Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
February 3-9
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 12-14
“Reb e M’ag ni Bay Rogon Ngom”
it-1-E 522 ¶4
M’ag
M’ag u Thilin Got nge Abraham. I tabab fare m’ag ni ngongliy Got u thilrow Abram (Abraham) u nap’an ni th’ab Abram fare lul’ ni Eufrates nga barba’ ni be sor i yan ko fare binaw nu Kanaan. Me yan i 430 e duw nga tomuren min ngongliy fare m’ag ko Motochiyel. (Ga 3:17) I non Jehovah ngak Abraham u nap’an ni be par u Mesopotamia ni bay ko fare binaw nu Ur ni aram e gin ni ma par piyu Kaldea riy, me yog ngak ni nge milekag ko fare binaw ni bay fini dag ngak. (Ac 7:2, 3; Ge 11:31; 12:1-3) Fare thin ko Exodus 12:40, 41 (LXX) e be yog ni “chirofen” ni gaman 430 e duw ngay e aram e rofen ni chuw piyu Israel ko sib u Egypt. Ku aram e ngiyal’ ni mus nap’an nra pared u Egypt ngu Kanaan. Ra chuwgad u Egypt ko Nisan 14, 1513 B.C.E., ko rofen ni Paluk’af. (Ex 12:2, 6, 7) Ere re n’ey e be tamilangnag nnap’an e Nisan 14, 1943 B.C.E. me th’ab Abraham fare Lul’ ni Eufrates nga barba’ ni be sor i yan nga Kanaan. Ku aram e ngiyal’ ni tabab fare m’ag u thilin Got nge Abraham. Tomuren ni milekag Abraham ko fare binaw nu Shekem ni bay u Kanaan ma aram miki m’ug Got ngak bayay me gaar: “Ereray fare nam ni bay gu pi’ ngak e piin ni owchem.” Re n’ey ni yog Got ngak Abraham e ba l’ag rogon ko fare thin ni micheg u Eden, miki gagiyelnag ni faen ni ‘owchen’ e ra yib nib girdi’ nre n’ey e be yip’ fan ni bay ba tabinaw nra yib riy. (Ge 12:4-7) Fapi thin ni bay ko Genesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18 e ku be tamilangnag boch ban’en ni weliy Jehovah u murung’agen fapi thin ni micheg ngak Abraham.
w89-E 7/1 3 ¶4
Fan Nsusun e Ngam Nang e Tin Riyul’ u Murung’agen Abraham
Re n’ey ni kan micheg e ban’en ni yira gin ngay, ma sana l’agruw yay ni rung’ag Abraham e pi thin ney ni ke yog Got. (Genesis 18:18; 22:18) U m’on ni nge lebug e pi thin ney, ma thingari faseg Got e girdi’ u boch e tabinaw ni kar m’ad. Ra fel’ rogon e par ko pi girdi’ ney ni yira fasegrad ko yam’ ni bochan e yooren i yad e yira fasegrad u fayleng ko ngiyal’ ni ke Paradis ke sul nga rogon ni immoy u m’on ni nge mul u pa’ e gal nsom’on e girdi’. Tomuren, ma aram e yira fil ngorad rogon ni nge yag fare tow’ath ngorad ni aram e yafos ni manemus.—Genesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
it-2-E 213 ¶3
Motochiyel
Bochan boch ban’en ni kan pirieg, ma bay boch e girdi’ ni llowan’ ni ka rogned ni kakrom e u m’on ni ngan pi’ bang e binaw ngak be’ ni nge chuw’iy, ma yima fek facha’ nga bang nib tolang nrayog ni nge guy fagi binaw ni ga’ngin nib muun e mathil riy ngay. Ma nap’an nra gaar facha’: “kug guy,” ma aram e be yip’ fan ni ke m’agan’ ngay ni nge tafanay fagi binaw. Nap’an ni micheg Jehovah ngak Abraham nra pi’ fagi binaw nu Kanaan ngak, ma som’on e yog ngak ni nge fal’eg i yaliy fare Binaw ni ga’ngin. De gaar Abraham ngak Got, “kug