Koteā Te Fakatuʼutuʼu ʼa Te ʼAtua ʼo ʼUhiga Mo Te Kele?

1. Koteā te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele?

ʼE TAULEKALEKA ʼaupito te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele. ʼE fakaʼamu e Sehova ke nofoʼi te kele e he hahaʼi ʼe māʼuʼuli fiafia pea mo haohaoa mai te mahaki. ʼE ʼui fēnei ʼi te Tohi-Tapu “neʼe fakatuʼu e te ʼAtua te ʼōloto ʼi Eteni,” pea neʼe ina “fakahomo ai . . . te ʼu faʼahiga fuʼu ʼakau kehekehe ʼaē neʼe matalelei ki te sio pea mo lelei ki te kai.” ʼI tana ʼosi faʼu te ʼuluaki tagata pea mo te ʼuluaki fafine, ia Atama mo Eva, neʼe tuku nāua e te ʼAtua ki te nofoʼaga taulekaleka ʼaia pea mo ina ʼui age kiā nāua: “Koulua fānaunau, pea koulua liliu ʼo hahaʼi, pea koulua fakafonu te kele, pea koulua puleʼi.” (Senesi 1:28; 2:​8, 9, 15) Koia neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke maʼu fānau te ʼuluaki taumatuʼa, ke nā fakalahi te ʼōloto ki te kele kātoa, pea mo nā taupau te faga manu.

2. (a) He koʼe ʼe tou faka tui ʼe hoko anai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele? (b) Koteā ʼaē ʼe ʼui ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼaē ka māʼuʼuli anai ʼo heʼegata?

² ʼI takotou manatu, ʼe hoko anai koa te fakatuʼutuʼu ʼaia ʼa Sehova ʼAtua ke māʼuʼuli te hahaʼi ʼi he kele kua liliu ko he palatiso? ʼE ʼui fēnei e te ʼAtua: “Neʼe au tala te faʼahi ʼaia, . . . pea ʼe au fakahoko anai.” (Isaia 46:​9-11; 55:11) Ei, ʼe fakahoko moʼoni anai e te ʼAtua ia tana fakatuʼutuʼu! ʼE ina ʼui fēnei: “Neʼe mole ina fakatupu noa [te kele, kae] neʼe ina faʼu ke nofoʼi.” (Isaia 45:18) Ko te ʼu faʼahiga hahaʼi fea ʼaē neʼe loto e te ʼAtua ke nātou māʼuʼuli ʼi te kele? Neʼe loto koa e Sehova ke nātou māʼuʼuli fualoa? ʼE tali fēnei ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼE maʼu anai te kele e te kau faitotonu, pea ʼe nātou nonofo ai anai ʼo talu ai.”​—Pesalemo 37:29; Apokalipesi 21:​3, 4.

3. Koteā te ʼu ʼaluʼaga fakaʼofaʼofa ʼaē ʼe hoko ʼi te kele ʼi te temi nei, pea ko te ʼu fehuʼi fea ʼaē neʼe malaga ai?

³ ʼE mole heʼeki hoko te faʼahi ʼaia. ʼE kei mahahaki te hahaʼi pea mo nātou mamate; ʼe nātou fetauʼaki pea mo fematematehiʼaki. Neʼe hoko te fihifihia. Kae ʼe mahino ia, neʼe mole fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke liliu te kele ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tou sisio kiai ʼi te temi nei! Koteā ʼaē neʼe hoko? He koʼe neʼe mole hoko te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua? ʼE mole he tohi fakatagata ʼe feala hana fakamahino mai ia te faʼahi ʼaia, koteʼuhi neʼe hoko te fihifihia ʼi te lagi.

TE HAʼUʼAGA ʼO TE FILI

4, 5. (a) Ko ai moʼoni ʼaē neʼe palalau kiā Eva ʼaki te gata? (b) ʼE lava feafeaʼi ki he tagata neʼe agalelei mo agatonu ʼi te kamata, ke liliu ko he tagata kaihaʼa?

