Ngan Pigpig ni Dabi Kalngan’uy
“Kug pag talin e n’en ni bay nga keruug, ma gu be athamgil ni nggu taw ko n’en ni ir e ba’ nga m’on rog.”—FIL. 3:13.
1-3. (a) Uw rogon u wan’ boch e girdi’ e pi n’en ni kar rin’ed ara pi n’en nde yag ni ngar rin’ed? Bochan e pi kireb ni ud rin’ed kafram, ma mang e rayog ni nge rin’ ngodad? (b) Mang e rayog ni ngad filed ko pi n’en ni i rin’ Paul?
BE’ NI ma yoloy e poem ni J. G. Whittier fithingan e yog ni thin ni kan yoloy ara thin ni ka nog nrib gel e kireban’ riy e “gomanga buch ni aram rogon.” Ma yog e girdi’ e pi thin ney u nap’an ni yad ma lemnag rogon e yafas rorad nfaan gomanga ba thil e n’en ni kar rin’ed. Gadad gubin ma rayog ni ngad lemnaged boch ban’en i gomanga da rin’ed nib thil, mab fel’. Machane, boch e girdi’ e gubin ngiyal’ ni ma yib e kireban’ ngorad nib gel ni bochan e pi n’en ni kar rin’ed ara boch ban’en ndar rin’ed. Gur, ga ma lem ni aram rogon ni bochan ban’en ni kam rin’?
2 Boch e girdi’ e kar rin’ed boch ban’en nrib gel e kireb riy. Ma yugu boch e girdi’ e de mudugil u wan’rad ko rib fel’ e pi n’en ni kar dugliyed ko yafas rorad, fa danga’. Boch e girdi’ e kar talgad i lemnag e kireb ni kar rin’ed. Machane bay boch e girdi’ ni gubin ngiyal’ ni ma yib e kireban’ ngorad ni bochan e pi n’en ni kar rin’ed, ma yad ma yog u lanin’rad ni gaargad, ‘Gomanga da gu rin’ ni aram rogon mab fel’!’ (Ps. 51:3) Me gur, mang e ga be lemnag? Ga baadag ni ngam rin’ e tin th’abi fel’ rom ko pigpig ngak Got ni dab ku um lemnag e kireb ni kam rin’? Bay be’ u Bible ni ke rin’ ban’en ni aram rogon, fa? Arrogon, ba’, ma ir Paul ni fare apostal.
3 Ke rin’ Paul boch ban’en nrib gel e kireb riy nge boch ban’en nrib fel’. Kari kalngan’ ko kireb ni ke rin’, machane ke fil rogon ni nge tiyan’ i rin’ e tin th’abi fel’ ko pigpig ku Got. Ngad guyed ko mang e n’en ni gad ra fil ko pi n’en ni ke rin’.
N’EN NI KE RIN’ PAUL NIB KIREB
4. Mang e ke rin’ Paul ni ke kalngan’ riy?
4 Nap’an ni kab pagel Paul, ma Saul fithingan, ma ke rin’ boch ban’en ni ke kalngan’ riy. Rib gel e gafgow ni ke tay ngak pi gachalpen Kristus. Be yog e Bible nde n’uw nap’an nga tomuren ni kan li’ Stephen ke yim’, “me guy Saul rogon ni nge thang mit fare galesiya, ni be yan u reb e naun nga reb ni be girngiy e piin ni ke mich Jesus u wan’rad nga wen, ni pumoon nge ppin, ngi i yin’rad nga kalbus.” (Acts 8:3) Albert Barnes ni be’ ni boor e tamilangan’ rok ko Bible e ke yog ni fare thin ni “thang mit” e be yip’ fan ni ke gafgownag Paul e ulung ni Kristiano nrib gel ni bod rogon reb e “gamanman ni maloboch.” Saul e be’ nib Jew nrib pasig ko teliw rok, ma kari mich u wan’ ni baadag Got ni nge kirebnag e ulung ko Kristiano. Ere kari gafgownag e piin Kristiano ma baadag ni nge li’rad ni yad gubin ni “pumoon nge ppin.”—Acts 9:1, 2; 22:4.a
