Ra Piriegem E Flaab Rok Jehovah, Fa?

“Urngin e pi flaab ney e ra yib ngomed me piriegmed, ni bochan e kuum motoyilgad ko thin rok Jehovah ni Got romed.”​—DEUTERONOMY 28:2.

1. Mang e ra turguy ko rayog e flaab ngak piyu Israel fa rayog e gafgow ngorad?

KE CHUGUR nga tomren e milekag ni tay piyu Israel u daken e ted, mar tawgad nga Tagapas nu Moab. Kar chugurgad ko fare Binaw ni kan Micheg ngorad. Me yoloy Moses fare babyor ni Deuteronomy, ma bay riy morngaagen e flaab nge gafgow ara gechig. Faanra motoyil piyu Israel “ko thin rok Jehovah” ara ngar folgad rok, ma aram e ra piriegrad e flaab. Ri yad ba t’uf rok Jehovah ni yad “pi fak” ma ri ba adag ni nge dag gelngin ni fan ngorad. Machane faanra dubrad ni ngar folgad rok, ma aram e ra piriegrad e gafgow.—Deuteronomy 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.

2. Mang fan fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “nguun motoyil” nge “ngan pirieg” ni bay ko Deuteronomy 28:2?

² Fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “kuum motoyilgad” u Deuteronomy 28:2 e be yip’ fan ban’en ni ka yibe rin’. Gathi ke mus ni nge motoyil e girdi’ rok Jehovah yu ngiyal’; ya thingar ra folgad ni ka yima rin’. Faan yira rin’ ma ra “piriegrad” e flaab ni yib rok Got. Fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “pirieg” e bugithin ni yima fanay ko piin ni makol gamanman ma be yip’ fan ban’en ni yima “lol’og me taw ngay.”

3. Uw rogon nrayog ni ngada boded Joshua, ma mang fan ni baga’ fan ni ngada folwokgad rok?

³ Joshua ni ga’ rok piyu Israel e ma motoyil rok Jehovah ma aram fan ni ke flaab. I gaar Joshua: “Ere mu duguliyed e daba’ e re kan ni ir e nguum pigpiggad ngak . . . Machane gag nge girdi’ ko birog e tabinaw e ngu ug pigpiggad ngak Jehovah. Me fulweg e girdi’ ni lungurad, Dariy e n’en nra rin’ ma gamad lemnag ni nggu paged Somol nguu pigpiggad ngak yugu boch e kan!”” (Joshua 24:15, 16) Bochan nib fel’ laniyan’ Joshua, ir bagayad fapi girdi’ ko birok e yangar ni ke un nga lan fare Binaw ni ke Micheg Got ngorad. Chiney e gad be par ko mban reb e binaw ni kab fel’ boch ko fare Binaw ni Kan Micheg​−ya ir e fayleng nib paradis ni kab fel’ boch e flaab riy ko flaab ni un Joshua ngay ma re flaab ney e fan ko urngin e girdi’ ni kar fel’gad u wan’ Got. Ra piriegem e pi flaab ney, fa? Ra piriegem ni faan ga ra motoyil ku Jehovah. Ngada filed e chep rok yu Israel kakrom nge chep rok boch e girdi’ ni fan e nge mudugil lanin’um ni nguum motoyil ku Jehovah.​—Roma 15:4.

Flaab fa Gafgow?

4. Mang e i yibilay Solomon ni ke pi’ Got ngak, ma uw rogon e re flaab nem u wan’dad?

⁴ Nap’an e gagiyeg rok Solomon ni pilung, ke gel boch e flaab rok piyu Israel ni yib rok Jehovah. Kar pared u fithik’ e pagan’ ma kar falfalan’gad ya ke yoor e tin nib fel’. (1 Kings 4:25) Ba gilbuguwan Solomon ya ir be’ nib madangdang ni yugu aram rogon ni de ning rok Got e fel’ rogon. Danga’, ya nap’an ni kab fel’ yangaren Solomon me ning rok Got ni nge pi’ ngak ba gumerchaey nib tamafol​−me pi’ Got ngak e n’en ni ke ning miki pi’ e llowan’ nge tamilangan’ ngak. Ere ke yog rok Solomon ni nge pufthinnag e girdi’ nrogon miki nang e tin nib fel’ ko tin nib kireb. Yugu aram rogon ni ki pi’ Got ngak Solomon e fel’ rogon nge gilbuguwan, nap’an ni kab pagal Solomon me tay fan e tirok Got ban’en ni kab fel’ boch ko salpiy. (1 Kings 3:9-13) Yugu demutrug ko boor e chugum rodad fa danga’, ri gad be pining e magar riy ni ke flaabnagdad Jehovah ma gad ba flaab ko tirok ban’en!