⁴ Ko te ʼuluaki tohi ʼo te Tohi-Tapu, ʼe talanoa ki te tahi neʼe fakafeagai ki te ʼAtua ʼi te ʼōloto ʼo Eteni. ʼE ʼui neʼe ko “te gata,” kae ʼi tona fakahagatonu neʼe mole ko he manu pe ia. Ko te tohi fakaʼosi ʼo te Tohi-Tapu, ʼe ina ʼui ʼe ko ia “ ʼaē ʼe fakahigoaʼi ko te Tevolo mo Satana, ia ia ʼaē ʼe ina fakahēʼi te kele kātoa.” ʼE toe fakahigoaʼi ko “te gata olisinale.” (Senesi 3:1; Apokalipesi 12:​9, MN ) Ko te ʼaselo mālohi ʼaia, peʼe ko te laumālie fakapulipuli ʼaia, neʼe ina fakaʼaogaʼi te gata moʼo palalau kiā Eva, ohage ko he tagata faiva ʼe ina gaohi he kiʼi meʼa gaoʼi ke hage ʼe palalau. ʼE mahino ia, ko te laumālie ʼaia neʼe sio ki te ʼAtua ʼi tana teuteuʼi ia te kele maʼa te tagata.​—Sopo 38:​4, 7.

⁵ Kae kapau ʼe haohaoa ia meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu e Sehova, ko ai koa ʼaē neʼe ina fakatupu te “Tevolo” ʼaia, te “Satana” ʼaia? ʼI tona fakahagatonu, ko te foha fakalaumālie pea mo mālohi ʼaia ʼo te ʼAtua, neʼe ina fakaliliu pe ia ia ko te Tevolo. Neʼe lava hoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia? ʼE tou ʼiloʼi, ko he tagata ʼe agalelei pea mo agatonu, ʼe lava liliu ko he tagata kaihaʼa. ʼE hoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia? ʼE tuku e te tagata ʼaia ke tuputupu ʼi tona loto he holi ʼe kovi. Kapau ʼe ina haga taupau te manatu ʼaia, pea ʼe faifai pe anai pea mālohi ʼaupito te holi ʼaia. Pea ka hoko mai leva he temi faigamālie, ʼe ina fakahoko anai te holi ʼaia ʼaē neʼe ina taupau loto.​—Sakopo 1:​13-15.

6. Neʼe liliu feafeaʼi te foha fakalaumālie pea mo mālohi ʼo te ʼAtua, ko Satana te Tevolo?

⁶ Neʼe hoko te faʼahi ʼaia kiā Satana te Tevolo. ʼE mahino ia neʼe logo ki te ʼui age ʼa te ʼAtua kiā Atama mo Eva, ke nā maʼu fānau pea mo nā fakafonu te kele ʼaki tonā hōloga. (Senesi 1:​27, 28) Neʼe lagi manatu fēnei ia Satana: ‛ʼE feala ki te hahaʼi fuli ke nātou atolasio kiā te au kae tuku tanatou atolasio ki te ʼAtua.’ Neʼe tupu te holi ʼaia ʼi tona loto, pea neʼe ina kākāʼi leva ia Eva ʼo ina fakamatala age te ʼu loi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua. (Senesi 3:​1-5) ʼI te temi ʼaia neʼe liliu ai leva ko “te Tevolo,” ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ko he tahi ʼe fasituʼu,” pea mo toe liliu foki ko “Satana,” ʼaē ko tona faka ʼuhiga ko “he tahi ʼe fakafeagai.”

7. (a) He koʼe neʼe mamate ia Atama mo Eva? (b) He koʼe ko te hōloga fuli ʼo Atama ʼe nātou matutuʼa pea mo mamate?

⁷ ʼI tana fakaʼaogaʼi te loi pea mo te kākā, ko Satana te Tevolo neʼe ina fakaneke ia Atama mo Eva ke nā talagataʼa ki te ʼAtua. (Senesi 2:17; 3:6) Ki muli age neʼe nā mamate, ohage pe ko tona tala age e te ʼAtua mo kapau ʼe nā talagataʼa. (Senesi 3:​17-19) ʼI te liliu ʼa Atama ʼo heʼe haohaoa ʼuhi ko tana agahala, ko tona hōloga fuli kua pikisia ʼi tana agahala. (Loma 5:12) ʼE feala ke fakatatau te faʼahi ʼaia ki he pā taʼo keke. Kapau ʼe koko te pā ʼaia, e feafeaʼi anai te ʼu keke ʼaē ka taʼo ai? ʼE ʼiloga anai te koko ʼaia ʼi te ʼu keke fuli. ʼO toe feiā aipe, ohage ko te koko ʼaia, kua pikisia te tagata fuape ʼi te maʼuli heʼe haohaoa ʼo Atama. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te matutuʼa pea mo te mamate ʼa te hahaʼi fuli.​—Loma 3:23.

