Thin rok Jehovah e Ba Fas

Tin Ba Ga’ Fan ko Babyor rok Mark

GOSPEL rok Mark e ire th’abi ngoch ko fa aningeg i Gospel. I yoloy John Mark u gonap’an 30 e duw nga tomren e yam’ nge fas ko yam’ ni tay Kristus, ni murung’agen e pin’en ni i rin’ Jesus ni boor ma ba gurgur u lan dalip nge baley e duw ni i machib.

Ba gagiyel nni lemnag ni fan ko piin ni gathi yad piyu Jew, ma rib ga’ ni piyu Roma, babyor rok Mark e dag ni Jesus e fak Got nima fal’eg e maang’ang me ire ba elmerin ni ngongliy rarogon e machib. Fare babyor ebe fal’eg i weliy e pin’en ni i rin’ Jesus ma gathi pin’en ni i fil. Yira tiyan’uy ko Gospel rok Mark ma ra gelnag e michan’ rodad ngak fare Messiah ma ra k’aringdad ngad manged boch e tamachib nib pasig ko thin rok Got ko machib ko Kristiano.​—Heb. 4:12.

MACHIB NIB GEL U GALILE

(Mark 1:1–9:50)

Tomren nike m’ay murung’agen e pin’en ni i rin’ John ni tama Taufe nge fa 40 e rran ni par Jesus u daken e ted ni yog u 14 e verse, me tabab Mark i weliy rogon e machib rok Jesus u Galile ni yira ngat ngay. Fare n’en ni yigi fanay fare bugithin ni “ka chingiyal’ nem” e yibe nang fan riy ni n’en ni yibe yog e ba gur.​—Mark 1:10, 12.

Ba lich ko dalip e duw, me mu’nag Jesus i weliy dalip i rarogon e machib u Galile. I weliy Mark murung’agen ere n’ey nib ga’ nrogon e n’en ni i buch ko som’on nge migid nge migid. Fare Welthin u Daken e Burey e kan chuweg riy nge ku boch e welthin rok Jesus nib n’un’uw.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

1:15​—“Ke taw nga nap’an” e mang nike lebug? Be yog Jesus nike lebug fare thin nike taw nga nap’an ni arame nge tababnag e machib rok. Ya bay ni ire Pilung ni kan Dugliy, ma Gagiyeg rok Got e ke chugur. Girdi’ nib mat’aw gum’ircharad e rayog ni ngar folgad ko machib rok ngar mon’oggad ko gin ni yad ra fel’ riy u wan’ Got.

1:44; 3:12; 7:36​—Mang fan ndabun Jesus ni ngan weliy iyan murung’agen e pi maang’ang ni i rin’? Ya nge dabi dugliy e girdi’ lanin’rad nbochan e yad baadag e n’en ni kar rung’aged ara tin kan thum’ ngay ka nog, ya baadag Jesus ni yad e ngara guyed rorad ni ir Kristus ma ngar dugliyed lanin’rad nbochan e re michan’ nem. (Isa. 42:1-4; Matt. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luke 5:14) Taareb e ba thil riy, ni n’en ni buch rok faanem ni ying e moonyan’ ngak u lan e nug nu Gerasa. I yog Jesus ngak ni nge yan nga tafen nge weliy ngak e girdi’ rok e n’en nike buch. Ka nog ngak Jesus ni nge yan nge chuw u rom, ere rayog nri buchuuw e tayim ara dariy e ngiyal’ ni nge mada’nag e girdi’ u rom. Ere rogon ni bay nge n’en nra yog be’ nib moon nike rin’ Jesus ban’en nib fel’ ngak e rayog ni nge togopluw ko thin ni manga ba kireb ni yira yog u murung’agen fare ulung i babiy ni kar m’ad.​—Mark 5:1-20; Luke 8:26-39.

2:28​—Mang fan ni yima yog Jesus niku “Somol ko sabbath”? Fare Motochiyel rok piyu Israel e . . . yaan e pi n’en nib fel’ ni bay fini yib,” aray rogon ni yoloy apostal Paul. (Heb. 10:1) Nap’an ni m’ay i yarmiy fare motochiyel, ma fare Sabbath e yib nga tomren nel’ e rran ni kan maruwel, ma boor e piin ni aram e rorran ni i golnagrad Jesus riy. Re n’ey e be dag yaan e toffan ni yib gapas nge ku boch e tow’ath nra pirieg e girdi’ u lan fare Biyu’ i Duw ko Gagiyeg rok Kristus u tomren e gagiyeg rok Satan nde mat’aw. Arfan, ni fare pilung ko re Gil’ilungun nem e ku “Somol ko sabbath.”​—Matt. 12:8; Luke 6:5.