guy” nsana bochan e yog Got ngak nra pi’ e gi binaw nem ni ke Micheg ngak e piin owchen boch nga m’on. (Ge 13:14, 15) Ki yog Got ngak Moses ni ir e en ni i Pow’iy piyu Israel ni nge “guy” fagi binaw ni ke micheg Got ngak. Ere faanra ba puluw e n’en ni ke yog e piin llowan’, ma aram e be dag e re n’ey ni yira pi’ fare nam ngak piyu Israel, ma yira rin’ e re n’ey ko ngiyal’ ni Joshua e ir e be pow’iyrad. (De 3:27, 28; 34:4; kum lemnag e n’en ni ognag Satan ngak Jesus ni bay ko Mt 4:8.) Ku reb e ban’en nrayog ni nge rin’ be’ me tafanay bang e binaw e aram e: nge lekag daken fagi binaw ara nge thum’ nga daken ni bochan ni nge tafanay. (Ge 13:17; 28:13) Rogon ni ku bay u boch e babyor kakrom e nap’an ni yira chuw’iy bang e binaw ma aram min yoloy nga but’ urngin ken e gek’iy ni bay u daken.—Mu taarebrogonnag ko Ge 23:17, 18.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Mu Pithig e Magawon ni Ke Sum u Thilmew Be’ u Fithik’ e T’ufeg
Fare thin nu Bible ni murung’agen Abraham nge Lot ni kad weliyed boch kafram e be weliy rogon ni yag rok e gal tapigpig rok Got ney ni ngar pithigew e magawon ni sum u thilrow u fithik’ e gapas. Ya yow l’agruw ni immoy e gamanman rorow. Machane faani taw nga ba ngiyal’ ma aram me tabab fapi pumoon ni yad ma ayuweg e gamanman rorow ko maluagthin ni bochan e dakir gaman e binaw ni nge abich e gamanman rorow riy. Ere gur Abraham nge pithig e magawon ni ke sum u thilrow Lot ni aram e yog ngak Lot ni nge mel’eg e re binaw ni baadag ni nga ranod ra pared chon e tabinaw rok ngay. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Rib fel’ e n’en ni rin’ Abraham, ya guy rogon ni nge awnag e gapas ko bin ni nge rin’ e n’en ni baadag. Ere gur, yan i aw ndakuriy ban’en rok ni bochan e n’en ni rin’? Danga’, ya tomuren ni buch e re n’ey u thilrow Lot ma aram me micheg Jehovah ngak nra tow’athnag. (Gen. 13:14-17) Ere, dabi pag Got e pi tapigpig rok ni ngar pared ndakuriy ban’en rorad ni bochan e yad be fol ko pi kenggin e motochiyel rok, ma yad be guy rogon ni ngar pithiged e magawon ni ke sum u thilrad be’ u fithik’ e t’ufeg.
it-2-E 683 ¶1
Prist
Melkizedek ni pilung u Salem e ir reb e prist (ko·henʹ) ni yugu ba thil. Der weliy e Bible murung’agen e pi ga’ rok, ara gin nni gargeleg riy, ara yam’ ni tay. Rogon ni ir reb e prist e de yag ngak ni bochan e tabinaw ni ke yib riy. Ku dariy be’ nib m’on rok ni immoy ko re liw ney, ara yib nga lon. Melkizedek e ba pilung ma kub prist. Kab tolang ko pi prist nra bad ko tabinaw rok Levi. Rayog ni nga nog ni Levi e i pi’ taab guruy u ragag guruy e tin ni ba’ rok ngak Melkizedek u pa’ Abraham ni bochan e ngiyal’ ni baaram ni pi’ Abraham taab guruy u ragag guruy e tin ni ba’ rok ngak Melkizedek miki fal’eg Melkizedek waathan Abraham e dawor ni gargeleg Levi. (Ge 14:18-20; Heb 7:4-10) Pi n’ey e be m’ug riy ni Melkizedek e be dag yaan Jesus Kristus ni ir fare “prist ndariy n’umngin nap’an, ni bod Melkizedek.”—Heb 7:17.