8, 9. (a) Koteā ʼaē neʼe fakafihiʼi e Satana? (b) He koʼe koa neʼe mole fakaʼauha atu aipe e te ʼAtua ia te kau fakafeagai?

⁸ ʼI te temi ʼaē neʼe fakaneke ai e Satana ia Atama mo Eva ke nā agahala ki te ʼAtua, neʼe ko he agatuʼu moʼoni ʼaia ki te ʼAtua, he neʼe ina fakafihiʼi te faʼahiga takitaki ʼa Sehova. Neʼe lagi ʼui fēnei e Satana: ‛Ko te ʼAtua ʼe mole ko he takitaki lelei. ʼE gutuloi pea ʼe mole ina fia foaki te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei ki tana hahaʼi. ʼE mole ʼaoga ki te tagata ke takitaki ia ia e te ʼAtua. ʼE feala pe hana filifili maʼa ia totonu te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi. Pea ʼe lelei age anai tonatou maʼuli mo kapau ʼe au takitaki nātou.’ Neʼe koteā te tali ʼa te ʼAtua ki tefakafifihi ʼaia? Ko ʼihi ʼe nātou ʼui neʼe lelei age ki te ʼAtua ke ina molehi atu aipe ia te kau fakafeagai ʼaia. Kae neʼe tali anai koa ki te fakafifihi ʼa Satana? Neʼe fakamoʼoni ai koa ʼe lelei te faʼahiga takitaki ʼa te ʼAtua?

⁹ ʼUhi ko tana faitotonu, neʼe mole fakaʼauha atu aipe e Sehova ia te kau fakafeagai. Neʼe ina fia tuku he temi moʼo tali fakalelei ki te fakafifihi ʼa Satana pea mo fakamoʼoni ko te Tevolo ʼe gutuloi. Koia neʼe tuku ai e te ʼAtua ki te tagata ke ina takitaki ia ia totonu lolotoga he temi, ʼi te pule ʼa Satana. ʼI te Kapite 11 ʼo te tohi ʼaenī, ʼe tou vakaʼi anai pe koʼe neʼe fai e Sehova ia te faʼahi ʼaia, pea he koʼe neʼe ina fakagafua ke fakalaka he temi loaloaga feiā ʼi muʼa ʼo tana fakatokatoka te ʼu fihifihia ʼaia. Kae ʼe lelei hatatou fakakaukauʼi te ʼu fehuʼi ʼaenī: Neʼe tonu koa kiā Atama mo Eva ke nā tui kiā Satana, ʼaē neʼe mole heʼeki ina fai he meʼa lelei maʼa nāua? Neʼe tonu koa ke nā faka tui ko Sehova ʼe gutu loi, logola ko ia ʼaē neʼe ina foaki age te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe nā maʼu? Kae e feafeaʼi age la mo kanapau neʼe ko koutou?

10. ʼE koutou lava lagolago feafeaʼi kiā Sehova moʼo tali ki te fakafifihi ʼa Satana?

¹⁰ ʼE lelei hatatou fakakaukauʼi te ʼu fehuʼi ʼaia, koteʼuhi ʼe toe fai mai kiā tatou takitokotahi te ʼu fehuʼi ʼaia ia ʼaho nei. Ei, ʼe koutou maʼu te fealagia ke koutou lagolago kiā Sehova moʼo tali ki te fakafifihi ʼa Satana. ʼE feala hakotou tali ke liliu ia Sehova ko tokotou Pule, pea mo lagolago ki ai moʼo fakahā ko Satana ʼe gutuloi. (Pesalemo 73:28; Tāʼaga Lea 27:11) Kae ko te tokosiʼi pe ʼi te lauʼi miliale hahaʼi ʼo te malamanei, ʼe nātou filifili ke nātou lagolago kiā Sehova. ʼE lagaʼi ai te fehuʼi maʼuhiga ʼaenī: ʼE akoʼi moʼoni mai koa ʼi te Tohi-Tapu ko Satana te pule ʼo te malamanei?

KO AI TE PULE ʼO TE MALAMANEI?

