ʼE Kotou Taupau Lelei Koa Takotou “Meʼa Tali Tau Lahi ʼo Te Tui”?

1-2. (1) Ka tou lau ia Efeso 6:16, he koʼe ʼe ʼaoga kia tatou te “meʼa tali tau lahi ʼo te tui”? (2) Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ka tou vakaʼi anai?

ʼE ʼI AI koa hakotou “meʼa tali tau lahi ʼo te tui”? (Lau ia Efeso 6:16.) ʼE mahino papau ia. Ko he meʼa tali tau lahi ʼe teitei pe ke ina puipui tokotou sino katoa. Pea ʼe toe feia pe mo takotou tui, ʼe ina puipui koutou mai te ʼu aga heʼe ʼaoga, mo te agamalohi pea mo te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe mole alu tahi mo te ʼu pelesepeto ʼa te ʼAtua.

² Pea ʼe hoko atu pe anai te ʼahiʼahiʼi ʼo tatatou tui, koteʼuhi ʼe tou maʼuʼuli ʼi “te ʼu ʼaho fakamuli.” (2 Tim. 3:1) ʼE feafeaʼi hakotou vakavakaʼi takotou meʼa tali tau ʼo te tui ke malohi tuʼumaʼu? Pea kotea ʼae ʼe feala ke kotou fai ke malohi tuʼumaʼu takotou tui? Tou vakaʼi te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia.

KOTOU VAKAVAKAʼI LELEI TAKOTOU MEʼA TALI TAU

3. Neʼe tokakaga feafeaʼi te kau solia ki ʼanatou meʼa tali tau? Pea kotea tona tupuʼaga?

³ ʼI te temi muʼa, neʼe ʼaofi tuʼumaʼu te ʼu meʼa tali tau ʼa te kau solia ʼaki te ʼu kiliʼi manu. Pea neʼe natou loloʼi te ʼu meʼa tali tau ke tologa te kiliʼi manu pea ke mole ukaukamea. Kapau ʼe tokagaʼi e he tagata solia ʼe maumau tana meʼa tali tau, ʼe ina faigaʼi ke toe faʼu pea ke tokalelei ia ia ki te tau. Kotea te ako ʼe tou maʼu mai te faʼifaʼitaki ʼaia ʼo ʼuhiga mo takotou tui?

4. He koʼe ʼe tonu ke kotou vakavakaʼi takotou meʼa tali tau ʼo te tui? Pea ʼe feafeaʼi hakotou fakahoko te faʼahi ʼaia?

⁴ ʼE tonu ke kotou vakavakaʼi mo tokaga tuʼumaʼu ki takotou meʼa tali tau ke kotou tokalelei ai ki te tau, ohage pe ko te kau solia ʼo te temi muʼa. ʼE tou kau ki he tau fakalaumalie, koteʼuhi ko tatou ko he kau Kilisitiano pea ʼe kau ʼi ʼotatou fili ia te ʼu laumalie agakovi. (Efe. 6:10-12) Ko kita totonu pe ʼae ʼe tonu ke tokaga ki tana meʼa tali tau, kae ʼe mole ko he tahi kehe. ʼE feafeaʼi hakotou iloʼi ʼe malohi anai takotou tui ʼi te ʼu ʼahiʼahi? ʼUluaki, ʼe tonu ke kotou kole tokoni kia Sehova. Pea ʼe tonu ke kotou fakaʼaogaʼi te Folafola ʼa te ʼAtua ke feala hakotou maʼu te faʼahiga sio ʼae ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo koutou. (Hep. 4:12) ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Falala [kia Sehova] i tou loto katoa, kae aua naa ke falala ki tou poto.” (Taag. 3:5, 6) ʼE lelei ke kotou fakakaukauʼi te ʼu palalau ʼaia, pea mo kotou toe vakaʼi te ʼu tonu ʼae neʼe kotou toʼo ʼi te ʼu ʼaho pe ʼaeni. Ohage la, neʼe kotou tau koa mo he fihifihia fakapaʼaga? ʼE mahino ia, neʼe kotou faiga ke kotou maʼu he puleʼaki. Kae ʼi te temi ʼaia, neʼe kotou manatu koa ki te fakapapau ʼa Sehova ʼae ʼe tuʼu ia Hepeleo 13:5? ʼE ui fenei ai: “ ʼE mole au tuku anai koe ʼi he temi, pea ʼe mole au liakī anai koe ʼi he temi.” ʼAki te fakapapau ʼaia, neʼe kotou falala ai koa ʼe tokoni atu anai ia Sehova? Kapau ko ia, pea ʼe ha ai ʼe kotou taupau lelei takotou meʼa tali tau ʼo te tui.

