Poy Bible—Baga’ Angin Ma Baga’ E Falfalan’ Riy

“Thingar um bieg ni rran nge nep.”​—JOSHUA 1:8.

1. Mang boch angin e fol babyor, maku mang angin e fol Bible?

BAGA ANGIN ni ngan bieg e babyor nib fel’. Be’ nu France in Montesquieu fithngan e i yoloy ni gaar: “Gu be finey ni fol babyor e aram e falay ko magafan’uy ko re yafas ney. Dariy reb e magawon ni ke yib ngog ni de chuw u tomren reb e awa ni kug bieg e babyor.” Aram rogon e poy Bible. I yog e ani yoloy e Psalm ni gaar: “Motochiyel rok Somol e rib yal’uw; ra pasignag lanin’uy me pi’ gelngin; ma tin ni be yog u murung’agen Somol e ba riyul’ ma ma pi’ e gonop ngak e piin ndariy rorad. Tin ni ke yog Somol ni ngan rin’ e mmat’aw; piin ni be fol riy e ke felan’. Tin ni ke yog ni ngan rin’ e ba yal’uw, ma ma ayuwegey nge tamilangan’uy.”​—Psalm 19:7, 8.

2. Mang fan ni ke ayuweg Jehovah e Bible nge par ni bokum biyu’ e duw, ma mang e ba adag Jehovah ni nge rin’ e girdi’ ko fare Bible?

² Thin rok Jehovah e bay u lan e Bible ma ir e ke ayuweg e Bible ni bokum miriay e duw ni be togopuluw e pi toogor rok ni yad e pi yurba’ i teliw nge pi am. M’agan’ Got ngay ni nge “urngin e girdi’ e ngar thapgad ngak ma ngar nanged e tin nib riyul’,” ere I tay ni nge yog e Thin Rok ngak e girdi’ nu fayleng. (1 Timothy 2:4) Gonapan 80 per cent ko urngin e girdi’ nu fayleng e rayog ni ngan non ngorad u fithik’ 100 miti thin. Kan yoloy ga’ngin e Bible ko 370 miti thin, ma yu yang e Bible e kan yoloy ko 1,860 miti thin. Ba adag Jehovah ni nge bieg e girdi’ rok e Thin Rok. Ma flaabnag e pi tapigpig rok ni yad ma tayan’rad ko Thin Rok, arrogon, yad ma bieg ni gubin e rran.​—Psalm 1:1, 2.

Thingari Bieg E Piin Ni Piilal E Bible

3, 4. Mang e tay Jehovah chilen ngak e pi pilung nu Israel, ma mang fan e re motochiyel nem ni ku thingari fol e piin ni piilal ni Kristiano ngay e ngiyal’ ney?

³ I weliy Jehovah morngaagen e ngiyal’ ni ra moy rok e nam Israel reb e pilung ni ba girdi’ me gaar: “Ma nap’an nra par ko chiya ko pilung u gil’ilungun, ma thingari yoloy bangi babyor ni be fil e re motochiyel ney ni bay ko pi prist ni yad piyu Levi. Ma thingari par e re babyor nem rok ma thingari bieg ni gubin e rran u n’umngin nap’an e yafas rok, ni fan e nge par ni bay madgun Jehovah ni Got rok u wan’, ma nge chaariy urngin e thin ko re motochiyel ney ma nge fol riy; ya nge dabi tolangan’ u fithik’ pi walagen ma nge dabi sor nga bang ko ba’ ni mat’aw ara ba’ ni gilay’.”​—Deuteronomy 17:18-20.

