‘Thingar Mu Pared Ni Gimed Ba Thothup Yi Gag E Gub Thothup’

“Ngam pired ni gimed ba thothup, yi gag e gub thothup, mi gag Jehovah ni Got romed.”​—LEVITIKUS 19:2.

1. Mini’ boch e girdi’ ni yibe pining thothup ngorad u fayleng?

BAGA’ ni urngin e teliw nu fayleng ma bay e piin ni yad ma lemnag ni yad ba thothup. Mother Theresa e be’ nib gilbuguwan ni bochan e maruwel ni i tay u India ma yibe lemnag nib thothup e cha’ nem ya ke ognag ir ni nge ayuweg e piin nib gafgow. Ma fare papa e yima pining “Chitamangiy nib Thothup” ngak. Ma fa en ni ke tababnag e Katolik ko ngiyal’ ney ni Opus Dei, José Maria Escrivá e be yog e piin Katolik ni ir “ba thothup.” Ma girdi’ ni Hindu e bay e pi swami rorad fa pi pumoon nib thothup. Ma kan tay fan Gandhi ni ir reb e thothup. Ma fare teliw ko Buddha e bay e pi monk ni yad ba thothup, ma bay e profet nib thothup ko Islam. Machane mang fan fare thin nib thothup?

2, 3. (a) Mang fan fare thin ni “thothup”? (b) Mang boch e deer ni ba t’uf ni ngan fulweg?

² Fare bugithin ni “thothup” e ma sor fan ko “1. . . . ban’en nib l’ag ko gelngiy nu tharmiy; mathangelwol. 2. Ban’en ni bay rogon ni nga un liyor ngak fa ngan tay fan . . . 3. Ngan par nrogon e motochiyel ko teliw nib elmirin . . . 4. Kan par nib dar ni fan ko teliw.” Ma rogon ni ma yog e Bible fan e thothup e ba sor fan ko “par nib biech mab machalbog ko tirok Got ban’en; mathangelwol.” Fare babyor ni be weliy e Bible ni Insight on the Scriptures e be weliy ni “fare bugithin ni Hebrew ni qo’dhesh e ma sor fan ko par nib dar, fa ngan ognagey, fan ngan pi’ ngak Got, . . . aram ba rarogon ni kan tay nga bang ni ngan pigpig ku Got.”a

³ Kan tay chilen ngak fare nam nu Israel ni ngar pared nib thothup. Ke yog e Motochiyel rok Got ni gaar: “I gag Jehovah ni Got romed; ma thingar mu pared nib machalbog ma ngam pared ni gimed ba thothup, yi gag e gub thothup.” Mini’ kenggin e tin thothup ban’en? Uw rogon nrayog ko piyu Israel ni dar flontgad ni ngar thothupgad? Ma mang e rayog ni ngad filed ko ngiyal’ ney ni be piningdad Jehovah ni ngad pared nib thothup?​—Levitikus 11:44.

Rogon Thilin Piyu Israel nge Fa En ni Tapgin e Tin Thothup Ban’en

4. Uw rogon ni ke ga’nag fan rogon fene thothup Jehovah u Israel?

⁴ Kan tay nib thothup urngin ban’en ni bang ko liyor ku Jehovah Got ko piyu Israel, ma ngan ngongliy nrogon. Mang fan? Ya Jehovah e ir tapgin e tin thothup ban’en. I weliy Moses u morngaagen fare tempel nge rogon ni kan toy min fl’eg rogon yaan nge pi n’en ni bay riy nge mu’ me gaar: “Kar fl’eged fare wasey nib gal ramaen, ni aram e pow ni kan ognagey, min fl’eg ko gol ma kan yoloy e pi thin ney nga daken ni: ‘Tin Thothup e Fen Jehovah.’” Re wasey ney nib gal ramaen e kan tay nga daken fare n’en ni yima tay nga lolugen fare prist nib tolang, ma be yip’ fan ni kan tay ni nge rin’ e maruwel ko pigpig nib thothup. Ma nap’an ni ra guy yu Israel e re pow ney ni be gal ramaen ya ke mat’ e yal’ nga daken, ma aram ma be puguran ngorad ni ba thothup Jehovah.​—Exodus 28:36; 29:6; 39:30.