5. Kotea ʼae ʼe feala ke kotou maʼu moka ʼe kotou vakavakaʼi takotou tui?

⁵ ʼE lagi kotou punamaʼuli anai ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe kotou maʼu ʼi takotou vakavakaʼi lelei ia takotou tui. ʼE lagi kotou tokagaʼi ai hokotou ʼu vaivaiʼaga neʼe mole kotou iloʼi. Ohage la, ʼe feala ke kotou mahino ai, neʼe vaivai takotou tui ʼuhi ko te lahi ʼo te lotohoha, mo te ʼu loi pea mo te lotovaivai. Kapau neʼe hoko te aluʼaga ʼaia kia koutou, ʼe feafeaʼi hakotou puipui takotou tui mai ʼihi aluʼaga ʼe kovi?

KOTOU PUIPUI IA KOUTOU MAI TE LOTOHOHA, TE ʼU LOI MO TE LOTOVAIVAI

6. Kotea he ʼu faʼahi ʼe lelei ke tou hoha ki ai?

⁶ ʼE lelei mo kapau ʼe tou lotohoha ʼo ʼuhiga mo ʼihi aluʼaga. Ohage la, ʼe mole kovi tatatou tuʼania ʼae ke tou iloʼi pe ʼe tou fakafiafiaʼi ia Sehova pea mo Sesu. (1 Ko. 7:32) Kapau ʼe tou fai he agahala mamafa, ʼe tou lotohoha he ʼe tou loto ke toe lelei ʼatatou felogoi mo te ʼAtua. (Pes. 38:19) ʼE tou toe lotohoha foki ʼo ʼuhiga mo totatou hoa he ʼe tou loto ke fiafia ʼo ʼuhiga mo tatou. Pea ʼe toe feia pe, ʼe tou tuʼania ʼo ʼuhiga mo totatou kiʼi famili mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼi te tui he ʼe tou loto ke lelei tonatou maʼuli.—1 Ko. 7:33; 2 Ko. 11:28.

7. Ka tou lau ia Taaga Lea 29:25, he koʼe ʼe mole tonu ke tou matataku ki te tagata?

⁷ Kae ʼi te tahi faʼahi, moka lahi fau tatatou hoha ʼe feala pe ke vaivai ai tatatou tui. Ohage la, ʼe feala pe ke tou hoha tuʼumaʼu ki te meʼa kai mo te mutuʼi meʼa. (Mat. 6:31, 32) Koia ʼae ʼe feala ai ke tou fia maʼu koloa. ʼE toe feala ai foki ke tuputupu tatatou manako ki te paʼaga. Kapau ʼe tou tuku ke hoko te aluʼaga ʼaia, ʼe vaivai ai anai tatatou tui kia Sehova pea ʼe toe fakatupu kovi ki ʼatatou felogoi ʼae mo ia. (Mko. 4:19; 1 Tim. 6:10) ʼE ʼi ai te tahi faʼahi ʼe feala ke tou tuʼania lahi ki ai, ko te manatu ʼa ʼihi ʼo ʼuhiga mo tatou. Pea ʼe feala ai ke lahi age tatatou matataku ki te tagata ʼi tatatou manavasiʼi kia Sehova. Ohage la, ʼe lagi tou matataku naʼa fakalainoaʼi mo fakatagaʼi tatou. Koia, ʼe tonu ke tou kole mamahi kia Sehova ke ina foaki mai te tui mo te lototoʼa moʼo puipui ʼo tatou mai te hele ʼaia.—Lau ia Taaga Lea 29:25; Luka 17:5.

8. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ʼo ʼuhiga mo te ʼu loi?

