GURUY NI 6
Stephen—Ir Be’ ‘nib Ga’ e Ayuw ni Ke Tay Got Ngak Ma Ke Pi’ Gelngin’
N’en nrayog ni ngad filed u rogon ni welthin Stephen u p’eowchen fare Sanhedrin nde rus
Kan fek ko Acts 6:8–8:3
1-3. (a) Mang magawon e mada’nag Stephen nrayog ni nge k’aring e marus ngak, machane mang e rin’? (b) Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy?
BA SAK’IY Stephen u p’eowchen girdien fare tagil’ e puf oloboch rok e pi Jew. Ke muulung 71 e pumoon nga lan ba singgil nsana bay u tooben e tempel u Jerusalem. Ireray fare Sanhedrin ni kar muulunggad ni ngar pufthinnaged Stephen. Pi tapuf oloboch ney e ba gel lungurad, ma yooren i yad e darur ted fan pi gachalpen Jesus. Bin riyul’ riy e Kaifas ni ir e Th’abi Tolang ko Prist e ke pining e re muulung ney ni ir e en ni i welthin u nap’an nni dugliy ni ngan thang e fan rok Jesus Kristus boch e pul u m’on riy. Ere gur, ke rus Stephen, fa?
2 Yira ngat nga rogon owchen Stephen e ngiyal’ nem. Nap’an ni sap fapi tapuf oloboch ngak mi yad guy owchen ni “ke bod rogon owchen ba engel.” (Acts 6:15) Pi engel e yad ma wereg e thin rok Jehovah Got, ma bay tapgin ni ngar pared ndab rrusgad ma yad ba gapas. Aray rogon e lem rok Stephen ni mus ko pi tapuf oloboch nem nri yad be fanenikan nrayog ni ngar guyed e re n’ey. Ere mang e ayuweg ni nge par nib gapas?
3 Pi Kristiano e ngiyal’ ney e boor ban’en nrayog ni ngar filed ko fulweg ko re deer ney. Kub t’uf ni ngad nanged fan ni buch e re n’ey rok Stephen. Uw rogon ni weliy e michan’ rok u m’on riy? Ma mang boch e kanawo’ nrayog ni ngad folwokgad rok riy?
“Mi Yad K’aring e Damumuw Ngak e Girdi’” (Acts 6:8-15)
4, 5. (a) Mang nrib ga’ fan Stephen u lan e ulung ni Kristiano? (b) Uw rogon ni “ba ga’ e ayuw ni ke tay Got ngak ma ke pi’ Got gelngin”?
4 Kad filed nrib ga’ fan Stephen u lan fare ulung ni Kristiano ni ka fini sum. Kad filed ko fa binem e guruy ni ir bagayad fa medlip i pumoon nib sobut’an’rad ni m’agan’rad ngay ni ngar rin’ed fare maruwel ni pi’ e pi apostal ngorad. Ri ka gad ra ngat nga rogon feni sobut’an’ u nap’an ni gad ra lemnag e pi tow’ath ni pi’ Got ngak. Kad beeged ko Acts 6:8 nni pi’ gelngin ni nge ngongliy “bogi maang’ang ni ba ga’ nge bogi n’en ni un ngat ngay” ni bod ni i rin’ e pi apostal. Ku be yog e Bible ni “ba ga’ e ayuw ni ke tay Got ngak ma ke pi’ Got gelngin.” Mang e be yip’ fan e re n’ey?
5 Fare bugithin ni Greek ni kan pilyeg ni “ba ga’ e ayuw ni ke tay Got ngak” e ku rayog ni ngan pilyeg ni “sumunguy.” Ba tamilang ni Stephen e ir be’ nib gol mab sumunguy ma baadag e girdi’ ni ma motoyil ngak. I non u reb e kanawo’ nrayog ni nge micheg nga laniyan’ e piin yad be motoyil ngak nriyul’ e n’en be yog ma rayog ni nge yib angin ngorad e tin riyul’ ni be fil. Ba gel gelngin ya i pag gelngin Jehovah nib thothup ni nge maruwel u daken ni bochan e i sobut’nag laniyan’ nge pag e re gelngin nem ni nge pow’iy. I guy rogon ni nge mang Jehovah e ngan pining e sorok ngak, miki dag ni be lemnag e piin be non ngorad ko bin nge uf ko pi tow’ath ni kan pi’ ngak nge pi salap ni bay rok. Aram fan ni i lemnag e piin ur togopuluwgad ngak ni ir be’ nrayog ni nge magawonnag e teliw rorad!