⁴ Mu tay fanam iyan riy ko mang fan ni tay Jehovah chilen ngak e pi pilung ni bay yib ni ngar bieged e babyor ko motochiyel rok ni gubin e rran: (1) “ni fan e nge par ni bay madgun Jehovah ni Got rok u wan’, ma nge chaariy urngin e thin ko re motochiyel ney ma nge fol riy”; (2) “ya nge dabi tolangan’ u fithik’ pi walagen”; (3) “ma nge dabi sor nga bang ko ba’ ni mat’aw ara ba’ ni gilay’.” Piin ni piilal ni Kristiano ko ngiyal’ ney e thingar ra pared ni bay madgun Jehovah u wan’rad, ma ngar folgad ko pi motochiyel rok ma nge dabi tolangan’rad, ma dab ra sorgad nib orel ko pi motochiyel rok Jehovah, fa? Thingar ra bieged e Bible ni gubin e rran ni bod rogon ni thingari bieg e pi pilung nu Israel e motochiyel kakrom.

5. Mang e i yol e Governing Body ngak girdien e Branch Committee u morngaagen e fol Bible, ma mang fan ni nge fol urngin e piin ni piilal ni Kristiano ko re fonow nem?

⁵ Ri boor e maruwel rok e piin ni piilal ni Kristiano e ngiyal’ ney, ere mo’maw’ rorad ni ngar bieged e Bible. Ri boor e maruwel rok girdien e Gov­ern­ing Body nge girdien e Branch Committee u fayleng iyan. Machane i yol e Governing Body ngak girdien urngin e Branch Committee ni ngar bieged e Bible ni gubin e rran ma ngar tedan’rad ko fol babyor. I yog e Governing Body ni re fol babyor ney e ra gelnag e t’ufeg rodad ngak Jehovah nge thin rok nib riyul’, ma ra “ayuwegdad ni nge gel e michan’ rodad, nge falfalan’ rodad, nge gum’an’ rodad nge mada’ ko tomur.” Kub t’uf rok e piin ni piilal ko urngin e ulung rok e Pi Mich Rok Jehovah ni ngar bieged e Bible ni gubin e rran. Fol Bible ni gubin e rran e ra ayuwegrad ni ngar “ngongolgad u fithik’ e gonop.” (Joshua 1:7, 8) Piin ni piilal e ra bieg e Bible ya “baga’ fan ya ma fil e tin nib riyul’ e thin ngodad, ma be yal’uweg e tin ni be oloboch e girdi’’ riy, ma be fulweg e girdi’ ko ngongol ni ngar pired riy ni ir e mmat’aw u mit Got.”​—2 Timothy 3:16.

Ban’en Nib T’uf Rok E Piin Nib Fel’ Yangaren Nge Piin Kar Ilalgad

6. Mang fan ni i bieg Joshua urngin e thin ko motochiyel rok Jehovah nge rung’ag urngin e pi ganong nu Israel nge pi wasol ni ma par ko binaw rorad?

⁶ Kakrom e de yoor yu ken e Bible ni nge bieg be’ nge be’, ere i muulung e girdi’ min bieg e Bible ngorad. Tomren ni pi’ Jehovah gelngin Joshua ke gel ko mahl ngak e binaw nu Ai, i ulunguy Joshua e pi ganong nu Israel u p’eowchen e burey nu Ebal nge burey nu Gerizim. Me gaar e Bible: “Me bieg Joshua urngin e thin ko motochiyel ni fapi flaab nge pi gechig ni bay riy ni urngin bugithin ni bay ko bayoren e motochiyel. Dariy bugithin ni i yoloy Moses ni de bieg Joshua u p’eowchen e ulung nu Israel, ni yad e piin ni ppin nge pi bitir nge pi wasol ni ma par u fithik’rad.” (Joshua 8:34, 35) Piin nib fel’ yangaren nge piin ni pilibthir, nge girdien e binaw nge pi wasol, yad gubin e thingari mit nga gumercha’rad nge lanin’rad e pi ngongol ni ra flaabnag Jehovah nge pi ngongol ni ra yibnag e gechig rok. Aram rogon e ayuw nra yib ngodad ni faan gad ra bieg e Bible ni gubin ngiyal’.