5. Uw rogon min pining e thothup ko piyu Israel ni dar flontgad?

⁵ Machane uw rogon nra thothup yu Israel? Ke mus ni faanra fel’ thilrad Jehovah ma ra machalbog e liyor rorad ngak. Ba t’uf rorad e tamilangan’ ko “fa En Nth’abi Thothup” ni fan ni ngar liyorgad ngak rogon nib thothup, mab biech mab biech ko tirok Got ban’en. (Proverbs 2:1-6; 9:10) Ere ba t’uf ko piyu Israel ni ngar liyorgad ku Got nib machalbog lanin’rad nge gumercharad. Ra dabuy Jehovah e liyor ni ngan tay ngak ni yibe dake moding.​—Proverbs 21:27.

Fan ni Ke Puwan’ Jehovah Ngak Piyu Israel

6. Uw rogon ni ngongol piyu Jew ngak Jehovah nap’an Malaki?

⁶ Kan tamilangnag e re n’ey u nap’an ni ke fek iyib yu Israel e pi maligach rorad nib kireb nga tempel. U daken Malaki ni profet me puwan’ Jehovah ngorad ni bochan e maligach nib kireb ni yad be pi’ ngak me gaar: “I Jehovah ni Gubin ma Rayog Rok e be gaar, ‘Kam kirebgad u wan’ug; pi n’en ni gimed be pi’ ngog e daki fel’ u wan’ug’. . . ‘Machane gimed e dakumur liyorgad ngog, ya ka mogned ndariy fan e altar rog, ma dariy fan u wan’med e ggan ni gimed be tay nga daken. Ke lungumed, ‘Ke chalbadad ko pi n’ey ni urngin!’ Ma gimed be mit rogonnag p’ethungmed ngog. Bay n’en me pi’ bigimed ba gamanman ngog ni maligach ni ba gamanman ni iring, ara reb nib marwoth ara mm’ar. Gimed be finey nra fel’ u wan’ug e pi n’ir ni gimed be rin’?”​—Malaki 1:10, 12, 13.

7. Mang boch ban’en nde thothup ni rin’ piyu Jew u nap’an e bin lal e chibog B.C.E.?

⁷ Nap’an e bin lal e chibog B.C. E. me l’og Got Malaki ni nge puwan’ ko piyu Jew ko ngongol rorad ni googsur. Pi prist e dar ted e kanawo’ nib fel’ ma de thothup e ngongol rorad. Me fol e girdi’ rorad, ma dar folgad ko pi motochiyel, ma boch e girdi’ e ur chuweged pi leengirad, ni fan ni ngar leengiyed yugu boch e ppin nu bang ni ka yad ba rugod. I yoloy Malaki ni gaar: “Manang Jehovah ni kam sasalapiyedb e tin ni mmicheged ngak e re pin ni mu leay ni ka gab pagal. I par ni ir e mabgol rom ma kam sasalap ko tin ni kam micheg ngak, ni yugu aram rogon ni mmicheg u p’eowchen Got ni bay um par ni gab yul’yul’ ngak. . . . Ere mu ayuweged gimed, nge dabi sasalapiy bigimed e tin ni ke micheg ngak e re pin ni ke leay ko ngiyal’ ni baaram ni kab pagal. I Jehovah ni ir e Got rok piyu Israel e be gaar, ‘Kug fanenikay e mabgol ni be wer.’”​—Malaki 2:14-16.

8. Uw rogon ni be un boch e Kristiano ko lem ko fayleng u morngaagen e mabgol ni nge dar?

⁸ U boor e nam ko ngiyal’ ney e ke mom ni nge dar e mabgol, me ere ke yoor e mabgol ni ke dar. Mus u lan e ulung ko Kristiano ma ke buch riy. Boch e girdi’ e kar dargad e mabgol rorad ma dar gayed e ayuw ko piin piilal ni ngar pithiged e magawon nge fel’ e mabgol. Ma ke gafgow laniyan’ e bitir ni bochan.​—Matthew 19:8, 9.

9, 10. Susun uw rogon u wan’dad e liyor ni gad be tay ku Jehovah?

⁹ Kad weliyed faram ni bochan nib war e girdi’ ko tirok Got ban’en nap’an Malaki ma aram e ke puwan’ Jehovah ko liyor ni be tay yu Judah ngak me dag ni kari mus ni liyor nib machalbog e ra i felan’ ngay. Re n’ey e susun ni nge k’aringdad ngad lemnaged ko uw rogon e liyor ni gad be tay ku Jehovah Got ni ir Somol ko palpal th’ib, me ir Tapgin e tin riyul’ nthothup fa? Rriyul’ nib thothup e pigpig ni gad be tay ku Got fa? Gad ma athamgil ni ngad pared nib biech ko tirok Got ban’en fa?

