MU FOLWOK KO MICHAN’ RORAD

I Athamgil ni Yugu Aram Rogon ni Un Rin’ e Tin nde Mat’aw

IYAN Elijah u tooben fare Loway nu Jordan. Ba n’uw nap’an ni ke milekag ni be sor i yan ko lel’uch ma be palog ko fare Burey ni Horeb. Nap’an ni ke sul nga Israel ma ke guy ni ke thil boch ban’en ko re binaw nem ni i par riy. Bochan ni ke tabab ni nge aw e n’uw, ma fare binaw e ke sul ni nge fel’ rogon, ma piin nta milay’ e yad be gi’ e but’ ko milay’ rorad. Dabisiy ni ke fel’ laniyan’ fare profet ni ke guy ni ke fel’ boch rogon fare binaw ni bochan ni ke aw e n’uw, machane n’en ni kub ga’ fan u wan’ fare profet e aram e girdi’ ko re binaw nem. Ya pi girdi’ nem e ri yad ba mal’af rok Got nga orel. Ku boor e girdi’ ko re binaw nem ni ku yad ma liyor ngak Baal, ere ku boor ban’en ni nge rin’ Elijah ni nge ayuwegrad.a

I guy Elijah e girdi’ nib pire’ ni yad be ngongliy e milay’ u bangi ban’en nib chugur ko fare binaw ni Abel-meholah. Reliw’ nge aningeg e garbaw ni pumoon ni kan tayrad ni ngar maruwelgad u taabang, ma ragag nge l’agruw wu’ e pi garbaw nem e yad be gi’ e but’ ni yibe fal’eg e une. Be yan Elijah ni be gay be’ nib moon ni ir e be yannag fa gal wu’ i garbaw ni tomur. Re moon nem e aram Elisa, ni ir e ke dugliy Jehovah ni nge yan nga lon Elijah. I lemnag Elijah ni yigoo ir e be pigpig ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’, ere dariy e maruwar riy ni be athapeg ni ngar mada’gow e re moon nem.​—1 Kings 18:22; 19:14-19.

Gur, ra magawon laniyan’ Elijah ya manang nra boch ngaram ma dabisiy nra pi’ boch e maruwel rok ngak Elisa, ara ra fek Elisa lon? Dabiyog ni ngad nanged, maku dabiyog ni nga dogned ni aram e n’en ni i lemnag. Ya, ir “be’ ni bod gadad e tiney e girdi’.” (James 5:17) Be yog e Bible ni gaar: “Me luf Elijah wuru’ e mad rok nib n’uw nge yin’ nga daken Elisa.” (1 Kings 19:19) Wuru’ e mad rok Elijah ni kan fal’eg ko keru’ e saf ara kaming e be yip’ fan ni Jehovah e ke dugliy. Ere, re n’em ni rin’ Elijah ngak Elisa e be yip’ fan ban’en nrib ga’ fan. Ba m’agan’ Elijah ngay ni nge fol ko n’en ni ke dugliy Jehovah ni Elisa e nge yan nga lon. Ke pagan’ Elijah ngak Got, ma ke fol rok.

Ba m’agan’ Elisa ngay ni ngki ayuweg Elijah ni profet. Gathi chingiyal’ nem e nge yan Elisa nga lon. U lan nel’ e duw ni sobut’nag Elisa ir, nge ayuweg Elijah ni profet, me munmun min nog ni ir e “ta ma ayuw rok Elijah.” (2 Kings 3:11, BT) Ke fel’ laniyan’ Elijah ya bochan ni bay be’ nrayog ni nge ayuweg ma be pagan’ ngak! Dabisiy ni ke fel’ e tha’ u thilrow. Bochan nra bagayow ma be pi’ e athamgil nga laniyan’ bagayow ma re n’ey e ke ayuwegrow ni ngar athamgilgow e ngiyal’ nem ni ke garer e tin nde mat’aw ban’en ko re binaw nem. Bin riyul’ riy e ngiyal’ nem e kari gel e kireb ni be ngongliy Ahab ni pilung.

