Kug Filew ni Gubin Ngiyal’ Nthingari M’agan’mow ni Nggu Rin’ew e N’en Ke Yog Jehovah Ngomow

GU FILEW ROGON NI NGE T’UF JEHOVAH ROMOW

Aningeg e pumoon ni walagen Harvey, ma ir rorad e th’abi ilal. Ra filed girdien e tabinaw rok e tin riyul’ u nap’an e pi duw u thilin e 1930 nge 1939 u bbinaw ni yima yog yu Midland Junction ngay e ngiyal’ nem ni bay ko Ngal u Australia. Ngiyal’ nem e ke gel e gafgow ko par ko re nam nem. I tabab ni nge t’uf Jehovah rok Harvey, ma aram me un ko taufe ni ke gaman 14 e duw rok. Munmun me fil ni gubin ngiyal’ nthingari m’agan’ ngay ni nge rin’ urngin e maruwel ni kan pi’ ngak u lan e ulung. Nap’an ni kab pagel, mi nog ngak ni nge beeg Fare Wulyang ko Damit u nap’an e muulung, machane me lemnag ndawori bung rogon nrayog ni nge rin’ e binem e maruwel. Machane fare walag ni pumoon ni yib i yog ngak Harvey ni nge rin’ e re n’ey e ayuweg ni nge thilyeg e lem rok ni aram e gaar ngak, “Nap’an nra yog be’ ngom u lan e ulung rok Jehovah ni ngam rin’ ban’en, ma manang ni ke bung rogom nrayog ni ngam rin’ e re n’em!”​—2 Kor. 3:5.

Gu filed e chitinag nge walageg nib pin nib ilal ngog e tin riyul’ u England. Som’on e dabun e chitamag daken e Pi Mich Rok Jehovah, machane boch nga tomuren me mang reb e Pi Mich. Nap’an ni gaman mereb e duw rog mug un ko taufe ni yugu aram rogon nde m’agan’ e chitamag ngay. Gu nameg ni nggu un ko pioneer, mug mang reb e missionary boch nga tomuren. De pageg e chitamag ni nggu un ko pioneer u m’on dawori gaman 21 e duw rog. Machane dag lemnag ni nggu son nge mada’ ko ngiyal’ nem. Ere nap’an ni gaman 16 e duw rog, me pageg e chitamag ni nggu wan gu par ko bin th’abi ilal e ppin ni walageg ni ma par u Australia. Ma nap’an ni gaman 18 e duw rog, ma aram e ngiyal’ nug tabab ko pioneer.

Gu mada’gow Harvey u Australia. Gamow l’agruw ni gamow baadag ni nggu pigpiggow ngak Jehovah ni gamow e missionary. Nap’an e duw ni 1951 mug mabgolgow. Tomuren ni ke gaman l’agruw e duw ni kug pioneergow, ma aram mi nog ngomow ni ngaug lekagew e pi ulung. Ba ga’ yang e gin nni pi’ ngomow ko Ngal u Australia ni nggu lekagew e pi ulung riy, ere ba n’uw yang e gin gamow ma yan riy u karrow, mab gowel, ma kub palog ko gin bay e mach riy.

KE RIYUL’ E N’EN NUG LEMNAGEW NI NGGU RIN’EW

Nap’an e duw ni 1954 me taw e thin ngomow ni nggu unew ko bin 25 e class ko fare skul u Gilead. N’en ni gamow baadag ni nggu rin’ew ni aram e nggu mangew missionary e ke chugur ni nge riyul’! Gu warow u barkow nggu tawgow nga New York, ma aram ma gamad tabab ko skul ni gamad be fil e tin nib toar e machib u Bible. Nap’an ni gamow bay u skul u Gilead ma bang ko re skul nem e nggu filew e thin ni Spanish, ma re n’ey e ban’en nib mo’maw’ ngak Harvey ni nge rin’, ya dabiyog ni nge beeg e thin ni bay e r riy ni bod rogon ni ma yog yu Spanish.