¹⁰ Gathi susun ni ngad pared nib flont, ya dabiyog, ma gathi susun ni ngad taarebnagdad ngak yugu boch e girdi’. Ya ra reb e Kristiano e susun ni nge liyor ku Got rogon nrayog rok. Re n’ey e ma sor fan ko uw fene fel’ e liyor ni gad ma tay. Pigpig nib thothup ni gad be tay e susun aram e bin th’abi fel’ nrayog ni ngad rin’ed​—ni aram e pigpig nib thothup. Uw rogon nrayog e re n’ey?​—Luke 16:10; Galatia 6:3, 4.

Gumerchaey nib Machalbog e Ma Pow’iy e Liyor nib Machalbog

11, 12. Ngongol nde thothup e sum u uw?

¹¹ I tamilangnag Jesus ni n’en ni bay u gumerchaey e ra m’ug ko thin nge ngongol. Ke yog ngak e pi Farise ni yad e piin ni ta dake moding, ma gathi yad ba thothup me gaar: “Gimed e pi porchoyog nir​—ra diin mi gimed yog e tin nib fel’ ban’en ni faanra gimed ba kireb? Ya l’uguney e ma weliy e n’en ni ke sugnag gumerchaey.” Ma munmun me dag ni ngongol nib kireb e sum ko lem nib kireb ni bay u gumerchaey, fa rarogon fithik’ be’. I gaar: “Pi n’en nra yib u lan l’uguney nga but’ e yib u gumerchaey, ereram e pi n’en ni ir e ma alitnag be’. Ya gumerchaen be’ e ma yib e lem nib kireb riy ni ir e ma pingeg faanem nge li’ be’ ngem’, fa ra pirew be’ ni gathi mabgol rok, ma be rin’ yugu boch ban’en ni aram e ngongol ko darngal; me mororo’ u fithik’ e yargel, me lifith l’ugun, me t’ar e thin nga daken e girdi’. Ereray e pi n’en ni ma alitnag be’.”​—Matthew 12:34; 15:18-20.

¹² Re n’ey e ma ayuwegdad ngad nanged fan ni ngongol nde thothup e gathi yigi buch ni dariy tapgin. Ya ma sum ko lem nib kireb ni bay u gumerchaey​—ni pi n’en nib mith ni yima ar’ar’nag. Aram fan ni yog Jesus ni gaar: “Kam rung’aged ni ke lunguy, ‘Dab mpirew be’ ni gathi mabgol rom.’ Machane nggog ngomed e chiney, ni en nra sap ngak be’ ni ppin me finey ni manga yugu ra pirew, e ke kireb e rok, ni fan e kar pirew u fithik’ i gumerchaen.” Ere ngongol ndarngal nge iling e bay likngin u gumerchaey u m’on ni kan un ko pi ngongol nem. Nge mu’ ma faanra ke yog ni ngan un ngay ma aram ma lem ni de thothup e ke pow’iyey iyan ko ngongol nde thothup. Ngongol ndarngal, nge iling, nge ngongol nib puwlag, nge moro’ro’ nge thin nib kireb ni yibe t’ar nga daken be’, nge apostasy e aram e pi n’en ni sum ko lem nde thothup.​—Matthew 5:27, 28; Galatia 5:19-21.

13. Mang boch e thin ko lem nde thothup ni ma pow’iyey iyan ko ngongol nde thothup?

¹³ Aram rogon u boor ban’en. U boch e nam ma be yoor iyan e pi casino ni aram e yu gin ni yima gosgos riy ni ba’ puluwon, me ere ke mom ni ngan un ko gamble. Sana ra lemnag be’ ni aram rogon ma rayog ni nge yog boch e salpiy ngak me pithig e magawon rok. Lem ni aram rogon nib sasalap e ra wawliy reb e walag ni nge dabki par nib yul’yul’ ko motochiyel ko Bible.c Fa ku reb e ke mom e chiney ni ngan guy yaan e ngongol ndarngal ko TV, nge video, nge computer, nge babyor ma aram e rayog ni nge un e Kristiano ko ngongol nde thothup. Faanra ra pag e pi talin e cham rok nib spiritual ma dabki n’uw nap’an ma ra aw ko ngongol ndarngal. Ma baga’ ni ma tabab e denen u lanin’uy. Arrogon, aram rogon ma ke lebug e thin rok James ni begaar: “Pi n’en ni ma wawliy e girdi’ nge denen e ma yib ngak e en ni pag ir ko n’en nib kireb ni be ar’arnag nge wawliy faanem nge aw ko wup; ma aram me diyen e tin nib kireb ni be ar’arnag nge gargeleg e denen; ma faani ilal e denen nge mus nga rogon me gargeleg e yam’.”​—James 1:14, 15; Efesus 6:11-18.

