“Faanra Rin’ Be’ Ban’en nib Kireb Ngomed Ma Dab Mu Sulweged Taban Ngak nib Kireb”
“Faanra rin’ be’ ban’en nib kireb ngomed, ma dab mu sulweged taban ngak nib kireb.”—ROMA 12:17.
1. Mange re miti ngongol nib ga’ ni yima rin’?
NAP’AN nra thuruy ba bitir walagen, ma ba ga’ ni n’en ma rin’ e ku ma chel nga ki thuruy. Ba kireban’, ya ngongol ni ngan fulweg e kireb ko kireb e gathi ke mus ni goo bitir e ma rin’. Boor e piin piilal ni ku ma rin’. Nap’an ni ra kirebnag be’ e lem rorad, ma yad baadag ni nga kun rin’ ngak faanem ni aram rogon. Rogon riy, e oren e piilal e dab ra mothurgad, machane boor i yad e ma fulweg taban u boch e kanawo’ ni dabi gagiyel. Sana yad ra thibthibnag faanem mar wereged e thin nib kireb u murung’agen ara ra guyed rogon ni nge dabi fel’ e tin be rin’. Demtrug ko mang kanawo’ e kan fanay ma lem riy e taareb rogon—ngan fulweg taban e kireb ko kireb.
2. (a) Mang fan ni tin riyul’ e Kristiano e dab ra fulweged taban e kireb ko kireb? (b) Mang pi deer ni ngan fal’eg i lemnag nge mang guruy ko Bible?
2 Yugu aram rogon ni ke mecham e lem ni yib adag ni ngan fulweg taban e kireb ko kireb, ma tin riyul’ e Kristiano e yad ma athamgil ni nge dab ra uned ngay. Rogon riy, e yad ma athamgil ni ngar folgad ko fonow rok apostal Paul ni gaar: “Faanra rin’ be’ ban’en nib kireb ngomed, ma dab mu sulweged taban ngak nib kireb.” (Roma 12:17) Mang e ra k’aringdad ngad pired ko re ngongol nem nib fel’? Mini’ e cha’ ni thingar dab da fulweged taban e kireb ngak? Mang angin nra yib nfaanra dab da fulweged taban e kireb ngak be’? Ra ngan fulweg e pi deer nem, ma ngad filed e pi n’en ni bay ko thin rok Paul min guy rogon ni be dag e Roma guruy ni 12 ni dab ni fulweg taban e kireb e aram kanawoen e mat’aw, nge t’ufeg, nge sobut’an’ ni ngan lek. Ngad weliyed e dalip i n’ey, ni reb nge reb.
“Aram Fan ni Nggu Wenig Ngomed”
3, 4. (a) I tabab ko Roma guruy ni 12, mange weliy Paul, ma mang fan ni fanay fare bugithin ni “aram fan”? (b) Mang angin e runguy rok Got ni ke yib ngak e pi Kristiano nu Roma?
3 Tabolngin e guruy ni 12, e yog Paul riy aningeg i ban’en nib l’ag reb nga reb ni bay rogon ko yafas ko Kristiano. I weliy rogon e tha’ rodad ngak Jehovah, nge piin ni gad nga mich, nge piin ndariy e michan’ rorad, nge pi tayugang’ ko am. I yog Paul ni bay fan nib ga’ ni nge dab un lem ni ba kireb, ni ba muun ngay e lem ni ngan fulweg taban e kireb ko kireb, u nap’an ni gaar: “Bochan e ri be runguydad Got, ma aram fan ni nggu wenig ngomed.” (Roma 12:1) Mu guy fare bugithin ni “aram fan,” e be yip’ fan “bochan e n’en kefin ni weliy.” Fan e n’en ni yog Paul e, ‘bochan e n’en ni kafin gu weliy ngomed, e gu be wenig ngomed ni ngam rin’ed e n’en ni migid ni bay gog ngomed.’ Mange n’en ke e weliy Paul ngak e Kristiano nu Roma?