Nap’an ni gamad be skul me yog e piin ur skulnaged gamad ni faanra baadag be’ ni ngan pi’ ni nge pigpig u Sapan, ma rayog ni nge yoloy fithingan nga but’ ya nge un nga reb e class ni yima fil e thin ni Sapan riy. Gu dugliyew ni nggu pagew e ulung rok Jehovah nge mang ir e nge dugliy e gin ngan pi’mow ngay ni nggu pigpiggow riy. De n’uw nap’an nga tomuren me nang Albert Schroeder ni ir bagayad e piin ur skulnaged gamad u Gilead ndawor gu yoloyew fithingimow nga but’. Ere gaar ngomow: “Mu fal’egew i lemnag e re n’ey nib fel’ rogon.” Nap’an ni ku da gu yoloyew fithingimow nga but’ me yib Brother Schroeder i gaar ngomow: “Gag nge tin baaram e walag ni pumoon e kug yoloyed fithingmew nga but’. Mu guyew rogon ngam filew e thin ni Sapan.” Ba mom ngak Harvey ni nge non ni thin ni Sapan ko thin ni Spanish.

Gu tawgow nga Sapan ko duw ni 1955. Ngiyal’ nem e kemus ni 500 urngin e walag ni bay u rom. Ma ngiyal’ nem e ke gaman 26 e duw rok Harvey, me gag e ke gaman 24 e duw rog. Ni pi’mow nga reb e mach ni ka nog yu Kobe ngay ni nggu pigpiggow u rom u lan aningeg e duw. Gu felfelan’gow u nap’an nni pi’mow bayay ni ngaug lekagew e pi ulung u bangi ban’en nib chugur ko fare mach nu Nagoya. Ri gamow baadag e maruwel nni pi’ ngomow. Ba t’uf e pi walag romow, ma gamow baadag e ggan u rom, maku boor yang u rom nib fel’ yaan. Machane de n’uw nap’an nga tomuren, ma aram miki mab e kanawo’ ngomow ni nggu rin’ew e n’en ke yog Jehovah ngomow ni nggu rin’ew.

REB E MARUWEL NIB BEECH NUG MADA’NAGEW BOCH E MAGAWON RIY

Tomuren dalip e duw ni ug lekagew e ulung, ma aram me fith e branch nu Sapan ngomow ko ba m’agan’mow ngay ni nggu warow gu machibnagew ba ulung i girdi’ u Taiwan ni ka nog e Amis ngorad, fa. Bay boch e walag ni Amis ni kar digeyed e bin riyul’ e liyor ma kar chelgad kar togopuluwgad ngay, ere ba t’uf ni nge pi’ e branch reb e walag nrayog ni nge non ko thin ni Sapan ni nge yan i pithig e binem e magawon ni ke sum.a Gamow baadag e maruwel romow ni gamow be rin’ e ngiyal’ nem u Sapan, ere ireray ban’en nib mo’maw’ ngomow ni nggu dugliyew. Machane ke fil Harvey ni gubin ngiyal’ nthingari m’agan’ ngay ni nge rin’ urngin e maruwel ni kan pi’ ngak, ere m’agan’mow ngay ni nggu warow.

Gu tawgow nga Taiwan ko November ko duw ni 1962, ma ngiyal’ nem e kemus ni 2,271 urngin e walag u rom, ma yooren riy e girdi’ ni Amis. Machane som’on e ba t’uf ni nggu filew e thin ni Chinese. Kemus ni taab ken e babyor ni bay romow nrayog ni nggu filew e thin ni Chinese riy, ma en be fil e re thin nem ngomow e de nang e thin ni Meriken. Machane i yag ni nggu filew e re thin ney.