14. Uw rogon ni ke gel boor e girdi’ ko ngongol nde thothup ni kar uned ngay?

¹⁴ Bay e falfalan’ riy ya boor e Kristiano e kar denengad ni fan yad ba war machane kar kalgadngan’rad, ma piin piilal e ke ayuwegrad kar sulod nga rogorad ko tirok Got ban’en. Mus ko piin ni kan tharbognagrad ni bochan ni dar kalgadan’rad e ke munmun ma kar sulod ko ulung. Ya ke tamilang u wan’rad ni ke gel Satan ngorad u nap’an ni kar paged e lem nde thothup nge par u gumercharad.​—Galatia 6:1; 2 Timothy 2:24-26; 1 Peter 5:8, 9.

Fare Skeng​—Ngad Mada’naged e Tin ni Gad Meewar Riy

15. (a) Mang fan ni thingarda nanged e tin ni gad meewar riy? (b) Mang e ra ayuwegdad ngad nanged e tin ni gad meewar riy?

¹⁵ Thingarda athamgilgad ni ngad nanged ko uw rarogon gumerchadad. Rayog ni ngad lemnaged e tin ni gad ba meewar riy, ma dabda bannaged gadad, ma gad athamgil ni ngad gelgad ngay fa? Rayog ni ngad fithed reb e fager rodad nib yul’yul’ ko mang boch ban’en ni rayog ni ngad athamgiliyed, ma gad motoyil ko fonow ni ra pi’ fa? Ra ngad pared nib thothup ma thingarda gelgad ko tin ni gad meewar riy. Mang fan? Ya manang Satan e pi n’en ni gad meewar riy. Ma ra sasalapiydad me k’aringdad ngad uned ko denen nge ngongol nde thothup. Ra fl’eg boch ban’en nib sasalap ma ra guy rogon ni nge daregdad ko t’ufeg rok Got ni aram e dakuuda pared nib machalbog ma aram e dabkiyog ni ngad liyorgad ku Jehovah.​—Jeremiah 17:9; Efesus 6:11; James 1:19.

16. Mang magawon ni immoy rok Paul?

¹⁶ Immoy boch e skeng nge magawon rok apostal Paul, ya arrogon ni yog ko fare babyor ni ke yoloy ngak piyu Roma ni begaar: “Gu manang ni tin nib fel’ e der par u fithik’ag ni aram rarogog nrogon e girdi’. Ya yugu ra gu be yim’ ni bochan ni nggu rin’ e tin nib fel’, ma dabiyog rog ni gu rin. . . . Lanin’ug e ri ba adag fare motochiyel rok Got. Machane reb e motochiyel nib thil ko biney e gu be guy ni be maruwel u fithik’ i dowag​—reb e motochiyel ni be togopuluw ko bin baaram e motochiyel ni ba adag lanin’ug. Ir e ke tiyeg ni gag e kalbus ko tin ni ba adag e denen ni ir e be maruwel u fithik’ i dowag.”​—Roma 7:18-23.

17. Uw rogon ni ke gel Paul ko cham ni ke tay ko tin ni ke meewar riy?

¹⁷ N’en nib baga’ fan ni rin’ Paul e aram e ke yog ni ke meewar. Ma yugu demtrug e pi n’em ma ke gaar: “Lanin’ug e ri ba adag fare motochiyel rok Got.” I t’ufeg Paul e tin nib manigil me fanenikay e tin nib kireb. Machane ku thingari ki chamnag e pi n’en ni gad gubin e gad be chamnag ngay ni aram​—Satan, nge re fayleng ney, nge dowdad. Ere uw rogon nrayog ni ngad gelgad ko re cham ney ma gad par nib thothup, mab palog ko re fayleng ney nge lem riy?​—2 Korinth 4:4; Efesus 6:12.

