“Ngam Lekag Daken E Nam Ni Ga’ngin”

“Ngam lekag daken e nam ni ga’ngin.”​—GENESIS 13:17, NW.

1. Mang e ke yog Got ni nge rin’ Abraham?

GA MA felfelan’ ni ngaum milekag u arow i yan u tungun e wik, ni sana gabe yan u reb e karrow? Boch e girdi’ e ka yad baadag ni ngau ranod u rat ni yad be chamag ma rayog ni ngar guyed e binaw nib fel’ rogon. Maku boch e girdi’ e yad baadag ni nga ranod u but’ ma rayog ni nge mit ngorad yaan e binaw ma dabra gurgurgad ngar yaliyed. Milekag ni aram rogon e baga’ nib ngoch nap’an. Machane mu susunnag ko mang e ke lemnag Abraham u tomren ni ke yog Got ngak ni gaar: “Ere mu fal’eg rogom ngam lekag ni n’umngin e re nam nem nge ga’ngin, ya gur e aram e nggu pi’ ngom”!​—Genesis 13:17, NW.

2. Tomren ni ke chuw u Egypt, me yan Abraham ngan?

² Mu lemnag fare context ko pi thin nem. Ke yan Abraham nga Egypt ni yow leengin nge yugu boch e girdi’. Genesis guruy ni 13 e be yog ngodad ni kar chuwgad u Egypt ma kar feked yu ran’ i gamanman rorad nga “Negeb.” Ngemu’ me ulul Abraham ni nge “yan ni n’uf e pi tent u Negeb nge Bethel.” Nap’an ni sum reb e magawon u thilin e pi tachugol gamanman rok nge piin tachugol gamanman rok Lot ni fak walagen ma ke gagiyel nib t’uf ni ngara gayew e binaw nib thilthil ni ngaura chuguliyew e gamanman rorow riy, ma rib gol Abraham me pag Lot ni nge mel’eg e binaw nsom’mon. I mel’eg Lot fare “Binaw nu Jordan,” reb e loway nib yong’ol “ni bod fare milay’ rok Jehovah,” ma munmun me yan ni par nga Sodom. I yog Got ngak Abraham ni gaar: “Wenig ngom, gin ni ga bay riy, mag sap ngam guy e lel’uch, nge yimuch, nge ngek, nge ngal.” Baga’ ni bay u daken reb e burey nib chuchugur nga Bethel, me yog rok Abraham ni nge guy yu yang ko fare binaw. Machane, ka bay boch ban’en ni nge rin’. I pining Got ni nge “lekag daken fare nam” ni nge nang e tin ni yima rin’ riy nge pi binaw.

3. Mang fan ni mo’maw’ ni ngan lemnag e milekag ni tay Abraham?

³ Yugu demtrug feni gel e maruwel ni tay Abraham riy u m’on ni ke taw nga Hebron, ra ngan taarebnag mab mudugil ni kab tamilang u wan’ Abraham fare Binaw ni Kan Micheg ko tin gad manang. Mu lemnag e pi binaw ni ka nog ko re chep ney ni bod​—Negeb, nge Bethel, nge fare Binaw nu Jordan, nge Sodom, nge Hebron. Gur mo’maw’ ngom ni ngam lemnag ko bay u uw e pi binaw nem? Mo’maw’ ngak boor e girdi’ ya bochan ni buchuw e girdi’ rok Jehovah e ka ranod ngaram kar lekaged ni ga’ngin e pi binaw ni ka ra bieged murung’agen u lan e Bible. Yugu aram rogon, bay fan ni ngarda adaged ni ngada nanged murung’agen e pi binaw nu Bible nem nge gin ba’ riy. Mang fan?

4, 5. (a) Uw rogon ma Proverbs 18:15 e ba peth ko tamilangan’ ni murung’agen e pi binaw u Bible? (b) Mang e be dag ko Zefaniah guruy ni 2?