5. Mang e ke buch ma daki gafgownag Saul pi gachalpen Jesus, me tabab ni nge machibnag murung’agen Jesus?
5 Munmun me turguy Saul ni nge yan nga Damaskus ni nge fek e pi Kristiano u tabinaw rorad me fekrad nga Jerusalem ni ngan gechignagrad ko bin nib ga’ e kourt rok piyu Jew. Machane, Jesus ni ir lolugen e ulung ko Kristiano e ke taleg Saul. (Efe. 5:23) Ma nap’an ni be yan Saul nga Damaskus, me m’ug Jesus ngak me malmitnag fare tamilang ni yib u tharmiy. Ma tomur riy, me l’og Jesus Saul nga Damaskus ya nga nog ngak boch ban’en ni nge rin’. Gad manang ko mang e ke buch ko tomur.—Acts 9:3-22.
6, 7. Mang e be dag ni ke nang Paul ni ke rin’ boch ban’en nrib gel e kireb riy?
6 Nap’an ni ke nang Paul nib kireb e n’en ni ke rin’, ma aram e daki gafgownag pi gachalpen Kristus, me tabab ni nge machibnag murung’agen Kristus u fithik’ e pasig. Yugu aram rogon, ma de tay Paul ni gowa dariy ban’en nib kireb ni ke rin’. Me tomur riy me yoloy murung’agen ni gaar: “Kan weliy ngomed rogon pangig ni ug par ko ngiyal’ ni baaram ni gu be tiyan’ug nga rogon kanawoen ni ma liyor piyu Israel ngak Got, nge rogon ni ug gafgownag girdien e galesiya rok Got nda ug runguyrad mu ug athamgiliy ni nggu kirebnag.” (Gal. 1:13) Miki yoloy murung’agen e kireb rok ngak piyu Korinth, nge piyu Filippi, nge ngak Timothy. (Mu beeg e 1 Korinth 15:9; Fil. 3:6; 1 Tim. 1:13) Ke tamra’ Paul ko pi n’en ni i rin’, machane de ngongol ni gowa de rin’ e pi nem. Ya manang nrib kireb e n’en ni ke rin’.—Acts 26:9-11.
7 Frederic W. Farrar ni be’ ni boor e tamilangan’ rok ko thin nu Bible e ke yoloy nnap’an ni gad ra lemnag gelngin e gafgow ni tay Paul ngak e Kristiano, ma gad ra nang feni gel e kireban’ ni i tay nge feni rib gel e gathibthib ni tay e girdi’ ngak. Nap’an ni yan Paul ni nge lekag e pi ulung, ma pi walag nra mada’gad ko som’on e sana ke lungurad: ‘Ere gur Paul. Gur e cha’ ni um gafgownagmad!’—Acts 9:21.
8. Uw rogon u wan’ Paul e runguy nge t’ufeg ni dag Jehovah nge Jesus ngak? Mang e gad ra fil ko n’en ni rin’ Paul?
8 Ke nang Paul ni kemus ni bochan e runguy rok Got nib gel ngak ma ke yag ni nge mang reb e apostal. Ke weliy murung’agen e runguy rok Got ni sogonap’an 90 yay u lan fa 14 ken e babyor rok ni ke yoloy, ma yigoo ir e ke rin’ ban’en ni aram rogon. (Mu beeg e 1 Korinth 15:10.) Kari felfelan’ Paul ni ke runguy Got, ma baadag ni nge dag ni be pining e magar ngak. Ere rib gel e maruwel ni ke tay ni fan ko pigpig ngak Got ko n’en ni ke rin’ yugu boch e apostal. Ere mang e gad ra fil ko n’en ni ke rin’ Paul? Faanra bay e michan’ rodad ko maligach ni ke pi’ Jesus, ma kad tamilangnaged e denen rodad, ma gad tal i rin’ e tin nib kireb, ma ra m’agan’ Got ngay ni nge n’ag fan e denen rodad, nge mada’ ko tin nib ubchiya’ ban’en ni kad rin’ed. Ere faanra ga be lemnag ndabiyog ni ngan n’ag fan e kireb ni kam rin’ u daken fare maligach rok Jesus ni yugu aram rogon nrib gel e ubchiya’ riy, ma rib ga’ fan ndab mu pag talin e n’en ni rin’ Paul. (Mu beeg e 1 Timothy 1:15, 16.) Yugu aram rogon ni ke gafgownag Paul Jesus, machane me yoloy nib t’uf Jesus rok me yim’ ni fan ngak. (Gal. 2:20; Acts 9:5) Ke nang Paul nib t’uf ni nge rin’ e tin th’abi fel’ rok ko pigpig ngak Got ya nge dariy ban’en ni nge kalngan’ riy ko tomur. Gur, kaam rin’ ban’en ni aram rogon, fa?