⁸ Ko Satana, “te tamai ʼo te loi,” ʼe ina uga natou ʼae ʼe ina puleʼi moʼo fakamafola he ʼu loi ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane. (Soa. 8:44) Ohage la, ʼe fakamatala e te kau aposita he ʼu loi pea ʼe natou fetogi te ʼu moʼoni ʼo ʼuhiga mo te kautahi ʼa Sehova. ʼE natou fai te faʼahi ʼaia ʼi te Neti, mo te televisio, mo te latio pea mo te ʼu sulunale. Ko te ʼu loi ʼaia ʼe kau ki te ʼu “kauʼi nahau ulo” ʼa Satana. (Efe. 6:16) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai moka kamata palalau mai he tahi ʼo ʼuhiga mo he ʼu loi feia? ʼAua tatatou tui ki ai. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe tou tui kia Sehova pea ʼe tou falala ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. ʼAua naʼa tou felogoi ʼi he temi mo te kau aposita. Pea ʼaua tatatou fihi mo natou ʼo ʼuhiga mo he meʼa pe, maʼia moka tou fia iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe natou lau.

9. Kotea ʼae ʼe feala ke hoko moka ʼe tou lotovaivai?

⁹ Ko te lotovaivai ʼe feala ke ina fakavaivaiʼi tatatou tui. ʼI ʼihi temi, ʼe feala ke tou lotovaivai ʼuhi ko ʼotatou faigataʼaʼia. ʼE moʼoni, ʼe mole tonu ke tou meʼa noaʼi ʼotatou faigataʼaʼia. Kae ʼe mole tonu ke tou manatu tuʼumaʼu ki ai. Kapau ko ia ʼaia, ʼe feala pe ke tou galoʼi te ʼu meʼa lelei fuli ʼae neʼe fakapapauʼi mai e Sehova. (Fkha. 21:3, 4) Kapau ʼe lahi fau totatou lotovaivai, pea ʼe feala ke puli ai totatou malohi ʼo tou liʼaki ai tatatou tauhi kia Sehova. (Taag. 24:10) Kae ʼe mole tonu ke hoko te aluʼaga ʼaia kia tatou.

10. Kotea ʼae ʼe kotou ako mai te tohi ʼae neʼe fai e he tuagaʼane?

¹⁰ Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo he tuagaʼane ʼe maʼuli ʼi Amelika. Tou vakaʼi pe ʼe ina taupau feafeaʼi he tui ʼe malohi logo la tana tokaga ki tona ʼohoana ʼae ʼe mahaki kovi. Neʼe faitohi fenei ki ʼotatou pilo lalahi: “ ʼI ʼihi temi, ʼe fakatupu hoha mo fakatupu lotovaivai te aluʼaga ʼae ʼe ma tau mo ia. Kae ʼe malohi tamā ʼamanaki. ʼE au lotofakafetaʼi lahi kia meʼa fuli ʼe foaki mai e Sehova moʼo fakamalohiʼi tamā tui pea mo fakalotomalohiʼi ʼo maua. ʼE ʼaoga moʼoni kia maua te ʼu tokoni pea mo te ʼu fakalotomalohi ʼaia. ʼE feala ai ke hoko atu tamā tauhi kia Sehova pea mo katakiʼi te ʼu ʼahiʼahi ʼae ʼe fakaʼaogaʼi e Satana moʼo fakavaivaiʼi tamā tui.” ʼE tou ako mai te ʼu palalau ʼaeni ʼa te tuagaʼane ʼe feala ke tou tauʼi te lotovaivai. ʼO feafeaʼi? Kotou manatuʼi, ʼe fakaʼaogaʼi e Satana ʼokotou faigataʼaʼia ke ina ʼahiʼahiʼi koutou. Kotou falala ʼe fakalotofimalieʼi anai koutou e Sehova. Pea kotou fakaʼaogaʼi lelei te meʼa kai fakalaumalie ʼae ʼe ina foaki mai.

11. Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ʼe tonu ke tou fai ke feala ai hatatou iloʼi pe ʼe malohi tatatou tui?

¹¹ ʼE ʼaoga koa ke toe malohi age takotou tui? ʼI te ʼu mahina ʼae kua hili, neʼe kotou lava tekeʼi koa te lahi fau ʼo tokotou lotohoha? Neʼe kotou lava tekeʼi koa te ʼu loi ʼae neʼe fakamafola e te kau aposita? Neʼe kotou tekeʼi koa takotou fia faipalalau mo natou? Pea neʼe kotou lava tauʼi koa te lotovaivai? Kapau ko ia, pea ʼe malohi takotou tui. Kae ʼe tonu ke tou nofo tokaga, koteʼuhi ʼe ʼi ai te tahi ʼu mahafu ʼa Satana ʼe ina fia fakaʼaogaʼi moʼo tauʼi ʼo tatou. Tou vakaʼi he mahafu ʼi ʼana mahafu ʼaia.