3:5; 7:34; 8:12​—Uw rogon ma ke nang Mark e tin riyul’ u rogon e kireban’ rok Jesus? Mark e gathi ir reb fa 12 i apostal maku gathi be’ nri yow ma chag Jesus. Rogon nibe m’ug ko yalen kakrom e en nri yow ma chag Mark ni aram apostal Peter, e ir e boor ban’en ni yog nge nang Mark.​—1 Pet. 5:13.

6:51, 52​—Mange n’en ni “fan fa yu yal’ i flowa” nde yog ni nang pi gachalpen Jesus fan? Ke yan in e awa nike duruw’iy Jesus 5,000 e pumoon, nge ppin, nge bitir ngar lal yal’ i flowa nge l’agruw e nig. “Fa yu yal’ i flowa” nsusuna ngari nang pi gachalpen Jesus fan ko re n’em ni buch e aram e ke pi’ Jehovah Got gelngin Jesus ni nge fal’eg e maang’ang. (Mark 6:41-44) Faan manga ra nanged fan feni gel ere gelngin nem ni kan pi’ ngak Jesus, ma dab ra gingad nib gel u nap’an ni yan Jesus u daken e ran nreb e maang’ang.

8:22-26​—Mang fan nl’agruw ban’en ni rin’ Jesus me fulweg e changar rok fare moon ni malmit nga rogon? Sana rin’ Jesus ere n’em nbochan e be lemnag rarogon fare moon. Ra ngan fal’eg owchen be’ nike n’uw nap’an nike mecham nder guy ban’en ma yira sagaal ngay ma yira ayuweg nge me chameg ir nga raen e tamilang ko yal’ nib gel.

Tin Gad Ra Fil Riy:

2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mark e i weliy rogon e yalen, nge rogon yubugithin, nge pin’en nima mich u wan’uy, nge yungi n’en ni gathi rimanang e piin ni gathi yad piyu Jew ni yad ma beeg murung’agen. I tamilangnag ni pi Farise e yad ma “pag e abich,” ma Korban e “re n’ey e ke mil fan ngak Got,” ma pi Sadduse e “yad ma yog ndab ni faseg e girdi’ ko yam’,” ma fare tempel e ‘ba m’ug’ ko ‘Burey nu Olives.’ Bochan ni tha’ ko lik’egal’ rok fare Messiah e ba ga’ ni piyu Jew e fan ngorad, me pag nde weliy murung’agen. Ere ke dag Mark ban’en ngodad ni ngad folwokgad riy. Thingar ud lemnaged rogon yalen e piin ni yad be motoyil ngodad u nap’an ni yibe machib iyan ara yibe pi’ e welthin u lan e ulung.

3:21. Pi be’ rok Jesus e de michan’rad. Arfan nima kireban’ ngak e piin nibchane michan’ rorad ma be togopluw ara be moningnagrad girdien e tabinaw rorad ndariy e michan’ rorad.

3:31-35. Nap’an ntaufenag Jesus, me mang Fak Got nibe yip’ fan ban’en, ma fare “Jerusalem ni bay u tharmiy” e mang chitiningin. (Gal. 4:26) Ka aram nap’an i yib, ma pi gachalpen Jesus e kab chugur ma kab fel’ u wan’ ko chon e tabinaw rok. Re n’ey ebe fil ngodad ni ngad mon’eged e bin nriyul’ e liyor ko yafas rodad.​—Matt. 12:46-50; Luke 8:19-21.

8:32-34. Thingari papey i nang rodad ni ngad paged e gol nde riyul’ nima rin’ boche girdi’. En nima lek Jesus e thingari fal’eg rogon ni nga i ‘pag fan ir,’ ni aram e, nge pagtalin ir nge yog e danga’ ko lem ni fel’ ngak. Thingari m’ag u wan’ ni nge ‘fek fare ley i gek’iy rok’ ni yima gafgownagey riy nge gafgow ni faanra ba t’uf ni nge rin’ ara ngan tamra’nag ara ni gafgownag ngki mada’ ko ngan li’ ngem’ nbochan e ba Kristiano. Ma thingari ‘par ni yugu be lek’ ma be ngongol ni bod ngongolen e yafas rok Jesus. Kanawoen min mang gachalpen Jesus e ba t’uf riy ni ngan maruweliy min par ko lem ni nga un pagfay ni bod rogon Kristus Jesus.​—Matt. 16:21-25; Luke 9:22, 23.

