼe tā e te hahaʼi ʼa Sehova te ʼu fakamahinohino ʼo ʼuhiga mo te Fakahā ʼi te tohi “Alors sera consommé le mystère de Dieu.” Neʼe talanoa fakahagatonu te tohi ʼaia ʼo ʼuhiga mo te kau takitaki lotu ʼo te Keletiate pea mo te kau takitaki faka politike, kae neʼe lahi te ʼu fakamahino ʼo te tohi ʼaia neʼe toʼo mai te ʼu tohi kehekehe. Kae, ko te tohi “Alors sera consommé le mystère de Dieu” neʼe tā moʼo vakaʼi peʼe feafeaʼi te nofo agatonu ʼa te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu ki te meʼa faka felogoi fakahāhā ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova.
2. Koteā te faka mālamagia ʼaē neʼe fakahā ʼi te alatike “Ko Te Tupu ʼo Te Puleʼaga” ʼo ʼuhiga mo te tohi ʼo te Fakahā?
2 Neʼe maʼu te faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo te tohi Fakahā ʼaki te tā ʼo te alatike ʼaenī “Ko te Fānauʼi ʼo te Puleʼaga” ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Malesio 1925 (fakapilitānia). ʼI tanatou manatu, ko te tohi ʼo te Fakahā kapite 12 ʼe talanoa ki he tau ʼe fai e te Puleʼaga Loma pagani mo tana lotu faka Papiloni ʼo fakafeagai ki te ’Ēkelesia Katolika Loma, pea ko te tamasiʼi tagata ʼe ina fakafofoga te tuʼulaga ʼa te tuʼi tapu. Kae ko te alatike ʼaia neʼe ina fakahā, ko te tohi ʼo te Fakahā 11:15-18 ʼe faka ʼuhiga ki te fakamahino ʼo te kapite 12, ʼo hā ʼaki mai ai ʼe fakapipiki te faʼahi ʼaia ki te fānauʼi ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.
3. Ko te ʼu tohi fea ʼaē neʼe nātou fakaʼāsili te faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo te tohi Fakahā?
3 Ko te ʼu meʼa fuli ʼaia neʼe iku ai ki he mahino lelei ʼo te tohi ʼo te Fakahā ʼaki te tā ʼo te ʼu tohi e lua Lumière ʼi te taʼu 1930. Ko te tahi ʼu fakamahinohino neʼe tuʼu ʼi te tohi “Babylone la Grande est tombée!” Le Royaume de Dieu a commencé son règne! (1963) pea mo te tohi “Alors sera consommé le mystère de Dieu” (1969). Kae, neʼe kei lahi te ʼu meʼa ke nātou ako ʼo ʼuhiga mo te tohi faka polofeta ʼo te Fakahā. ʼIo, ʼi te taʼu 1988 neʼe maʼu te tahi faka mālamagia lahi age ʼo ʼuhiga mo te tohi Fakahā, ʼaki te tohi ʼo te La Révélation: le grand dénouement est proche! Neʼe maʼu te faka mālamagia ʼaia mai tona ʼuhiga ʼaē, ko te lea faka polofeta ʼo te Fakahā ʼe faka ʼuhiga ki “te ʼaho ʼo te ʼAliki,” ʼaē neʼe kamata ʼi te taʼu 1914. (Fakahā 1:10) Koia ʼe fakaʼāʼāsili anai te mahino ki te tohi ʼo te Fakahā ʼi te fakaʼalu ki muʼa ʼo te ʼaho ʼaia.
Kua ʼIloʼi Papau Pe Ko Ai “Te ʼu Mālohi Māʼoluga”
4, 5. (a) Neʼe koteā te manatu ʼa te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te vaega ʼaē ʼe tuʼu ia Loma 13:1? (b) Ki muli age, neʼe koteā te manatu ʼaē neʼe maʼu ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo “te ʼu mālohi māʼoluga”?
