Goo Ke Yan Urngin Fa Piin ni Buguli Yoror Ngan?

“Girdi’ ko ngiyal’ ney e dariy fan e buguli yoror rorad u wan’rad.”​—Benjamin Disraeli, 19th-century English statesman.

PILLIBTHIR nu Cuba e bay reb i kanawoen ni mon’ognag rogon e par ko girdi’ rorad ni yugu ba thil rogon ni aram e: maruwel u taabang ko piin buguli yoror, ara círculos de abuelos (piin tutuw nge titaw), aram e n’en ni yad ma pining ngorad. N’en ni yog reb e report ko duw ni 1997, e gonapan taareb u fithik’ lal e pillibthir nu Cuba e ma un ko pi ulung ney, ni aram e yad ma pirieg e piin ni ba fel’ thilrad, ma yad be ayuweged yad, ma yad be pi’ e tin nib t’uf ngorad ni nga i par e yafas rorad nib fel’ rogon. “Demtrug nap’an ni piin ni togta ko tabinaw e ba t’uf rodad e ayuw ko tabinaw ni buguli yoror ni ngan yarmiy e chiyusa ni fan nga ba mit e m’ar ma fare ulung ni “circulos de abuelos e yad ma pirieg riy e piin ni ra pi’ e ayuw ni ri yad ba pasig,” aray rogon ni yoloy fare World-Health magazine.

Machane, ba gel e kireban’ riy, ya aram rogon, ma boor yang u fayleng ni piin ni buguli yoror e dakuriy e binem e runguy rorad u lan binaw. Amu lemnag, murung’agen Wolfgang Dircks, ni i par u ba naun ni boor e girdi’ ni ma par riy u len i ngal yu Europe. Boch e duw kafram, ma fare The Canberra Times e yog ni yugu aram rogon ni fa 17 i tabinaw ni ur pired Wolfgang u taa ba naun e ra nanged ni dakimoy Wolfgang, ma dariy bagayad nib ngan’ ni nge yan i chubeg e bel ko mab rok.” Nap’an ni fini yib fa eni fen fare naun, “me pirieg ba thum i yil nib par u mit e television set.” Bay e babyor ko television program u daken ay fare thum i yil ni kan pithig ni rofen ni ba’ riy e December 5, 1993. Wolfgang e ke yim’ ni ke gaman e lal e duw nap’an. Uw feni gel e kireban’ ko biney e mich ko kireb ni ke tay e fel’ u thilin e piin ni buguli yoror nge ayuw ni immoy u thilrad kafram! Aram fan ni reb e essayist e yog u lan fare The New York Times Magazine ni buguli yoror rok, e ku taareb rogon ngak boch e girdi’, “kar manged ba binaw i milekag.” Ku aray rogon ko buguli yoror rom fa?

Riyul’ ni boch e binaw u arow i yan e ka yad be falfalan’ ko fel’ u thilrad e piin ni buguli yoror rorad maku boch e binaw u arow i yan e yad be athamgiliy ni nga i par nib gel i lemnag e piin ni buguli yoror rorad. Machane, boor e girdi’ ni ma par u mach e yad ma lemnag ni goo yad rorad ma ba mom ni nge cham e piin ni buguli yoror rorad ngorad. Yad be gafgow nbochan ni de nangrad e piin yad ba buguli yoror. Ba uw rogon?

Bochan ni De Nangrad e Buguli Yoror Rorad

Riyul’, ni oren ni gadad e bay e piin ni yad ba buguli yoror ni yad ba chuchugur. Ramaen e magal ko television, fon e girdi’ ni be mithmith ni yibe guy fon ko winda, dengki ni yibe gal’ min thang, lingan e karro ni be yib nga i yan, lingan e kiy ni yibe bing ma yibe ning e mab aram urngin e pi pow ni be dag ni en ni buguli yoror e kab “fas.” Machane, lem ni yib chuchugur ma ba fel’ thiliy ni be thil ayuw e ke m’ay u nap’an ni be par e girdi’ nib chugur be’ ku be’ ma kar pired nga fon e dan nang be’ nge be’ ara dakunir tayan’uy ngak be’ nge be’ nbochan ni ke yoor pa puluwoy. Rayog ni nge lemnag e girdi’ ni de t’uf ni ngar uned ko tirok e piin ni yad ba buguli yoror ara ngar rin’ed boch ban’en ni fan ngorad.

Lan ba fayleng ni girdi’ riy e “ke mus ni yad e yad be lemnagrad,” ma piin ni buguli yoror e be yib angin e maruwel ni ra be’ ma ir e be lemnag ir. (2 Timothy 3:2) Angin e ke garer e lem ni kireban’ ya yi goo gur rom. Goo gur rom e ma m’aynag e pagan’, ni rib ga’ ni ngiyal’ ni bay e bugel nge cham ni yugu be buch ni be magawonnag e buguli yoror. N’en ni ra yib riy, e ra dariy e pagan’ ma ra chuweg e runguy ko girdi’.

Demtrug ko mang e n’en ni be buch ko buguli yoror rom, ma ba mudugil nib mich u wan’um ni buguli yoror nib fel’ e ban’en ni baga’ fan ko binaw. Boor ban’en ni ra yog i ngongliy ni faanra maruwel e girdi’ ni taa ban’en e yad be nameg. Buguli yoror nib fel’ e ku rayog ni nge mang ba taw’ath. Bin migid e article e ra dag ko uw rogon.