6-8. (a) Mang l’agruw ban’en nni togopuluwnag ngak Stephen, ma mang fan? (b) Mang fan nrayog ni nge yib angin e n’en ni rin’ Stephen ngak e piin Kristiano e ngiyal’ ney?
6 I guy boch e pumoon rogon ni ngar luaged Stephen e thin, machane “me pi’ fare Kan ni Thothup e gonop ngak Stephen, ya faani welthin . . . ma dakiyog ni ngar togopluwgad ngak.”a Bochan e re n’ey, ma aram “mi yad pi’ puluwon” boch e pumoon ni ngar t’ared e thin nga daken e cha’ney nreb i gachalpen Kristus ndawori bucheg ban’en. Kur ‘k’aringed e damumuw ngak e girdi’,’ nge piin piilal, nge pi tamachib ko motochiyel, ma aram mar bad ra koled Stephen ngar feked i yan nga p’eowchen fare Sanhedrin. (Acts 6:9-12) L’agruw ban’en nra togopuluwnaged ngak, nreb riy e yad be yog ni be darifannag Got ma reb e be darifannag Moses. Ni uw rogon?
7 I yog e piin nra t’ared e thin nga daken Stephen ni ke darifannag Got ni aram e ke welthin nib togopuluw ko ‘tempel rorad nib thothup,’ ni aram fare tempel u Jerusalem. (Acts 6:13) Ma rogned ni ke darifannag Moses ni aram e ke welthin nib togopuluw ko fare Motochiyel rok Moses, ma be thilyeg boch e yalen ni i fil Moses ko girdi’. Rib tomal e oloboch nni togopuluwnag ngak ni bochan e pi Jew e ngiyal’ nem e rib ga’ fan u wan’rad fare tempel, nge fare Motochiyel rok Moses, nge pi yalen ni kar puthuyed ko re Motochiyel nem. Ere bod ni yad be yog ni Stephen e ir be’ nrib kireb ni bay rogon ni ngan thang e fan rok!
8 Ba gel e kireban’ riy ya ku ireray e n’en ma rin’ girdien boch e teliw ya nge yag nra magawonnaged e pi tapigpig rok Got. Kab kafram i yib ke mada’ ko chiney ni girdien e teliw ni yad ma togopuluw e yad ma k’aring e pi tayugang’ ko am ni ngar gafgownaged e Pi Mich Rok Jehovah. Ere mang e susun ni ngad rin’ed u nap’an yira yog boch ban’en nde riyul’ u murung’agdad? Boor ban’en nrayog ni ngad filed rok Stephen.
De Rus ni Nge Machibnag Murung’agen Fare “Got ni Ir e Ba Th’abi Flaab” (Acts 7:1-53)
9, 10. Mang e ke yog boch e girdi’ u murung’agen e welthin ni tay Stephen u p’eowchen fare Sanhedrin? Mang e thingar dab da paged talin?
9 Kad weliyed u tabolngin e re guruy ney nnap’an ni rung’ag Stephen e pi thin nem ni yibe togopuluwnag ngak, me par nib gapas ma owchen e bod rogon owchen ba engel. Ere chel Kaifas nge sap ngak me fith ni gaar: “Ri ara’ rogon e pi thin ney fa danga’?” (Acts 7:1) Aram e ngiyal’ ni nge non Stephen, ma aram e n’en ni rin’!
10 Bay boch e girdi’ ni ka rogned ni yugu aram rogon ni boor ban’en ni weliy Stephen, machane de yag ni nge micheg nib fel’ e rok. Machane bin riyul’ riy e ke dag e kanawo’ ngodad u rogon ni ‘ngad pied e fulweg’ ko n’en nra fith be’ ngodad u murung’agen fare thin nib fel’. (1 Pet. 3:15) Dab mu pagtalin nnog ni be darifannag Got ni aram e be welthin nib togopuluw ko fare tempel, maku be darifannag Moses ni aram e be welthin nib togopuluw ko fare Motochiyel. Rogon ni fulweg Stephen lungurad e aram e weliy dalip ban’en u chepin yu Israel, me fal’eg i tamilangnag boch ban’en riy. Ngad weliyed e re dalip i n’ey nreb nge reb.
11, 12. (a) Mang fan ni weliy Stephen murung’agen Abraham? (b) Mang fan ni weliy Stephen murung’agen Josef u nap’an ni be welthin?