Gur, bay ba ngiyal’ ni kam mada’nag e tin nde mat’aw? Yooren i gadad e ma mada’nag e tin de mat’aw ko re fayleng ney. Ga ra pirieg reb e fager nib t’uf Got rok ma rayog ni nge ayuwegem ni ngam athamgil u fithik’ e pi magawon rom. Ku rayog ni ngam fil ban’en ko michan’ rok Elijah u nap’an ni ga be athamgil u fithik’ e tin nde mat’aw.

“MMAN MU GUY AHAB”

I maruwel Elijah nge Elisa nib gel ni ngar ayuwegew e girdi’ ko tirok Got ban’en. Ba mudugil ni kar skulnagew yugu boch e profet, ma dabisiy ku bay boch e skul ni yad be un ngay. Me munmun me thilyeg Jehovah e n’en ni nge rin’ Elijah, ma aram me yog ni gaar: “Mman mu guy Ahab ni pilung nu Samaria.” (1 Kings 21:18) Mang e n’en ni ke rin’ Ahab?

Re pilung nem e ke chel ke togopuluw ko bin riyul’ e liyor, ma ir e immoy ni th’abi kireb u fithik’ e pi pilung nem. Ke leay Jezebel, ma bochan e re n’em ma aram me un boch e girdi’ ko liyor ngak Baal miki un Ahab i tayfan Baal. (1 Kings 16:31-33) Liyor ku Baal e ba muun ngay ni ngan madnomnag e par ko pumoon nge ppin, nge ngan madnomnag e pumoon nge ppin ni yad ma pied yad ni chuway’, maku yima pi’ e bitir riy ni maligach. De n’uw nap’an nga tomuren me yog Jehovah ngak Ahab ni nge thang e fan ko fare pilung nib kireb nu Syria ni Ben-hadad fithingan, machane de fol ko n’en ni ke yog Jehovah ngak. De fol Ahab ni pilung rok Jehovah ni bochan e nge yag e salpiy ngak. (1 Kings, guruy ni 20) Machane, Ahab nge Jezebel e ke gel e chogow rorow, ma kar adagew ni nge yag boch ban’en ngorow ni boor maku yow be guy rogon ni ngar li’ew bokum e girdi’.

Immoy ba naun nib ga’ ni fen Ahab ni pilung u Samaria. Ma ku immoy reb u Jezreel ni sogonap’an 23 e mayel pal’afngin ko bin som’on e naun. Baraba’ i tooben fa binem e naun rok u Jezreel e bay bangi milay’ riy ni grape. I chogownag Ahab e re ngi milay’ nem nib milfan ngak be’ nib moon ni Naboth fithingan. I yog Ahab ngak Naboth ni nge chuw’iy fagi binaw ngak ara ngar thilyegew nga ban’en. Machane me yog Naboth ni gaar: “Gi woldug nem ni grape e gayog ni yag ngog rok e pi ga’ rog kakrom, ere Somol e dabi m’agan’ ngay ni nggu pi’ ngom.” (1 Kings 21:3, BT) Gur, ba gelan’ Naboth? Ara de kol ayuw ko n’en ni ke yog? Boor e girdi’ ni kar lemnaged ni aram rogon. Bin riyul’ riy e be fol Naboth ko fare Motochiyel rok Jehovah, nrogon e re Motochiyel nem e faanra bay bang e binaw ni gayog rok reb e tabinaw ma dab ni pi’ nchuway’. (Levitikus 25:23-28) Ra lemnag Naboth ni nge th’ab e motochiyel rok Jehovah, mab dabun ni nge rin’. Ir be’ nib gel e michan’ rok ma der ma rus, ma manang ni faanra togopuluw ngak Ahab ma aram e be tay e yafas rok nga thatharen e riya’.

Machane Ahab e der ma lemnag e Motochiyel rok Jehovah. Ma aram me sul nga tafen ni ke “kireban’ ma ke damumuw” nde yag e n’en ni lemnag. Gad ra guy reb e thin u Bible ni be gaar: “Me yan i pag ir nga chob rok nge sap ko rungrung, me par nde abich.” (1 Kings 21:4) Nap’an ni guy Jezebel e pumoon rok ni ke uthum l’ugun ni bod e bitir ni ke damumuw, ma aram me lemnag rogon ni nge yagnag e re ngi binaw nem ko pumoon rok, ma re n’em ni ke lemnag ni nge rin’ e rayog ni nge gafgownag e girdi’ ko re tabinaw nem ni yad ma rin’ e tin nib mat’aw.