4 ʼI te taʼu 1962, neʼe maʼu te faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo Loma 13:1, ʼaē ʼe ʼui fēnei ai: “Ke fakalogo te nefesi fuli pe ki te ʼu mālohi māʼoluga [“te ʼu pule māʼoluga,” Traduction du monde nouveau].” (Version du Roi Jacques) Neʼe mahino ki te kau ʼuluaki Ako ʼo te Tohi-Tapu, ko “te ʼu mālohi māʼoluga” ʼaē ʼe talanoa kiai ʼi henī, ʼe faka ʼuhiga ki te ʼu pule ʼo te malamanei. Neʼe ʼui maʼa nātou, kapau ʼe ʼave he Kilisitiano ki te tau, pea ʼe fakamaʼua anai kia ia ke ina kofuʼi te ʼu teu solia, ke ina ʼamo te fana ʼo ʼalu ʼo tau pea mo nofo ʼi te ʼu luo ʼaē neʼe keli ki te tau. ʼI tanatou manatu, kapau ko he Kilisitiano ʼe mole feala ke ina matehi tona tatau, pea ʼe tonu anai ke ina fakapā tana fana ki ʼoluga mo kapau ʼe felāveʼi ʼi te tau mo he tahi ʼe kau ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fefakafeagaiʼaki.a
5 Ko Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 15 ʼo Fepualio pea mo te ʼaho 1 ʼo Malesio ʼo te taʼu 1963, neʼe maʼu ai te ʼu fakamahino lelei ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē neʼe talanoa kiai ia Sesu ʼi tana ʼu palalau ʼaē ia Mateo 22:21: “Koutou liufaki te ʼu meʼa ʼa Sesale kia Sesale, kaʼe ko te ʼu meʼa ʼa te ʼAtua ki te ʼAtua.” Neʼe ʼasi lelei te faʼahi ʼaia ʼi te ʼu palalau ʼa te kau ʼapositolo ia Gāue 5:29: “ ʼE tonu ke tou fakalogo ki te ʼAtua, ohage ko he fakalogo ki he pule, ʼi hatatou fakalogo ki te tagata.” Ko te kau Kilisitiano ʼe nātou fakalogo kia Sesale—“te ʼu mālohi māʼoluga”—mo kapau ko he meʼa ʼe mole ina uga te Kilisitiano ke fakafeagai ki te lao ʼa te ʼAtua. Neʼe mahino ia ko te fakalogo kia Sesale neʼe faka tuʼakoi pe ia, ka mole ko he fakalogo katoa. Ko te kau Kilisitiano ʼe nātou liufaki te ʼu meʼa ʼa Sesale mo kapau ʼe mole ko he meʼa ʼe fakafeagai ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua. Neʼe ko he meʼa fakafimālie te mahino lelei ki te fehuʼi ʼaia!
Ko Te ʼu Faka Mālamagia ʼo ʼUhiga Mo Te ʼu Gāue ʼo Te Kautahi
6. (a) Moʼo tekeʼi te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu tuʼulaga ʼaē ʼe maʼu māhani ʼi te Keletiate, koteā te fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai? (b) Ki muli age, neʼe koteā te tonu lelei ʼaē neʼe fai ʼo ʼuhiga mo nātou ʼaē neʼe fili ke nātou taupau te kokelekasio?
6 Neʼe ʼi ai mo te fehuʼi ʼaenī, ko ai koa ia nātou ʼaē ʼe tonu anai ke nātou gāue ko he kau tagata ʼāfea pea mo tiakono ʼi te kokelekasio. Moʼo tekeʼi te fakatuʼutuʼu fakatuʼulaga ʼaē ʼe maʼu māhani ʼi te Keletiate, neʼe nātou fakatuʼutuʼu ko te ʼu tagata ʼaia ʼe tonu ke filifili nātou ʼaki he vote ʼa te hahaʼi ʼi te kokelekasio. Kae ko te tuputupu ʼo te mālama ʼaē neʼe tuʼu ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Sepetepeli pea mo te ʼaho 15 ʼo ʼOketopeli 1932 (fakapilitānia), neʼe ina fakahā ko te Tohi-Tapu ʼe mole ina tuku mai he fakatuʼutuʼu feiā ʼo ʼuhiga mo he filifili ʼo he kau tagata ʼāfea ʼaki he vote ʼa te kokelekasio. Koia neʼe fetogi leva te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia ʼaki te fakatuʼu ʼo te komite ʼo te gāue, pea neʼe fili e te Sosiete te tagata takitaki ʼo te gāue.
7. ʼAki te ʼu faka mālamagia, koteā te ʼu fetogi ʼaē neʼe fai ʼo ʼuhiga mo te fakanofo ʼo te kau tagata taupau ʼi te kokelekasio?
