Rayog Ni Ngam ”Nang E Tin Nib Fel’ Ko Tin Nib Kireb?

“Mu guyed rogon ngam nanged e n’en ni ir e mm’gan’ Somol ngay.”​—EFESUS 5:10.

1. Uw rogon ni yafas ko ngiyal’ ney e rib mo’maw’, ma mang fan?

“AH JEHOVAH, ri gu manang ni de mil fan ngak e girdi’ e kanawo’ rorad. De mil fan ngak e girdi’ ni be yan ni nge pow’iy e yan rok.” (Jeremiah 10:23, New World Translation) Re thin riyul’ n’ey ni ke nang Jeremiah murung’agen e kab ga’ fan ngodad ko ngiyal’ ney. Mang fan? Ya bochan gad be par ko ‘ngiyal’ ni rib mo’maw’ e par riy,’ nrogon ni yiiynag e Bible. (2 Timothy 3:1) Gubin e rran, ma gad ma mada’nag e magawon nrib mo’maw’ ni thingarda duguliyed. Demtrug ko baga’ ara ba achichig e n’en ni kada dugliyed, ma ri ba ga’ fan ya aram e n’en ra ayuwegdad ko​—ko dowef rodad, nge lem nib gel, nge tirok Got ban’en.

2. Mang boch ban’en nib t’uf ni ngan dugliy ni sana ri yibe lemnag ndariyfan, machane uw rogon e pi’ n’en ney u wan’ e piin Kristiano ni kara ognaged yad?

² Boor ban’en ni gad ma mel’eg u gubin e rran ko yafas rodad ni sana yibe lemnag ni aram e n’en ni yugu yima rin’ ara n’en ndariy fan. Ni bod ni, gubin e rran ma susun ni ngada mel’eged e mad ni nga don’ed, nge ggan ni ngad ked, nge girdi’ ni ngada guyed, nge yugu boch ban’en. Gad ma mel’eg e pi n’en ney nib papey, ni dada lemnaged ban’en som’mon. Machane riyul’ ni aram e n’en ndariyfan fa? Piin Kristiano ni kar ognaged yad, e ri baga’fan ngorad ni ngara mel’eged e mad ni nga don’ed, nge ggan ni ngad ked nge n’en ni ngad unumed, nge thin ni nga dogned nge uw rogon ni ngad ngongolgad ya ra dag ni gadad e pi tapigpig rok e en Th’abi Tolang, ni Jehovah Got. Thin rok Paul ni apostal e be gaar: “Demtrug e n’en ni gimed ra rin’, ndemtrug ko ngam abichgad ara ngam garbodgad, ma urngin ni ngam rin’ed ni fan e nga nog e sorok riy ngak Got.”​—1 Korinth 10:31; Kolose 4:6; 1 Timothy 2:9, 10.

3. Mang boch ban’en ni susun ni ngan dugliy ni riyul’ ni baga’fan?

³ Ngemu’ bay boch ban’en ni ngan duguliy ni ri baga’fan. Ni bod ni, ngan dugliy ko ngan un ko mabgol ara danga’, ma ba mudugil ni bay angin ko yafas ko girdi’ nra par nib n’uw nap’an. Riyul’, nrogon ni ngan mel’eg e en ni ra mang ani mabgol rok be’, mi yow par u taabang u polo’ i yafas rorow, e gathi ban’en ni dariy fan.a (Proverbs 18:22) Maku, uw rogon ni gad be mel’eg e girdi’ nge mang fager rodad nge girdi’ ni ngada chaggad ngorad, nge skul, nge maruwel, nge fafel ara entertainment e bay ban’en ni ra rin’ ni rib ga’fan ko tirok Got ni bay rodad​—ere, aram e pi n’en nra fel’rogodad riy ndariy num’ngin nap’an.​—Roma 13:13, 14; Efesus 5:3, 4.

4. (a) Mang e n’en nib t’uf ni ngan nang rogon ni ngan rin’? (b) Mang boch e deer nib t’uf ni ngan tiyan’uy ngay?