⁴ Thin rok Got e be yog ni gaar: “Gum’irchaen e en nib llowan’ e be chaariy e tamilangan’, ma tel e piin nib gonop e be gayiy e tamilangan’.” (Proverbs 18:15) Bay boor kenggin e machib nrayog ni nge pi’ e tamilangan’ ngak be’, machane tamilangan’ u murung’agen Jehovah Got nge rogon ni ma rin’ ban’en e ban’en ni rib ga’ fan. Ba mudugil, ni n’en ni gad ma bieg u lan e Bible e baga’ fan ni fan ko re tamilangan’ ney nib puluw. (2 Timothy 3:16) Machane, mu lemnag nib muun ngay gelngin i nang fan ban’en. Ni aram gelngin ni ngan fal’eg i yaliy ban’en, ngan nang fan rogon nib peth bang riy nga bang nge ga’ngin ni polo’. Biney e ba riyul’ ko tin riyul’ murung’agen e yungi binaw ni kan weliy u Bible. Ni bod ni, oren i gadad e manang ko bay yu Egypt u uw, machane uw feni tamilang u wan’dad e n’en ni kan weliy ni Abraham e ke chuw u Egypt me “yan nga Negeb,” ma tomur riy e ke yan nga Bethel, ma aram miki yan nga Hebron? Gur ga manang e tha’ u thilin e pi binaw nem?

⁵ Ara ga be fol ko yaram ko bieg Bible nib muun ngay Zefaniah guruy ni 2. Rayog ni ngam bieg fithingan e pi mach nem, nge girdi’ riy, nge pi binaw. Gaza, Ashkelon, Ashdod, Ekron, Sodom, nge Nineveh ma ku arrogon yu Kanaan, Moab, Ammon, nge Assyria e urngin ni go’ kan weliy u lan e re guruy nem. Uw feni fel’ rogon ni kam fal’eg i lemnag e pi binaw nem, ni girdi’ ni riyul’ e ur pared riy, ni yad e girdi’ ni yad ba muun nga rogon ni lebug e yiiy rok Got?

6. Mang fan ni boch e Kristiano e kar guyed feni ga’ fan e pi yaan e binaw?

⁶ Boor e girdi’ ni ma fil e Thin rok Got e kari fel’ rogorad ni ka ra yaliyed yaan e pi binaw u Bible nem. Ka ra rin’ed e re n’ey, ni gathi kemus nbochan ni ma yib e felfelan’ riy ngorad ni ngar yaliyed e pi yaan e pi binaw nem, machane bochan kar naabgad ni ra ngaura fanayed e pi yaan e binaw nem, ma ra yoor e tamilangan’ rorad ko Thin rok Got. Maku fapi yaan e binaw e ke ayuwegrad ni nge fel’ rogon i nang fan ban’en, ya yad be guy ko uw rogon nib peth e tamilangan’ ko tin ni kar filed kafram. Gad ra yaliy boch ban’en, ma baga’ ni ku rayog ni ngam gelnag e t’ufeg rom ni fan ku Jehovah ma ngari tamilang u wan’um e tin ni buch ni be yog e Thin rok

Ngan Nang Palogen Yungi Binaw e Baga’fan

7, 8. (a) Mang e ke rin’ Samson u Gaza ni yira ngat ngay? (b) Mang e n’en ni kari tamilangnag ni n’en ni rin’ Samson e yira ngat ngay? (c) Uw rogon ni ra ayuwegdad e tamilangan’ u murung’agen e re chep ney nib muun Samson ngay?

⁷ U lan e Judges 16:2, rayog ni ngam bieg murung’agen Samson ni Tapuf Oloboch ni immoy u Gaza. Fare fithingan e binaw ni Gaza e ri ma m’ug ko news report e ngiyal’ ney, ere susun gad ra nang ko immoy Samson u uw e ngiyal’ nem, immoy u Philistine nib chuchugur nga l’ay u Mediterranean. Chiney mu tayan’um ko thin ni bay ko Judges 16:3 ni gaar: “Me par Samson u chob nge lukngun e nep’. Me od me yan i kol fare mban e garog ko binaw nge pug nga lang ni ka reb ni ka bay e lok nge duga’ riy. Me yin’ nga pon nge fek i yan nga chugen ba burey nra ni par riy ma yibe guy yu Hebron nga but’.”