7 Neʼe tuʼu ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 pea mo te ʼaho 15 ʼo Sūnio 1938 (fakapilitānia) te ʼu faka mālamagia, ʼe fakahā ai ko nātou ʼaē ʼe ʼi ai tonatou tuʼulaga ʼi te kokelekasio neʼe tonu ke filifili nātou ʼaki he fakatuʼutuʼu faka teokalatike, kae ʼe mole filifili nātou ʼaki he vote fakatagata. ʼI te taʼu 1971 ko te tahi faka mālamagia neʼe ina fakahā ko te ʼu kokelekasio fuli ʼe mole tonu ke takitaki e he tagata taupau e tahi ʼo te kokelekasio. Kae, ʼe tonu anai ke maʼu ʼi te ʼu kokelekasio fuli, he kolesi ʼo te kau tagata ʼāfea, peʼe ko he kolesi ʼo te kau tagata taupau, neʼe hinoʼi e te Kolesi Pule ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Koia ʼaki te tuputupu ʼo te mālama ʼi te lolotoga ʼo taʼu e 40, neʼe kua nātou mahino leva ko te kau tagata ʼāfea ʼo feiā pe mo te kau tiakono, ʼaē ʼi te temi nei kua fakahigoaʼi ko te kau tagata faifekau faka minisitelio, ʼe tonu ke filifili e te “tagata kaugana agatonu mo poto,” ʼaki tana Kolesi Pule. (Mateo 24:45-47) Ko te meʼa ʼaia ʼe ʼalutahi mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai ʼi te temi ʼo te kau ʼapositolo. Ko te kolesi pule ʼo te ʼuluaki sēkulō, neʼe ina fili te ʼu tagata ohage ko Timoteo pea mo Tito, ke nā liliu ko he ʼu tagata taupau. (1 Timoteo 3:1-7; 5:22; Tito 1:5-9) Ko te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe ko te fakahoko fakaofoofo ʼo Isaia 60:17: “ ʼE mole ʼau ʼaumai anai te kapa, ka ko te aulo, ʼe mole ʼau ʼaumai anai te ukamea ka ko te siliva, ʼe mole ʼau ʼaumai anai te ʼakau ka ko te kapa, ʼe mole ʼau ʼaumai anai te maka, ka ko te ukamea; pea ʼe ʼau fakatuʼu anai te tokalelei ohage ko hau ʼu tagata taupau, pea ko te faitotonu ohage ko hau ʼu hahaʼi tufa gāue.”
8. (a) ʼAki te ʼu fakamahino foʼou ʼo ʼuhiga mo te moʼoni, neʼe koteā te ʼu fetogi ʼaē neʼe hoko ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga gāue ʼa te Sosiete? (b) Koteā te ʼu komite ʼo te Kolesi Pule, pea koteā te ʼu faʼahi ʼo te gāue peʼe ko te taupau ʼaē ʼe foaki ki te ʼu komite ʼaia?
8 Neʼe toe ʼi ai foki mo te fehuʼi ʼaē ʼo ʼuhiga mo te ʼu gāue ʼa te Sosiete Watch Tower. Lolotoga ni ʼu taʼu, ko te Kolesi Pule ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova neʼe faka ʼuhiga ko te fono ʼaē ʼe ina fakaʼaluʼalu te ʼu meʼa ʼo te Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, pea ko te ʼu gāue neʼe fakalogo tāfito ki te takitaki ʼa tona pelesita. Ohage ko tona fakahā ʼi te Annuaire des Témoins de Jéhovah de 1977 (ʼi te pasina 258 ki te pasina 259), ʼi te 1976 ko te Kolesi Pule neʼe kamata gāue ʼaki te ʼu komite e ono, kua tahi hinoʼi ke tokaga ki te ʼu faʼahiga meʼa kehekehe ʼo te gāue ʼi te ʼu fenua fuli. Ko te Komite ki te Hahaʼi Gāue ʼe tokaga ki te ʼu meʼa ʼo nātou fuli ʼaē ʼe gāue ʼi te ʼu Petele ʼo te malamanei. Ko te Komite Tā Tohi ʼe tokaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole pipiki fakahagatonu ki te ʼu meʼa fakalaumālie pea mo te ʼu meʼa ʼo ʼuhiga mo te puleʼaga, ohage la ko te fakaʼaluʼalu ʼo te falā pea mo te tā ʼo te ʼu tohi. Ko te Komite ʼo te Gāue ʼe tokaga ki te gāue fai faka mafola pea ʼe ina fakaʼaluʼalu te gāue ʼa te kau tagata taupau feʼaluʼaki, te kau pionie, pea mo te ʼu gāue ʼa te kau fai faka mafola ʼo te kokelekasio. Ko te Komite ʼo te ʼu Akonaki ʼe tokaga ki te ʼu fono ʼo te