4 U lan fa 11 i guruy ni som’on ko babyor rok Paul, e weliy fare ngiyal’ i n’en ni rib fel’ ni ke mab ngak e piin ri yad e Jew nge piin gathi yad piyu Israel ni ngar uned ngak Jesus ngar manged e tayugang’ u Gil’ilungun Got, ba athap ni de yog rok yu Israel ni ngar fanayed. (Roma 11:13-36) Re tow’ath nem nrib tolang puluwon e yog ni nge buch ni ke mus “nbochan e runguy rok Got.” Mange susun e nge rin’ e pi Kristiano nbochan e biney e t’ufeg nib yul’yul’ rok Got? Gum’ircharad e thingari sug ko felfelan’ nib gel nge k’aringrad nge yog nra rin’ed e n’en ni nge yog Paul ni migid ni gaar: “Pied gimed ngak Got, ngam manged maligach nib fos ngak, ni kam pied gimed ko maruwel rok ma gimed ba fel’ u wan’.” (Roma 12:1) Ere, uw rogon me yog ni ngari pi’ e pi Kristiano nem yad “ni maligach” ngak Got?
5. (a) Uw rogon nra pi’ be’ ir ni “ba maligach” ngak Got? (b) Mang kenggin e motochiyel e rayog ni gagiyegnag e ngongol rok reb e Kristiano?
5 Miki ul’ul Paul ngay ni gaar: “Dab mu folgad ko ngongol ni yibe rin’ u roy u fayleng, machane mpied gimed ngak Got nge piliyegmed, ni aram e kari piliyeg lanin’med ni polo’. Ma aram e rayog ni ngam nanged e tin nib m’agan’ Got ngay ni tin nib fel’, nib fel’ u wan’ Got ma rib yal’uw.” (Roma 12:2) Ba t’uf rorad ni ngar thilyeged lanin’rad nge bod rogon e lem rok Kristus, ko bin ni ngar paged e lem ko fayleng nge mang ir e gagiyegnag e lem rorad. (1 Korinth 2:16; Filippi 2:5) Re kenggin e motochiyel nem e ra gagiyegnag e ngongol ni yu rran rok e tin riyul’ e Kristiano, ni gadad ba muun ngay ko ngiyal’ ney.
6. Rogon ni bay ko thin ni weliy Paul u Roma 12:1, 2, mange ra k’aringdad nge dab da fulweged taban e kireb ko kireb?
6 Uw rogon ni ma ayuwegdad e pi n’en ni yog Paul ni bay ko Roma 12:1, 2? Bod rogon e pi Kristiano nu Roma ni kan dugliyrad ko kan ni thothup, ri gad be pining e magar nbochan e ba ul’ul ma boor rogon e thin ko runguy ni ke pi’ Got ngodad ma ka be ul’ul i pi’ ngodad u gubin e rran ko yafos rodad. Aram fan, ni ba gum’ircha’ ni ke sug ko felfelan’ e ra k’aringdad ni ngad pigpiggad ngak Got u polo’ i gelngidad, nge tin bay rodad, nge tin nrayog rodad. Re lem nem nib gel ni gad ma thamiy u gum’irchadad e ku ra k’aringdad ni ngad rin’ed u rogon nrayog rodad ni nge dab u da lemgad ni bod e fayleng, ya ngad lemgad ni bod Kristus. Ma gad ra lem ni bod e lem rok Kristus ma ra yib angin ko n’en gad ma rin’ ngak boch e girdi’—ni piin gad nga mich nge piin nde michan’rad. (Galatia 5:25) Reb e n’en ni ngan lemnag e: Faan gad ra lem ni bod Kristus, ma gad ra gel ngad togopuluwgad ko lem ni ngan fulweg taban e kireb ko kireb.—1 Peter 2:21-23.
“Thingari Aw e T’ufeg Rom nib Riyul’”