KOTOU TOKAKAGA KI TE FIA MAʼU KOLOA

12. Kotea ʼae ʼe feala ke hoko mo kapau ʼe tou fia maʼu koloa?

¹² Kapau ʼe tou fia maʼu koloa, ʼe vaivai anai tatatou tui pea ʼe mole lahi anai tatatou gaue ʼae ʼe tou fai maʼa Sehova. Neʼe ui fenei e te apositolo ko Paulo: “Ko he tahi ʼe hu ki te solia ʼe mole ina fai he tahi age gaue moʼo taupau tona maʼuli, koteʼuhi ʼe ina loto ke leleiʼia ia ia e te tagata ʼae neʼe ina fakahu ia ia.” (2 Tim. 2:4) Neʼe mole feala ke fai e te kau solia Loma he tahi age gaue. Kotea ʼae neʼe feala ke hoko mo kapau neʼe mole fakalogo he tagata solia ki te fakatotonu ʼaia?

13. He koʼe ʼe mole tonu ke faikoloa he tama solia?

¹³ Tou fakakaukauʼi age muʼa te aluʼaga ʼaeni. Ko he kutuga solia ʼe natou akoako tau ʼi te uhu, kae ʼe puli te tahi. Ko te tama solia ʼaia ʼe puli, ʼe lolotoga fakatau meʼa kai ʼi te fakatauʼaga meʼa kai. ʼI te afiafi ʼe vakavakaʼi e te kau solia ʼonatou teu tau pea mo fakamasila ʼanatou heleta. Kae ko te tama solia ʼae neʼe fakatau meʼa kai, ʼe ina lolotoga teuteuʼi he meʼa kai ke ina fakatau ʼi te ʼaho ake. Kae ʼi te ʼaho ake, neʼe tauʼi fakapunamaʼuli natou e ʼonatou fili. Ko ai anai ʼi te kau solia kua tokalelei ki te tau pea mo ina fakafiafiaʼi tona kamutoa? Pea kapau la neʼe kotou kau ʼi te tau ʼaia, ʼe kotou fia tau koa ia tafa ʼo natou ʼae kua tokalelei peʼe ia tafa ʼo ia ʼae neʼe mole nofo teuteu?

14. Kotea ʼae ʼe maʼuhiga ʼaupito kia tatou kau solia ʼa Kilisito?

¹⁴ ʼE tou hage pe ko te kau solia ʼaia neʼe nofo teuteu. ʼE mole tou tuku anai he meʼa ke ina fakaleluʼi tatou mai tatatou fakatuʼutuʼu tafito, ʼae ko te fakafiafiaʼi ʼo ʼotatou Kamutoa, ia Sehova pea mo Kilisito. Pea ko he faʼahi ʼe maʼuhiga age ia ʼi te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe feala ke tou maʼu ʼi te malama ʼa Satana. ʼE tou faiga anai ke tou maʼu he temi mo he malohi feʼauga moʼo tauhi kia Sehova. ʼE toe feia pe, ʼe ʼaoga he temi mo he malohi feʼauga moʼo taupau ke malohi totatou teu tau fakalaumalie ʼae ʼe kau ai te meʼa tali tau ʼo te tui.

15. Kotea te fakatokaga ʼae neʼe fai e Paulo? Pea kotea tona tupuʼaga?

¹⁵ ʼE tonu ke tou nofo tokaga tuʼumaʼu. Kotea tona tupuʼaga? Neʼe fai e te apositolo ko Paulo te fakatokaga ʼaeni ‘ko natou ʼae ʼe fia maʼu koloa, ʼe natou fakamamaʼo anai mai te tui.’ (1 Tim. 6:9, 10) ʼE feala pe ke fakaʼuhiga te kupu “fakamamaʼo,” ki hatatou tokakaga fau ki he ʼu meʼa ʼe mole ʼaoga mai kia tatou. Pea ʼe feala ai leva ke tou maʼu he “ ʼu holi ʼe mole fakapotopoto pea mo fua kovi” kia tatou. ʼE tonu ke tou manatuʼi ʼe fakaʼaogaʼi e Satana te ʼu holi ʼaia ohage ko he ʼu mahafu moʼo fakavaivaiʼi tatatou tui.