February 10-16
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 15-17
“Mang Fan ni Thilyeg Jehovah Fithingan Abram nge Sarai?”
it-1-E 817
Bay Thibngin
Maku reb e, tin ni ma rin’ e girdi’ nge pi n’en ni yad ma ngongliy e ba ga’ ni bay thibngin. Denen nge tin nib kireb ban’en e ke af rok Adam ko girdi’. (Ro 5:12; Ps 51:5) Machane Jehovah ni ir be’ nib flont e ma runguydad ma “manang e n’en nni ngongliydad ngay; ma manang ni gadad e fiyath.” (Ps 103:13, 14) I yog ni Noah e ir be’ nib yul’yul’ maku ma fol ko pi motochiyel rok ma “kemus ni ir e immoy ni kab fel’ u wan’ Got e ngiyal’ nem.” (Ge 6:9, 10) Ki tay chilen ngak Abraham ni gaar, “Um par ni ga be fol rog u n’umngin nap’an e yafos rom ngam par ni dariy thibngim.” (Ge 17:1) Yugu aram rogon ni gal pumoon ney e dar flontgow ma kar m’ow, machane Jehovah ni ir e en ni ma “guy e lem ko girdi’” e i sap ngorow ni yow l’agruw ni’ ndariy thibngirow. (1Sa 16:7; mu taarebrogonnag ko 2Ki 20:3; 2Kr 16:9.) I tay Jehovah chilen ngak piyu Israel ni gaar: “Nguum pared ni gimed ba yul’yul’ ngak Somol.” (De 18:13, BT; 2Sa 22:24) Ki pi’ Fak ndariy thibngin (Heb 7:26) ni nge biyuliy urngin e girdi’. Bochan e re maligach ney, ma aram fan ni piin ni yad be maruweliy e michan’ rorad ngak Jehovah ma yad be fol rok e rayog ni nge tayrad ni yad ba “mat’aw” ara dariy thibngirad ndabi togopuluw ko liw rok ni ir fare Tapuf Oloboch nib mat’aw ma dariy thibngin.—Ro 3:25, 26; mu guy e INTEGRITY; PERFECTION.
it-1-E 31 ¶1
Abraham
Ke gaman sogonap’an ragag e duw ni kar parew ko fare nam nu Kanaan, machane ka dawori diyen Sarah. Ere, yog ngak Abraham ni ngar parew Hagar ni sib rok ni ir be’ nu Egypt ya nge yag reb e bitir ni nge fakay. I m’agan’ Abraham ni nge rin’ e n’en ni ke yog. Ma nap’an e duw ni 1932 B.C.E. u nap’an ni ke gaman 86 e duw rok Abraham, ma aram min gargeleg Ishmael ni fak. (Ge 16:3, 15, 16) Boch e duw nga tomuren ko 1919 B.C.E. u nap’an ni ke gaman 99 e duw rok Abraham me yog Jehovah ni ngan maad’adnag gubin e pumoon u lan e tabinaw rok. Re n’ey e nge mang pow riy ni bay reb e m’ag ni ke ngongliy Jehovah u thilrow Abraham. Ku aram e ngiyal’ ni thilyeg Jehovah fare ngachal ni Abram ko Abraham ni bochan ni ke mang “chitamangin boor e nam.” (Ge 17:5, 9-27; Ro 4:11) Tomuren e re n’ey, ma fa dalip i engel ni gol Abraham ngorad u nap’an nranod nga tafen e ra micheged nra bin migid e duw nga tomuren ma ra diyen Sarah nge gargeleg bochi pagel ni fakrow!—Ge 18:1-15.
w09-E 2/1 13
Ra Reb e Ngachal Ma Mang e Be Yip’ Fan?
I thilyeg Got fithingan boch e girdi’ ni bochan ni bay rogon nga boch e yiiy ni i pi’. Bod ni thilyeg fithingan Abram ni fan e re ngachal nem e “Chitamangin nib Tolang,” me tunguy Abraham ngak ni be yip’ fan “Chitamangin Boor e Nam.” Ma riyul’ ni mang Abraham chitamangin boor e nam. (Genesis 17:5, 6, BT) Kum lemnag Sarai ni leengin Abraham, ni fan e re ngachal ney e “Baadag ni Ma Maluagthin.” Dabisiy nrib gel e felfelan’ ni tay u nap’an ni thilyeg Got fithingan ko “Sarah” ni fan e re ngachal ney e “Ba Ppin ni Fak e Pilung.” Re n’ey e be tamilangnag nra mang reb e ga’ rok boch e girdi’ ni yad ra mang pilung.—Genesis 17:15, 16, BT.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 460-461