Uw Rogon Nrayog ni Ngad Pared ni Gad ba Thothup?

18. Uw rogon nrayog ni ngad pared ni gad ba thothup?

¹⁸ Dabiyog ni ngad pared nib thothup nfaanra ke mus ni tin nib mom ban’en e gad ra rin’. Be’ ni aram rogon e ra tawey ko ngongol rok ma ra yin’ e kireb nga daken yugu boch ban’en. Sana ba t’uf ni ngad filed rogon ni ngad nanged nib mil fan ngodad e tin ni gad ma rin’ ma dab dogned ni dabiyog ni ngad rin’ed e tin nib fel’ ni bochan e aram rogon ni kan chugliydad fa aram rogon ni kan gargelnagdad. Ya likngin fare magawon e bay u gumerchaen be’. Ma t’ufeg e cha’ nem e tin nib mat’aw ban’en fa? Ma ba adag e tin nib thothup ban’en? Ma ba adag ni nge felan’ Got ngak fa? Be weliy ko Psalm ni ba t’uf ni ngan par nib thothup ye gaar: “Mpied keru’med ko kireb ngam rin’ed e tin nib fel’; me t’uf romed e gapas mi gimed athamgiliy nge yog ngomed.” I yoloy apostal Paul ni gaar: “Rogon nib t’uf e girdi’ rodad e thingari yan i aw nib riyul’. Mu fanenikayed e tin nib kireb, mi gimed chichiiy pa’med ko tin nib fel’.”​—Psalm 34:14; 97:10; Roma 12:9.

19, 20. (a) Uw rogon nrayog ni ngad ubinged lanin’dad? (b) Mang e ba l’ag ngay ni ngan fil e babyor nib fel’ rogon?

¹⁹ Rayog ni ngad “chichiiyed pa’dad ko tin nib fel’” ni faanra gad ra lemnag ko uw rogon u wan’ Jehovah boch ban’en maku faanra ba’ laniyan’ Kristus rodad. (1 Korinth 2:16) Uw rogon nrayog e re n’ey? Ngan fil e Thin Rok Got u gubin ngiyal’ ma ngan fl’eg i lemnag. Kari yoor yay ni kan nog e re n’ey! Machane ri baga’ fan u wan’dad fa? Susun, rogon ni ga ma fil e re ke magazine ney e ga ma pithig e Bible rom mag poy urngin e thin ko Bible ni kan nog riy u m’on ni kam un ko muulung fa? Ma rogon ni ngan fil e babyor e gathi ke mus ni ngan linenag boch e thin u ra reb e paragraph. Rayog ni ngan poy reb e article min linenag u lan 15 e minit. Machane aram e kad filed e re article nem fa? Bin riyul’ riy e ra pag taareb ara l’agruw e awa ni rayog ni ngad filed nib fel’ rogon ma nge par u lanin’dad e pi thin ni bay ko reb e article.

²⁰ Sana ba t’uf ni ngad llowan’naged gadad ngad pied keru’dad ko TV u lan in e awa u reb e wik ma ngad tedan’dad ni ngad pared nib thothup. Faanra gad ra fil e babyor u gubin ngiyal’ ma ra ubingdad ko tirok Got ban’en, ma ra pat nga lanin’dad ngad turguyed e tin nib mat’aw ni ngan rin’​—ni pi n’en ni ma sor fan ko “ngongol nib thothup.”​—2 Peter 3:11; Efesus 4:23; 5:15, 16.

21. Mang deer e ran fulweg ni migid?

²¹ Ere baaray fare deer, ku mang boch ban’en ni gad ra rin’ e Kristiano me yog nda ngongolgad nrogon nib thothup, ni bod rogon Jehovah ni ir ba thothup? Bin migid e thin e ra pi’ boch e ggan ni fan ko tafinay.

[Boch e Thin nra Tamilangnag Murung’agen]

Ka Ga Manang?

◻ Uw rogon ni kan tamilangnag ko mini’ e En ni Tapgin e tin thothup ban’en u Israel?

◻ Uw rogon ni de thothup e liyor ko yu Israel u nap’an Malaki?

◻ U uw e ma sum e ngongol nde thothup riy?

◻ Mang e thingarda nanged ma aram e rayog ni ngad pared ni gad ba thothup?

◻ Uw rogon nrayog ni ngad pared ni gad ba thothup?