Yira nang fan e n’en ni ke makathnag e re pin nem, ma riyul’ ni yira gin nga fini rib gel e kireb riy. Manang Jezebel, ni rogon ni bay ko Motochiyel rok Got e ba t’uf l’agruw ni’ ni ngar michegew ban’en, mfini mich u wan’uy. (Deuteronomy 19:15) Ere yoloy boch e babyor ni ke tay fithingan Ahab ngay, me pi’ ngak e piin ni pumoon ko fare binaw nu Jezreel nib ga’ farad, ni be gay l’agruw ni’ nib m’agan’row ngay ni nga rognew boch ban’en u murung’agen Naboth nde riyul’. Yow ra ban nga rognew boch ban’en ni ke yog Naboth u murung’agen Got nde puluw, ma re n’em e rayog ni ngan thang e fan rok be’ riy. I yal’uw e n’en ni lemnag. Bay boch ban’en ni weliy fa gali cha’ nrib “kireb” u murung’agen Naboth, ma aram min malangnag nge yim’. Mus ko fa gali pagel ni fak Naboth ma kan thang e fan rorow.b (1 Kings 21:5-14; Levitikus 24:16; 2 Kings 9:26) Ahab e dakuriy fan e liw rok u wan’, ma ke pag e ppin rok ni nge rin’ e tin ni baadag, miki thang e fan rok fapi girdi’ ndariy ban’en nib kireb ni kar rin’ed.

Aygum lemnag rogon laniyan’ Elijah u nap’an ni yog Jehovah ngak e n’en ni rin’ Ahab nge Jezebel. Rayog ni nge mulan’dad ni faanra piin nde mat’aw e gowa dariy e magawon rorad ara ba fel’ rogorad ngak e piin nib mat’aw. (Psalm 73:3-5, 12, 13) Ngiyal’ ney e gad ra guy boor ban’en ni yibe rin’ nde mat’aw, ni yu ngiyal’ ma piin nib tolang e liw rorad ni yad ma yog ni yad e girdi’ rok Got e yad ma rin’ e pi kireb ney. Machane, ra fel’ lanin’dad ni faan gad ra lemnag e re thin ni baaray. Be puguran e thin ko Bible ngodad ndariy ban’en nrayog ni ngad mithaged rok Jehovah. Ya ma guy gubin ban’en. (Hebrews 4:13) Mang e ma rin’ ko pi kireb ni be guy ni yibe rin’?

“TOOGOR ROG, KAM PIRIEGEG”

Ke l’og Jehovah Elijah ni nge yan i guy Ahab ni pilung. I yog Got ni gaar: “Gimew ra mada’ ko fagi woldug ni grapes ni fiin Naboth.” (1 Kings 21:18) Nap’an ni yog Jezebel ngak Ahab ni ke milfan fagi milay’ ngak, ma aram me yan ko fagi milay’ ni ke felfelan’ ko n’en ni ke yag ngak. Dariy ba ngiyal’ ni lemnag Ahab ni bay Jehovah ni be guy e n’en ni be rin’. Mu lemnag rogon yaan owchen u nap’an ni bay ko fagi milay’, ma ke par ni be fal’eg i lemnag rogon ni nga ri fal’eg e gi milay’ nem. Ma aram me m’ug Elijah ngak, me thil rarogon owchen Ahab, ni kari damumuw, ma aram me gaar: “Toogor rog, kam piriegeg.”​—1 Kings 21:20.