Ngiyal’ ni Buch Reb e Ban’en Riy Nge Reb
I gaar Jehovah ngak Abram (Abraham): “Piin ni bay ra bad ni owchem e bay ra pired ni yad e milekag u lan ba nam ni gathi nam rorad; bay ra pired ni yad e sib u rom ma ba kireb e n’en ni bay un rin’ ngorad ni 400 e duw.” (Ge 15:13; kum guy e Ac 7:6, 7.) I yog Got e pi thin ney u m’on ni ngan gargeleg Isak ni ir e en ni kan micheg nra yib ni ‘owchen’ Abram. Nap’an e duw ni 1932 B.C.E. me gargeleg Hagar Ishmael ni fak Abram, ma nap’an e duw ni 1918 B.C.E., ma aram min gargeleg Isak. (Ge 16:16; 21:5) I mus nap’an e gafgow ara ‘kireb’ (Ge 15:14) ni un rin’ ngak piyu Israel u nap’an nra chuwgad u Egypt. Ere faan yira theeg 400 e duw ni yibe sul nga tomur, ma aram e yira taw ko fare duw ni 1913 B.C.E. Ngiyal’ nem e sogonap’an lal e duw rok Isak. Bod ni ngiyal’ nem e ke pag Isak e thuth, ma be ‘par nib milekag u lan ba nam ni gathi nam rok.’ Nap’an ni i par Ishmael nga i “galasuwnag” Isak, ma aram e ngiyal’ ni tabab fare gafgow nni yiiynag murung’agen. Ngiyal’ nem e sogonap’an 19 e duw rok Ishmael. (Ge 21:8, 9, NW) Yugu aram rogon nre n’em ni rin’ Ishmael e ban’en ni yugu dariy rogon e ngiyal’ ney, machane gathi aram rogon u nap’an Abraham. Ba tamilang e re n’ey ko n’en ni rin’ Sarah nge rogon ni m’agan’ Got ngay ni nga nog ngak Hagar nge Ishmael ni fak ni ngar chuwgow. (Ge 21:10-13) Maku reb e, bochan ni baadag Got ni ngan tay e re chep ney nga lan e thin rok e ku be tamilangnag ni aray e ngiyal’ ni tabab fare 400 i duw ko gafgow ni i tay piyu Israel me mus u nap’an nra chuwgad u Egypt.—Ga 4:29.
it-1-E 778 ¶4
Nap’an Nni Chuw u Egypt
Fa bin “aningeg e mfen.” Dab da paged talin ni yog Jehovah ngak Abraham nra taw ko bin aningeg e mfen ma ra sul e girdi’ rok ko fare binaw nu Kanaan. (Ge 15:16) Faan yira theeg 430 e duw ni ngan tabab ko ngiyal’ ni tabab fare M’ag u thilin Got nge Abraham, nge yan i mus ko ngiyal’ ni chuw piyu Israel u Egypt ma ke pag aningeg e mfen. Maku reb e ngiyal’ nem e ba n’uw nap’an e yafos ko girdi’. Ma kemus ni 215 e duw ni immoy piyu Israel u Egypt. Ere baaray rogon nrayog ni ngan sumarnag fa ‘aningeg i mfen’ ni tabab ko ngiyal’ ni yan piyu Israel nga Egypt. Rayog ni ngan sumarnag ni yibe fanay fare ganong rok Levi ni aram e: (1) Levi, (2) Kohath, (3) Amram, nge (4) Moses.—Ex 6:16, 18, 20.
February 17-23
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 18-19
“Fare ‘Tapufthin ko Fayleng ni Polo’’ e Ke Gothey Yu Sodom nge Gomorrah”
“Tapufthin ko Fayleng ni Polo’” e Gubin Ngiyal’ ni Ma Rin’ e Tin nib Mat’aw
“TAPUFTHIN ko fayleng ni polo’ e nge ngongol nib yal’uw.” (Gen. 18:25) Nap’an ni yog Abraham e re thin ney, ma be dag nib pagan’ ngay nib mat’aw e n’en nra rin’ Jehovah ngak yu Sodom nge Gomorrah. Ba mich u wan’ ndariy ba ngiyal’ nra rin’ Jehovah ban’en nde mat’aw ni bod ni nge ‘thang e fan rok e piin ndawor ra ngongliyed e kireb nge chagiyrad ko piin ni yad ba kireb.’ Rogon u wan’ Abraham e “dabiyog ni nge dor” ni aram rogon. Sogonap’an 400 e duw nga tomuren, me yog Jehovah boch ban’en u rarogon u nap’an ni gaar: “I Somol e ba gel ma bay i par ni manaf romed, ir e ba yal’uw ma mmat’aw urngin e tin ni ma rin’. Got romed e ba yul’yul’ ma der ma ban, ngongolen e ba fel’ ma ba yal’uw.”—Deut. 31:19; 32:4.