7, 8. (a) Mini’ e ngiyal’ ney ni bod rogon e “pi wasol” nem, ma mang fan nthingar ra bieged e Bible ni gubin e rran? (b) Uw rogon nrayog ni nge fol e “piin ni bitir” wok rok Jesus?

⁷ Ngiyal’ ney e bay bokum million e Pi Mich Rok Jehovah ni yad bod e “pi wasol.” Immoy ba ngiyal’ ni ur ngongolgad nrogon e ngongol ko re fayleng ney, machane kar thilyeged e yafas rorad. (Ephesus 4:22-24; Kolose 3:7, 8) Thingar ni puguran ngorad e pi n’en nib fel’ nge pi n’en nib kireb u wan’ Jehovah. (Amos 5:14, 15) Fol Bible ni gubin e rran e ra puguran e re n’ey ngorad.​—Hebrews 4:12; James 1:25.

⁸ Boor e “piin ni bitir” u fithik’ e girdi’ rok Jehovah ma gallabthir rorad e ur filed e pi motochiyel rok Jehovah ngorad, machane ba t’uf rok e pi bitir ney ni ngar micheged ngorad nib mat’aw e tin nib m’agan’ Got ngay. (Roma 12:1, 2) Uw rogon ni ngar rin’ed? Ka nog ngak e pi prist nge piin ni piilal nu Israel kakrom ni gaar: “Thingar mu bieged e re motochiyel ney u p’eowchen piyu Israel ngar rung’aged. Ngam ulunguyed e girdi’ ni piin ni pumoon nge piin ni ppin nge piin ni bitir nge pi wasol ni ma par u lan e pi garog romed, ni fan ni ngar motoyilgad ma ngar filed ya thingari par ni bay madgun Jehovah ni Got romed u wan’rad ma ngar folgad ko urngin e thin ko re motochiyel ney ma thingar ra filed rogon ni nge par ni bay madgun Jehovah ni Got romed u wan’rad.” (Deuteronomy 31:11-13) I par Jesus u tan e re Motochiyel nem, ere nap’an ni ke gaman e 12 e duw rok ma ke m’ug ni ri ba adag ni nge nang fan e pi motochiyel rok e Chitamangin. (Luke 2:41-49) Boch nga tomren ma I motoyil ma i bieg e Bible u lan tafen e muulung rok piyu Israel. (Luke 4:16; Acts 15:21) Rayog rok e piin nib fel’ yangaren e ngiyal’ ney ni ngar folgad wok rok Jesus ma ngar bieged e Thin Rok Got u gubin e rran ma ngar uned ko pi muulung ni yad ma bieg ma yad ma fil e Bible riy.

Poy Bible​−Ban’en Ni Baga’ Fan

9. (a) Mang fan nthingar da mel’eged e pi n’en ni gad ra bieg? (b) Mang e i yog e ani tababnag e re ke babyor ney u morngaagen e pi babyor ni ma ayuwegey ni ngan nang fan e Bible?

⁹ I yoloy Solomon ni pilung ni gaar: “Mu ayuwgad: Dabi mus urngin e babyor ni yira fl’eg, ma rib gel e magar rok e ani ra tayan’ ko pi babyor ney.” (Ecclesiastes 12:12) Ku rayog ni nga nog ni gathi ke mus nra magar be’ ko fol babyor ni yima fl’eg e ngiyal’ ney ya rayog ni nge kirebnag lanin’uy. Ere thingari mel’eg be’ e babyor nra fil. Gathi ke mus ni pi babyor ni ma weliy fan e Bible ni gad ra bieg ya thingar da bieged e Bible. Ani ke tababnag i yoloy e re babyor ney e i yog ni gaar: “Dab mu pag talin ni Bible e aram e Motochiyel rodad ma yugu aram rogon ni Got e ke pi’ e pi babyor ney ni ma weliy fan e Bible machane pi babyor ney e aram e ayuw ma dabi par u lon e Bible.”a Ere thingar da bieged e Bible ma ku gad ra bieg e pi babyor ni ma weliy fan e Bible.