⁸ Dariy e maruwar riy, ni fapi garog nge pi duga’ ni bay riy ni taareb rogon ko bin u Gaza e ba ga’ mab tomal. Mu susunnag ni ga be chibiy e pi n’em! Ke chibiy Samson, machane ke fek e pi n’em ngan, ma uw rogon ni nge yan? Gaza e bay u l’ay ni tolngin e sagonapan taareb rogon tolngin ko day. Machane, Hebron e bay ko ngek ni 3,000 feet tolngin​—ma rib gel e taferthag riy! Dabiyog ni ngar dogned nib tamilang ko ba uw “fare burey ni ba sap nga Hebron,” machane fare mach e sogonapan 37 miles palogen u Gaza​—mab taferthag! Ra ngan nang palogen ma ra tamilangnag ni n’en ni rin’ Samson e yira ngat ngay, fa? Ma ngam mu lemnag ko uw rogon me yog rok Samson ni nge rin’ e re n’em​—i “maruwel gelngin Jehovah u daken.” (Judges 14:6, 19; 15:14) Gadad e Kristiano e ngiyal’ n’ey, e gathi gad ma athapeg ni gelngin Got e ra pi’ gelngidad ni rib gel. Yugu aram rogon, ma re gelngin ney nib gel e ra ayuweg ni ngarda nanged e tirok Got ban’en nib toar fan me gel e michan’ rodad. (1 Korinth 2:10-16; 13:8; Efesus 3:16; Kolose 1:9, 10) Arrogon, ra ngan nang fan fare chep u murung’agen Samson ma ra ayuwegey ni ngari mich u wan’dad ni gelngin Got e rayog ni nge ayuwegdad.

9, 10. (a) Fare chep ni ke gel Gideon ngak piyu Midian e ba muun ngay e mang? (b) Uw rogon ma tamilangan’ rodad ko thin ni be weliy murung’agen e pi binaw e ra ayuweg ni nge yib fan e re chep ney?

⁹ Fare chep u murung’agen e mahl ni tay Gideon ngak piyu Midian me gel ngorad e ku ba chep ni be tamilangnag nib ga’ fan ni ngan nang palongin e binaw ni be weliy e Bible murung’agen. Baga’ ni piin ma bieg e Bible e yad manang ni Gideon ni Tapuf Oloboch nge 300 e salthaw rok e kar gelgad ngak e 135,000 e girdi’ ni ke taareban’rad ngar chamgad ngorad ni aram e yu​—Midian, Amalekites, nge yugu boch e girdi’ ni ur moyed ko tagapas nu Jezreel, nib chuchugur ko fare burey nu Moreh. Pi salthaw rok Gideon e kar thoyed e yabul rorad ni gagey, mi yad bilig fapi rume’ ni fan ni nge m’ug e mol’ rorad, mi yad tolul ni gaar: “Ba sayden rok Jehovah nge Gideon!” Ke balyangan’ fapi toogor ma kar rusgad, ma kar lied yad. (Judges 6:33; 7:1-22, NW) Gur kemus ni ireray e n’en ni ke buch, ni i buch nib tomgin u fithik’ e lumor ni nep’? Mu ulul ni ngam bieg e Judges guruy ni 7 nge 8. Ga ra nang ni ke ulul Gideon i cham ngorad. U fithik’ e pi binaw ni kan weliy ni boor, ma boch e dabkiyog ni ngan pirieg u lan e pi binaw ni yimanang e ngiyal’ ney, ere sana dariy e pi yaan e binaw ney u Bible. Yugu aram rogon, ke gaman e n’en ni kan pirieg, ma rayog ni ngada leked e n’en ni rin’ Gideon.