9:24. Thingar dabda tamra’gad ni nga dogned e michan’ rodad ara ngan wenignag ni nge yog boch e michan’.​—Luke 17:5.

BIN TOMUR E PUL

(Mark 10:1–16:8)

Ke chugur nga tungun e duw ni 32 C.E., me yib Jesus nga “Judea me th’ab e lul’ ni Jordan nga baanem,” miki muulung e girdi’ ni pire’ ngak. (Mark 10:1) Tomren e machib rok u rom me yan nga Jerusalem.

Me Nisan 8, ma bay Jesus u Bethany. Be un nga rebe abich me yib be’ nib ppin nga naun ngeb i puog e oil ni Florida nga daken lolugen. Pin’en ni buch u nap’an e wub rok Jesus nga Jerusalem nge mada’ ko fas ko yam’ e kan weliy nrogon ni buch ko som’on nge migid nge migid.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

10:17, 18​—Mang ni yal’uweg Jesus rogon ni non be’ nib moon ni pining ni “sensey nib fel’”? Nap’an ni siyeg ni ngan ta’ fan ni aram rogon, ma aram e ke ta’ ni Jehovah e ire nga un ta’ fan ma ke yip’ fan ni fare Got nib riyul’ e ir e ma yib urngin e tinib fel’ rok. Maku reb e, fal Jesus owchey ko kenggin e tin nriyul’ ni Faen ni Sunmiy urngin ban’en, ni Jehovah Got, e yigoo ir e bay mat’awun ni nge dugliy rogon e tinib fel’ nge tin kireb.​—Matt. 19:16, 17; Luke 18:18, 19.

14:25​—Mange n’en ni yip’ Jesus fan ni faani gaar ngak e pi apostal rok nib yul’yul’: “Gathi bay ku gu unum e re wain ney bayay nge yan i mada’ ko chirofen ni bay gu unum e bin nib beech e wain ko gin nsuwon Got”? Gathi be yog Jesus ni bay e wain nib riyul’ u tharmiy. Bochan ni wain e yu ngiyal’ ma ma yip’ fan e felfelan’ ma aram e n’en ni be yog Jesus e felfelan’ nbochan e bay kur chaggad e piin ni yad ni kan dugliyrad ni kar fosgad ko yam’.​—Ps. 104:15; Matt. 26:29.

14:51, 52​—I mini’ fare pagel ni “mil ndariy e mad u daken”? Goo Mark e weliy murung’agen ere n’ey, ere rayog ni ngad lemniged ni ir e be weliy murung’agen.

15:34​—Gur fapi thin rok Jesus ni “Got rog, Got rog, mang fan ni kam n’igeg?” e be yip’ fan ndakuriy e michan’ rok? Danga’. Yugu aram rogon ndabiyog ni ngarda nanged fan ni yog Jesus ere n’ey, ma thin rok e rayog ni yibe yip’ fan ni ke nang Jesus u wan’ ni ke chuweg Jehovah e ayuw rok nbochan e ngan skengnag e yul’yul’ rok e En ni Fak nib fel’ rogon. Maku rayog ni yog Jesus ere n’ey ya baadag ni nge lebug e n’en ni ke yog e Psalm 22:1 u murung’agen.​—Matt. 27:46.

Tin Gad Ra Fil Riy:

10:6-9. N’en nib m’agan’ Got ngay e nge par e mabgol ndabi dar. Arfan ni pi figirngiy nge pi leengiy e thingar u ra athamgilgad ngar folgad ko pi kenggin e motochiyel nu Bible nge fel’ rogon urngin e tin be kireb ko mabgol rorow ko bin ni ngar gayew rogon ni ngar wergow.​—Matt. 19:4-6.

12:41-44. N’en ni rin’ fare pin ni kem’ figirngin e be fil ngodad nthingar dabi yib e lem ngodad ni fel’ ngak u nap’an ni gad be pi’ e ayuw ni fan ko bin nriyul’ e liyor.

[Picture on page 31]

Mang fan ni yog Jesus ko re moon ney ni nge yog ko girdi’ rok urngin ban’en ni ke buch rok?