Gum’an’—Ngad Athamgilgad ni Bochan e Bay Ban’en ni Gad Be Nameg
Riyul’ ni yigoo Jehovah e ke dag e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni ngad gum’an’naged gadad. (2 Pet. 3:15) Ba ga’ ni gad ma beeg murung’agen rogon feni gum’an’ Jehovah u lan e Bible. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Ka ga manang e n’en ni rin’ Jehovah u nap’an ni fith Abraham boch e deer ngak u murung’agen fan ni nge gothey fare mach nu Sodom? Som’on e de th’ab Jehovah e thin rok Abraham u nap’an ni be non. Ya gum’an’nag ir nge motoyil nga urngin e deer ni fith Abraham ngak miki motoyil ngak u nap’an ni be weliy murung’agen e pi n’en ni be magafan’ ngay. Ma aram me dag ngak Abraham ni be motoyil ngak ni aram e sul u daken urngin e pi n’en ni ke yog Abraham ni be magafan’ ngay, ma aram miki micheg ngak ni mus ni faanra kemus ni ragag e girdi’ nib mat’aw ni bay u lan fare mach nu Sodom, ma dabi thang e re mach nem. (Gen. 18:22-33) Ere, rib manigil e kanawo’ ni ke dag Jehovah u rogon ni ke gum’an’nag ir ke motoyil ma de damumuw nib papey!
Jehovah e Ir e Somol Rodad ni Th’abi Tolang!
Rayog ni nge mudugilan’dad ni dabki n’uw nap’an ma ra gagiyelnag Jehovah ni ir e ta gagiyeg ni th’abi tolang. Dabi pag e piin nib kireb ndabi thangrad, ma gad manang ni gad be par ko tin tomuren e rran. Ke thang Jehovah e piin kireb u nap’an Noah. Ki gothey yu Sodom nge Gomorrah nge Farao nge pi salthaw rok. Sisera nge pi salthaw rok nge Sennacherib nge pi salthaw rok e dar gelgad ngak Got ni Th’abi Tolang. (Gen. 7:1, 23; 19:24, 25; Ex. 14:30, 31; Judg. 4:15, 16; 2 Ki. 19:35, 36) Ere rayog ni nge pagan’dad nra thang Jehovah e piin ni yad be darifannag fithingan maku yad be gafgownag e Pi Mich Rok. Maku gad be guy e chiney fare pow ni bay Jesus, maku ireray fare pow ni gad bay u tungun e re m’ag nib kireb ney.—Matt. 24:3.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w88-E 5/15 23 ¶4-5
Bay Be’ ni Ke Guy Got, Fa?
Chiney e rayog ni ngad nanged fan ni non Abraham ngak fare engel ni be fek e thin rok Got i yib ngak ni gowa be non ngak Jehovah Got. Bochan nre engel ney e yog urngin ban’en ni baadag Got ni nge yog ngak Abraham, maku immoy u charen Abraham ni be non ngak ni pa’ Got, ma aram fan nrayog ni nge yog e Bible ni ke “yib i m’ug” Jehovah ngak Abraham.—Genesis 18:1.
Dab mu pagtalin nrayog ni nge yog reb e engel e thin rok Got ngak be’ nrib fel’ rogon ni bod rogon e telefon ara radio nrayog ni nge abweg e thin rodad ngak yugu be’. Aram fan nrayog ni nge tamilang u wan’dad rogon ni i non Abraham, nge Moses, nge Manoah, nge yugu boch e girdi’ ngak e engel ni gowa yad be non ngak Got. Yugu aram rogon nrayog ni nge guy e pi cha’ney e pi engel nem nge buguwan Jehovah ni be m’ug rorad, machane dabiyog ni ngar guyed Got. Aram fan nre thin ney e der togopluw ko fare thin ni yog apostal John ni faani gaar: “Dariy be’ ni kaa guy owchen Got.” (John 1:18) N’en ni guy e pi pumoon ney e aram e pi engel ni yad be non ni pa’ Got, ma gathi Got.