5. Mang e buch rok yu Israel nge yu Judah ni bochan e dar motoyilgad ngak Jehovah?

⁵ De tay piyu Israel fan e flaab ni yib rok Jehovah. Bochan ni dakur motoyilgad ku Jehovah, ke piriegrad fapi gafgow ni kanog nra yib ngorad. Ke gel e pi toogor rorad ko mahl min kalbusnag piyu Israel nge piyu Judah u boch e nam. (Deuteronomy 28:36; 2 Kings 17:22, 23; 2 Chronicles 36:17-20) Ke llowan’ e girdi’ rok Got ni bochan e gafgow ni yib ngorad kar nanged ni ke mus ni piin ni ma motoyil ku Jehovah e ra piriegrad e flaab, fa? Rayog rok piyu Jew ni kar sulod ko binaw rorad ko duw ni 537 B.C.E. ni ngar daged ni ke “llowan’ gumercha’rad ma nguur motoyilgad ku Got.​—Psalm 90:12.

6. (a) Mang fan ni l’og Jehovah Haggai nge Zechariah ni ngar machibnagew e girdi’ rok? (b) Mang kenggin e riyul’ ni ke m’ug ko thin rok Got u daken Haggai?

⁶ Ke toy piyu Jew ni kar sulod ko binaw rorad reb e altar mar tababgad ni ngar toyed e tempel u Jerusalem. Machane nap’an ni yib e togopuluw ngorad, dakur pasiggad mar talgad i toy fare tempel. (Ezra 3:1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Kar m’oneged e tirorad ban’en. Ere ke log Got e profet rok ni Haggai nge Zechariah ni ngar ayuwegew e girdi’ ni ngkur pasiggad ni fan ko liyor ngak Got biyay. I non Jehovah u daken Haggai ni gaar: “Ke taw ko ngiyal’ ni ngam pared u lan e naun romed, ni ngiyal’ ney ni be par fare naun ni ngan meybil riy ni dariy rogon? . . . Mu ted fanmed iyan riy u rarogomed. Kam yunged e awoch ni boor, machane de gaman e tagabay riy. Gimed be abich machane dam fasgad riy. . . . Ma ani be maruwel rok be’ e be maruwel ni fan ko ba tuwtuw nib kurkur.” (Haggai 1:4-6) Ani ra pag e tirok Got ban’en ya nge lek e chugum e dabi pirieg e flaab rok Jehovah.​—Luke 12:15-21.

7. Mang fan e thin rok Jehovah ngak piyu Jew ni gaar: “Mu ted fanmed iyan riy u rarogomed”?

⁷ Bochan ni ke l’agan’ piyu Jew ko tirorad e maruwel ko yu rran, mar paged talin ni flaab nra yib rok Got ni aram e n’uw nra aw ko woldug nge galwog e ra piriegrad ni ke mus ni faan yad ra athamgil u kanawoen e fol rok Got ni yugu aram rogon ni ke yib e togopuluw ngorad. (Haggai 1:9-11) Ere rib puluw fare thin ni gaar: “Mu ted fanmed iyan riy u rarogomed”! (Haggai 1:7) Gonapan ni be yog Jehovah ngorad ni gaar: “Mu lemgad! Mu gonopiyed ni bay rogon e maruwel romed u milay’ nib m’ay fan nge naun rog ni ngan meybil riy ni dawori m’ay i toy.” Fare thin ni yog Jehovah u daken e gali profet rok e taw nga gumerchaen e girdi’ mar sulod ko maruwel ko tempel mar m’aynaged ko duw ni 515 B.C.E.