kokelekasio, te ʼu fakatahi makehe ʼaē ʼe fai ʼaho tahi, te ʼu fakatahi faka silikosikilipisio, te ʼu fakatahi faka tisitilike pea mo te ʼu fakatahi faka malamanei ʼo kau kiai mo te ʼu faʼahiga ako kehekehe ʼaē ʼe ʼaoga moʼo akoʼi ʼo te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼi te faʼahi fakalaumālie. Ko te Komite ʼo te Faitohi ʼe ina takitaki te teuteuʼi pea mo te fakaliliu ʼo te ʼu faʼahiga tohi faka Tohi-Tapu kehekehe, ʼo ina sivi lelei, pe ko meʼa fuli ʼaē ʼe tuʼu ʼi te ʼu tohi ʼe ʼalutahi mo te Tohi-Tapu. Ko te Komite ʼo te Pelesita, ʼe tokaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tonu ke fai mokā hoko ni ʼu tuʼutāmaki pe ko he ʼu meʼa ʼe tonu ke fai fakavilivili. Koia ʼi te lolotoga ʼo te ʼu taʼu 1970, neʼe kamata takitaki te ʼu filiale ʼo te Sosiete Watch Tower e he komite ka mole kei takitaki e he tagata taupau.b
Ko Te Mālama ʼo ʼUhiga Mo Te Aga Faka Kilisitiano
9. Neʼe koteā ʼaē neʼe fakahā e te ʼu fakamahino foʼou ʼo te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te felogoi ʼa te kau Kilisitiano pea mo te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei?
9 ʼE lahi te ʼu faka mālamagia neʼe nātou talanoa ki te aga faka Kilisitiano. Ohage la, koutou fakatokagaʼi te fehuʼi ʼaē ʼo ʼuhiga mo te mole kau ki te tau. Neʼe maʼu tāfito te faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia ʼi te alatike “ ʼE Mole Nātou Kau Ki Te Tau” ʼaē neʼe hā ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Novepeli 1939 (fakapilitānia). Neʼe fai tautonu te alatike ʼaia, he neʼe tā ka mole heʼeki faʼa fualoa te kua kamata ʼo te Lua Tau Faka Malamanei! Ko te alatike ʼaia neʼe ina fakamahinohino tanatou mole kau ki te tau pea neʼe ina fakahā ko te kau Kilisitiano ʼe mole tonu ke nātou kau ki te ʼu meʼa faka politike pea mo te ʼu fihi faka puleʼaga. (Mikea 4:3, 5; Soane 17:14, 16) Ko te alatike ʼaia neʼe ina fakatupu ʼaki ai tonatou fehiʼaʼinaʼi e te ʼu puleʼaga fuli. (Mateo 24:9) Ko te ʼu tau ʼo te Iselaele ʼo te temi ʼāfea, neʼe mole nātou tuku he faʼifaʼitaki ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia ki te kau Kilisitiano, ohage ko tona fakahā lelei e Sesu ia Mateo 26:52. Pea tahi ʼaē, ʼe mole he puleʼaga faka politike ia ʼaho nei ʼe mulimuli ki he fakatuʼutuʼu faka teokalatike, ʼe takitaki e te ʼAtua, ohage ko tona fai ʼi te Iselaele ʼo te temi ʼāfea.
10. Koteā ʼaē neʼe fakahā e te ʼu faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼa te kau Kilisitiano ki te toto?
10 Neʼe toe ʼi ai foki mo te faka mālamagia ki te ʼuhiga taputapu ʼo te toto. Neʼe manatu te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu, ko te tapuʼi ʼo te kai ʼo te toto ʼaē ia Gāue 15:28, 29 neʼe fakatuʼutuʼu pe ia ki te kau Sutea Kilisitiano. Kae ʼe fakahā ia Gāue 21:25, ʼi te temi ʼo te kau ʼapositolo ko te fakatotonu ʼaia neʼe toe faka ʼuhiga ki te hahaʼi ʼo te ʼu puleʼaga ʼaē neʼe liliu ʼo tui. Koia ko te ʼuhiga taputapu ʼo te toto ʼe faka ʼuhiga ki te kau Kilisitiano fuli, ohage ko tona fakahā ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Sūlio 1945 (fakapilitānia). Ko tona faka ʼuhiga, neʼe mole gata pe ʼi tanatou fakafisi ʼaē ki te kai ʼo te toto ʼo te ʼu manu, ohage ko te ʼu sosiso ʼaē ʼe gaohi ʼaki te toto, kae ʼe nātou toe fakamamaʼo mai te toto ʼo te tagata, ohage ko te ʼu foʼi huki toto.