11, 12. (a) ʼI te fakahalaʼi ʼo Sesu, ʼe hā feafeaʼi mai ʼe ko Satana te pule ʼo te malamanei? (b) Koteā te tahi ʼu fakamoʼoni ʼe ko Satana te pule ʼo te malamanei?

¹¹ Neʼe ʼiloʼi papau e Sesu ko Satana te pule ʼo te malamanei. ʼI te tahi lakaga, neʼe fakahā faka milakulo age e Satana kiā Sesu “te atu puleaga o te malama-nei mo onatou kololia.” Pea neʼe ina fakapapau fēnei age kiā Sesu: “Ko meafuape aeni e au foaki anai kia te koe, kapau e ke tulolo ifo o atolasio mai kia te au.” (Mateo 4:​8, 9; Luka 4:​5, 6) Koutou fakakaukauʼi age muʼa. ʼE feala koa ke tou ʼui neʼe ko he fakahalaʼi ʼaia ʼo Sesu, mo kanapaula neʼe mole ko Satana te pule ʼo te ʼu puleʼaga ʼaia? Neʼe mole fakafihiʼi e Sesu te ʼui age e Satana ʼe ʼaʼana te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei. ʼE mahino ia, neʼe feala kiā Sesu ke ina fakafihiʼi ia Satana, mo kanapaula neʼe mole ko ia te pule ʼo te ʼu puleʼaga ʼaia.

¹² ʼE ko Sehova, te ʼAtua Māfimāfi, te Tupuʼaga ʼo te ʼatulaulau taulekaleka. (Apokalipesi 4:11) Kae ʼe mole he vaega ʼi te Tohi-Tapu ʼe ina ʼui ai ʼe ko Sehova ʼAtua peʼe ko Sesu Kilisito te pule ʼo te malamanei. Neʼe ʼui fakahagatonu e Sesu, ko Satana “te pule o te malama-nei.” (Soane 12:31; 14:30; 16:11) ʼE toe ʼui ʼi te Tohi-Tapu ko Satana te Tevolo ʼe ko “te atua o te malama-nei.” (2 Kolonito 4:​3, 4) ʼO ʼuhiga mo Satana, te ʼaselo fakafeagai ʼaia, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Soane: “Ko te malamanei kātoa ʼe takoto ia ʼi te mālohi ʼo te agakovi.”​—1 Soane 5:​19, MN.

ʼE HOKO FEAFEAʼI ANAI TE FAKAʼAUHA ʼO TE MĀLAMA ʼA SATANA?

13. He koʼe ʼe ʼaoga ke fakatuʼu he mālama foʼou?

¹³ ʼE haʼu pe te taʼu mo te ʼāsili fakamataku ʼo te malamanei: ʼe lahi ai ia te ʼu kautau ʼe fetauʼaki, mo te ʼu hahaʼi politike aga fakakākā, te kau takitaki lotu malualoi, pea mo te hahaʼi fai fakapō. ʼE mole feala ki te malamanei ke ina fetogi tana aga. ʼE fakahā mai ʼi te Tohi-Tapu, kua fakaōvi mai te temi ʼaē ka molehi ai e te ʼAtua te mālama agakovi, pea ʼe hoko anai lolotoga te tau ʼo Halamaketone. Pea ʼe fetogi anai ia te mālama ʼāfea e te mālama foʼou pea mo faitotonu.​—Apokalipesi 16:​14-16.

14. Ko ai ʼaē neʼe filifili e te ʼAtua ke Pule ʼi Tona Puleʼaga, pea neʼe fakakikite feafeaʼi te faʼahi ʼaia?

¹⁴ Neʼe filifili e Sehova ʼAtua ia Sesu Kilisito, ke pule ʼi Tona puleʼaga ʼaē ʼi selo. Kua fualoa ki muʼa atu, neʼe fakakikite fēnei ʼi te Tohi-Tapu: “Kua tupu te tamasiʼi maʼa tatou, kua foaki mai te foha maʼa tatou: pea ko [te puleʼaga] ʼe hili anai ki tona fugaʼuma: pea ʼe fakahigoa anai . . . [ko te] ʼAliki ʼo te Tokalelei. ʼE mole gata anai te tuputupu ʼo tona puleʼaga pea mo te tokalelei.” (Isaia 9:​6, 7) ʼO ʼuhiga mo te puleʼaga ʼaia, neʼe akoʼi e Sesu tana ʼu tisipulo ke nātou faikole fēnei: “Ke hoko mai tou puleʼaga! Ke fai tou finegalo ʼi te kele, ohage ko selo!” (Mateo 6:​10, MN ) Ohage ko te meʼa ʼaē ka tou vakaʼi anai ki muli age ʼi te tohi ʼaenī, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ina fakaʼauha anai te ʼu puleʼaga fuli ʼo te malamanei, pea ko te puleʼaga pe ʼaia ʼaē ka ina fetogi anai te ʼu puleʼaga fuli ʼaia. (Taniela 2:44) Pea ʼe fakatuʼu anai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ia te palatiso fakakelekele.