7. Mange re miti t’ufeg ni yibe dag ko Roma guruy ni 12?
7 Gadad ma teldad ko ngan fulweg taban e kireb ko kireb ni gathi ke mus ni fan e kanawo’ nib mat’aw ya ku bochan ni kanawoen e t’ufeg. Mu guy ko uw rogon e migid ni lemnag Paul fare lem ko t’ufeg. U lan fare babyor ni Roma, e fanay Paul fare bugithin ni “t’ufeg” (a·gaʹpe ni Greek) ni boor yay u nap’an ni be weliy e t’ufeg rok Got nge Kristus. (Roma 5:5, 8; 8:35, 39) Machane, u lan e guruy ni 12, e fanay Paul fare a·gaʹpe u reb e kanawo’—nib thil i weliy murung’agen e t’ufeg ni yima dag ko piin gad nga mich. Tomuren ni nang ni pi tow’ath rok Got e ba thil thil ni bay rok boch e piin ni ke michan’rad, me yog Paul ba fel’ngin ni thingari gubin e Kristiano ma nge maruweliy. I yog ni gaar: “Rogon nib t’uf e girdi’ rodad e thingari yan i aw nib riyul’.” (Roma 12:4-9) Ngaun dag e t’ufeg ngak e girdi’ e ba pow nib ga’ ko tin riyul’ e Kristiano. (Mark 12:28-31) I tay Paul chilen ngodad ni nge mudugil u wan’dad ni t’ufeg ni gad be dag ni gad e Kristiano e ba riyul’.
8. Uw rogon ni ngad daged e t’ufeg nib riyul’?
8 Ma ku reb, e yog Paul rogon ni ngan dag e t’ufeg ni gaar: “Mu fanenikayed e tin nib kireb, mi gimed chichiiy pa’med ko tin nib fel’.” (Roma 12:9) ‘Fanenikan’ nge ‘chichiiy pa’’ e aram e thin nib gel. “Fanenikan” e ra yog ni ngan piliyeg ni “fanenikan ni ke pag rogon.” Thingar da fanenikayed ni gathi ke mus ni wenegan e kireb ya ku arrogon e kireb. (Psalm 97:10) Ma fare bugithin ni ‘chichiiy pa’’ e ni piliyeg u bugithin ni Greek ni n’en fan e “ngan layimnag.” Reb e Kristiano ni bay e t’ufeg rok ni riyul’ e kar ni layimnag nib fel’ rogon, ara ke chagil, ko fare fel’ngin nib manigil ni ke mang bang i ngongolen ni dabiyog i chuweg.
9. Mang fonow e i sul Paul u daken?
9 Reb e ban’en ni ma m’ug e t’ufeg riy e i sul Paul u daken nga i yog. I gaar: “Mi gimed wenig ngak Got ni nge ayuweg e piin ni yad be gafgownagmed; er rogon, mu weniggad ngak ni nge ayuwegrad, ma gathi nge kirebnag waathrad.” “Faanra rin’ be’ ban’en nib kireb ngomed, ma dab mu sulweged taban ngak nib kireb.” “Dab mu fulweged ngak be’ taban e kireb ni rin’ ngomed.” “Dab mu digey e kireb nge gel ngom; machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ngak e kireb.” (Roma 12:14, 17-19, 21) Thin rok Paul e de maruwarnag murung’agen rogon e n’en ni nguud rin’ed ngak e piin ndariy e michan’ rorad ni ki mada’ ko piin ni yad be togopuluw ngodad.
“Um Wenigniged e Piin ni Yad Be Gafgownagmed”
10. Mange kanawo’ nrayog ni ngad wenigniged riy e piin ni be gafgownagdad?
10 Uw rogon ni ngad rin’ed e n’en ni i tay Paul chilen ni ngaun rin’: “Wenig ngak Got ni nge ayuweg e piin ni yad be gafgownagmed”? (Roma 12:14) I yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Nge t’uf romed e pi toogor romed, mpied e meybil rok e piin ni yad be ngongliy e kireb ngomed.” (Matthew 5:44; Luke 6:27, 28) Ere, reb e kanawo’ ni ngad wenignaged ku Got e piin ni yad be gafgownagdad e nga un yibilayrad, ngan wenig ku Got ni faanra bay bochi yad ni be togopuluw ngodad nbochan e dar nanged e tin riyul’, me pithig Jehovah owcherad ko tin riyul’. (2 Korinth 4:4) Riyul’, nra dake ban’en ni gathi ri yima rin’ ni nga nog ku Got ni nge fal’eg waathan be’ ni be gafgownagey. Machane, ri i gel i dugliy e lem rodad ni nge bod kanawoen ni ma lem Jesus, ma ri i gel rogon ni nge yog rodad ni ngad t’ufeged e pi toogor rodad. (Luke 23:34) Mange rayog ni angin e binem e t’ufeg?