10. Uw rogon ni ke tamilangnag “fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop” fene ga’ fan e fol Bible?

¹⁰ Manang fare “tapigpig nib yul’yul’ mab gonop” nib t’uf rodad ni ngada bieged e Bible, ere kar ted ni ngan bieg e Bible u lan fare Theocratic Ministry School u lan urngin e ulung. (Matthew 24:45) U lan fare Theocratic Ministry School e yira bieg ga’ngin e Bible u lan medlip e duw. Ra fel’ rogon urngin e girdi’ u rogon ni yarmiy e fol Bible u lan fare Theocratic Ministry School ma baga’ ni ra fel’ rogon e piin ndawora bieged ga’ngin yang e Bible. Piin nra un ko Watchtower Bible School of Gilead ni aram e skul ko missionary nge fare Ministerial Training School nge fare skul rok e piin nra un ko maruwel u Bethel e thingar ra bieged ga’ngin e Bible u lan reb e duw. Yugu demutrug rogon ni ga ra bieg e Bible ni be’ nge be’ ara girdien reb e tabinaw u taabang ma thingar ni tay ni ri baga’ fan e fol Bible.

Mang E Be M’ug Ko Poy Babyor Ni Ga Ma Tay?

11. Uw rogon ni gad ra kay e thin rok Jehovah ni gubin e rran, ma mang fan ni gad ra rin’?

¹¹ Faanra bay e magawon rom ni ngam bieg e Bible u gubin e rran−amu fithem: “Mang wenegan e mayal TV ni gu ma tay ara yugu boch e babyor ni gu ma bieg ko Thin Rok Jehovah ni gu ma bieg?” Dab mu pag talin e n’en ni yog Moses ni ku aram e n’en ni yog Jesus​−ni “girdi’ e dabiyog ni yigoo flowa e ra i kay mi i par nib fos, machane urngin bug e thin ni be yog Got e ir e ra i tay e girdi’ nib fos ndabi yim’.” (Matthew 4:4; Deuteronomy 8:3) Bod rogon ni thingar da ked e ggan ni gubin e rran ko yafas rodad ni fan e nguuda pared ni gad ba fas, ere ku thingar da filed e thin rok Jehovah ni fan e nge par e michan’ rodad nib fas. Ma rayog ni ngada nanged laniyan’ Got ni gubin e rran ni faan gad ra bieg e Bible.

12, 13. (a) Uw rogon e fanathin rok apostal Peter ni be dag rogon ni nge yib lamen e Thin Rok Got ngodad? (b) Uw rogon e fanathin ni weliy Paul u morngaagen e milik nib thil ko fanathin rok Peter?

¹² Faan gad manang ni Bible e “gathi thin rok e girdi’ ya gad ma lemnag ni thin rok Got, ni er e bin ni ir ya ri ir e thin rok” ma aram e gad ra ar’arnag e thin riy ni bod rogon ni ma ar’arnag e bitir e tathuth. (1 Thessalonika 2:13) Aram e n’en ni yog apostal Peter ni gaar: “Mpired ni gimed bod e bitir ni ka fin nni gargeleg, ni gubin ngiyal’ ma be yib lamen e milik ngomed, ni milik nib machalbog ni fan nga lanin’med, ya ra um unumed mi gimed ilal ngam thapgad ngak Got. Ni bod ni be yog e babyor nib thothup ni be gaar, “Kam limlimiyed fene gol Somol.” (1 Peter 2:2, 3) Faanra kada “limlimiyed fene gol Somol” ara kada thamiyed ko yafas rodad ni ke gol Got ngodad, ma aram e gad ra adag ni ngada bieged e Bible.