11. Koteā te meʼa neʼe tou vakaʼi ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼa te kau Kilisitiano ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te sikaleti?
11 ʼUhi ko te tuputupu ʼo te ʼu faka mālamagia ʼaia, neʼe kua liliu leva te ʼu agamāhani ʼaē neʼe mole nātou faʼa koviʼia, ʼe ko he hala mamafa. Ohage la ko te sikaleti. ʼI te Zion’s Watch Tower ʼo te ʼaho 1 ʼo ʼAukusito 1895 (fakapilitānia), neʼe fakatokagaʼi e te Tēhina ko Russell te manatu ʼaē ia 1 Kolonito 10:31 pea mo 2 Kolonito 7:1 pea neʼe ina tohi fēnei: “ ʼE faigataʼa kia ʼau haku fakakaukauʼi peʼe feafeaʼi anai ki he Kilisitiano hana faka kolōliaʼi te ʼAtua, pea ke ina maʼu hona ʼu fua lelei kia ia, mo kapau ʼe ina fakaʼaogaʼi te ʼu sikaleti kehekehe ʼaē ʼe maʼu.” Talu mai te taʼu 1973, neʼe kua mahino lelei kia nātou, ko he tahi ʼe suluka ʼe mole feala ke ʼui ʼe ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te taʼu 1976 neʼe fakamahinohino lelei ko he Fakamoʼoni ʼe gāue ʼi he fale gaoʼi paʼaga, ʼe fakamavae ʼi te kokelekasio.
Ko ʼIhi Fakamahinohino
12. (a) ʼAki te ʼu faka mālamagia, kua ʼiloʼi ko kalavi e fia ʼo te Puleʼaga ʼaē neʼe fakatoʼo kia Petelo? (b) Neʼe koteā te ʼu ʼaluʼaga ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi ai e Petelo te ʼu kalavi ʼaia?
12 Tahi ʼaē meʼa, neʼe kua nātou mahino lelei leva pe ko kalavi fakatātā e fia ʼaē neʼe foaki age e Sesu kia Petelo. Ko te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu neʼe nātou ʼui neʼe foaki age kia Petelo te ʼu kalavi e lua, ʼaē neʼe avahi ai te ala ki te hahaʼi ke nātou maʼu te tofiʼa ʼo te Puleʼaga—ko te ʼuluaki kalavi neʼe fakaʼaoga ʼi te Penikosite ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi ki te kau Sutea pea ko te tahi kalavi ki te kau Senitile, ʼaē neʼe ʼuluaki fakaʼaogaʼi ʼi te taʼu 36 ʼo totatou temi ʼi te temi ʼaē neʼe fai faka mafola ai ia Petelo kia Kolonelio. (Gāue 2:14-41; 10:34-48) ʼI te fakaʼaluʼalu ʼo te temi, neʼe mahino ai kia nātou neʼe ʼi ai te tahi kūtuga neʼe kau kiai—ko te hahaʼi Samalitana. Neʼe fakaʼaogaʼi e Petelo te lua kalavi ʼi te temi ʼaē neʼe ina avahi ai te fealagia kia nātou ke nātou hū ki te Puleʼaga. (Gāue 8:14-17) Koia, ko te tolu kalavi neʼe fakaʼaogaʼi ʼi te temi ʼaē neʼe fai faka mafola ai ia Petelo kia Kolonelio.—Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Sanualio 1980, te ʼu pasina 16 ki te 22, 26.
13. Neʼe koteā ʼaē neʼe fakahā e te ʼu faka mālamagia ʼo ʼuhiga mo te ʼu lotoʼā ʼaē ʼe talanoa kiai ia Soane kapite 10?
13 ʼAki te tahi faka mālamagia, neʼe mahino ai kia nātou neʼe mole talanoa Sesu ki te ʼu lotoʼā pe e lua kae neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo lotoʼā e tolu. (Soane, kapite 10) Ko te ʼu lotoʼā ʼaia (1) neʼe ko te lotoʼā ʼo te kau Sutea ʼaē neʼe ko Soane Patita te tagata leʼo matapā, (2) neʼe ko te lotoʼā ʼo te kau fakanofo ʼaē ʼe tofiʼa ke nātou maʼu te Puleʼaga, pea (3) mo te lotoʼā ʼo te “tahi ʼu ōvi,” ʼaē ʼe nātou ʼamanaki ke nātou maʼuʼuli ʼi te kele.—Soane 10:2, 3, 15, 16; Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 15 ʼo Maio 1984, te ʼu pasina 8 ki te 18.