11. (a) Mange rayog ni da filed ko n’en ni rin’ Stephen? (b) Rogon ni kan dag ko yafas rok Paul, mang e rayog ni thil rok boch e piin ni ta gafgownagey?
11 Stephen e ku be’ ni yibilay e piin ur gafgowniged, ma meybil rok e de aw ndariy angin. De n’uw nap’an nga tomuren e Pentekost 33 C.E., min kol Stephen ni kol e pi toogor rok ko ulung ni Kristiano, mar giringiyed nga wuru’ yu Jerusalem, ngar malangnaged. U m’on ni yim’ me tolul nib ga’ laman ni gaar: “Somol, dab mu tay ngan’um e re denen ney ni nge togopluw ngorad!” (Acts 7:58–8:1) Bagayad e pi pumoon nib aram ni yibilayrad Stephen e rofen nem e Saul, ni guy nga owchen ma ba m’ag u wan’ nni li’ Stephen ngem’. Me boch nga tomur riy, me Jesus ni kan faseg ko yam’ e m’ug ngak Saul. Cha’nem ni immoy ni ma gafgownagey e mang reb i gachalpen Kristus me mang apostal Paul, ni ir e yoloy fare babyor ni yan ngak piyu Roma. (Acts 26:12-18) Jehovah e n’ag fan e kireb rok Paul ni ir be’ ni ma gafgownagey nib puluw ko meybil ni tay Stephen. (1 Timothy 1:12-16) Arfan ni i tay Paul chilen ngak e pi Kristiano ni gaar: “U mu wenignaged e piin ni yad be gafgownagmed”! Bochan e n’en ni ke buch rok ma ke nang ni bay boch e piin ni ma gafgownag e girdi’ nra yog ni nge munmun mar manged tapigpig ku Got. Ngiyal’ ney, e bay boch e piin ni ma gafgownagey ni ke aram rogorad ke michan’rad nbochan e ngongol nib gapas ko pi tapigpig rok Jehovah.
“Nge Gapas Thilmed Urngin e Girdi’”
12. Uw rogon ma pi thin ni bay ko Roma 12:9, 17 e ba l’ag reb nga reb?
12 Bin migid e fonow rok Paul u rogon e n’en ni ngaun rin’ ko girdi’ nib michan’rad nge piin nde michan’rad e gaar: “Faanra rin’ be’ ban’en nib kireb ngomed, ma dab mu sulweged taban ngak nib kireb.” Re thin nem e ba puluw rogon ko n’en ni ke yog kafram boch ni gaar: “Mu fanenikayed e tin nib kireb.” Riyul’, uw rogon ni nge gaar be’ kari fanenikan e tin nib kireb, ni faanra nge fanay e kireb ni nge fulweg taban e kireb rok boch e girdi’? Yira rin’ ni aram rogon ma ba math keru’ ko bay e t’ufeg “nib riyul’.” Aram me gaar Paul: “Mu guyed rogon ngam rin’ed e tin ni ma finey urngin e girdi’ ni ir e ba fel’.” (Roma 12:9, 17) Uw rogon ni ngad folgad ko pi thin nem?
13. Uw rogon ni ngaud ngongolgad “u p’eowchen urngin e girdi’”?
13 Boch nga m’on riy, ma babyor rok Paul ni pi’ ngak piyu Korinth, e yoloy murung’agen fare gafgow ni pirieg e pi apostal. I gaar: “Kug manged tayengeg rok urngin e engel nge girdi’. . . . Ngiyal’ ni yira yibiliymad riy ni nge buch ban’en romad e gamad ma yibilay fa piinem ni nge ayuwegrad Got; ma yira gafgownagmad ma gamad k’adan’mad; ma yira yog e thin nib kireb ngomad ma gamad fulweg u fithik’ e thin nib munguy.” (1 Korinth 4:9-13) Ku aram rogon, ni be sap e girdi’ nu roy u fayleng ko tin riyul’ e Kristiano e chiney. Nap’an nra guy e piin nu toobdad i yan e tin nib fel’ ni gad be rin’ ni mada’ ko yu ngiyal’ ni yibe rin’ e tin nde yal’uw ngodad, ma sana yad ra adag ni nge fel’ boch u wan’rad e thin ko Kristiano ni gad be yog.—1 Peter 2:12.