Mu Ayuweg e Girdi’ ni Ngar Athamgilgad u Fithik’ e Mochuch
De fel’ e n’en ni dugliy Lot u nap’an ni mel’eg ni nge yan i par ko fare mach nu Sodom nga fithik’ bogi girdi’ nrib kireb e ngongol rorad. (Mu beeg e 2 Peter 2:7, 8.) Yugu aram rogon nib fel’ rogon e par ko girdi’ ko re mach nem, machane boor e magawon ni pirieg Lot u nap’an ni yan i par e ngaram. (Gen. 13:8-13; 14:12) Rayog nri baadag e ppin rok e par ko re mach nem ara rib pach e thin rorad e girdi’ riy, ma aram fan ndaki fol rok Jehovah. Ere yim’ u nap’an ni yib e nifiy nge sulfur u lang nga daken yu Sodom ni aw ni bod e n’uw nge li’ e girdi’. Kum lemnag fa gal rugod ni fak Lot. Fa gal pumoon ni kan dugliy ni ngar leayew e gal rugod nem e ra m’ow u lan fare mach nu Sodom. I kireb e naun nge chugum rok Lot, ma n’en th’abi gel e kireban’ ni tay riy e aram e yim’ e ppin rok. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Ere gur, daki gum’an’ Jehovah u puluwon Lot ko re ngiyal’ i n’em nib gel e mochuch ni i tay? Danga’.
February 24–March 1
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | GENESIS 20-21
“Gubin Ngiyal’ ni Ma Rin’ Jehovah e Tin Ke Micheg”
wp17.5-E 14-15
Ke Pining Got “Fak e Pilung” Ngak
Gur, i minmin Sarah ni bochan nder mich u wan’ e n’en ni ke yog Got? Danga’, ya be yog e Bible ni gaar: “Michan’ rok Sarah ngak Got e ir e ayuweg ni nge diyen ni yugu aram rogon ni ke pilibthir, ma be pagan’ ngak Got nra rin’ e tin ni ke yog ni bayi rin’ ngak.” (Hebrews 11:11, NW) Sarah e ir be’ ni manang Jehovah nib fel’ rogon, ma manang ndemtrug e n’en ni ke micheg Jehovah ma ra lebguy. Ere, gad gubin nib t’uf ni ngki gel boch e michan’ rodad ni bod e michan’ rok Sarah. Rayog ni ngad rin’ed e re n’ey ni faan gad ra guy rogon ni ngad nanged fare Got ni be weliy e Bible murung’agen nib fel’ rogon. Nap’an ni gad ra rin’ e re n’ey ma ra ayuwegdad ni ngad nanged fan nrib gel e michan’ ku Sarah. Riyul’ ni Jehovah e be’ nib yul’yul’ ma gubin ngiyal’ ni ma lebguy e pi n’en ni ke micheg. Bay yu ngiyal’ ni ma rin’ u reb e kanawo’ nri gad ra ngat ngay ma gad minmin ni bod Sarah!
“MU RIN’ E TIN NI KE YOG”
Nap’an ni gaman 90 e duw rok Sarah mfin aram e ngiyal’ ni yag ni nge felfelan’ ko n’en ni i athapeg u n’umngin nap’an e yafos rok. I gargeleg bochi pagel ni fakrow e pumoon rok ni ke gaman 100 e duw rok! I tunguy Abraham fithingan e re tir nem ni Isak ni fan e re ngachal nem e “Be Minmin,” ni bochan ni ireray e ngachal ni yog Got ngak ni nge tunguy. Rayog ni ngad susunnaged Sarah ni ke aw parawon machane kari felfelan’, ma aram me yog ni gaar: “Ke pi’ Got e felfelan’ ngog nge minmin. Urngin e girdi’ ni ra rung’ag murung’agen e yad ra un ngog ko minmin.” (Genesis 21:6) Biney e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngak e ba mudugil nra k’aring e felfelan’ ngak u n’umngin nap’an e yafos rok. Machane ku boor e maruwel thingari rin’ ni nge ayuweg e re tow’ath ney.
Nap’an ni gaman lal e duw rok Isak, me tay girdien e tabinaw rok reb e madnom ni fan ngak ni bochan ni ke pag e thuth. Machane gathi gubin ban’en nib fel’ rogon u nap’an e re madnom ney. Be yog e Bible ni i “guy” Sarah boch ban’en ni be buch u thilin Ishmael nge Isak ni i magawonnag laniyan’. Ishmael ni fak Hagar ni ke gaman 19 e duw rok e gubin ngiyal’ ni be moningnag Isak. Ma re n’ey ni rin’ e gathi kemus ni yow be fafel. Boch nga tomuren me yog apostal Paul nre n’ey ni i rin’ Ishmael e be gafgownag Isak. Ke nang Sarah ni biney e ngongol e ban’en nrayog ni nge magawonnag e yafos rok fak. Ku manang ni Isak e gathi kemus ni fak, ya bay ban’en nib ga’ fan nra rin’ nib l’ag rogon ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay. Aram fan ni guy rogon ni nge dabi rus ni nge yog ngak Abraham nib tamilang ni baadag ni nge chuw Hagar nge Ishmael.—Genesis 21:8-10, NW; Galatia 4:22, 23, 29.