11 Nap’an ni immoy e pi ga’ rok piyu Israel. (Acts 7:1-16) Nap’an ni tabab Stephen ko welthin, me weliy murung’agen Abraham ni be’ ni ma tay e pi Jew fan ni bochan e michan’ rok. I weliy murung’agen e re n’ey nib ga’ fan, ni ban’en ni manang nra puluw u wan’rad ni yad gubin me tamilangnag ni Jehovah ni “Got ni ir e ba th’abi flaab” e yib i m’ug ngak Abraham ko yay nsom’on u nap’an ni bay u Mesopotamia. (Acts 7:2) Bin riyul’ riy e Abraham e gathi ir be’ ko fare Nam ni Kan Micheg. Ma dariy e tempel ni i liyor riy maku dariy fare Motochiyel rok Moses rok. Ere dabiyog ni nge yog be’ nib t’uf e tempel ni nge liyor be’ riy nge boch e motochiyel ni nga i fol riy ya nge yag ni par nib yul’yul’ ngak Got.
12 Josef ni ir reb i owchen Abraham e ku ir be’ nrib ga’ fan u wan’ e pi girdi’ nem ni i non Stephen ngorad, machane i puguran ngorad ni chel e pi pumoon ni walagen ni yad e chitamangin e pi ganong nu Israel ngar gafgownaged mar pied ni chuway’ ni nge mang sib. Yugu aram rogon me fanay Got ni nge ayuweg e yafos rok piyu Israel u nap’an ni yib ba uyungol. Dariy e maruwar riy ni manang Stephen e n’en nib taareb rogon rok Josef nge Jesus Kristus, machane de weliy e re n’em ya baadag ni ngar ululgad ni ngar motoyilgad ngak u n’umngin nap’an nrayog.
13. Uw rogon ni micheg Stephen nde riyul’ fapi thin nni togopuluwnag ngak u daken e n’en ni weliy u murung’agen Moses? Mang e yag ni nge tamilang ni bochan e re n’ey?
13 Nap’an Moses. (Acts 7:17-43) Boor ban’en ni weliy Stephen u murung’agen Moses. Ba fel’ e re n’ey ni rin’ ni bochan e boor girdien fare Sanhedrin ni yad boch e Sadduse nde m’agan’rad ko n’en bay u lan gubin e babyor ko Bible, ma kemus ni yigoo tin ni yoloy Moses e ba m’agan’rad ngay. Ku dab mu pagtalin ni yibe yog ni ke darifannag Stephen Moses. Machane thin ni yog e be micheg nde puluw e n’en ka rogned ni bochan e dag nri be tayfan Moses nge fare Motochiyel. (Acts 7:38) Ki yog ni mus ko piin ni guy Moses rogon ni nge ayuweg e yafos rorad ni kur chelgad ngar togopuluwgad ngak. Rrin’ed e re n’ey u nap’an ni ke gaman 40 e duw rok. Kub pag 40 e duw nga tomuren maku bay in yay nra togopuluwgad nga rogon ni be pow’iyrad.b Aray rogon nri tamilangnag Stephen ni boor yay ni i togopuluw e girdi’ rok Jehovah ngak e piin ke mel’egrad ni ngar pow’iyed yad.
14. Mang ban’en nib ga’ fan ni tamilangnag Stephen u nap’an ni weliy e n’en ni rin’ Moses?
14 I puguran Stephen ngak e piin be non ngorad ni yiiynag Moses nra pi’ Got ba profet ni bod ir ni nge yib u Israel. Mini’ e re profet nem, ma uw rogon e ngongol ni yira dag ngak? De pi’ Stephen e fulweg ko gal deer ney nge mada’ nga tungun e welthin rok. Ku bay ban’en nib ga’ fan ni tamilangnag, ni aram e: I nang Moses ndemtrug bang nrayog ni ngan thothupnag ni bod fagi but’ nib sak’iy u daken ni immoy fachi ke gek’iy riy ni be yik’ me non Jehovah ngak. Ere gur, baadag Jehovah ni kemus ni taareb e naun ni ngan liyor riy ngak ni bod fare tempel u Jerusalem, fa? Ngad guyed e fulweg riy.
15, 16. (a) Mang fan ni weliy Stephen murung’agen fare tabernacle? (b) Uw rogon ni fanay Stephen fare tempel rok Solomon u lan e n’en be weliy murung’agen?
