Mang E Ga Manang U Murung’agen E Pig?
PIG! Mang e n’en ni ke yibnag e re bugithin ney nga lanin’um?
Boor e girdi’, e ma lemnag e mach mach ara ban’en ni yigi yibe lemnag ma dariy ban’en ni aram rogon, ban’en ni gathi rib ga’ fan. Yad ma lemnag, ni pig e kemus ni yibe susunag yaan ban’en ma gathi riyul’—wod ni yima yog ni nochi pillibthir ni ppin ni kar chuw ko mad ni ba mit yaan ma yad ma wun’pon e magal’aw nga lan ba thib ni be ligil, ma yad ma piliyeg e girdi’ nge ngal’ ni kayru, ma yad ma yan ni nep u lan e lang ni yad be yan u daken e wolguw ma yad ma minmin nib tatamdag lamrad.
Ma boch e girdi’, e yad ma lemnag ni pig e ban’en ni dab ni gosgosnag. Boch e girdi’ ni yad ma gay murung’agen ban’en e ke lungurad, boor ko baley e girdi’ u fayleng e ba mich uwan’rad nib riyul’ ni bay e pi kan nem ni rayog ni ngar gagiyegniged e yafas ku boch e girdi’. Bokum milyon e girdi’ nib mich uwan’ ni pig e ba kireb, ma bay e riya’ riy, ni thingar ni tamdag ngay. Wod rogon, ni yog bake babyor ko teliw nu Africa ni gaar: “Michan’ ko ngongolen e pig nge angin e pig ni kireb, sothuw nge pong tagith e sum likngin rok piyu Africa . . . Pi nochi pillibthir ni ma yan u daken e wolguw nge sothuw e ri yiba fanenikayrad. Ki mada ko biney e rran, ma bay yunginen nge yungi yal’ ni bay yi n’en min li’rad ngar m’ad.”
Len ngal e nam, e kar thiliyeged rogon, e lem rorad ko rogon e pig. Babyor, television, nge kachido e kara achigniged e marus ko pig. Rogon ni be yog reb e girdi’ nib ta yarmiy rogon e pi n’en ni ma nag e chachalban ni fithingan e David Davis e gaar: “Ba pey, ni ke thil yaan fa piin yad ma yan u daken e wolguw kar rugodgad ma ke fel’ yaarad, ni kar pidoranggad. Girdi’ nu Hollywood e ri yad ba salap i thiliyeg ban’en. . . . Kara thilyeged yaan fa nochi pillibthir ni ma yan u daken e wolguw ke fel’ yaarad ke geeran’um ni ngam palayeg ngorad, ke yog ni nge magan e girdi’ ni yoor ni ba muun e piin ni ppin nge bitir ngay.” Girdi’ nu Hollywood e yad manang rogon i piliyeg ban’en ni nge yib e salpiy riy.
Bay boch e girdi’ ni ke yog ni pig ara ngongolen e pi pig nem e aram reb e ban’en ni gosgoson e kan ni rib pey ni be garer u Meriken e chiney. Ga’ngin yang u ken ngabchay, boor e girdi’ riy, nib bochan e mith mith ni yibe tay ni nge ga’ fa gel boch mat’awen e piin ni ppin ma dakir mich uwan’rad e yurba’ i teliw, ere yad be gagaweg ban’en nib t’uf ni nge pagan’rad ngay me ere karagaweged i yan ko pig. Ma bin riyul’ riy, e oren e pi pig n’em e gathi ri ba magan’ e girdi’ ngay ni ki mada’ nga fan fare bugithin ni baaram ni “witch.” Machane, re bugithin ni witches nem e aram e girdi’ ni ma pig e yib u bugithin ni Wicca—ni be weliy fan u baken e dictionary ni fan e “barba’ i teliw ko girdi’ u m’on ko kristiano ni sum u len ngal u Europe ma ke yib ke taw ko bin 20 e chibog.”a Me ere, yad ma yog ni yad e teliw nib m’on ko kristiano ni pagans fa neopagans.
Kab kakrom i yib, ma dabuy daken e pi girdi’ ni aram rogon nem ni yima yog e witches ngorad ni aram e girdi’ ni ma pig, yima togopuluw ngorad, ma yima gafgownagrad, maku yima li’rad. Ma bay bochi n’en ni ke buch e chiney ya pi girdi’ nem e chiney e yad be guy rogon ni ngar fal’eged thirad. Bay bangi yal’ ni kaani fith boch e deer ngak boch e pi girdi’ nem ni bod e, mang e n’en gimed baadag ni nge nang e girdi’. Ma fulweg, ni rogned e baara’ rogon ni ke yarmiy Margot Adler, ni lungurad: “Gathi gamad ba kireb. Dagur ma liyor gad ko moonyan’. Dagur ma gafgowniged e girdi’ fa gu rin’ed e tin kireb ngorad. Dagur maadad gad ko girdi’. Taareb rogomad ngak e yugu girdi’. Bay e tabinaw romad, maruwel romad, athap romad, nge kutini gamad ma finey. Gathi gamad reb e ulung ni cult. Ku dagu mit rogon gad fa ba miti ban’en yaamad. . . . Dab um tatamdag gad ngomad. . . . Ba taareb rog mad ngomed dariy e thil rodad ni bod ni gimed ma lemnag.”
Boor e girdi’, ni ke mich e pi thin ney u wan’rad. Machane aram e dakuriy fan ni nga udi lemnaged e pig ara ngongolen e pig? Ngad lemnaged e re deer ney ko guruy ni migid.
[Footnote]
a Fare bugithin ni “witchcraft” e yib ko thin ni kakrom nu ngalis ni “wicce” nge “wicca,” ni aram e be sorfan ko ppin nge pumoon ni yow ma rin’ e tin ney maruwel.