16. Ka tou lau ia Maleko 10:17-22, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fakakaukau ki ai?

¹⁶ ʼE lagi tou maʼu he falā feʼauga moʼo totogi ʼaki he ʼu tuʼuga koloa. ʼE kovi koa hatatou totogi he ʼu meʼa ʼe tou loto ki ai, kae ʼe mole ʼaoga moʼoni mai? Kailoa. Kae tou fakakaukauʼi age muʼa te ʼu fehuʼi ʼaeni: Tatau aipe pe ʼe feala hatatou totogi he ʼu meʼa, kae ʼe tou maʼu koa he temi mo he malohi feʼauga moʼo fakaʼaogaʼi pea mo tou tokaga ki ai? Pea kua tou kamata manako koa ki ʼotatou koloa? Pea kapau ʼe tou manako ki te ʼu koloa, ʼe mole tou hage anai koa ko te tagata ʼae neʼe fakafisi ki tona fakaafe e Sesu ke gaue lahi ki te ʼAtua? (Lau ia Maleko 10:17-22.) Koia ʼae ʼe lelei age ai ke tou maʼuli fakafeʼauga, mo tou fakaʼaogaʼi totatou temi pea mo totatou malohi moʼo fai te finegalo ʼo te ʼAtua.

KOTOU HAGA PUKE MAʼU TAKOTOU MEʼA TALI TAU ʼO TE TUI

17. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke tou galoʼi ʼi he temi?

¹⁷ ʼAua naʼa tou galoʼi ʼi he temi ʼe tou kau ki he tau. Pea ʼe tonu ke tou tokalelei ki te tau ʼaia ʼi te ʼaho fuli. (Fkha. 12:17) ʼE mole feala ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke natou fua maʼa tatou tatatou meʼa tali tau ʼo te tui. ʼE ʼa tatou takitokotahi pe te taupau ʼo tana tui ke malohi tuʼumaʼu.

18. He koʼe ʼi te temi muʼa, neʼe puke maʼu e te kau solia ʼanatou meʼa tali tau?

¹⁸ ʼI te temi muʼa, neʼe fakaʼapaʼapaʼi he tagata solia ʼuhi ko tana lototoʼa ʼi te tau. Kae kapau neʼe mole toe liliu mai mo tana meʼa tali tau ki tona ʼapi, neʼe ko he meʼa fakaufiufi kia ia. Neʼe tohi fenei e te tagata faihisitolia Loma ko Tacite: “Kapau neʼe liʼaki e he tagata solia tana meʼa tali tau, neʼe ko he toe meʼa fakaufiufi ia.” Ko te tahi pe ʼaia tupuʼaga neʼe tonu ai ki te kau solia ke natou haga puke maʼu ʼanatou meʼa tali tau.

19. ʼE feafeaʼi hatatou puke maʼu tatatou meʼa tali tau ʼo te tui?

¹⁹ ʼE feafeaʼi hatatou puke maʼu tatatou meʼa tali tau ʼo te tui? ʼAki tatatou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono pea mo tatatou palalau ʼo ʼuhiga mo te huafa ʼo Sehova mo tona Puleʼaga ki te hahaʼi. (Hep. 10:23-25) Pea tahi, ʼe tou lau te Folafola ʼa te ʼAtua ʼi te ʼaho fuli. ʼE toe feia pe, ʼe tou faikole kia Sehova ke tokoni mai ke tou maʼuliʼi ʼana tokoni ʼi te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe tou fai. (2 Tim. 3:16, 17) Koia ʼe mole feala anai kia Satana ke ina fakamamahiʼi tatou ʼo talu ai ʼaki ʼana mahafu. (Esa. 54:17) ʼE puipui anai tatou e tatatou “meʼa tali tau lahi ʼo te tui.” ʼE tou gaue fakatahi anai mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼaki te lototoʼa. ʼE tou malo anai ʼi te ʼu tau ʼae ʼe tou kau ki ai ʼi te ʼaho fuli. Kae ʼe mole gata ai. ʼE tou maʼu anai te pilivilesio ʼae ke tou kau mo Sesu moka malo anai ʼi te tau fakafeagai kia Satana mo ʼana tisipulo.—Fkha. 17:14; 20:10.