14. Neʼe feafeaʼi te haga ʼa te tuputupu ʼo te mālama ʼo fakamahinohino te ʼu fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te kamataʼaga ʼo te Supileo ʼo totatou temi?
14 Neʼe toe maʼu foki mo te tahi ʼu fakamahinohino ʼo ʼuhiga mo te Supileo. ʼI te Lao, ʼi te ʼu taʼu 50 fuli neʼe fai te Supileo lahi, pea ʼi te ʼaho ʼaia ko te ʼu meʼa neʼe toe foaki kia nātou ʼaē ʼa nātou te ʼu meʼa ʼaia. (Levitike 25:10) Neʼe mahino mai fualoa, ko te Supileo ʼaia neʼe ina fakakikite te ʼu Taʼu e Afe ʼo te Nofo Hau ʼa Kilisito. Kae ʼe mole heʼeki faʼa fualoa, neʼe mahino kia nātou ko te Supileo ʼo totatou temi neʼe kamata ʼi te Penikosite ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, ʼi te temi ʼaē neʼe ʼāteaina ai mai te fuakava ʼo te Lao ʼa Moisese, ia nātou ʼaē neʼe hifo kiai te laumālie maʼoniʼoni.—Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Sanualio 1987, ʼi te ʼu pasina 18 ki te 28.
Ko Te Tuputupu ʼo Te Mālama ʼo ʼUhiga Mo Te ʼu Faʼahiga Kupusiga Palalau
15. Koteā te mālama ʼaē neʼe foaki ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te kupusiga palalau ʼaenī ko te “plan”?
15 “Neʼe faiga te tagata tānaki ke ina maʼu te ʼu palalau ʼaē ʼe leleiʼia pea mo te faʼahiga tohi ʼo te ʼu folafola totonu ʼo te moʼoni.” (Tagata Tānaki 12:10) Ko te ʼu palalau ʼaia ʼe feala ke faka ʼuhiga ki tatatou ʼu alatike ʼaenī ʼe tou vakaʼi ʼaē ko tonatou kupu tāfito ko “Te ʼu Faka Mālamagia,” heʼe ko te mālama neʼe mole mū pe ia ki he ʼu fehuʼi maʼuhiga ohage la ko te ʼu akonaki pea mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai, kae neʼe toe mū pe foki ki te ʼu faʼahiga kupusiga palalau faka Kilisitiano pea mo tonatou ʼu faka ʼuhiga totonu. Ohage la, ko te kau Ako ʼo te Tohi-Tapu, neʼe ʼi ai te tohi neʼe nātou leleiʼia ʼaupito, neʼe ko te ʼuluaki tohi ʼaē ʼo te ʼu Études des Écritures, ʼaē ko tona kupu tāfito ko te Le divin plan des âges. Kae ʼaki te temi, neʼe mahino kia nātou ko te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe ina ʼui ko te tagata ʼe ina fai hana plan. (Tāʼaga Lea 19:21) ʼE mole he faʼahi ʼi te Tohi-Tapu ʼe ina ʼui ai ko Sehova ʼe ina fai he plan. ʼE mole hona ʼaoga kia te ia. Kua ʼiloʼi papau ia, ʼe hoko fuli tana ʼu fakatuʼutuʼu, koteʼuhi ʼe mole he gataʼaga ʼo tona poto pea mo tona mālohi, pea ʼe tou lau fēnei ia Efesi 1:9, 10: “Ko te meʼa ʼaenī ʼe fakalogo pe ki tona lotolelei ʼaē kua ina fakatuʼutuʼu ia ia totonu, ki he puleʼaga ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa.” Koia neʼe mahino māmālie ai kia nātou ko te kupu ʼaē ko te “fakatuʼutuʼu” ʼe ʼaoga mokā ʼe talanoa kia Sehova.
16. ʼAki te temi, neʼe koteā te fakamahino lelei ʼaē neʼe maʼu ʼo ʼuhiga mo Luka 2:14?