De n’uw nap’an nug tawgow nga Taiwan, ma aram min dugliy ni nge pigpig Harvey ko branch u rom ni ir e nga i yarmiy rogon e maruwel ni machib ni yibe rin’ ko re nam nem. Ba achig e branch u rom, ere rayog ni nge rin’ Harvey e maruwel rok u ofis u branch, ma ka yad be maruwel e pi walag ni pumoon ni Amis u lan dalip e wik u reb e pul. Ku i lekag e ulung ba ngiyal’, ma re n’ey e ba muun ngay ni nga i pi’ e welthin u nap’an e pi assembly. Rayog ni nge pi’ Harvey e welthin rok ko thin ni Sapan, me nang fan e pi walag ni Amis. Machane am u rom e yad ma pag e pi yurba’ i teliw ni ngaur muulunggad ni faanra kemus ni ngan tay ni thin ni Chinese. Ere yugu aram rogon ndawori salap Harvey ko thin ni Chinese, machane me pi’ e welthin rok ko re thin nem me pilyeg reb e walag ni pumoon ko thin ni Amis.

Nam nu Taiwan e ngiyal’ nem e pi salthaw e yad ma rin’ e maruwel ko polis riy, ere ba t’uf ni ngan fal’eg bangi babyor ni be pi’ mat’awun e pi walag nrayog ni ngar ted e assembly rorad. Ba mo’maw’ rogon ni ngan fal’eg e re gi babyor nem, ma yu ngiyal’ e ba n’uw nap’an mfini fel’. Ere faanra dabi pi’ e polis e re gi babyor nem ni be pi’ mat’awuy nrayog ni ngan tay e assembly ko re wik nem, ma aram e ma par Harvey u tafen e polis nge mada’ ko ngiyal’ ni kar fal’eged e re gi babyor nem. Bayi n’en ma ma tamra’ e pi polis nem ni bay be’ u yugu reb e nam ni kaygi par u rom ni be son, ma aram mar ngongliyed e re gi babyor nem ngar pied ngomad nib papey.

YAY NSOM’ON NUG WAN NGA DAKEN E BUREY

Nap’an ni gamow ra chag ko pi walag u lan e wik, mab ga’ nreb e awa ara ba pag reb e awa ni gamad ma yan u but’ ni gamad be yan u daken e pi burey ngu lan e pi lul’ i yan. Dawor gu pagtalin e yay nsom’on nug wan nga daken e burey. Tomuren nug abichgad ni kakadbul, ma aram mug warod u reb e bus ni ma fekey ko 5:30 ni kakadbul nga reb e binaw nib palog. Nap’an nug tawgad ngaram, ma aram mug th’abed ba lul’ nib ga’, ngemu’ mug warod u but’ nga p’ebugul bburey nrib tolang. Bochan nrib tolang e re burey nem, ma nap’an ni gamad be yan i yan nga p’ebugul ma gu ra sap u puluwog nga m’on, ma rifrifen ay reb e walag ni pumoon nib m’on rog e ir e gu be guy.

Rofen nem ni kakadbul me un Harvey ngak boch e walag ni pumoon u rom ngaur machibgad, me gag e ug machib u lan reb e binaw nib achig ni ma par e girdi’ riy ni yad ma non ni thin ni Sapan. Nap’an ni taw nga bang ko taareb e kolok ni misiw’, ma kar gum’ ko bilig ndakuriy gelngig ni bochan e ke yan in e awa ndawor gu abich. Ere nap’an nug mada’gow Harvey, ma daki moy fapi walag ni pumoon. Bay be’ ni ke pi’ Harvey boch e magazine ngak, ma ke pi’ dalip i pi fak e nimen ngak ni kab k’akling. Ere dag ngog rogon ni ngan kay e re fak e nimen nem ni aram e nggu kuruf u barba’ nggu unum. Yugu aram rogon nra gguy ma dabug ni nggu kay, machane mug kay taareb. Ere mini’ e ra kay fa bin dalip e fak e nimen? I pi’ Harvey ngog ni nggu way ni bochan e be lemnag ni faan gu ra thig nga but’ ko bilig ma dabiyog ni nge chibiyeg nge fekeg nga enggin fare bburey.