⁴ Bochan e pi n’ey, mab mutrug ni ba’ angin nfaanra gad ba salap u rogon ni ngada nanged e thil u thilin e tin nib mat’aw nge tin nib kireb ara u thilin e tin ni gowa ba mat’aw nge tin ni riyul’ nib mat’aw. “Bay reb e kanawo’ ni girdi’ e be lemnag nib fel’, machane tomuren e aram e kanawo’ ko yam’,” be ginangey fare Bible ni aram rogon. (Proverbs 14:12, NW) Ere, sana ngada fithed e deer ni: ‘Uw rogon ma gad ra salap ni ngad nanged e tin nib kireb ko tin nib mat’aw? Ngadarod ngan ma aram rayog ni ngada pirieged riy e n’en ni ra pow’iydad u nap’an ni gad ra duguliy ban’en? Murung’agen e re n’ey ma mang e ke rin’ e girdi’ kakrom nge chiney, ma mang angin?’

“Gonop Rok e Girdi’ Nge Sabanban ni Dariyfan”

5. Mit i mang e fayleng ni ke par e piin Kristiano riy kakrom?

⁵ Piin Kristiano ko fa bin som’mon e chibog e kar pared ko fayleng ni kari garer kenggin e motochiyel nge lem ni Greco-Roman. Maku reb, e rib fel’ rogon e yafas ko girdi’ nu Roma, ma boor e girdi’ ni ma yog ni aram e n’en ni ma a wan’uy ngay. Ma yugu reb, e boch e girdi’ ko ngiyal’ nem nib llowan’ e gathi kemus ni yad baadag ni ngar filed e llowan’ rok Plato nge Aristotle machane ku yad baadag e llowan’ ko boch e girdi’ ni be un ko skul nib biech ni ka nog e Epicureans nge Stoics ngorad. Nap’an ni yib Paul ni apostal nga Athens ko fa bin l’agruw e milekag ni ta’ ni ir reb e missionary, me mada’nag e piin nib llowan’ ni Epicurean nge Stoic ni yad be lemnag ni ka yad ba fel’ ko “cha’ ney ni tanonnon,” i Paul.​—Acts 17:18, NW.

6. (a) Kan wawliy e piin Kristiano kakrom ni ngara rin’ed e mang? (b) Mang fonow i pi’ Paul?

⁶ Arfan, ni mom ni ngan nang fan ko mang fan ni boch e Kristiano kakrom e kara adaged e par ko girdi’ ni immoy u toobrad nib ufanthin. (2 Timothy 4:10) Piin ni yad bang ko re m’ag nem e gowa kar falfalan’gad ko pi n’en ni ke yog ngorad ni boor, ma tin ni kar dugliyed ko yafas rodad e be m’ug nib fel’. Fare fayleng e gowa bay ban’en nib tolang puluwon ni be ognag ngak e girdi’ ni dabiyog ni nge yog ngak e girdi’ ni yad be par nrogon e Kristiano ni kara ognaged e yafas rorad. Machane, i ginangrad Paul ni apostal ni gaar: “Mu guyed rogomed ya ri kolmed be’ ngam manged kalbus rok ni be’ ni be maruwel ko gonop rok e girdi’ nge sabanban ndariy rogon nga bayang’ ni yib ko machib ni sum rok e girdi’ ni yibe fil ngak reb e mfen nge reb, ma ki yib ko pi kan ni yad be gagiyeg u lan e gin’en ni ba’ urngin ban’en nu lan e lang riy nib muun e fayleng, ma gathi Kristus i yib rok.” (Kolose 2:8) Mang fan ni ke yog Paul ni aram rogon?