8. Mang e i yog Jehovah ngak yu Jew u nap’an Malachi, ma mang fan?

⁸ Boch nga tomren u nap’an Malachi ni profet ki maruwaran’ piyu Israel mar pied e maligach ni de fel’ ngak Got. (Malachi 1:6-8) Ere i yog Jehovah ngorad ni ngar feked iyib ba guruy u fithik’ ragag guruy ko woldug rorad nga lan e naun rok mar skengnaged ko ra bing mban tharmiy me puog e flaab nga dakenrad nge pag e fol riy. (Malachi 3:10) Rib balyang piyu Jew ya yad be maruweliy fapi n’en ni ra pi’ Jehovah ngorad ni ri boor ni faan manga yad ra motoyil ko thin rok!​—2 Chronicles 31:10.

9. Mini’ dalip i girdi’ u lan e Bible ni gad ra fil morngaagen?

⁹ Gathi ke mus ni chep nu Israel ni bay u Bible ya ku bay riy morngaagen boch e girdi’ ni ke yib e flaab ara gafgow ngorad ni be yan u rogon ni ur motoyilgad ku Jehovah. Ngada filed morngaagen dalip i yad−Boaz, Nabal, nge Hannah. Ere ba fel’ ni ngam bieg e babyor ni Ruth nge 1 Samuel 1:1-2:21 nge 1 Samuel 25:2-42.

I Motoyil Boaz ku Got

10. Mang e taareb rogon ko Boaz nge Nabal?

¹⁰ Yugu aram rogon ni de par Boaz nge Nabal u taab ngiyal’, boor ban’en ni taareb rogorow riy. Yow l’agruw ni ur parew u Judah. Boor e salpiy nge binaw rorow, ma rayog rorow ni ngar daged e runguy ngak be’ ni ba gafgow. Ke mus e pi n’en ni taareb rogorow riy ya yow ba thil.

11. Uw rogon ni dag Boaz ni ki i motoyil ku Jehovah?

¹¹ I par Boaz ko ngiyal’ ni fapi judge e yad be gagiyegnag e nam nu Israel. I tay Boaz fan yugu boch e girdi’, ma piin ni ma maruwel rok e yad ma tay fan. (Ruth 2:4) I fol Boaz ko Motochiyel, me tay ni nge aw boch e woldug u milay’ rok ya nge kunuy e piin nib m’ar nge piin nib gafgow. (Leviticus 19:9, 10) Mang e rin’ Boaz u nap’an ni i rung’ag salpen Ruth nge Naomi, mi guy Ruth ni ri be tayan’ ni be ayuweg chitiningin e pumoon rok ni ke pilibthir? I tay fan Ruth, me yog ngak girdien e maruwel ni nge pag Ruth nge kunuy e woldug ni ke aw u milay’ rok Boaz. Thin rok nge ngongol rok Boaz e ke dag ni ma tay fan e tirok Got ban’en maku ma motoyil ku Jehovah. Aram fan ni ke yog e flaab ngak rok Got.​—Leviticus 19:18; Ruth 2:5-16.

12, 13. (a) Uw rogon ni dag Boaz ni ri ma tay fan e motochiyel rok Jehovah u morngaagen leengin be’ ni ke yim’? (b) Mang flaab ni ke pirieg Boaz?

¹² Bin baga’ e mich riy ni ma motoyil Boaz ku Jehovah e ke fol ko motochiyel rok Got u rogon ni ngan chuw’iy e binaw. I rin’ Boaz urngin e tin nrayog rok ya nge dabi m’ay fan e binaw rok e girdi’ rok​−ni Elimelech ni pumoon rok Naomi ni ke yim’−​ma nge par e binaw ko tabinaw rok Elimelech. Bay e motochiyel ni nge “figirngiy reb e moon leengin walagen ni ke yim’” ma fak e re ppin nem e nge tafanay e binaw rok e pumoon rok ni ke yim’. (Deuteronomy 25:5-10; Leviticus 25:47-49) Ke yan Ruth nga lon Naomi, ya kari pilibthir Naomi ma dabiyog ni nge diyen. Dubun be’ ni girdi’ rok Elimelech ni nge ayuweg Naomi, ma ir e kab chugur boch ngak Elimelech, ere ke figirngiy Boaz Ruth. Fakrow ni Obed e ke mang fak Naomi me mang owchen Elimelech.​—Ruth 2:19, 20; 4:1, 6, 9, 13-16.