GU UN KO MALUK U REB E KANAWO’ NDAWOR GU RIN’ BAYAY

Bay reb e circuit assembly nni tay nug rin’ ban’en riy ndawor gu rin’ bayay. Ngiyal’ nem e gamow be par u tafen reb e walag ni pumoon ni bay e naun rok u tooben Tagil’ e Liyor. Girdi’ ni Amis e rib ga’ fan e maluk u wan’rad. Ere fal’eg leengin fare walag ni pumoon ni ma lekag e ulung rogon urngin ban’en ya nge yag ni nggu maluk’gow. Bay boch ban’en nib t’uf ni nge rin’ Harvey, ere yog ngog ni gag e nggu maluk nsom’on. Bay dalip ban’en ni kan tay ni fan ko maluk. Reb e ba pakit ni bay e ran riy nib gowel, ma reb e de gowel e ran riy, nge ba taray ndariy e ran u langgin. Gu gin ni bochan e yan i tay e re ppin nem e pi n’em nga wuru’ e naun rorow nib sap ko gin bay e Tagil’ e Liyor riy, ma aram e gin bay fapi walag ni pumoon riy ni yad be pi’ e ayuw ni ngan fal’eg rogon gubin ban’en ni fan ko assembly. Ere gu fith ko fare pin ko bay bang e kateng nrayog ni nggu rungrunguy e gin gu be maluk riy ngay fa dariy, ma aram me yan i fek bangi plastic nib ga’ yang nrayog ni nge yan e changar rok be’ nga barba’ riy! Gu lemnag ni nggu wan nga baan tabgul ko re naun nem ko gin ndabiyog ni ngan guyeg riy, machane bay ba mit e gamanman u rom ni ka nog e geese ngay nug be lemnag nra k’adeg. Ere lungug u wan’ug: ‘Boor ban’en ni be rin’ e pi walag ni pumoon ney, ere dariy bagayad nra tiyan’ ngog ni gu be maluk. Ma faanra dab gu maluk, ma ra dabuy fare walag ni pumoon nge ppin rok. Ere ke fel’ bay gu maluk!’ Ma aram e n’en nug rin’.

BABYOR NI FAN KO GIRDI’ NI AMIS

Yan i nang Harvey ni be mo’maw’ ko pi walag ni Amis ni ngar mon’oggad ko tirok Got ban’en ni bochan e boor i yad e dabiyog ni nge beeg e babyor, maku dariy e babyor ni kan pilyeg ko thin rorad. Bochan ni kafin ni tabab i yoloy e thin ni Amis nga babyor, mab puluw ni ngan fil ngak e pi walag nem rogon ni ngar beeged e babyor ko thin rorad. Re n’ey e ba maruwel nib gel, machane munmun me yag ni nga i fil e pi walag nem murung’agen Jehovah ko thin rorad. Nni tabab i ngongliy yu ken e babyor ni kan pilyeg ko thin ni Amis u bang ko duw ni 1966. Ma nap’an e duw ni 1968 min tabab i ngongliy Fare Wulyang ko Damit ko thin ni Amis.

Machane dabun e am ni nggu wereged e babyor ni gathi thin ni Chinese. Ere un ngongliy fare Wulyang ko Damit ko thin ni Amis nib thilthil rogon, ya nge yag ni nggu siyeged e magawon. Bod ni immoy ba ngiyal’ ni ug fanayed Fare Wulyang ko Damit ni kan ngongliy ni bang riy e thin ni Mandarin ma bang e thin ni Amis. Ere faanra fith be’ boch ban’en u murung’agen e re n’ey, ma ra yan i aw ni gamad be fanay e re ke babyor ney ni nggu filed e thin ni Chinese ko girdi’. Ka aram nap’an i yib ni be ngongliy e ulung rok Jehovah e babyor ni thin ni Amis ni nge ayuweg e pi girdi’ ney ni ngar nanged e tin riyul’.​—Acts 10:34, 35.

BA NGIYAL’ NI KAN BEECHNAG BOCH BAN’EN

U lan sogonap’an 20 e duw, ma boor e walag ni Amis nda ur folgad ko pi motochiyel rok Got. Bay boch i yad ni ma un ko ngongol ndarngal, ara ma chingaw, ara ma thoy e tamagow, ma ma langad ni bochan e dawori tamilangan’rad ko pi kenggin e motochiyel u Bible. Boor e ulung ni i lekag Harvey ni be guy rogon ni nge ayuweg e pi walag riy ni ngar nanged rogon e pi ngongol ney u wan’ Jehovah. Immoy bayay ni gamow be lekag e pi ulung ney, me buch romow e n’en ni kug weliy murung’agen u tabolngin e re article ney.