KE KIREBAN’UM, FA?
9, 10. (a) Mang fan ni ma kireban’dad? (b) Mang fan nde fel’ ni nga i magafan’dad ko oloboch ni kad rin’ed?
9 Kaam rin’ boch ban’en ni ke kalngan’um riy e ngiyal’ ney, fa? Ga ma lemnag ni faan gomanga kam fanay boor e tayim rom ko tin nib ga’ fan, mab fel’? Kaam rin’ boch ban’en ni ngam gafgownag yugu boch e girdi’, fa? Ara kam lemnag ni ku bay yugu boch ban’en ni gomanga mu rin’ nib thil, mab fel’? Mang e rayog ni ngam rin’ nfaanra arrogon e lem rom?
10 Boch e girdi’ e ma magafan’rad ni gubin ngiyal’. Ma ma gel e kireban’ rorad ya yad ma sul ngaur lemnaged e kireb rorad. Gur, rayog ni ngam pithig e magawon rom nfaanra be magafan’um ngay? Danga’! Am susunnagem ni ga be par nga lan reb e tagmachul ma ga be athamgil ni ngam man nga m’on, ma ga ra magaf, ya taabang i ban’en e kam par riy. Ere faanra bay e magawon rom, ma ngam rin’ e tin rayog rom ni ngam pithig e re magawon nem, ko bin ni nge magafan’um ngay. Mu wenig ngak e en ni kam rin’ e kireb ngak, mag athamgil ni nge yib e gapas u thilmew. Mag lemnag ko mang fan ni kam rin’ e n’en ni kam rin’, ya nge dabki buch bayay. Ma yu ngiyal’, e ma yib e magawon ngom ni bochan wenegan e kireb ni kam rin’. Machane, magafan’ ni ga ra tay e dabi ayuwegem. Ma bin riyul’ riy, e rayog ni nge magawonnagem e re n’ey ko pigpig ni ga be tay ngak Got.
11. (a) Mang e thingar da rin’ed nfaanra gad baadag ni nge dag Jehovah e runguy nge t’ufeg rok ngodad? (b) Mang e be yog e Bible u murung’agen rogon ni nge dab ki kireban’dad nib gel ni faanra bay e kireb ni ud rin’ed kafram?
11 Bay boch e girdi’ ni yad be lemnag ni pi kireb ni ur rin’ed e rib gel e ubchiya’ riy, ma dabiyog ni nge runguyrad Got. Maku yad ma lemnag ni boor e pi kireb ni ur rin’ed. Machane, bin riyul’ riy e demtrug e kireb ni kar rin’ed ma rayog ni ngar weliyed murung’agen mar thilyeged e ngongol rorad, mar weniggad ngak Got ni nge n’ag fan e kireb rorad. (Acts 3:19) Rayog ni nge dag Jehovah e runguy nge t’ufeg rok ngorad ni bod e n’en ni ke rin’ ngak boor e girdi’. Ma n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’ be’ nib sobut’an’, mab yul’yul’, ma ke kireban’ ko kireb ni ke rin’. Bod ni ke n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’ Job, ya riyul’ ni ke kalngan’. (Job 42:6) Be tamilangnag e Bible e n’en ni thingar da rin’ed, ni nge dabki kireban’dad nib gel ko kireb ni kad rin’ed, ma ra gapas lanin’dad ya gaar: “Dabi fel’ rogon e yafos rom ni faanra ga be guy rogon ni ngam mithag e pi denen rom. Mu puwofaynag [“tamilangnag,” NW] ma ga pithig paam riy; me wurngan’ Got ngom.” (Prov. 28:13, BT; Jas. 5:14-16) Ere, ba t’uf ni ngad tamilangnaged ngak Got e kireb ni kad rin’ed, ma ngad weniggad ngak ni nge n’ag fan e kireb rodad, ma ngad rin’ed e tin nrayog rodad ni nge m’ug riy nriyul’ ni ke kireban’dad ko kireb ni kad rin’ed. (2 Kor. 7:10, 11) Faanra kad rin’ed e pi n’ey, ma ra runguydad Jehovah ni ir e “ma n’ag fan ban’en u wan’.”—Isa. 55:7.