15 Fare tabernacle nge fare tempel. (Acts 7:44-50) I puguran Stephen ngak girdien fare tagil’ e puf oloboch nu m’on ni ngan ngongliy e tempel u Jerusalem, me yog Got ngak Moses ni nge ngongliy ba tabernacle ara ban’en ni bod ba tent ni ngan fanay ni fan ko liyor nrayog ni ngan fek u bang nga bang. Dariy be’ nrayog ni nge yog ni fare tempel e kab fel’ ko fare tabernacle ni bochan e aram e gin ni i liyor Moses riy.
16 Boch nga tomuren u nap’an ni toy Solomon fare tempel u Jerusalem min thagthagnag nga laniyan’ ni nge weliy ban’en u lan e meybil rok ni yira fil ban’en riy nib ga’ fan. I yog Stephen ni “Got ni ir e ba Th’abi Tolang e der ma par u lan e naun ni girdi’ e toy.” (Acts 7:48; 2 Kron. 6:18) Rayog ni nge fanay Jehovah ba tempel ni nge lebguy e n’en nib m’agan’ ngay, machane gathi kemus ni yigoo re tempel nem e rayog ni nge fanay ni nge lebguy e n’en nib m’agan’ ngay. Ere mang fan ni nge lemnag e pi tapigpig rok ni yigoo lan ba naun ni ke ngongliy e girdi’ ni bod fare tempel e rayog ni ngar liyorgad riy ngak nib fel’ rogon? I museg Stephen e n’en be weliy murung’agen u reb e kanawo’ nra suruy laniyan’ e pi girdi’ nem, ni aram e sul u daken fapi thin ni bay ko fare babyor rok Isaiah ni be gaar: “I Somol e be gaar, Tharmiy e ir e tagil’ig, ma fayleng e tagil’ e magif ko rifrif u eg. Ere mmit i mang naun e ngam toyed ni nggu fanay? Ba uw e gin’en ni ngug gif ngay? Gathi gag faram e gu ngongliy urngin e pi n’ey?”—Acts 7:49, 50; Isa. 66:1, 2.
17. Uw rogon ni tamilang ko n’en ni weliy Stephen (a) nde puluw e n’en ni i lemnag e piin ur togopuluwgad ngak? (b) ndariy ban’en nib kireb ni ke rin’?
17 Ga ra lemnag urngin ban’en ni weliy Stephen nge yib i mada’ ngaray, ma ga ra guy riy nib salap u rogon ni tamilangnag nde puluw e n’en ni i lemnag e piin ur togopuluwgad ngak. I tamilangnag ni Jehovah e ba mom ni nge thilyeg rogon ni be rin’ boch ban’en ma boor e kanawo’ nrayog ni nge lebguy riy e n’en nib m’agan’ ngay, maku der ma pag ban’en nib muun e yalen ngay ni nge taleg ndabi lebguy e n’en nib m’agan’ ngay. Piin ur motoyilgad ngak Stephen e ri yad baadag fare tempel u Jerusalem nge pi yalen ni ke uneg e girdi’ ko fare Motochiyel rok Moses. Machane dar nanged fan ni ke pi’ Jehovah fare Motochiyel nge fan ni ke yog ni ngan toy e re tempel nem! Ere bod ni be fith Stephen e re deer ni baaray nib ga’ fan ni be gaar: Gathi ga ra fol rok Jehovah ma aram e rib fel’ rogon ni ga be tayfan fare Motochiyel nge fare tempel? Ere thin ni yog e be micheg ndariy ban’en nib kireb ni ke rin’ ni bochan e be fol rok Jehovah u rogon nrayog rok.
18. Mang boch e kanawo’ nsusun e ngad guyed rogon ni ngad folwokgad rok Stephen riy?
18 Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni weliy Stephen? Rib tamilangan’ ko thin ni bay u lan fare Babyor nib Thothup. Ku arrogodad nib t’uf ni ngaud fal’eged i fil e Thin rok Got ni faanra ngad ‘machibnaged nrogon.’ (2 Tim. 2:15) Ku rayog ni ngad filed ban’en rok Stephen u rogon ni i non u fithik’ e sumunguy ma be guy rogon ndabi k’aring e damumuw ko girdi’. Pi girdi’ nem ni i non ngorad e kar ra damumuwgad! Machane i weliy murung’agen e pi n’en nib taareban’rad ngay u n’umngin nap’an nrayog ni bochan e aram e n’en nrib ga’ fan u wan’ e pi pumoon nem. Ki non ngorad u fithik’ e tayfan, me pining e “chitamag” ngak e pi pumoon nib ilal u fithik’rad. (Acts 7:2) Ku arrogodad nib t’uf ni ngaud weliyed e tin riyul’ ni bay ko Thin rok Got u fithik’ e “sumunguy nge ta’fan.”—1 Pet. 3:15, 16.