16 Pea neʼe toe ʼi ai mo te fehuʼi ʼaē ki te mahino lelei ʼo Luka 2:14. ʼE ʼui fēnei ʼi te Tohi-Tapu ʼa te Version Roi Jacques: “Kolōlia ki te ʼAtua ʼi te ʼu potu tauʼaluga, pea fīmālie ʼi te kele, pea finegaloʼofa ki te tagata.” Neʼe mahino kia nātou ko te Tohi-Tapu ʼaia ʼe mole ina fakahā lelei te manatu totonu, heʼe ko te finegaloʼofa ʼo te ʼAtua ʼe mole fakahā ki te kau agakovi. Koia ko te kau Fakamoʼoni neʼe nātou faka ʼuhiga te finegaloʼofa ʼaia, ohage ko he tokalelei ki te ʼu hahaʼi ʼaē neʼe nātou finegaloʼofa ki te ʼAtua. Koia neʼe nātou faka ʼuhiga tuʼumaʼu ai ko te hahaʼi ʼaē ʼi te Tohi-Tapu ohage ko ni hahaʼi ʼe nātou finegaloʼofa. Kae ki muli mai neʼe mahino ai kia nātou pe neʼe koteā te faka ʼuhiga ʼo te finegaloʼofa, neʼe ko te finegaloʼofa ʼo te ʼAtua ka mole ko te finegaloʼofa ʼo te tagata. Koia, ko te nota ʼi te lalo pasina ʼo te Traduction du monde nouveau ʼo ʼuhiga mo Luka 2:14 ʼe palalau ki “te ʼu tagata ʼaē ʼe ʼofa ki ai [te ʼAtua].” Ko te kau Kilisitiano fuli ʼaē ʼe nātou fai te aga ʼaē ʼe ʼalutahi mo tanatou fakapapau, ʼe nātou maʼu te finegaloʼofa ʼo te ʼAtua.
17, 18. Koteā anai te meʼa ʼaē ka faka lākatonuʼi e Sehova, pea koteā anai ʼaē ka ina tāpuhā?
17 ʼO toe feiā aipe, ʼi te temi fualoa neʼe palalau te kau Fakamoʼoni ki te faka lākatonuʼi ʼo te huafa ʼo Sehova. Kae ko Satana neʼe ina fakafihiʼi koa te huafa ʼo Sehova? ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ko te kau kaugā gāue ʼa Satana neʼe nātou fakafihiʼi koa te huafa ʼo Sehova, ohage neʼe mole tau mo Sehova ke ina toʼo te huafa ʼaia? Kailoa. Neʼe mole ko te huafa ʼo Sehova ʼaē neʼe fakafihiʼi pea mo ʼaoga ke faka lākatonuʼi. Koia ko te ʼu tohi faka Tohi-Tapu foʼou ʼa te Sosiete Watch Tower ʼe mole talanoa ki te faka lākatonuʼi ʼo te huafa ʼo Sehova. ʼE ʼui e te ʼu tohi ʼaia ʼe faka lākatonuʼi te pule faʼitaliha ʼa Sehova, kae ʼe tāpuhā tona huafa. ʼE ʼalutahi te meʼa ʼaia mo te meʼa ʼaē neʼe ʼui mai e Sesu kia tatou ke tou ʼui ʼi te kole: “Ke tāpuhā tou huafa.” (Mateo 6:9) Tuʼumaʼu pe neʼe ʼui e Sehova ʼe ina faka tāpuhā anai tona huafa, he neʼe fakalainoaʼi e te kau Iselaele kae neʼe mole nātou fakafihiʼi.—Esekiele 20:9, 14, 22; 36:23.
18 Tou fakatokagaʼi lelei, ʼi te taʼu 1971, ko te tohi “Les nations sauront que je suis Jéhovah”—Comment? neʼe ina fai te fakakehekehe ʼaenī: “ ʼE tau ia Sesu Kilisito . . . moʼo faka lākatonuʼi te Pule Faʼitaliha ʼa Sehova ʼi te ʼatulaulau pea mo te faka kolōliaʼi ʼo te huafa ʼo Sehova.” (Pasina 365) ʼI te taʼu 1973, neʼe ʼui fēnei e te tohi Le Royaume millénaire de Dieu sʼest approché: “Ka hoko anai te ‘toe mamahi lahi,’ ʼi te temi ʼaia ʼe haga anai ia Sehova, te ʼAtua Māfimāfi, ʼo faka lākatonuʼi tana pule faʼitaliha ʼi te ʼatulaulau, pea mo tāpuhā tona huafa.” (Pasina 407) Pea ʼi te taʼu 1975 neʼe ʼui fēnei ʼi te tohi Fin prochaine de la détresse mondiale: “Ko te toe meʼa fakaofoofo lahi ʼo te hisitolia ʼo te ʼatulaulau ʼe fakahoko anai, ʼio, ko te faka lākatonuʼi ʼo te pule ʼa Sehova ʼi te ʼatulaulau pea mo te tāpuhā ʼo tona huafa taputapu.”—Pasina 280.
