Thin Rok Jehovah e Ba Fas
Tin Baga’ Fan ko fare Babyor ku Joshua
KANIB ni tal ko Tagapas nu Moab u lan e duw ni 1473 B.C.E., ma piyu Israel e sana ra gingad ni kar rungaaged e pi thin ni baaray ni gaar: “Mu fal’eged rogomed nge pi n’en nib t’uf romed, ya ka dalip e rran ma ngam th’abed e re Jordan ney ni ngam marod ngam pired ko fare nam ni faan ni Jehovah ni Got romed e nge pi’ ngomed ni ngam pired riy.” (Joshua 1:11, NW) Milekag rorad ni 40-e duw e ke chugur ni nge mus.
Nap’an ni ka fini yigi pag buchuw e 20 e duw, me yan i sak’iy Joshua ni ir fare mit e thin rorad nga lukngun fare binaw nu Kanaan nge non ngak e piin pumoon ni piilal nu Israel ni gaar: “Msap, kagu pi’ ngomed e f’oth romed ni yuyang ko pi nam ney ni ke par ni f’oth ni ke yog ngomed ni fan ko ganong romed, ma urngin e pi nam ni kugu chuwegrad, ni mus u Jordan ngeni mada’ko Fagi Day ni ga’ ko gin ma aw e yal’ riy. Me Jehovah ni Got romed e ir e cha’ ni be thuruyrad nga orel u p’eowchamed, ma ke n’agrad ni fan ngomed, ma kam tafanayed e binaw rorad, ni ri bod rogon ni micheg Jehovah ni Got romed ngomed.”—Joshua 23:4, 5, NW.
I yoloy Joshua u lan e duw ni 1450 B.C.E., fare babyor ko Joshua e ba chep ni ri ma pug lanin’dad ko n’en ni be buch u lan 22 i duw nem. Bod ni gadad bay u langan e garog ko fare fayleng nib biech ni kan micheg, ma n’en ni gadad ma rin’ e rayog i taarebnag ngak pi fak yu Israel ni kar fal’eged rogorad ni ngar feked ngar tafanayed fare Binaw ni kan Micheg. Ere, ngad tayedan’dad ko babyor rok Joshua.—Hebrews 4:12.
ME YAN KO FARE NGI “TAGAPAS NU JERICHO”
(Joshua 1:1–5:15)
Nog ban’en ngak Joshua ni nge rin’ ni rib ga’ fan u nap’an ni yog Jehovah ngak ni gaar: “Moses ni tapigpig rog e ke yim’; ma chiney e ngam sak’iy, ngam th’abed e Jordan, i gur nge urngin e pi girdi’ ney, ngam marod nga lan fare binaw ni faan nggu pi’ ngorad, ngak pi fak yu Israel”! (Joshua 1:2, NW) Joshua e nge pow’iy fare nam ni bokum million, e girdi’ riy nga lan fare Binaw ni kan Micheg. Rogon ni fal’eg rogoy, e pi’ l’agruw e spy nge yan nga Jericho—ni aram fare mach ni ir e ngan kol ko som’mon. U lan e re mach nem e ma par Rahab riy ni fare pin ni ma pi’ ir ni chuway’, ni faan ke rungaag gelngin e maruwel nib gel gelngin ni ke rin’ Jehovah ni fan ngak e girdi’ rok. Me ayuweg fa gal spy nge dabi buch ban’en rorow ma ra michegew ngak ni bay ni ayuweg ni dabi yim’.