Ere, mang e rin’ Abraham? Be gaar e Bible: “Ri dabuy Abraham e re bugithin nem.” Bochan nrib t’uf Ishmael rok ma aram fan nib mo’maw’ ni nge guy ni bay e magawon. Machane, Jehovah e be guy gubin ban’en nib fel’ rogon, ma aram fan ni guy rogon ni nge ayuweg Abraham ni nge pithig fare magawon. Ku be gaar e Bible: “Machane me gaar Got ngak Abraham, ‘Dabi magafan’um ngak e re pagel nem nge Hagar ni sib rom. Mu rin’ e tin ni ke yog Sarah ngom, ya fa piin ni owchem ni bay ra bad ni faan gog ni bay gu pi’ ngom e Isak e bay ra bad rok.’” I micheg Jehovah ngak Abraham nra ayuweg Hagar nge fare pagel ni fak, ma aram me fol Abraham ko n’en ni ke yog Jehovah ngak.—Genesis 21:11-14.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
wp17.3-E 12, ftn.
“Gab Pidorang”
Sarah e walagen Abraham ni bochan e taareb e chitamangirow ni aram Terah, machane ba thil e chitiningirow. (Genesis 20:12) Yugu aram rogon nde puluw e mit ney e mabgol e ngiyal’ ney, machane dab da paged talin ni kakrom e boor ban’en ni un rin’ nib thil ko ngiyal’ ney. Girdi’ e ngiyal’ nem e ba chugur rarogorad ngak Adam nge Efa u m’on ni ngar denengow. Ere aram fan ni faanra mabgol l’agruw ni’ ni yow ba tabinaw e ngiyal’ nem, ma dariy ban’en nra buch ko bitir rorow. Machane sogonap’an 400 e duw nga tomuren ma n’umngin nap’an e yafos ko girdi’ e ke bod rogon e ngiyal’ ney. Aram e ngiyal’ nni tay ko fare Motochiyel rok Moses ndab ki par be’ nge be’ ni yow ba tabinaw.—Levitikus 18:6.
w89-E 7/1 20 ¶9
Piin Yad Baadag ni Ngar Manged Fager rok Got e Rayog ni Ngar Folwokgad Rok Abraham
Bay ban’en ni ki rin’ Abram ni be m’ug riy rogon e michan’ rok ngak Jehovah. Be gaar e Bible: “Me ubung Abram ba altar u rom ni fan ngak Somol.” (Genesis 12:7) Re n’ey e ba muun ngay reb e gamanman ni pi’ ni maligach, ya fare bugithin ni “altar” ko thin nu Hebrew e be yip’ fan e “gin ni yima pi’ e maligach riy.” Boch nga tomuren miki ulul Abram nga i ognag e maligach ko yungi n’en ni i milekag ngay ko re binaw nem. Maku reb e ki ‘pining Abraham fithingan Jehovah.’ (Genesis 12:8; 13:18; 21:33) Fare thin nu Hebrew ni ‘pining fithingan’ e ku be yip’ fan ni ngan “weliy (machibnag) murung’agen fithingan.” Ba mudugil ni rung’ag girdien e tabinaw rok Abram nge piyu Kanaan fithingan Got ni be weliy Abram ko girdi’ nder rus. (Genesis 14:22-24) Ere, ku arrogon e ngiyal’ ney ni piin ni yad baadag ni ngar manged fager rok Got e thingar ra pininged fithingan u fithik’ e michan’ rorad ngak. Re n’ey e ba muun ngay e machib ni gad ma un ngay ni aram e gad be ‘pining e magar ngak Got ni gubin ngiyal’ nge mang maligach rodad ngak u daken Jesus; ni aram e gubin ngiyal’ ni gad be pining e magar nga fithingan u lungudad nga dogned ni ir e Somol.’—Hebrews 13:15; Roma 10:10.