12. (a) Uw rogon ni ngad folwokgad rok David u nap’an ni ke magawon e nangan’ rodad? (b) Mang fan ni be yog e Bible ni ke “kalngan’” Jehovah? Uw rogon, nra pi’ e fulweg ko re deer ney e athamgil nga lanin’um? (Mu guy fare thin ni kenggin e “Mang fan ni be yog e Bible ni ke kalngan’ Jehovah?”)
12 Meybil e bay gelngin. Rogon ni bay ko fare psalm rok David e ke yog ni ke fulweg Jehovah taban e meybil rok. (Mu beeg e Psalm 32:1-5.) U m’on ni tamilangnag David e denen rok ngak Got, ma ke magawon e nangan’ rok. Ere ke magafan’ ma ke kireban’. Tomuren ni ke tamilangnag e denen rok ngak Got, me n’ag fan e kireb u wan’ ma aram ma ke gapas laniyan’ David. (Ps. 6:1-6) Ere ke fulweg Jehovah taban e meybil rok, me ayuweg ni nge gapas laniyan’ ma ke yag ni nge ulul i rin’ e tin nib mat’aw ban’en. Maku arrogodad, faanra ke kireban’um ni bochan e kireb ni kam rin’, ma ngam wenig ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’ ni nge n’ag fan e kireb rom, ma ngam rin’ e tin rayog rom ya nge yag ni ngam thilyeg e lem nge ngongol rom. Ma aram e rayog ni nge michan’um ni ke motoyil Jehovah ko meybil rom, ma ke n’ag fan e kireb ni kam rin’!—Ps. 86:5.
MU LEMNAG E PI N’EN NI BAY BOCH NGA M’ON
13, 14. (a) Mang e thingar da tedan’dad ngay e ngiyal’ ney? (b) Mang boch e deer nrayog ni nge ayuwegdad ya nge yag ni ngad fal’eged i lemnag e pi n’en ni gadad be rin’ e ngiyal’ ney?
13 Riyul’ nrayog ni ngad filed boch ban’en ko pi n’en ni ke buch kafram, machane thingar dabi magafan’dad ngay. Mu tiyan’um ko pi n’en ni bay e chiney nge tin ni bay nga m’on. Ngam fithem ko pi deer ni baaray: ‘Gur, ra yan boor e duw ma ra kalngan’ug ko n’en ni kug dugliy ni nggu rin’ e chiney? Gu be athapeg ni gomanga gu rin’ boch ban’en nib thil, mab fel’? Gu be pigpig ku Got u fithik’ e yul’yul’ e ngiyal’, ya nge boch nga m’on ma dariy ban’en nra kalngan’ug riy?’
14 Ke chugur ni nge yib fare gafgow nib ga’. Ere ba fel’ ni ngam fithem ko pi deer ni baaray: ‘Gur, rayog ni nggu mon’ognag boch e pigpig ni gu be tay e chiney? Rayog ni nggu un ko pioneer? Mang fan ndabiyog ni nggu mang reb e ministerial servant? Gur, gu be rin’ e tin rayog rog ni nggu rin’ e ngongol nib fel’? Gag e mit i girdi’ ni baadag Jehovah ni nggu par u lan fa bin nib beech e fayleng?’ Gathi kemus ni nge magafan’um ko tin ndawor mu rin’, ya ngam lemnag e n’en ni ga be rin’ e ngiyal’ ney, ma ngam guy rogon nge yag ni ngam pigpig ngak Jehovah ni rogon nrayog rom. Ngam dugliy boch ban’en e chiney ni nge dabi kalngan’um riy boch nga m’on.—2 Tim. 2:15.