Nap’an ni sul fa gal spy, ma ke fal’eg Joshua nge girdi’ rogorad ni aram e nga ranod ngar th’abed e Jordan. Yugu aram rogon ni ke sugbur e lul’, ma fare lul’ e de magawonnagrad, ya fal’eg Jehovah rogon e ran u p’ebugul e lul’ nge sug nga lang ni bod ni kan ning ma ran u enggin e lul’ e yan nga lan e Dead Sea nge m’ay. Tomuren ni kar th’abed e Jordan, me yan i toffan yu Israel nga Gilgal, u charen yu Jericho. Aningeg e rran nga tomuren, ni balayal’ ko 14 fen e pul ni Abib, ma ra madenomnaged e Paluk’af u lan e tafel’fel’ ko tagapas u Jericho. (Joshua 5:10) Bin migid e rran, mar tababgad i kay boch i wom’engin e woldug ko fare nam, me tal i pi’ fare manna. Nap’an e re ngiyal’ ney, me maadad Joshua ngak urngin e pumoon ni gargelegrad ni yibe yan u daken e ted.
Fulweg ko Boch e Deer ko Bible:
2:4, 5—Mang fan ni bannag Rahab e girdi’ rok e an pilung ni yad ba gay fa gal spy me pow’iyrad nga bang? I ayuweg Rahab fa gal spy u thatharen e riya’ ya bochan ni ke mich Jehovah u wan’. Arfan, ni dariy rogon ni nge yog e gin ba’ fa gal spy riy ngak e girdi’ ni yad be gay rogon ni ngar maadadgad ko girdi’ rok Got. (Matthew 7:6; 21:23-27; John 7:3-0) Riyul’ riy, e nog Rahab nib “mat’aw ko maruwel rok,” ni ba muun ngay ni bannag nge pow’iy fapi toogor ni l’og fare pilung.—James 2:24-26.
5:14, 15—Mini’ “fare moon ni fak e pilung ko salthaw rok Jehovah”? Fare moon ni fak e pilung ni yib ni nge pi’ gelngin Joshua ni faani ir e gel ko mahl nge yognag fare Binaw nni Micheg ni som’mon e dariy be’ ya ba dake “fare Thin”—ni Jesus Kristus u m’on ni mang girdi’. (John 1:1; Daniel 10:13) Uw feni ri be pi’ gelngidad ni ba’ e pagan’ rodad ni Jesus Kristus ni ke gilbuguwan e bay rok e girdi’ ku Got e chiney ni kar pared ni yad be mahl ni mahl ko tirok Got ban’en!
Tin ni Gad Ra Fil Riy:
1:7-9. Ngan poy e Bible ni gubin e rran, ma gubin ngiyal’ ni nguun fal’eg i lemnag e n’en be yog, min fol riy ngan rin’ e n’en kad filed e rib ga’ fan ni bochan ni nge fel’ rogoy i athamgiliy e tirok Got.
1:11. I yog Joshua ngak e girdi’ ni ngar fal’eged rogon e chugum rorad nge ggan rorad nge par ma dab ni malmal ni nguun sonnag Got ni nge pi’ ngorad. Fonow rok Jesus ni gaar, mu talgad ko magafan’ ko pi n’en nib t’uf ko yafas nge n’en ni micheg ni, “urngin e tin ka ba’ e bay i pi’ ngomed,” gathi be yip’ fan ni dab kud guyed rogon ni ngada yognaged e tini nge ayuwegdad.—Matthew 6:25, 33.
2:4-13. Tomuren ni ke rungaag Rahab murung’agen e pi n’en nib ga’fan ni ma rin’ Jehovah me nang e tayim ni ke mo’maw’, me dugliy ni nge un nga ba’ rok e piin ni yad ma liyor ngak. Faanra ku um fil e Bible ni ke n’uw boch nap’an ka man mu nang ni gadad be par ko “tin tomuren e rran”, ma gathi aram e thingar mu dugliy ni ngam pigpig ku Got?—2 Timothy 3:1.
3:15. Bochan nib fel’ thin fa gal spy nni pi’row nga Jericho, e maruwel Joshua nib papay, ni daki sonnag e ran ko Jordan ni nge achig. Nap’an ni ra taw ko ngongol nib l’eg e liyor ngay, ma thingarda gurgad u fithik’ e pasig ko bin baaray ni ngad songad nga fini taw nga nap’an nib manigil.