¹³ Ba thil e fanathin ni weliy Peter u morngaagen e milik ko n’en ni yog apostal Paul morngaagen e milik. Milik e ma ayuweg e bitir ni fin gargeleg. Fanathin rok Peter e be dag ni bay ko thin rok Got urngin ban’en nib t’uf rodad ni ngada “ilalgad ngada thapgad ngak Got.” Machane ba thil e thin rok Paul ya i weliy ni piin ke ilal ni yad ma unum e milik e gathi rib fel’ e abich ni yad ma tay. Nap’an ni yol Paul ngak e pi Kristiano ni yad piyu Hebrew i gaar: “Ke n’uw nap’an ni kam rung’aged e thin rok Got nrayog ni ngam manged boch e tamachib−machane dabi siy ni ngki machibnag be’ ngomed e tin som’on e thin ni yima fil ko thin ni yib rok Got. Susun e ngam ked e ggan nib el, machane dabi siy ni milik e ngam unumed. Cha’ ndabi siy ni nge unum e milik e be’ ni kab bitir ndawori nang e tin nib mat’aw nge tin nib tagan ban’en. Ma ggan nib el e piilal e ngar ked, ya kar filed rogon ni ngar nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb.” (Hebrews 5:12-14) Gad ra tayan’dad ko fol Bible ma ra ayuwegdad ni ngada pared ni gad ba gonop ma ra yibnag lamen e tirok Got ban’en ngodad.

Rogon Ni Ngan Bieg E Bible

14, 15. (a) Mang taw’ath ni ke pi’ e ani yoloy e Bible ngodad? (b) Mang boch angin e gonop ni yib rok Got? (Mu weliy boch felngin e gonop ni yib rok Got.)

¹⁴ U m’on ni ngan tabab ko fol Bible ma gathi ngan bieg ya ngan meybil ma aram e ra yib angin nth’abi fel’. Meybil e reb e taw’ath nrib fel’. Ya gowa ga be ning e ayuw rok e ani ke yoloy e babyor ni nge ayuwegem ni ngam nang fan e n’en ni ga ra bieg ko babyor rok. Rib gel e re ayuw nem! Aram e taw’ath ni ke pi’ Jehovah ngom ni ir e ke yoloy e Bible. Be’ ni girdien e governing body ko bin somm’on e chibog e i yol ngak e pi walagen ni gaar: “Machane faanra dariy e gonop rok bigimed, ma nge wenignag ngak Got, ye ir e ra pi’ ngak; yi Got e ba gol ngak urngin e girdi’. Machane thingari pagan’med ngak Got ko ngiyal’ ni gimed ra wenignag ban’en ngak, ma dabi maruwaran’med rok.” (James 1:5, 6) Fare Governing Body e ngiyal’ ney e gubin ngiyal’ ni ma pi’ e athamgil nga lanin’dad ni ngada bieged e Bible u fithik’ e meybil.

¹⁵ Fan fare bugithin ni gonop e ngan maruweliy e n’en ni ke tamilang u wan’uy. Ere u m’on ni ga ra pithig e Bible rom ma ga ning e ayuw rok Jehovah ni nge ayuwegem ni nge tamilang u wan’um e pi n’en nrayog ni ngam maruweliy ko yafas rom. Mu puthuy e pi n’en nib biech ni kam fil ko tin ni ga manang. Mu puthuy ko “fapi thin nib riyul’ ni kan fil ngom.” (2 Timothy 1:13) Mu fl’eg i lemnag e ngongol rok e pi tapigpig rok Jehovah kakrom ma ga fithem ko mang e ga ra rin’ ni faan manga buch e pi n’en nem ngom.​—Genesis 39:7-9; Daniel 3:3-6, 16-18; Acts 4:18-20.