14. Uw e ngada musgad riy i awnag e gapas?
14 Machane, uw e ngad musgad riy i mon’ognag e gapas? Ngada rin’ed urngin nrayog rodad. I yog Paul ngak pi walagen ni Kristiano ni gaar: “Mu rin’ed urngin e tin nrayog romed ngam pired ni ba aw e gapas u thilmed nge urngin e girdi’.” (Roma 12:18) “Mu rin’ed urngin e tin nrayog romed” pi thin ney nib puluw ni be yip’ fan ni nge aw e gapas u thildad nge boch e girdi’ e gathi gubin ngiyal’ nrayog. Ni bod rogon, ni nge dab kud folgad ko motochiyel rok Got nbochan ni nge aw e gapas u thildad e girdi’. (Matthew 10:34-36; Hebrews 12:14) Machane, ngada rin’ed urngin e tin nrayog rodad—ma dab da paged e pi kenggin e motochiyel nib mat’aw—nbochan ni nge aw e gapas u “thildad urngin e girdi’.”
‘Dab Mu Fulweged Taban e Kireb’
15. Mang fan ni ngan pag i fulweg taban e kireb ni bay ko Roma 12:19?
15 Ke pi’ Paul yugu reb i fan ko mang fan ni dab da fulweged taban e kireb; ni aram e kanawoen e sobut’an’ ni ngan fol riy. I gaar: “Pi tafager rog, dab mu fulweged ngak be’ taban e kireb ni rin’ ngomed, machane ngam paged fan ko damumuw rok Got nge mang ir e rin’. Ya be yog e babyor nib thothup ni be gaar, ‘Be gaar Somol, ke mil fan ngog, ni gag e bay gu fulweg taban e kireb.’” (Roma 12:19) Ba Kristiano ni ma guy rogon ni nge togopuluwnag ban’en e ba uf. Be rin’ e maruwel ni de milfan ngak ya ba milfan ngak Got. (Matthew 7:1) Maku reb, e faanra fanay be’ gelngin nge fulweg taban e kireb, ma be dag ndariy e michan’ rok ko tin ni ke micheg Jehovah ni gaar: “Bay gu fulweg taban.” N’en nib thil riy, e tin riyul’ e Kristiano e ba mich u wan’rad fare thin ni “gimed be finey ma dabi turguy Got e tin ni ir e mmat’aw nra fel’ rogon e tirok e girdi’ riy.” (Luke 18:7, 8; 2 Thessalonika 1:6-8) Yad ma sobut’an’ ngar paged i fulweg taban e kireb nga pa’ Got.—Jeremiah 30:23, 24; Roma 1:18.
16, 17. (a) Mange be yip’ fan e ‘ngan ulunguy e kol’ ni be yik’ nga daken lolugen be’? (b) Gur rom kam guy rogon e ngongol nib fel’ ni munguynag gum’irchaen be’ ndariy e michan’ rok? Faanra arrogon, ma ga weliy rogon.
16 Yira fulweg taban e kireb ngak be’ ni toogoroyiy ma ba ga’ nra gel e damumuw ngak, ma yira gol ngak ma ra munguynag gum’irchaen. Mang fan? Mu guy e thin rok Paul ngak e pi Kristiano nu Roma. I gaar: “Faanra yim’ e toogor rom ko bilig, ma ga pi’ e ggan ngak; ma faanra yim’ ko belel, ma ga pi’ e garbod ngak; ya faanra um rin’ed ni aray rogon ma susun e fin gimed be ulunguy e kol ni be yik’ nga daken lolugen, ni aram e be yik’ ko tamra’.” (Roma 12:20; Proverbs 25:21, 22) Mang fan e re n’ey?