¹⁰ Me l’ol’og Gideon e tin ni ka ba’ ko pi salthaw ni kar maruwelgad u taabang ka ranod nga Beth-shittah ngemu’ ma ranod nga Abel-meholah ko yimuch, nib chuchugur nga Jordan. (Judges 7:22-25) Fare chep e be gaar: “Me yib Gideon nge fa 300 i pumoon ni salthaw rok ko lul’ ni Jordan ngar th’abed nga baraba’. Ma ke aw parowrad, machane ka yad be l’ol’og e toogor rorad.” Tomren ni kar th’abed nga barba’ u Jordan, me l’ol’og piyu Israel fapi toogor i yan ko yimuch nga Succoth nge Penuel, nib chuchugur ko fare Jabbok, mi yad yan nga talang u Jogbehah (ba chuchugur nga Amman, Jordan). Sagonapan 50 miles palogen ni kar l’ol’oged yad riy ma kar chamgad. I kolrad Gideon me li’ l’agruw e pilung nu Midian; me sul ko mach rok, ni Ophrah, nib chuchugur ko fare binaw ni i tabab e cham riy. (Judges 8:4-12, 21-27) Ba tamilang, ni n’en ni rin’ Gideon e gathi kemus ni in e minit ni ke thoy e yabul ni gagey, mbe chichingeg e mol’, mbe tolul. Ma ngam lemnag ko uw rogon ni ke gel boch e thin ni ka nog u murung’agen e girdi’ nib gel e michan’ rorad ni gaar: “Dabi gaman e tayim rog nfaanra nggu ulul ngay ni nggu weliy murung’agen Gideon [nge yugu boch e girdi’] ni som’mon e yad ba meewar me yib gelngirad, mi yad mang girdien e mahl ni dar rusgad.” (Hebrews 11:32-34, NW) Ku arrogon e piin Kristiano nrayog ni ngar magargad, machane gur gathi baga’ fan ni ngada ululgad i rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay?​—2 Korinth 4:1, 16; Galatia 6:9.

Mang e Ma Lemnag e Girdi’ ma Mang e Yad Ma Rin’?

11. Mang milekag e kan rin’ u m’on nge tomren ni ke taw piyu Israel nga Kadesh?

¹¹ Boch e girdi’ e ma yaliy yaan e binaw ni fan ni ngar gayed e pi binaw ko Bible, machane ga be lemnag ni pi yaan e binaw nem e ra pi’ e tamilangan’ ko girdi’? Mu lemnag piyu Israel ni kar chuwgad ko fare Burey ni Sinai ka ranod ko fare Binaw ni Kan Micheg. Tomren boch i yay ni kar talgad, mi yad taw nga Kadesh (ara, Kadesh-barnea). Deuteronomy 1:2 e be dag ni ireray e milekag ni 11 e rran n’umngin nap’an, ni sogonapan 170 miles palongin. Mu rom e l’og Moses 12 e spies ka ranod ko fare Binaw ni kan Micheg. (Numbers 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26) Fapi spies e ka ranod ko lel’uch ni kar th’abed e Negeb, nge sana Beer-sheba, ngemu’ ma baga’ ni ka ranod nga Hebron, mi yad taw nga bang u lel’uch ko fare Binaw ni kan Micheg. (Numbers 13:21-24) Bochan ni ke m’agan’rad ko tin ni de fel’ ni ke yog fa ragag i spy, ma piyu Israel e thingar u ranod u daken e ted i yan u lan 40 e duw. (Numbers 14:1-34) Mang e be dag e re n’ey u murung’agen e michan’ nge pagan’ rorad ngak Jehovah?​—Deuteronomy 1:19-33; Psalm 78:22, 32-43; Jude 5.

12. Mang e rayog ni nga dogned u murung’agen e michan’ rok piyu Israel, ma mang fan ni thingarda fal’eged i lemnag?

¹² Mu fal’eg i lemnag e gin ni ur moyed riy. Gur faanra ke pagan’ piyu Israel ko fonow ni ke pi’ Joshua nge Caleb ngorad, mab t’uf ni ngar milekaggad nib n’uw nap’an ma fin ra tawgad ko fare Binaw ni Kan Micheg? Kadesh e sogonapan ragag e miles palongin u Beer-lahai-roi, ni aram e binaw ni i par Isak nge Rebekah riy. Beer-sheba e de gaman 60 miles palongin, ni ka nog ni yimuchngin marichlen u fare Binaw ni Kan Micheg. (Genesis 24:62; 25:11; 2 Samuel 3:10) Bochan ni kar milekaggad ni kar tababgad u Egypt nge mada’ ko fare Burey ni Sinai me ere ka ranod nga Kadesh ni 170 miles palongin, ma bod ni kar tawgad nga langan e mab ko fare Binaw ni kan Micheg. Gadad, e gad bay u langan e mab ko fare Paradis u fayleng ni kan micheg. Mang e gad ra fil? Paul ni fare apostal e i puthuy rarogon piyu Israel ko fare fonow ni gaar: “Ere ngada athamgilgad ni ngada uned ko re toffan nem, ya thingari dariy bagadad ni nge dabi fol ni bod ni rin’ fapi nem.”​—Hebrews 3:16–4:11.