¹³ Ke pirieg e flaab Boaz ni bochan e ke pag fan me fol ko motochiyel rok Got. Ke mang Boaz nge Ruth e ga’ rok Jesus Kristus u daken fakrow ni Obed. (Ruth 2:12; 4:13, 21, 22; Matthew 1:1, 5, 6) Gad ma fil ko ngongol rok Boaz ni i rin’ u fithik’ e t’ufeg ni ra pirieg e flaab e piin ni yad ma t’ufeg yugu boch e girdi’ ni yad be fol ko motochiyel rok Got.

De Motoyil Nabal

14. Miti mang girdi’ Nabal?

¹⁴ Ba thil Nabal ngak Boaz ya de motoyil ngak Jehovah. I togopuluw ko motochiyel rok Got ni gaar: “Thingar mu t’ufeg yugu boch e girdi’ ni bod rogon ni ga ma t’ufegem.” (Leviticus 19:18) De sor laniyan’ Nabal ko tirok Got ban’en; machane “ir be’ nib kireb e ngongol rok mab gel e thin rok.” Mus ko piin ni ma maruwel rok e yad ma lemnag ni ir be’ ni “dariy rogon.” Rib puluw e ngochol rok ya fan e ngochol rok e “balyang” ara “der llowan’.” (1 Samuel 25:3, 17, 25) Ere mang i rin’ Nabal u nap’an ni rayog rok ni nge gol ngak be’ ni ke gafgow​−ni ir David ni faanem ni ke duguliy Jehovah ni nge pilung?​—1 Samuel 16:13.

15. Uw rogon e ngongol rok Nabal ngak David, ma uw rogon nib thil e ngongol rok Abigail ko ngongol rok e pumoon rok?

¹⁵ Nap’an ni i par David nge pi salthaw rok ko gini bay e pi saf rok Nabal riy, de yib e moro’ro’ ko gin’em ni bochan David nge pi salthaw rok, ma de ning David puluwon e ayuw ni ke pi’. I yog reb e tachugol saf rok Nabal ni gaar: “Kar manged ba yoror ni ke longobiymad ni nep’ nge rran.” Machane nap’an ni yan boch e girdi’ rok David ngak Nabal ni ngar ninged boch e ggan, “I tolul Nabal ngorad me puwan’ ngorad” ma dariy ban’en ni pi’ ngorad. (1 Samuel 25:2-16) Abigail ni ppin rok Nabal e ke yan i pi’ boch e ggan ngak David. Chimirigin, ya kari damumuw David ma be n’en ni nge thang Nabal nge girdi’ rok. Ere ayuw ni ke pi’ Abigail e ke ayuweg e yafas rok boor e girdi’ miki ayuweg David ni nge dabi aw rachaen e girdi’ u pa’. Machane ke pag rogon e dogol nge damumuw rok Nabal. Ere ragag e rran nga tomren me “li’ Jehovah Nabal, me yim’.”​—1 Samuel 25:18-38.