KUA ŌVI MAI TE MĀLAMA FOʼOU

15. Koteā te “kele foʼou”?

¹⁵ ʼE fakapapau fēnei mai ʼi te Tohi-Tapu: “Ohage ko tona fakapapau mai [e te ʼAtua], ʼe tou fakatalitali ki te ʼu lagi foʼou pea mo te kele foʼou, ʼaē ʼe tonu ke nofo ai te faitotonu.” (2 Petelo 3:​13, MN; Isaia 65:17) ʼI ʼihi temi, ʼi te Tohi-Tapu ko te kupu “kele” ʼe faka ʼuhiga ki te hahaʼi ʼaē ʼe māʼuʼuli ʼi te kele. (Senesi 11:1) Koia ko “te kele foʼou” ʼaē ʼe maʼu ai te faitotonu, ʼe ko te sosiete fakatagata ʼaē ka tapuakina anai e te ʼAtua.

16. Koteā te meʼa ʼofa makehe ʼaē ka foaki anai e te ʼAtua ki te hahaʼi ʼaē ka ina tapuakina, pea koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke feala hatatou maʼu te meʼa ʼofa ʼaia?

¹⁶ Neʼe fakapapau e Sesu, ʼi te mālama foʼou, ko te hahaʼi ʼaē ka tapuakina e te ʼAtua ʼe nātou maʼu anai te meʼa ʼofa ʼaē ko “te mauli heegata.” (Maleko 10:30) Koutou avahi takotou Tohi-Tapu ʼi te koga tohi ʼo Soane 3:16 pea mo Soane 17:​3, pea koutou lau te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼui e Sesu ke tou fai ke feala hatatou maʼu ia te maʼuli heʼegata. ʼI te lakaga nei, tou vakaʼi age muʼa ʼi te Tohi-Tapu, te ʼu tapuakina ʼaē ka maʼu anai e te hahaʼi ʼaē ka māʼuʼuli ʼo heʼegata, ʼi te Palatiso fakakelekele.

17, 18. He koʼe ʼe tou faka tui papau ʼe maʼu anai te tokalelei mo te fīmālie ʼi te potu fuape ʼo te kele?

¹⁷ ʼE pulihi anai te agakovi, te tau, te fai fakapō, pea mo te agamālohi. “ ʼE pulihi anai te tagata agakovi . . . Kae ko te kau agavaivai ʼe nātou maʼu anai te kele.” (Pesalemo 37:​10, 11) ʼE maʼu anai te tokalelei koteʼuhi ‛ʼe fakagata anai e te ʼAtua te ʼu tau ʼo aʼu ki te ʼu potu taupotu ʼo te kele.’ (Pesalemo 46:9; Isaia 2:4) ʼI te temi ʼaia, “ ʼe tuputupu anai te tagata faitotonu, pea ʼe tuʼu anai te tokalelei ʼo aʼu ki te puli ʼo te māhina”​—ei, ʼo talu ai.​—Pesalemo 72:7.

¹⁸ Ko te hahaʼi ʼaē ʼe atolasio kiā Sehova, ʼe nātou māʼuʼuli anai ʼi te fīmālie. ʼI te ʼu temi faka Tohi-Tapu, neʼe māʼuʼuli fīmālie te kau Iselaele ʼi tanatou kei fakalogo ki te ʼAtua. (Levitike 25:​18, 19) ʼO toe feiā aipe, ʼe ko he meʼa taulekaleka anai te maʼu ʼo te taʼi maʼuli fīmālie ʼaia ʼi te Palatiso.​—Isaia 32:18; Mikea 4:4.

19. ʼE tou ʼiloʼi feafeaʼi ʼe mahu anai te meʼa kai ʼi te mālama foʼou ʼaē neʼe fakapapau mai e te ʼAtua?