4:4-8, 20-24. Fa 12 i malang nni fek u lan e lul’ ni Jordan e nge par ni ba puguran ngak piyu Israel. Ngongol rok Jehovah ni be n’en ni nge chuweg e girdi’ rok nchiney ko pi toogor rok e ku ba puguran ni ba’ rorad.
KI YIBE GEL I YAN
(Joshua 6:1–12:24)
Fare mach nu Jericho e “kan ning ni rib fel’ rogon . . . , dariy be’ ni rayog ni yan nga wuru’ ara yan nga lan.” (Joshua 6:1) Uw rogon ni yira kol fare mach? I pi’ Jehovah ngak Joshua e n’en ngan rin’. De n’uw nap’an me puth nga but’ e yoror riy min gothey fare mach. Kemus ni Rahab nge piin ni gothon e naun rok e ni ayuwegrad.
Bin migid ni ngan kol e fare mach ni tafen e pilung nu Ai. Fapi spy e ra pied e report ngeb ni fare mach e buchuw e girdi’ ni ma par riy, ere de t’uf e girdi’ ni boor ni ngar buthuged. Machane, gonapan 3,000 e salthaw nni pi’ ni ngar chamgad ko fare mach ma ra milgad rok fapi pumoon nu Ai. Mang fan? De moy Jehovah rok piyu Israel. Achan ni be’ ko ganong nu Judah e denen u nap’an nni yan nga Jericho. Tomuren nni yaluweg fare magawon, me cham Joshua ngak yu Ai. Bochan ni kan gel ngak yu Israel biyay, ma aram fare pilung nu Ai e ke adag ni nge cham ngorad. Machane me fanay Joshua reb e kanawo’ me fel’ rogon ni bochan e pagan’ ni yigi gel ni tay e pumoon nu Ai ma ra koled fare mach.
Gibeon e reb ‘e mach nib ga’—nga Ai, ma urngin e pumoon riy e yad ba yargel.’ (Joshua 10:2) Machane, nap’an ni ra rungaaged murung’agen e gel ni ke tay yu Israel nga Jericho nge nga Ai, me sasalap fapi pumoon nu Gibeon ngak Joshua ngar fal’eged reb e m’ag ko gapas ngorad. Pi nam u tooben i yan e ra lemniged e re ney ni bod ni yibe k’aring e marus ngorad. Lal ko pi pilung rorad nem e ra m’aged lungurad ni ngar taarebgad ngar chamgad nga Gibeon. Me yan yu Israel ra ayuweged piyu Gibeon ma ra gelgad ngak fa piin kar bad ko cham. Ku yuyang ni kol yu Israel u tan e gagiyeg rok Joshua e ba muun ngay e pi mach nga yimuch nge ngal, maku e ri tay ni ki gel ngak fapi pilung ko lel’uch ni yad nga barba’. Urngin e pilung nni gel ngorad u ngal u Jordan e yan i gaman e 31.
Fulweg ko Boch e Deer ko Bible:
10:13—Uw rogon ma ra yog ni buch e binem e ban’en ni yima gin ngay? “Ba’ ban’en ni kaygi pag rogon u puluwon Jehovah,” fa ani Sunmiy e tharmiy nge fayleng? (Genesis 18:14) Faan manga baadag Jehovah, ma ra yog rok ni nge taleg ni dabki chel e fayleng ma aram e ra par be’ u fayleng ni gowa dakir mithmith e yal’ nge pul. Ara rayog ni nge pag e mithmith ko fayleng nge pul nge par ni daki bit ngay me chefeg ba yil’ i raen e yal’ nge pul u reb e kanawo’ ni raen e gali n’eney ni ma mat raen e nga yigi i par ni be mat. Demtrug ko bin ngan, “ma dariy reb e rran ni ka e buch riy ni bod e biney” u nap’an chepin e girdi’.—Joshua 10:14.
10:13—Mang fare babyor ni Jashar? Re babyor nem e ku nog biyay ko 2 Samuel 1:18 ni ba’ rogon nga ba poem ni yima yog “The Bow”—re tang ko kireban’ nga murung’agen Saul ni Pilung nu Israel nge fak ni pumoon ni Jonathan. Re ke babyor nem e sana tang nge poems ni kan kunkunuy ni murung’agen bogi n’en ko chep nu Israel ma sana goo manang yu Hebrew nib fel’ rogon.