16. Uw rogon nrayog ni ngada folwokgad rok Boaz, ma uw rogon ni dab da boded Nabal?

¹⁶ Rib ga’ e thil u thilin Boaz nge Nabal! Dab da folwokgad rok Nabal ni ir be’ ni ke mus ni ir e ke lemnag ir, machane ngada folwokgad rok Boaz ni ir be’ nib gol. (Hebrews 13:16) Rayog ni ngada rin’ed ni gad be fol ko thin rok apostal Paul ni gaar: “Ere urngin ngiyal’ nra puf rogodad ma ngad ngongliyed e ngongol nib fel’ ngak urngin e girdi’, machane nge ga’ fadad ngak e piin ni kada manged girdien e tabinaw rok Got u fithik’ e mich u wan’uy ngak Kristus.” (Galatia 6:10) Ngiyal’ ney ma “yugu boch e saf” rok Jesus ni yad e pi Kristiano ni yad be athapeg e yafas u fayleng e rayog ni ngar rin’ed e ngongol nib fel’ ngak e piin ni ke duguliyrad Jehovah, ni yad e tin ni ka bay ko fare 144,000 ni yad ra par ni manemus u tharmiy. (John 10:16; 1 Korinth 15:50-53; Revelation 14:1, 4) Ma tay Jesus ni pi ayuw ni kan pi’ ngorad e gowa kan rin’ ngak, ma ra flaabnag Jehovah e piin ni ma rin’ e pi ngongol nib fel’ nem.​—Matthew 25:34-40; 1 John 3:18.

Pi Skeng nge Pi Flaab Ni Ke Yib Ngak Hannah

17. Mang boch e skeng rok Hannah, ma uw rogon laniyan’ Hannah?

¹⁷ Ke pirieg e flaab rok Jehovah Hannah ni ir e girdi’ rok Got. I par Hannah nge pumoon rok ni Elkanah ni be’ ko ganong rok Levi ko binaw rok Ephraim u daken e burey. Bay yugu reb e ppin rok Elkanah ni Peninnah fithngan​−ma re yalen ney e bay ko Motochiyel. Dabiyog ni nge diyen Hannah, ni ban’en ni ri ma tamra’ e pi ppin nu Israel ngay, machane boor pi fak Peninnah. (1 Samuel 1:1-3; 1 Chronicles 6:16, 33, 34) De fl’eg Peninnah laniyan’ Hannah, ya i rin’ ban’en ni i kirebnag laniyan’ Hannah me yor ma dabiyog ni nge kay ban’en. Mab kireb ya ma rin’ u “gubin e duw” u nap’an ni ma yan girdien e tabinaw nga naun rok Jehovah u binaw nu Shiloh. (1 Samuel 1:4-8) Dariy e runguy rok Peninnah, ma rib gel e skeng rok Hannah! Machane de tay Hannah nib kireb Jehovah riy; ma de par u tabinaw u nap’an ni yan e pumoon rok nga Shiloh. Ere dabi siy ni ra munmun ma ra pirieg e flaab Hannah.

18. Mang kanawo’ ni dag Hannah ngodad?

¹⁸ I pi’ Hannah e kanawo’ ngak e girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ ney, ma baga’ ngak e piin ni ke kireban’rad ni bochan e thin nib kireb ni yog yugu be’. Faan ra arrogon, de fel’ ni ngam par ni goo gur u bang. (Proverbs 18:1) De tay Hannah ni nge war e michan’ rok ni bochan e pi skeng ni ke yib ngak, ma de war e adag rok ni nge yan ko gini yima fil e Thin Rok Got riy ara gini ma muulung e girdi’ rok Got riy ni ngar liyorgad ngak. Ere ki par e michan’ rok nib gel’. Ke m’ug gelngin e michan’ rok ko meybil rok ni bay ko 1 Samuel 2:1-10.a

19. Uw rogon nrayog ni ngada daged ni ri gad ma tay fan e tirok Got ban’en?

¹⁹ Gadad e pi tapigpig rok Jehovah e dariy e tabernacle rodad ni gad ma liyor ku Got riy. Machane rayog ni ngada daged ni gad ma tay fan e tirok Got ban’en, ni bod rogon ni rin’ Hannah. Rayog ni ngada ted fan e pi taw’ath rok Got u nap’an ni gad ma un ko gubin e muulung rok e pi Kristiano, ara pi assembly. Nap’an ni gad ra un ko pi muulung ney ma nge bagadad e nge pi’ e gel nga laniyan’ bagadad ni ngada liyorgad ngak Jehovah ni ir e “ke ta’dad nguuda pigpiggad ngak ndariy e tamdag rodad, ma gadad be par ni gadad ba thothup ma gadad mmat’aw u p’eowchen.”​—Luke 1:74, 75; Hebrews 10:24, 25.