13, 14. (a) Bochan e mang ni piyu Gibeon e ka ra rin’ed ban’en nib mudugil? (b) Pangin nge lem rok piyu Gibeon e be dag e mang, ma mang e gad ra fil riy?

¹³ Lem nge pangin nib thil​—e reb ni ngan pagan’uy ngak Got ni ra lebuguy e tin nib m’agan’ ngay—​e be micheg e tin ni buch ni bay u Bible nib muun ngay piyu Gibeon. Tomren ni ke pow’iy Joshua piyu Israel ngar th’abed fare Lul’ ni Jordan nga ranod ko binaw ni ke micheg Got ngak e tabinaw rok Abraham, aram nap’an ni ngan tuluf piyu Kanaan. (Deuteronomy 7:1-3) Mab muun ngay piyu Gibeon. Ke gel piyu Israel ngak piyu Jericho nge Ai ma kar n’ufed e tento u Gilgal nguur pared riy. Dabun piyu Gibeon ni ngar m’ad ngar uned ngak piyu Kanaan ni kan bucheg waathrad, ere kar l’oged be’ ngak Joshua ni immoy u Gilgal. Rogon yaarad e yad be dake kar bad u wuru’ e binaw nu Kanaan ni fan ni ngar m’ag fagergad ngak piyu Israel.

¹⁴ Pi cha’nem ni kan l’ograd e ka rogned ni lungurad: “Gamad e pi tapigpig rom e kugu bad ko binaw ni rib palog ni fan nga fithingan Jehovah ni Got rom.” (Joshua 9:3-9, NW) Mad nge ggan rorad e gowa ke micheg ni kar bad ko gin rib palog, machane tin riyul’ riy e Gibeon nge mada’ nga Gilgal e kemus ni sogonapan 20 miles palongin. Bochan ni ke mich u wan’ Joshua nge pi pilung rok e thin ni ka nog ngorad, kar m’ag fagergad ngak piyu Gibeon nge pi mach u tan pa’ piyu Gibeon. Gur tin ni rin’ piyu Gibeon e kemus ni fan ni nge dabni thang e pogofan rorad? Ba thil, ya re nem e be micheg ni yad baadag ni ngar fel’gad u wan’ Got rok piyu Israel. I m’agan’ Jehovah ngay ni piyu Gibeon e ngar manged e piin ni “ma kunuy e l’ud ma ma l’ing e ran ni fan ko ulung nge fan ko altar rok Jehovah,” ni ngar pied e l’ud ni fan ko altar ni yima tay e maligach ngay. (Joshua 9:11-27, NW) Piyu Gibeon e kuura daged nib m’agan’rad ngay ni ngar pigpiggad ku Jehovah ngar rin’ed e maruwel nib sobut’. Baga’ ni, boch i yad e kar uned ko pi Nethinim ni kar sulod u Babylon ma kar pigpiggad u lan fare tempel ni kan toy biyay. (Ezra 2:1, 2, 43-54; 8:20) Rayog ni ngad folwokgad ko lem nge pangirad ni yad be athamgil ni nge par ni bay e gapas u thildad Got ma nge m’agan’dad ngay ni ngada pigpiggad ngak ma ngad rin’ed ni mus ko maruwel nib sobut’.

Ngad Paged Fadad

15. Mang fan ni thingarda tiyan’dad ko thin ni be weliy murung’agen e pi binaw ni bay ko Christian Greek Scriptures?

¹⁵ Thin ni be weliy murung’agen e pi binaw u Bible e bay ko fare Christian Greek Scriptures, ni bod fare milekag nge machib ni tay Jesus nge apostal Paul. (Mark 1:38; 7:24, 31; 10:1; Luke 8:1; 13:22; 2 Korinth 11:25, 26) U lan fare chep ni migid, mu guy rogon ni ngam lemnag rogon fare milekag ni kan tay.