Pi n’en ni yog Ahab e be tamilangnag l’agruw ban’en nde puluw ni ke rin’. Som’on e nap’an ni gaar ngak Elijah: “Kam piriegeg”, ma be tamilangnag ni ir be’ nder ma lemnag e tirok Got ban’en. Kab kafram ni nang Jehovah ara ‘pirieg’ e n’en ni be rin’ Ahab nib kireb. Ke nang ni ke darifannag Ahab fare tow’ath ni puf rogon ni ke pi’ ngak, ma ke felfelan’ ko fagi milay’ ni ke yagnag Jezebel ngak u fithik’ e sasalap. Ke guy Got e n’en ni bay u gum’irchaen Ahab, ma ke guy ni ke t’uf e tin nu fayleng ban’en rok ko bin ni nge dag e runguy, ara nge rin’ e tin nib mat’aw ban’en. Ma bin migid e nap’an ni yog Ahab ngak Elijah ni gaar: “Toogor rog!”, ma be m’ug riy ni be fanenikay be’ ni fager rok Jehovah Got, ni aram e cha’ nrayog ni nge ayuweg ni nge thilyeg e ngongol rok nra yan i tomur ma ra fek i yib e magawon ngak.

Rayog ni ngad filed ban’en ko pi n’en ni ke rin’ Ahab. Thingar da lemnaged ni Jehovah Got e ma guy gubin ban’en. Bochan ni ir e Chitamangidad ni gadad ba t’uf rok, ma manang e ngiyal’ ni gad ma oloboch, ma ri baadag ni nge guy ni kad thilyeged e ngongol rodad. Rogon ni ma ayuwegdad e ba ga’ ni ma fanay e pi tafager rok ni yad ba yul’yul’ ni bod rogon Elijah ni ir be’ ni ma weliy e thin rok Got ko girdi’. Rib gel e kireb riy, ni faan gad ra lemnag ni pi girdi’ ney ni ma fanayrad Jehovah e yad e toogor rodad.​—Psalm 141:5.

Am lemnag rogon ni ke fulweg Elijah lungun Ahab ni gaar: “Kug piriegem.” Ke nang ko ba miti mang girdi’ Ahab, ni ir be’ nib moro’ro’, ma ma thang e fan ko girdi’ maku ma togopuluw ngak Jehovah Got. Riyul’ ni athamgil Elijah ni nge non ngak Ahab ndabi rus. I yog ngak Ahab e n’en ni ke yog Jehovah. Jehovah e manang e n’en ni be buch, ma manang ni ngongol nib kireb ni be rin’ girdien e re tabinaw nem e be af ko tin ni ka bay e girdi’. Ere, yog Elijah ngak Ahab ni Got e bayi thang ‘owchen’, ni aram e nge thang owchen e girdi’ ni kar bad ko re tabinaw nem. Ku arrogon Jezebel ni yira gechignag.​—1 Kings 21:20-26.

Der lemnag Elijah ndab ni gechignag e girdi’ ko ngongol rorad nib kireb ni yad be rin’. Ngiyal’ ney e ba ga’ ni aram e n’en ni ma lemnag yooren e girdi’. Re n’ey ni kan weliy murung’agen ko Bible e be puguran ngodad ni gathi kemus ni be guy Jehovah e pi n’en ni be buch, ya ku ra gechignag e piin nde mat’aw ko ngiyal’ nib puluw. (Psalm 37:10, 11) Sana ga ra lemnag ko: ‘Uw rogon e pufthin nra tay Got ngak e piin nde mat’aw, kemus nra gechignagrad? Fa ku ra runguyrad?’

‘KAM GUY ROGON NIKE SOBUT’NAG AHAB IR U P’EOWCHEG?’

Sana ke gin Elijah ko n’en ni ke rin’ Ahab u tomuren ni kan pufthinnag. Be yog e Bible ni gaar: “Me guchthuy Ahab e mad rok nge chuweg u daken, me yin’ e mad ni tutuw nga daken. Me par ndaki abich, mi i mol ni ka bay fare tutuw ni mad u daken, mi i yan ni kari kireban’.” (1 Kings 21:27) Gur, ke kalngan’ Ahab ko n’en ni ke rin’?