Pi walag nib sobut’an’rad e ra thilyeged e ngongol rorad, machane ba gel e kireban’ riy ni bochan e boor e walag e dar talgad i rin’ e pi ngongol nem, ma aram me buchuuw e tamachib u Taiwan. Immoy nib pag 2,450 urngin e pi tamachib u rom, machane u lan 20 e duw me lich nge par ni sogonap’an 900. Ri mulan’mad ni bochan e re n’ey. Machane gamad manang ndabiyog ni nge tow’athnag Jehovah reb e ulung nde beech e ngongol ko girdi’ riy. (2 Kor. 7:1) Boch nga tomuren, ma aram me tabab e pi ulung ni ngar pigpiggad ngak Jehovah u rogon nib m’agan’ ngay. Ma bochan ni ke tow’athnag Jehovah e pi ulung ney ma chiney e ke pag 11,000 urngin e tamachib u Taiwan.

Nap’an e pi duw nga tomuren e 1980, ma aram mug guyew ni be pigpig e pi walag ko fapi ulung ni Amis ngak Jehovah u rogon nib m’agan’ ngay, ma boor e tayim nrayog ni nge chag Harvey ko piin yad ma non ni thin ni Chinese. Ba felfelan’ ngay ni nge ayuweg figirngin boor e walag nib pin ni ngar manged boch e Pi Mich Rok Jehovah. Ke yib ngan’ug ni yog Harvey ni kari felfelan’ u nap’an ni meybil bagayad e pi pumoon ney ngak Jehovah ko yay nsom’on. Ku arrogog ni kug felfelan’ ni ke yag ni nggu ayuweg boor e girdi’ ni nge fel’ e tha’ u thilrad Jehovah. Kub gel e felfelan’ ni kug tay ni bochan e ke yag ni nggu pigpiggad reb e pagel nge reb e rugod ko branch u Taiwan ni fak be’ ni ug filew e Bible kafram.

BAN’EN NI BUCH ROG NIB GEL E KIREBAN’ RIY

Machane chiney e daki moy be’ ni ngaug pigpiggow u taabang. Tomuren ni ke chugur ni nge gaman 59 e duw ni kug mabgolgow Harvey, me yim’ ko cancer ko January 1, 2010. Ba chugur ni nge gaman 60 e duw ni ke pigpig u polo’ e tayim rok! Rug ma tawrengnag nib gel. Machane ba gel e felfelan’ ni kug tay ni ke yag ni nggu pigpiggow u l’agruw e nam nrib manigil! Gu filew l’agruw e thin ni yima yog u Asia nrib mo’maw’, me Harvey e fil rogon i yoloy e gal thin ney.

Boch e duw nga tomuren me dugliy fare Ulung ni Ma Pow’iyey nib fel’ ni nggu sul nga Australia ni bochan e kug pilibthir. Som’on e lungug u wan’ug, ‘Dabug ni nggu chuw u Taiwan.’ Machane ke fil Harvey ngog ni gubin ngiyal’ nthingari m’agan’ug ngay ni nggu rin’ e n’en ke yog e ulung rok Jehovah ngog, ere gu sul nga Australia. Boch nga tomuren mug nang fan nib fel’ ni kug sul ngaram.

Chiney e gu ma pigpig ko branch u Australasia u lan e wik, ma Sabado nge Madnom e gu ma un ko pi walag u lan e ulung ko machib. Gu ma felfelan’ ni be yag ni nggu fanay e thin ni Sapan nge Chinese ni kug fil ni ngaug ayuweg e girdi’ u nap’an ni yad ra yib nga Bethel ni ngar guyed boch e maruwel ni yima rin’ u rom. Gu be athapeg e fos ko yam’ ni ke micheg Jehovah boch nga m’on. Gu manang ndabi pag Jehovah talin Harvey ni ir be’ ni gubin ngiyal’ ni ma rin’ e n’en ke yog ngak ni nge rin’.​—John 5:28, 29.