16. Uw rogon ma pi Kristiano u Beroea e kar daged nib t’uf Paul rorad?

¹⁶ Nap’an e bin l’agruw e milekag ni tay, me taw Paul nga Filippi, ni chiney e ke mang bang u Greece. I machib u rom, min kalbusnag ngemu’ min pag, me yan nga Thessalonika. (Acts 16:6–17:1) Nap’an ni i k’aring piyu Jew e wagey, ma pi walag nu Thessalonika e kar fonownaged Paul ni nge yan nga Beroea, ni sogonapan 40 miles palongin. Ke yib angin e machib ni tay Paul u Beroea, machane ke yib piyu Jew mi yad nonon ngak e girdi’. Ere, “ka chi ngiyal’ nem ma pi walag e kar l’oged Paul nge yan ko gin nib chuchugur ko day,” ma “piin ni ra uned ngak Paul ni yad be pow’iy e ra uned ngak ngar tawgad nga Athens.” (Acts 17:5-15) Ba tamilang, ni boch e girdi’ ni kefin ni pingegrad e ba m’agan’rad ngay ni nga ranod u but’ nge mada’ ko Aegean Sea ni 25 miles palongin, ma ra pied puluwon e barkow, nga ranod ko gin ni sogonapan 300 miles palongin. Re milekag nem e bay e riya’ riy, machane pi walag e kar ranod u fithik’ e pi magawon nem ma aram ke yog rorad ni ngar fanayed boor e tayim rorad ngar chaggad ngak e cha’ ney ni tapigpig rok Got ni ma lekag e ulung.

17. Mang e rayog ni ngari tamilang u wan’dad ko ngiyal’ ni kad nanged palogen thilin Miletus nge yu Efesus?

¹⁷ U nap’an e bin dalip e milekag ni ta’ Paul, me taw nga gampek nu Miletus. I l’og Paul be’ ni nge pining e piin ni piilal u lan e ulung nu Efesus, ni sogonapan 30 miles palongin. Mu lemnag ni pi piilal nem e kar paged boch e maruwel rorad ni fan ni ngar bad ngak Paul. Nap’an ni yad be yan u but’ e baga’ ni kar felfelan’gad ni yad be weliy murung’agen e bin migid e muulung rorad. Tomren ni kar nonad Paul mi yad rung’ag e meybil ni fek, ma “yad gubin ni yad be yor ma yad be gumuchmuch ngak Paul ma yad be fray owchen ni yad be fingichiy.” Ma aram “mi yad un ngak nga ranod ra tiyed nga barkow” nge yan nga Jerusalem. (Acts 20:14-38) Boor ban’en ni ur lemnaged ma ra weliyed murung’agen u nap’an ni kar sulod nga Efesus. Gur dab mu gin ngay nbochan e t’ufeg ni kar daged ka ranod ni aram palogen ni fan ni ngar chaggad ngak e en ma lekag e ulung nrayog ni nge fil ngorad boch ban’en me pi’ e athamgil nga lanin’rad? Bay ban’en ni kam guy ko re chep ney nrayog ni ngam fanay ni fan ko yafas rom nge lem rom?

Ngan Fil Murung’agen e Re Binaw Nem nge N’en ni Bayi Yib

18. Mang e gad ra rin’ nib mudugil ko pi binaw ni bay u lan e Bible?

¹⁸ Pi n’en nem ni kan weliy e be dag feni ga’ fan ni ngan nang murung’agen fare binaw ni ke pi’ Got ngak piyu Israel ma baga’ fan ni fan nga boor e chep nu Bible. (Ma rayog ni ngada yoornaged e tamilangan’ rodad nib muun ngay e pi binaw u tooben ni bay ko fapi chep nu Bible.) Ra nge yoor e tamilangan’ rodad ko fare Binaw ni Kan Micheg, ma thingarda lemnaged e n’en ni susun ni nge rin’ piyu Israel ni fan ni ngar tawgad ko fare binaw ko “milik nge tay e ngul.” Ni aram e ngeb madgun Jehovah u wan’uy min fol ko motochiyel rok.​—Deuteronomy 6:1, 2; 27:3.