19. Uw rogon ni weliy Stephen murung’agen e pufthin rok Jehovah ngak fare Sanhedrin nde rus?
19 Machane darud talgad i weliy e tin riyul’ ni bay ko Thin rok Got ni bochan e gad be magar nri chey ma gad kirebnag laniyan’ e girdi’, ara da thilyeged e n’en gad be weliy u murung’agen e pufthin nra tay Jehovah ni bochan e ngad fal’eged laniyan’ e girdi’. Rayog ni ngad folwokgad ko n’en ni rin’ Stephen. Dariy e maruwar riy nrayog ni nge guy nde yib angin ngak fapi tapuf oloboch nib tolangan’rad urngin ban’en ni ke weliy u p’eowchen fare Sanhedrin. Ere tungun e welthin rok me maruwel gelngin Got nib thothup u daken nge tamilangnag ngorad ni yad bod e pi ga’ rorad kakrom ni ur togopuluwgad ngak Josef, nge Moses, nge gubin e pi profet. (Acts 7:51-53) Bin riyul’ riy e pi tapuf oloboch ney ko fare Sanhedrin e kar thanged e fan rok fare Messiah ni aram e en ni i yiiynag Moses nge gubin e pi profet murung’agen e wub nra tay. Arrogon, yad e kar ra th’abed fare Motochiyel rok Moses!
“Somol Jesus, Mu Fekeg” (Acts 7:54–8:3)
“Nap’an ni be motoyil girdien fare ulung ngak Stephen me ri gel e damumuw rorad ngak nguur wochar’iyed nguwelrad ngak u fithik’ e damumuw.”—Acts 7:54
20, 21. Mang e rin’ fare Sanhedrin u nap’an ni non Stephen ngorad? Uw rogon ni pi’ Jehovah e athamgil nga laniyan’ Stephen?
20 Tin riyul’ ni weliy Stephen e ri k’aring e damumuw ko pi tapuf oloboch nem. Dakiyog ni ngar k’adedan’rad ma aram mu ur wochar’iyed nguwelrad ngak Stephen u fithik’ e damumuw. Ba mudugil ni nang ndab ra daged e runguy ngak ni bod e n’en nrin’ed ngak Jesus ni Masta rok.
21 Ba t’uf ni nge par Stephen ndabi rus ya nge yag ni athamgiliy e pi n’en bayi buch rok, ma dariy e maruwar riy nib gel e athamgil ni yib nga laniyan’ u nap’an ni pilyeg Jehovah e changar rok. I guy e flaab rok Got nge Jesus nib sak’iy u ba’ ni mat’aw rok Jehovah! Nap’an ni weliy Stephen e n’en ke guy u nap’an nni pilyeg e changar rok me ning fapi tapuf oloboch pa’rad nga telrad. Mang fan? Ya yog Jesus ko re tagil’ e puf oloboch nem u m’on riy ni ir fare Messiah ma dabki n’uw nap’an ma ra par nga but’ u ba’ ni mat’aw rok e Chitamangin. (Mark 14:62) N’en ni guy Stephen u nap’an nni pilyeg e changar rok e be micheg nriyul’ e n’en ni yog Jesus. Ere bin riyul’ riy e fare Sanhedrin e kar yognaged ma kar thanged e fan rok fare Messiah! Ka chingiyal’ nem mar chagilgad ni yad gubin ngar malangnaged Stephen nge yim’.c
22, 23. Uw rogon nib taareb rogon e yam’ ni tay Stephen ko yam’ ni tay e Masta rok? Uw rogon nrayog ni nge pagan’ e pi Kristiano e ngiyal’ ney ni bod Stephen?
22 Yam’ ni tay Stephen e ku bod e yam’ ni tay e Masta rok, ya yim’ nib gapas laniyan’, ma kub pagan’ ngak Jehovah, ma ke n’ag fan e kireb rok e piin nra thanged e fan rok. Sana rayog ni fan ni gaar, “Somol Jesus, mu fekeg” e bochan ni ka rayog ni nge guy e En Fak e girdi’ ni bay u tooben Jehovah. Dariy e maruwar riy ni manang Stephen fapi thin ni yog Jesus nra pi’ e athamgil nga lanin’uy ni gaar: “I gag owchen e fos ko yam’ nge yafos.” (John 11:25) Tomur riy me meybil nib ga’ laman ngak Got ni gaar: “Somol, dab mu tay ngan’um e re denen ney ni nge togopluw ngorad!” Tomuren ni yog e pi thin ney me aw e fan rok.—Acts 7:59, 60.