19, 20. ʼE lava feafeaʼi hatatou loto fakafetaʼi ki te ʼu faka mālamagia fakalaumālie?
19 ʼE ko he tapuakina ki te hahaʼi ʼa Sehova tanatou maʼu te toe mālama fakalaumālie ʼaia! ʼE kehekehe ʼaupito mo te fakapōʼuli fakalaumālie ʼaē ʼe nonofo ai te kau takitaki lotu ʼo te Keletiate, ohage ko te palalau ʼaenī ʼaē neʼe fai e te tagata takitaki lotu: “He koʼe koa ʼe tou agahala? He koʼe koa ʼe tou tau mo te ʼu mamahi? He koʼe koa ʼe ʼi ai te Tevolo? Ko te ʼu fehuʼi ʼaia ʼe ʼau fia fai ki te ʼAliki mokā ʼe ʼau hake anai ki selo.” Kae ʼe feala pe ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke nātou ʼui age kia ia pe koteā tona tupuʼaga: ʼE hoko te ʼu faʼahi ʼaia ʼuhi ko te fehuʼi ʼaē neʼe lagaʼi ʼo ʼuhiga mo te totonu ʼo te pule faʼitaliha ʼa Sehova, pea mo te fehuʼi ʼaē peʼe feala ki te tagata ke nofo agatonu ki te ʼAtua logope la te fakafeagai ʼa te Tevolo.
20 ʼI te lolotoga ʼo te ʼu taʼu, ko te ʼu faka mālamagia lalahi pea mo veliveli neʼe nātou fakamālamaʼi te ala ʼo te kau kaugana ʼa Sehova. Neʼe hoko te ʼu meʼa ʼaia ʼo mulimuli pe ki te ʼu vaega faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe tuʼu ia Pesalemo 97:11 pea mo Tāʼaga Lea 4:18. Kae ʼaua naʼa galo kia tatou ʼi he temi, ko te haʼele ʼaē ʼi te mālama, ko tona faka ʼuhiga ʼe tou loto fakafetaʼi ki te tuputupu ʼo te mālama pea ke tou maʼuli tahi mo te mālama ʼaia. Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe tou vakaʼi fakatahi, ko te tuputupu ʼo te mālama ʼe pipiki ki tatatou aga pea mo tatatou gāue fai faka mafola.
[Nota ʼi te lalo pasina]
a ʼO ʼuhiga mo te manatu ʼaia, ko Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 pea mo te ʼaho 15 ʼo Sūnio 1929 (fakapilitānia), neʼe ʼui ai, ko “te ʼu mālohi māʼoluga” ʼe ko Sehova pea mo Sesu Kilisito. Neʼe ko te ʼuluaki manatu ʼaia, ʼaē neʼe fakatonutonuʼi leva ʼi te taʼu 1962.
b Ko Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 15 ʼo ʼApelili 1992, neʼe ina fakahā ko te ʼu tēhina neʼe fili ʼi te “tahi ʼu ōvi” pea neʼe hinoʼi nātou moʼo tokoni ki te ʼu komite ʼo te Kolesi Pule, ʼo nātou hage ko te kau Netinime ʼo te temi ʼo Esitalasi.—Soane 10:16; Esitalasi 2:58.
Kei Koutou Manatuʼi Koa?
◻ Koteā te mālama ʼaē neʼe foaki ʼo ʼuhiga mo te fakalogo ʼaē ki “te ʼu mālohi māʼoluga”?
◻ ʼAki te ʼu faka mālamagia, koteā te ʼu fetogi ʼaē neʼe hoko ʼi te kautahi?
◻ Neʼe malave feafeaʼi ki te aga faka Kilisitiano te tuputupu ʼo te mālama?
◻ Koteā te ʼu fakamahinohino ʼaē neʼe foaki e te mālama fakalaumālie ʼo ʼuhiga mo tatatou mahino ʼaē ki niʼihi ʼu puani faka Tohi-Tapu?
[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 25]
Keys on page 24: Drawing based on photo taken in Cooper-Hewitt, National Design Museum, Smithsonian Institution