Gadad manang ni ke tabab ni nge thilyeg boch ban’en ko ngongol rok. I athamgil Ahab ni nge sobut’nag laniyan’, re n’ey e ban’en nib mo’maw’ ni nge rin’ be’ nib tolang e lem rok. Machane uw rogon, riyul’ ni ke kalngan’? Faan gad ra taarebrogonnag e n’en ni rin’ Manasseh ni pilung ko n’en ni ke rin’ Ahab ni pilung ma ri kub gel e kireb rok Manasseh. Nap’an ni gechignag Jehovah Manasseh, me sobut’nag ir nge wenig ngak Jehovah ni nge ayuweg. Maku bay boch ban’en ni ki rin’. Ke thilyeg boch ban’en ko yafas rok ni aram e ke chuweg e pi liyos ni ke ngongliy ni yima meybil ngay, ma ke athamgil ni nge pigpig ngak Jehovah, miki pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’ rok ni ngkur rin’ed e re n’em. (2 Kronicles 33:1-17) Gur, ku aram e n’en ni ke rin’ Ahab? Danga’.

Gur, ke guy Jehovah ni ke dag Ahab nriyul’ ni ke kalngan’? I yog Jehovah ngak Elijah ni gaar: “Kam guy rogon ni ke sobut’nag Ahab e lem rok? Bochan e ke yodoro’, ma aram e dab kug girngiy e gafgow nga daken u nap’an e yafas rok; ya nap’an pi fak nib pumoon ko biney e tamilang e bay gu girngiy e gafgow riy nga daken e tabinaw rok Ahab.” (1 Kings 21:29) Gur, ke n’ag Jehovah fan e kireb ku Ahab? Danga’, ya faanra riyul’ ni ke kalngan’ Ahab ma ra n’ag Jehovah fan e kireb rok ni dariy n’umngin nap’an. (Ezekiel 33:14-16) Machane, bochan ni gathi kari kalngan’ Ahab ma de dag Jehovah e runguy ngak. Dabi guy Ahab girdien e tabinaw rok ni ngan thangrad.

De thil rogon e pufthin ni tay Jehovah ngak Ahab. Tomuren me fith Jehovah e pi engel rok ko mang e bin th’abi fel’ e kanawo’ nrayog ni ngan bannag Ahab riy ni nge un ko mahl, min li’ nge yim’. Ma de n’uw nap’an nga tomuren ma aram e n’en ni buch rok Ahab. I maad’ad u nap’an ni yibe mahl, ma aram me lul’ e racha’ ko fa gi n’en ni ke maad’ad u dow, me yim’ u lan e chariot rok. Re n’ey ni buch e ku be tamilangnag nap’an ni yibe luknag fare chariot me yib e pilis nguur lil’ed e racha’ ko fare pilung i Ahab. Fapi thin ni yog Jehovah ngak Elijah ni nge yog ngak Ahab e yan ni lebug ni faan ni gaar: “Gi n’en ni i lil’ e pilis rachaen Naboth riy e ireram e gin ku bayi lil’ e pilis e racha’ rom riy.”​—1 Kings 21:19; 22:19-22, 34-38.

Ere, bochan e n’en ni rin’ Jehovah ngak Ahab, ma rayog ni nge pagan’ Elijah nge Elisa nge tin ni ka bay e tapigpig rok Got ni yad ba yul’yul’ nde pagtalin Jehovah ni par Naboth nde rus, miki par nib gel e michan’ rok. Fare Got ko tin nib mat’aw e dabi pag ni nge dabi gechignag e piin nib kireb, ndemtrug ko ngiyal’ ney ara boch nga m’on, ma faanra dugliy ban’en ni nge rin’ nib t’uf ni nge dag e runguy ma ra rin’. (Numbers 14:18) Re n’em ni buch rok Elijah e rayog ni nge fil ban’en riy, ya i athamgil u lan boor e duw u tan e gagiyeg rok fare pilung nib kireb. Gur, bay ba ngiyal’ ni ke buch ban’en rom nib kireb? Ga be athapeg ni nge chuweg Got e tin nde mat’aw? Rayog ni nge yib angin ngom ni faan ga ra folwok ko michan’ rok Elijah. I un Elijah ngak Elisa ni ir be’ nib yul’yul’ ngaur machibgow u taabang, ma yow be athamgil u fithik’ e pi n’en nde mat’aw. ▪

[Boch e thin nra tamilangnag murung’agen]