20, 21. Uw rogon ni kan taw’athnag Hannah ni bochan e ma liyor ku Got?

²⁰ I guy Jehovah Hannah nge gelngin e liyor rok ngak me ere i taw’athnag. Nap’an ni yan girdien e tabinaw nga Shiloh, i meybil Hannah u fithik’ e meyor me micheg ngak Got ni gaar: “Somol ni Gubin ma Rayog Rom, mu sap ngog i gag e tapigpig rom! Mu guy e gafgow ni kug tay ngam lemnigeg! Dab mu pag talig! Faan ga ra gagiyegnag nggu diyennag ba pagal, ma gu be micheg ngom ni bay gu pi’ ngom nge mil fan ngom u n’umngin nap’an e yafas rok.” (1 Samuel 1:9-11) I rung’ag Got e meybil rok me pi’ e flaab ngak me diyennag ba pagal, me tunguy fithngan ni Samuel. Nap’an ni pag Samuel e tathuth me fek Hannah Samuel nga Shiloh nge pigpig u lan e tabernacle.​—1 Samuel 1:20, 24-28.

²¹ Rib t’uf Got rok Hannah me rin’ e n’en ni ke micheg ngak u morngaagen Samuel. Boor e flaab ni yib ngak Hannah nge Elkanah ni bochan e ke pigpig fakrow u tabernacle rok Jehovah! Boor e gallabthir ni Kristiano ni taareb rogon e falfalan’ nge flaab ni ke yib ngorad ni bochan e ma pigpig pi fakrad ni yad e pioneer, ara yad ma maruwel u Bethel ara yugu boch e kanawo’ ni yad ma tay fan Jehovah.

Nguum Motoyil Ku Jehovah!

22, 23. (a) Mang e rayog ni nge mich u wan’dad ni faan gad ra motoyil ko thin rok Jehovah? (b) Mang e gad ra fil ko bin migid e thin?

²² Mang e rayog ni nge mich u wan’dad ni faan nguuda motoyilgad ku Jehovah? Gad ra flaab ko tirok Got ban’en ni faan gad ra dag ni rib t’uf Got rodad u polo’ i yafas rodad ma gad rin’ e n’en ni kada micheged u nap’an ni kada ognaged gadad ngak. Pi flaab rok Jehovah e ra piriegdad ni mus ko ngiyal’ ni gad be athamgil u fithik’ e skeng nib gel​−ma dawori taw nga lanin’dad nga fene fel’ e flaab nra piriegdad.​—Psalm 37:4; Hebrews 6:10.

²³ Boor e flaab nra yog ngak e girdi’ rok Got ko gabul nge langleth. Bochan ni ma motoyil “ba ulung ni baga’” ku Jehovah yad ra thap nga barba’ fare “gafgow nib gel” ma yad ra falfalan’ u lan e m’ag rok Got nib biech. (Revelation 7:9-14; 2 Peter 3:13) U lan e re m’ag nem e ra pi’ Jehovah urngin ban’en ni fel’ ni ba adag urngin e girdi’ rok. (Psalm 145:16) Machane gad ra fil ko bin migid e thin ni mus ko chiney ma rayog “urngin e tin nib fel’ nge urngin e taw’ath nrib manigil ni be yib u tharmiy” ngak e piin ni ma motoyil ko thin rok Jehovah.​—James 1:17.

[Footnotes]

Ka Ga Manang?

• Mang e gad ra fil ko chep rok piyu Israel u morngaagen e flaab ni ma yib rok Got?

• Uw rogon nib thil Boaz nge Nabal?

• Uw rogon nrayog ni ngada folgad wok rok Hannah?

• Mang fan ni nguuda motoyilgad ko thin rok Jehovah?

[Picture on page 8]

I yibilay Solomon ni Pilung ni nge yog ngak ba gumerchaey ni tamafol, ma ki pi’ Jehovah e gonop ngak

[Picture on page 10]

I tay Boaz fan yugu boch e girdi’ me gol ngorad

[Picture on page 13]

I flaab Hannah ni bochan e ma pagan’ ku Jehovah