Tin ni Gad Ra Fil Riy:
6:26; 9:22, 23. Fare buch waathan ni yog Joshua u nap’an ni kan gothey yu Jericho e lebug ni gonapan 500 e duw nga tomuren. (1 Kings 16:34) Ma buch waathan ni yog Noah nga daken tungin ni pumoon ni Kanaan e yibi riyul’ u nap’an ni piyu Gibeon e un i maruwel ngorad. (Genesis 9:25, 26) Thin rok Jehovah e gubin ngiyal’ ni ma riyul’.
7:20-25. Boch e girdi’ e yad ra ta’ ni maro’ro’ ni tay Achan e gathi rib kireb, sana yad ra gaar ya dariy ban’en ni rin’ ku be’ nib kireb. Sana yad ra sap ngay ni gathi rib ga’ fan taareb rogon e moro’ro’ nge ku boch e motochiyel nib achig nib togopuluw ko Bible ni yima th’ab e de ga’ fan. Machane, gadad e thingarda boded Joshua ni ngad dugliyed u wan’dad ni nguud siyeged e lem ni ra fekdad i yan ko ngongol ni de puluw nge ngongol ni darngal.
9:15, 26, 27. Thingarda ted nib ga’fan e tin ka dogned ni ngad rin’ed ma gad tay e thin rodad u tagil.
KE RIN’ JOSHUA E BIN TOMUR NIB GA’ E MARUWEL
(Joshua 13:1–24:33)
Chiney ni ke yoor e duw—rok Joshua e be yan—i yan ko 90 me tabab ni nge f’oth e binaw. Rriyul’ ni ba maruwel nib ga’! Ganong ni Reuben nge Gad nge baley ko ganong rok Manasseh e ke yog e f’oth rorad ko binaw u ngek u Jordan. Tin kaba’ e ganong e chiney e ngan pi’ e f’oth rorad u ba’ ni ngal ni aram e ngara giringiyed nochi n’en ni ba’ e pow riy ni ir e nge dugliy.
Fare tabernacle e kan fal’eg rogon kan ta’ u Shiloh ko binaw nu Ephraim. Caleb e yog ngak e mach nu Hebron, me fek Joshua yu Timnath-serah. Ma pi Levite e ni pi’ ngorad 48 e mach, ni ba muun ngay fa 6 e mach ni tagil’ e ayuw. Pi salthaw ko ganong ni Reuben, nge Gad, nge baley ko ganong ni Manasseh e yibe sul i yib ni nga nib ko gin ke yog ngorad e binaw u ngek u Jordan, me toy e pi salthaw rorad ba altar “nib ga’ nib mom i guy.” (Joshua 22:10) Fapi ganong u ngal u Jordan e ra lemniged e re n’eney ni ba togopuluw, me chugur ni nge mahl fapi ganong, machane dani puog e racha ni bochan e numon u thilrad nib fel’ rogon.
Tomuren ni ke par Joshua ke n’uw nap’an boch u Timnath-serah, me kunuy e pumoon ni piilal, nge piin lolugen e tabinaw, nge pi tapuf oloboch, nge pi tayugang’ nu Israel nge ta’ chilen ngorad ni dab ur rusgad ma ngar pired ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Taaboch riy, me kunuy Joshua urngin e ganong nu Israel nga Shechem. Me sul u daken e pi n’en ni i rin’ Jehovah ni ka nap’an Abraham i yib, ma kub yay ni ri ta’ chilen ngorad ni “ngar rusgad ngak Jehovah mar pigpiggad ngak ni dariy kirebun ngo fithik’ e tin riyul’.” Me k’aring e girdi’ ngar fulweged ni lungurad: “Jehovah ni Got romad e nga gu pigpiggad ngak, ma lungun e gamad ra motoyil ngay!” (Joshua 24:14, 15, 24, NW) Ma tomuren e pi n’eney me yim’ Joshua ni ke gaman e 110 e duw yangaren.