¹⁹ ʼE mole toe hoge meʼa kai anai. Neʼe hiva fēnei te tagata fai pesalemo: “ ʼE mahu anai te pulapula ʼi te kele; ʼe tapuke anai ʼi te tumutumu ʼo te ʼu moʼuga.” (Pesalemo 72:16) ʼE tapuakina anai e Sehova ʼAtua tana hahaʼi faitotonu, pea “ko te kele ʼe ina foaki anai tona ʼu fua.”​—Pesalemo 67:6.

20. He koʼe ʼe tou faka tui papau ʼe liliu anai te kele kātoa ko he palatiso?

²⁰ ʼE liliu anai te kele kātoa ko he palatiso. ʼI te ʼu kele ʼaē neʼe maumauʼi e te hahaʼi agahala, ʼe laga ai anai he ʼu ʼapi matalelei pea mo fai ai he ʼu ʼōloto taulekaleka. (Isaia 65:​21-24; Apokalipesi 11:18) ʼAki te temi, ko te ʼu potu ʼo te kele ʼaē kua fakamataleleiʼi, ʼe fakakaku anai ki te kele kātoa, pea ʼe liliu anai ʼo matalelei pea mo kele lelei ohage ko te ʼōloto ʼo Eteni. Pea ‛ ʼe ʼavahi moʼoni anai e te ʼAtua tona nima moʼo foaki ki te meʼa maʼuli fuape, te meʼa ʼaē ʼe holi kiai.’​—Pesalemo 145:16.

21. Koteā ʼaē ʼe hā ʼaki mai, ʼe maʼuli tokalelei anai te tagata mo te ʼu manu?

²¹ ʼE maʼuli tokalelei anai te tagata mo te ʼu manu. Ko te ʼu manu fekai pea mo te ʼu manu lalata, ʼe nātou kakai fakatahi anai. Māʼia mo he kiʼi tamasiʼi, ʼe mole toe mataku anai ʼi te ʼu manu ʼaē ʼe kaikai ʼi te temi nei.​—Isaia 11:​6-9; 65:25.

22. Koteā ʼaē ka hoko ki te mahaki?

²² ʼE pulihi anai te mahaki. Ko Sesu, ʼi tona tuʼulaga Pule ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ʼi selo, ʼe ina fakamālōlō anai te ʼu mahaki ʼi te kele kātoa. (Mateo 9:35; Maleko 1:​40-42; Soane 5:​5-9) Pea “ ʼe mole he tahi ʼe ina ʼui anai: ‛ʼE au mahaki.’ ”​—Isaia 33:24; 35:​5, 6.

23. He koʼe ʼe ko he meʼa fakafiafia anai kiā tatou ia te fakatuʼuake?

²³ ʼE toe fakatuʼuake anai tatatou ʼu mate ʼaē neʼe tou ʼoʼofa ai, pea ʼe mole nātou toe mamate anai. Ko te kau mate fuli ʼaē ʼe manatuʼi e te ʼAtua, ʼe toe fakatuʼuake anai nātou. Ei, “ ʼe ʼi ai anai he fakatuʼuake ʼo te kau faitotonu pea mo te kau heʼe faitotonu.”​—Gaue 24:​15, MN; Soane 5:​28, 29.

24. ʼE malave feafeaʼi kiā tatou te maʼuli ʼaē ka tou maʼu anai ʼi te Palatiso ʼi te kele?

²⁴ ʼE ko he ka haʼu taulekaleka ʼaē ʼe fakatalitali kiai te hahaʼi ʼaē ʼe nātou filifili ke nātou ʼiloʼi ia Sehova ʼAtua, totatou Tupuʼaga Lahi, pea mo nātou tauhi kiā te ia. Neʼe manatu ia Sesu ki te Palatiso ʼaē ka tuʼu anai ʼi te kele, ʼi te temi ʼaē neʼe ina fakapapau ai ki te tagata agakovi ʼaē neʼe mate ʼi ʼona tafa: “ ʼE ke ʼi te Palatiso anai mo au.” (Luka 23:​43, MN ) ʼE maʼuhiga ʼaupito ke tou haga ako peʼe ko ai ia Sesu Kilisito, ia ia ʼaē ka ina faka fealagia anai ke hoko te ʼu tapuakina ʼaia.