16. Mang boch ban’en nrayog ni ngada rin’ed ya nge yib angin e fol Bible ni gad ma tay?

¹⁶ Gathi ke mus ni ngam bieg e Bible ya nge yoor yang ni ngam bieg. Amu fl’eg i bieg ma ga sagaal riy. Mu gonopiy e n’en ni ga be bieg. Faan manga dam nang fan e n’en ni ga be bieg ma ga bieg e cross reference ni faanra bay e cross reference ko Bible rom. Ma faanra dawori tamilang u wan’um ngam yoloy nga babyor ma ga fith morngaagen. Ma nap’an ni ga ra pirieg bang ni kam bieg ni ga ba adag ma ga tay e pow ko Bible rom ara ngam yoloy nga babyor. Ma rayog ni ngam yoloy boch e thin ni ma weliy fan bang ko Bible ara yug guruy ko Bible ni be sor fan ko gini kam bieg riy. Faan ga ra pirieg bang ko Bible nrayog ni ngam fanay ko ngiyal’ ni ga be machib u mit e tabinaw, ngam tay fanam iyan riy ko mang kenggin e thin ko re guruy nem ngam guy e re bugithin nem ko index u tungun e Bible rom.b

Ngam Falfalan’ Ko Fol Bible

17. Mang fan ni thingar da falfalan’gad ko fol Bible?

¹⁷ I weliy e ani yoloy e Psalm u morngaagen be’ ni “ra beeg e motochiyel rok Somol ma ma yib e felfelan’ riy ngak, ma ku aram rogon ni ra beeg ni rran nge nep’ ni bochan e nge nang fan.” (Psalm 1:2) Fol Bible ni gad ra tay ni gubin e rran e thingari aw ni gathi maruwel ya ngada falfalan’gad riy. Reb e kanawo’ ni ngada falfalan’gad ko fol Bible e aram e ngada nanged fene t’uf e pi n’en ni gad be fil. I yol Solomon ni Pilung ni gaar: “Ba felan’ e en ni ke yog e gonop ngak . . . Gonop e ra tiyem ni gab felfelan’ ko biney e tamilang, mi i pow’iyem riy ndariy ban’en nra buch rom. Piin nra ur pired ni yad ba gonop e yad ba felfelan’, ya gonop e ra pi’ e yafos ngorad, ni bod rogon ba ke gek’iy ni yugu be k’uf.” (Proverbs 3:13, 17, 18) Thingar ni maruwel ya nge yog e gonop machane baga’ angin ya kanawoen e gonop e aram e falfalan’ nge gapas nge bin tomur riy e yafas.

18. Mang e kub t’uf ni ngan rin’ nib muun ko fol Bible, ma mang e gad ra fil ko bin migid e thin?

¹⁸ Arrogon, baga’ angin e fol Bible ma baga’ e falfalan’ riy. Machane ba gaman ni ke mus ni ngan bieg e Bible? Ya girdien e pi yurba’ i teliw nu Kristendom e kar bieged e Bible ni bokum miriay e duw, “ni yad be guy rogon ni ngar filed murung’agen ban’en, machane ri dabiyog ni ngar nanged e tin riyul’ e thin biid.” (2 Timothy 3:7) Faanra nge yib angin e fol Bible ma thingar mu bieg ni fan ni ngam maruweliy ko yafas rom ara ngam fanay u nap’an ni ga be machib ma ga be fil e Bible ngak yugu boch e girdi’. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Ba gel e maruwel riy ma thingar ni fol babyor u kanawoen nib fel’, machane bay e falfalan’ riy maku baga’ angin. Aram e n’en ni gad ra fil ko bin migid e guruy.

[Footnotes]

Deer Ni Fan Ko Skeng

• Mang e kan nog ngak e pi pilung nu Israel ni thingar ra rin’ed ni ku bay fan ngak e piin ni piilal e ngiyal’ ney, ma mang fan?

• Mini’ e ngiyal’ ney ni bod rogon e “pi wasol” nge “piin ni bitir,” ma mang fan nthingar ra bieged e Bible ni gubin e rran?

• Mang boch e kanawo’ ni ke pi’ fare “tapigpig nib yul’yul’ mab gonop” e ayuw ngodad ni ngada bieged e Bible ni gubin ngiyal’?

• Uw rogon nrayog ni nge yib angin e fol Bible ni gad ma tay ma gad falfalan’ riy?

[Picture on page 18]

Ma bieg Jesus e thin ko Bible nga lang u lan tafen e muulung