17 Ngan “ulunguy e kol ni be yik’ nga daken lolugen” e reb e thin nni fek ko rogon ni yima ranrannag e wasey u nap’an e ngiyal’ ko Bible. Yira tay e ore ara malang nib maathuk e wasey nga fithik’ nga tafen e nifiy min tay ba thal e kol nga tan fapi ore ni gathi goo tan ya ki yira tay nga daken. Kol ni be yik’ ni kan ulunguy nga daken e ore e ma gelnag e gawel ma aram me ranran fare wasey nib el me yog ni ngan chuweg e alit u fithik’ fare ore. Ere ku aram rogon, nra uda rin’ed e tin nib fel’ ban’en ngak e toogor rodad ma sana rayog ni da “ranran” niged feni gel laniyan’ me yib i m’ug fel’ngin nib fel’. (2 Kings 6:14-23) Riyul’, ni boor gothon fare ulung ko Kristiano ni som’on ni m’agan’rad ko bin riyul’ e liyor nbochan e ngongol nib fel’ ni i rin’ e pi tapigpig rok Jehovah ni fan ngorad.
Mang Fan ni Dabda Fulweged e Kireb ni Taban e Kireb
18. Mang fan ni mat’aw, nge t’ufeg, nge sobut’an’ e gathi ngan fulweg taban e kireb?
18 Rogon ni kad weliy e Roma guruy ni 12 nde n’uw nap’an, e kada guyed riy boch ban’en nib ga’ fan u fan ni “faanra rin’ be’ ban’en nib kireb ngomed, ma dab mu sulweged taban ngak nib kireb.” Bin som’on e, dab ni fulweg e kireb ni taban e kireb e ir e ba mat’aw ni ngan rin’. Rogon ni kan guy e runguy rok Got ni ke dag ngodad, e ba mat’aw ma ba’ fan ni ngada pied gadad ni maligach ngak Jehovah ma ngada adaged ni ngada folgad ko pi motochiyel rok—nib muun ngay fare motochiyel ni nge t’uf e pi toogor rodad rodad. Bin l’agruw, e ngan siyeg ni ngan fulweg e kireb ni taban e kireb e ireram e kanawo’ ko t’ufeg ni ngan fol riy. Yira pag i fulweg taban e kireb ko kireb, mi ni mon’ognag e gapas, ma gadad be athapeg u fithik’ e t’ufeg ni ngada ayuweged e girdi’ ni ki mada’ ngak e piin rib gel e damumuw rorad ni yad be togopluw ndab ra manged boch e piin ma liyor ngak Jehovah. Bin dalip, e yira pag ndab ni fulweg taban e kireb e ireram kanawoen e sobut’an’ ni ngan fol riy. Ra ud guyed rogon ni ngad fulweged taban e kireb ma yibe uf, ya gaar Jehovah: “Ke mil fan ngog ni gag e bay gu fulweg taban e kireb.” Thin rok Got e ki ginangey ni gaar: “Keb e ufanthin? Aram e bay yib e m’ay fan; machane gonop e bay ko piin ba sobut’an’.” (Proverbs 11:2, NW) Gad ra llowan’ ngan pag i fulweg taban e kireb nga pa’ Got ma ra dag e sobut’an’ rodad.
19. Mange yira weliy ko bin migid e article?
19 Ke ngochnag Paul i yog rogon e pi n’en ni ngauda rin’ed ngak boch e girdi’. Ke tay chilen ngak e piin Kristiano ni gaar: “Dab mu digey e kireb nge gel ngom, machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ko kireb.” (Roma 12:21) Mang gelngin e kireb ni gad be mada’nag e chiney? Uw rogon ni gad ra gel ngay? Fulweg ko gal deer ney nge ku boch e yira weliy ko bin migid e article.
Rayog ni Ngam Weliy?
• U Roma guruy ni 12, mang fonow e yira pirieg riy bayay nge bayay?
• Mange ra k’aringdad nge dab da fulweged taban e kireb ko kireb?
• Mang fel’ngin ni gad ra t’ar nge ku boch e girdi’ ni faanra ‘dab da fulweged taban e kireb ko kireb’?
[Box on page 3]
Roma guruy ni 12 e be weliy rogon e tha’ u thilin e Kristiano nge
• Jehovah
• piin gad nga Mich
• piin nde michan’rad
[Picture on page 5]
Babyor rok Paul ngak piyu Roma e be pi’ e fonow nib puluw ngak e pi Kristiano
[Picture on page 7]
Mang e gad ra fil ko n’en ni rin’ Stephen ni gachalpen Jesus?