23 Stephen e ir e bin som’on i gachalpen Kristus ni thang e pi toogor e fan rok. (Mu guy fare kahol ni kenggin e “I Yim’ Stephen ni Bochan e i Weliy Murung’agen Jesus?”) Machane gathi ir e tomur. Kab kafram i yib ke mada’ ko chiney ni bay boch e tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’ ni ke thang boch i girdien e teliw, nge am, nge yugu boch e girdi’ nib kireb ni yad ma togopuluw e fan rorad. Yugu aram rogon ma bay tapgin ni nge pagan’dad ni bod Stephen. Jesus e ir e be gagiyeg e chiney nib Pilung, ma rib gel gelngin ni ke pi’ Jehovah. Ere dariy ban’en nrayog ni nge taleg ndabi faseg pi gachalpen ni yad ba yul’yul’.—John 5:28, 29.
24. Mang e rin’ Saul u nap’an nni thang e fan rok Stephen? Mang boch i angin e yam’ ni tay e cha’ney ni ir be’ nib yul’yul’?
24 Immoy ba pagel u rom ni ka nog Saul ngak ni guy Stephen nni thang e fan rok. Ba fel’ u wan’ nni li’ Stephen nge yim’, maku ir e ni fek e mad rok fapi cha’ nra malangnaged Stephen ngan pi’ ngak nga i guy. De n’uw nap’an nga tomuren me tabab ni nga i gafgownag pi gachalpen Jesus. Machane bin riyul’ riy e bay boch e girdi’ nga tomuren ni yib angin ngorad e yam’ ni tay Stephen. N’en ni rin’ e pi’ gelngin yugu boch e Kristiano ni ngar pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah nge mada’ ko ngiyal’ nra m’ad. Maku reb e Saul ni yan i boch nga tomuren mu un pining Paul ngak e ri kalngan’ ko n’en ni rin’ u nap’an nni thang e fan rok Stephen. (Acts 22:20) Yugu aram rogon ni pi’ e ayuw ni ngan li’ Stephen nge yim’, machane me yan i boch nga tomuren me yog ni gaar: “[Ba] kireb e thin ni ugog nib togopluw ngak kakrom, mu ug gafgownag ma gu be yog e thin nib kireb nga fithingan.” (1 Tim. 1:13) Ba tamilang nde pag Paul talin Stephen nge n’en ni weliy e rofen nem. Bin riyul’ riy e bay boch ban’en ni i weliy Paul maku be yoloy murung’agen ni bay rogon ko pi n’en ni i weliy Stephen e rofen nem. (Acts 7:48; 17:24; Heb. 9:24) Munmun mi ri nang Paul rogon ni nge folwok ko michan’ rok Stephen ni ir be’ ni “ba ga’ e ayuw ni ke tay Got ngak ma ke pi’ Got gelngin,” nge rogon nda i rus. Ku arrogodad nrayog ni ngad folwokgad rok Stephen!
a Bay boch e pi cha’ney ni ur togopuluwgad ni yad ba muun ko fapi “Pumoon ni Kar Chuwgad ko Sib.” Pi cha’ney e sana rayog ni kolrad piyu Roma ba ngiyal’ me boch nga tomuren min pagrad, fa reb e rayog ni ur moyed ni yad boch e sib kafram nra piggad ngar uned ko teliw rok e pi Jew. Bay boch i yad ni yad e girdi’ nu Cilicia ni bod Saul nu Tarsus. Der yog e Bible ni immoy Saul u fithik’ e pi girdi’ nu Cilicia nem nde yag ni ngar micheged nib kireb e rok Stephen.
b Bay boch ban’en ni weliy Stephen ni kemus ni yigoo re babyor ko Bible ney e rayog ni ngan pirieg riy, ni bod boch ban’en u murung’agen e skul nni tay ngak Moses u Egypt, nge yangaren u nap’an ni mil u Egypt, nge n’umngin nap’an ni par u Midian.
c Dabisiy ndariy mat’awun fare Sanhedrin ni nge yog ni ngan thang e fan rok be’ nrogon ni bay ko motochiyel u Roma. (John 18:31) Demtrug rogon ma bod nib ulung i girdi’ ni kar damumuwgad e ra thanged e fan rok Stephen, ma gathi ke thang tagil’ e puf oloboch e fan rok ni bochan e ba kireb e rok u ba pa’ e oloboch ni ke rin’.