DABI KALNGAN’UM KO PIGPIG NI GA BE TAY NGAK GOT
15, 16. (a) Mang e ke rin’ boor e girdi’ ya nge yag ni ngar pied e tin th’abi fel’ rorad ngak Jehovah? (b) Mang fan ndabi kalngan’dad ko urngin ban’en ni kad rin’ed ni fan ngak Got?
15 Gur, kam pag boch ban’en ya nge yag ni ngam pigpig ngak Jehovah u polo’ e tayim rom? Bod ni sana kam pag reb e maruwel ara siyobay ya ngam yoornag e tayim ni fan ko pigpig ngak Jehovah. Ara sana kam dugliy ndab mu un ko mabgol ara dab mu fakay e bitir ya nge yag ni ngam pigpig u Bethel, ara ngam un ko fare maruwel ni ngan toy e Kingdam Hall u ga’ngin yang e fayleng, ara ngam lekag e ulung ara ngam mang reb e missionary. Ere chiney ni kam pilibthir, ke kalngan’um ya kam dugliy ni aram e n’en ni ngam rin’? Ara susun ni ngam lemnag ni pi n’en ni kam rin’ e dariy fan ara kam rin’ u ba ngiyal’ nde puluw? Danga’!
16 Kam dugliy ni aram rogon ya bochan nib t’uf Jehovah rom, ma ri ga baadag ni ngam ayuweg e girdi’ ni yad baadag ni ngar pigpiggad ngak. Dab mu lemnag ni kab fel’ boch rogon e yafas rom e chiney nfaanra dam dugliy ni ngam rin’ ni aram rogon. Susun ni ngam felfelan’ ko n’en ni kam rin’. Ya kam dugliy ni ngam pi’ ngak e tin rayog rom. Ma dabi pagtalin Jehovah e pi n’en ni kam rin’ ni fan ngak. Nap’an ni nge yag e “bin riyul’ e yafas,” ngom ni aram e yafas nib flont ma dariy n’umngin nap’an, ma ke yag ngom e tow’ath ni kab fel’ nga rogon nrayog ni ngam susunnag e chiney!—Ps. 145:16; 1 Tim. 6:19.
ROGON NI NGAN SIYEG NI NGE DABI KALNGAN’UY BOCH NGA M’ON
17, 18. (a) Mang e ke rin’ Paul ni nge dabki kireban’ nib gel? (b) Uw rogon ni ngam fol ko n’en ni ke rin’ Paul?
17 Mang e ke rin’ Paul ni nge yag ni nge dabi kireban’ nib gel ko kireb ni ke rin’? Ke yog ni daki magafan’ ko n’en ni ke buch rok, ma ke maruwel nib gel ya nge yag e tow’ath ngak. (Mu beeg e Filippi 3:13, 14.) Daki lemnag Paul e kireb ni ke rin’ u nap’an ni ka be un ko teliw rok piyu Jew. Ma i athamgil ni nge par nib yul’yul’ ya nge yag e yafas ngak ndariy n’umngin nap’an.
18 Mang e gad ra fil ko n’en ni yog Paul? Susun ndabi magafan’dad ko kireb ni kad rin’ed kafram ni dabkiyog ni ngad thilyeged, ya ngad tedan’dad ko n’en nrayog ni ngad rin’ed ya nge yag e pi tow’ath ngodad boch nga m’on. Sana dabiyog ni ngad paged talin urngin e kireb ni kad rin’ed, machane de t’uf ni nge kireban’dad nib gel nbochan e pi n’em. Rayog ni nge dabki magafan’dad ko kireb ni kad rin’ed, ma ngad pied e tin th’abi fel’ rodad ngak Jehovah e chiney, ma ngad lemnaged murung’agen e athap nrib fel’ boch nga m’on!
a Boor yay ni be weliy e Bible ni ki gafgownag Saul e piin ni ppin. Re n’ey e be micheg nrib ga’ e ayuw ni kar pied nge yag ni ngan wereg e machib ko bin som’on e chibog, ni bod rogon e n’en ni yad ma rin’ e ngiyal’ ney.—Ps. 68:11.