19. Mang l’agruw i paradis e bay fan ni ngad tiyan’dad ngay?

¹⁹ Taareb rogon ko ngiyal’ ney, ba t’uf ni nguuda rin’ed e tin ke mil fan ngodad, ni aram e nge yib madgun Jehovah u wan’dad ma gad fol ko kanawo’ rok. Gad ra rin’ e n’en ni aram rogon, ma gad ra ayuweg ni nge mon’og ma ra fel’ yaan fare paradis nib spiritual ni bay e chiney u lan e ulung ko Kristiano u fayleng ni ga’ngin. Ma ra yoor i yan e tamilangan’ rodad u murung’agen nge fapi flaab riy. Ma gad manang ni ka bay boor e flaab ni bayi yib. I pow’iy Joshua piyu Israel ngar th’abed fare Jordan nga ranod ko binaw nib yong’ol ma rib fel’ u wan’uy. Chiney e ri bay fan ni nguud sonnaged fare Paradis nib riyul’ u fithik’ e pagan’, ni aram fare binaw nib fel’ ni bay boch nga ram.

Ka Ga Manang?

• Mang fan ni ngada nameged ni nge yoor e tamilangan’ rodad u murung’agen e pi binaw u Bible?

• Thin be weliy murung’agen mang binaw ni bay ko re article ney e kari tamilangnag boch ban’en ngom?

• Mang e n’en ni kari tamilang u wan’um ya bochan kam fil boch murung’agen e geography nib muun ngay boch ban’en ni buch riy?

[Chart/Map on page 24, 25]

Fare Chart Ko Pi Binaw

(For fully formatted text, see publication)

A. Dap’e L’ay ko fare Day nib Ga’

B. Fapi Binaw nib tagpas ko Ngal u Jordan

1. Tagpas u Asher

2. Binaw nu Dor nib Chuchugur nga Dap’e L’ay

3. Binaw nu Sharon ni yima fek e gamanman ngay ngar ked e pan

4. Tagpas nu Philistia

5. Ba Loway ni Bay u Lukngun e Ngek nge Ngal

a. agpas nu Megiddo

b. Binaw nib Tagpas mab Sobut’ u Jezreel

C. Fapi Burey ko Ngal u Jordan

1. Fapi Burey nu Galilee nib Achichig

2. Fapi Burey nu Carmel nib Achichig

3. Fapi Burey nu Samaria nib Achichig

4. Shephelah (fapi burey nib achichig mab sobut’)

5. Binaw u Judah ni Boor e Burey nib Achichig Riy

6. Binaw u Judah ni Kan N’ag

7. Negeb

8. Binaw u Paran ni Kan N’ag

D. Arabah (Rift Valley)

1. Hula Basin

2. Ga’mun e Day nu Galilee

3. Loway nu Jordan

4. Salt Sea (Dead Sea)

5. Arabah (yimuch ko Salt Sea)

E. Fapi Burey/Tagpas ko Ngek nu Jordan

1. Bashan

2. Gilead

3. Ammon nge Moab

4. Fare Burey nu Edom nib Tagpas Daken

F. Pi Burey ni Gang’ u Lebanon

[Map]

Mt. Hermon

Moreh

Abel-meholah

Succoth

Jogbehah

Bethel

Gilgal

Gibeon

Jerusalem

Hebron

Gaza

Beer-sheba

Sodom?

Kadesh

[Map/Picture on page 23]

(For fully formatted text, see publication)

CANAAN

Megiddo

GILEAD

Dothan

Shechem

Bethel (Luz)

Ai

Jerusalem (Salem)

Bethlehem (Ephrath)

Mamre

Hebron (Machpelah)

Gerar

Beer-sheba

Sodom?

NEGEB

Rehoboth?

[Mountains]

Moriah

[Bodies of water]

Salt Sea

[Rivers]

Jordan

[Picture]

Mi Yan Abraham ni nge lekag daken binaw

[Map on page 26]

(For fully formatted text, see publication)

Troas

SAMOTHRACE

Neapolis

Filippi

Amphipolis

Thessalonika

Beroea

Athens

Korinth

Efesus

Miletus

RHODES