Fulweg ko Boch e Deer ko Bible:
13:1—Gathi re n’eney e dabi puluw ko n’en ni ka nog ko Joshua 11:23? Danga’, gel ntay ngak fare Nam ni kan Micheg e l’agruw ban’en ni ba’ riy: Bin som’mon e ba muun ngay e mahl ko re nam nem nni gel ngak 31 e pilung ko fare nam nu Canaan ma re mahl nem e kirebnag gelngin piyu Canaan ma bin l’agruw ni fek e pi ganong nge yugu girdien fare nam ngar tafanayed ni gaangin. (Joshua 17:14-18; 18:3) Aram rogon ni pi fak yu Israel e de yog ni ra chuweged piyu Kanaan ni gubin u fithik’rad, ma tin ke magay e dab kiyog ni ngar magawonnaged e gapas rok yu Israel. (Joshua 16:10; 17:12) Joshua 21:44 (NW) e gaar: “Ke pi’ Jehovah e toffan ngorad u gaangin yang.”
24:2—Chitamangin Abraham, ni Terah, e be’ ni ma meybil ko liyos fa? Som’mon, me Terah e der ma meybil ngak Jehovah Got. Ba dake ma meybil ngak fare pul ni got ni fithingan e Sin—ba got ni goo yimanang u Ur. Rogon ko yalen rok yu Jew, Terah e ku rayog ni be’ ni ma fal’eg e liyos. Machane, ma nap’an ni chuw Abraham u Ur ni ke yog Got ngak, me un Terah ngak nga Haran.—Genesis 11:31.
Tin ni Gad Ra Fil Riy:
14:10-13. Aram rogon ni ke 85 e duw yangaren Caleb, me yog ni ngan pi’ ngak fare maruwel nib mo’maw’ ni nge chuweg e girdi’ ko fa gin’en nu Hebron. Re ngi n’em e ma par yu Anakim riy—ni pumoon riy e ba pag ga’gaangin . Bochan e ayuw rok Jehovah, ma re salthaw ney nib salap e gel, me mang yu Hebron reb e mach ni tagil’ e ayuw. (Joshua 15:13-19; 21:11-13) N’en ni rin’ Caleb e be pi’ gelngidad ni dabda pilo’gad ko maruwel rok Got nib mo’maw’.
22:9-12, 21-33. Thingarda kol ayuwgad ni ngad pilo’gad i dugliy ni de puluw e tin be lemnag boch e girdi’.
‘Dariy Taa Bbugethin Nde Lebug’
Nap’an ni ke pilibthir Joshua, me yog ko pi pumoon nu Israel ni ba’ rogorad ni gaar: “Dariy taab bugethin ko urngin bugethin ni ke yog Jehovah ni Got romed ngomed ni de lebug. Urngin ni ke riyul’ u puluwmed.” (Joshua 23:14, NW) Uw feni rib tamilang ni ke dag e chep rok Joshua e re n’ey!
“Urngin ban’en nni yoloy u m’on ko tayim riy e ni yoloy ni nge fonownagdad, ni aram e u daken e gum’an rodad ngo daken e pagan’ ni be pi’ e Bible ma sana rayog e athap ngodad,” aray rogon ni yoloy apostal Paul. (Roma 15:4, NW) Rayog ni ngari mich u wan’dad ni athap rodad ko pi n’en ni ke micheg Got e dabi thil. Dariy taareb ni dabi lebug; Urngin ni goo ra riyul’.
[Sasing ko page 29]
Ga manang ko mang fan ni ka nog Rahab ni ma chuway’ ngak e mmat’aw?
[Sasing ko page 31]
Moro’ro’ ni tay Achan e gathi ban’en nib achig; ya yib angin nib gel e kireb riy
[Sasing ko page 31]
“Bochan e michan’ me puth fare yoror nu Jericho.”—Hebrews 11:30