7. Uw feni ga’fan e gonop ko girdi’?

⁷ I ginangey Paul ya bochan ke guy ni riyul’ ni bay e riya’ riy ngak e piin ni kara sapgad ma kar adaged e pi n’en nu fayleng. Rogon ni i fanay fare bugithin ni “gonop ko girdi’ nge sasalyeb ni dariyfan” e ri bay fan. Fare bugithin ni “gonop ko girdi’” e ri be yip’ fan e “kan adag ma yibe gay e gonop.” Re n’em e sana ba angin. Riyul’, ni fare Bible, ni baga’ ni thin ni bay ko Proverbs, e be athamgil ni ngan gay e tamilangan’ nge gonop nib fel’. (Proverbs 1:1-7; 3:13-18) Machane, fare “gonop ko girdi’” e ke uneg Paul e “sasalyeb ndariyfan” ngay. Fan e re n’ey, e i lemnag Paul ni fare llowan’ u fayleng e dariyfan ma be sasalyebnag e girdi’. Bod e balloon ni kan ta’ e nifeng nga langin ma be m’ug nib solid, machane dariy ban’en u langin. Ba mudugil ni faanra pagan’ be’ nga ban’en ndariyfan nrogon ni nge mel’eg e tin nib fel’ nge tin nib kireb ni bod fare “gonop ko girdi’ nge sasalyeb ndariyfan” ma ra aw nib m’ay fan ma rayog ni nge kirebnag ban’en.

Piin ni Ma Yog ni “Tin nib Fel’ e Ba Kireb Ma Tin Kireb e Ba Fel’”

8. (a) Mini’ e ra yan e girdi’ ngar ninged e fonow ngorad? (b) Mit i mang e fonow e yad be wereg?

⁸ Chiney e gathi rib thil e n’en ni be buch. Ke chuchugur ni urngin ban’en ni ma rin’ e girdi’, ma bay boor e girdi’ ni kar salapgad riy. Piin ni ma pi’ e fonow ko tabinaw, nge piin ta yol, nge piin ni ma yog ni yad e togta, nge piin astrologer, nge suthuw, nge yugu boch e girdi’ e ba m’agan’rad ni ngar pied e fonow​—ndariy puluwon. Machane miti mang e fonow ni yad ma pi’? Baga’ ni, ngan n’ag e thin nu Bible ni be weliy murung’agen e gafarig min fol ko n’en ni ka nog bin nib biech e gafarig ngay. Ni bod ni, thin ni kan ta’ nib m’on ko reb e shimbung u Canada ni The Globe and Mail nap’an ni weliy murung’agen e tin ni baaray ni ke dabuy fare am ni nge fal’eg e babyor ni fan ko “l’agruw e pumoon ara l’agruw e ppin e ngar mabgolgow,” me yog ni gaar: “Ko duw ni 2000, ma de mat’aw ni dabni pi’ mat’awon ba wu’ e mabgol ni nge bagayow me t’ufeg bagayow ma yow ba yul’yul’ ngorow ko tin ni yow baadag demtrug ko yow l’agruw e pumoon fa l’agruw e ppin.” Chiney e yima pag ni nge rin’ e tin ni baadag, gathi ri ma yog e thin nib togopuluw ko n’en ni ke rin’ be’. Urngin ban’en mab peth reb nga reb; ma dabkiyog ni ngari nang e tin nib mat’aw nge tin nib kireb.​—Psalm 10:3, 4.

9. Mang e ma rin’ e piin ni girdi’ e be tayfarad?

⁹ Boch e girdi’ e yad ma sap ko girdi’ ni kara flaabgad ma ke yoor e salpiy rorad​—ni girdi’ nib fel’rogorad mab gilbuguwrad—​ma ngar folwokgad rorad nrogon ni yad ma duguliy ban’en. Yugu aram rogon ni piin nib fel’ rogon nge piin nib gilbuguwan e ri ma sap e girdi’ ngorad ko ngiyal’ ney, ma baga’ ni goo yad ma yog e thin u murung’agen felngin ni ngan yul’yul’ nge pagan’ ma der ma dag ko ngongol. Bochan ni baadag e girdi’ ni nge yog ngak gelngin nge salpiy ni boor, ma boor i yad ni dabki kireban’rad ni ngara dariyfannaged kenggin e motochiyel nib m’ag ko gafarig. Bochan baadag boch e girdi’ ni nge gilbuguwrad me sap yugu boch e girdi’ ngorad, ma aram kara n’aged felngin nib fel’ nge pi kenggin e motochiyel mi yad mel’eg e ngongol nib kireb ni yima gin ngay. Wenegen ni keb riy, e ke yoor e girdi’ nib chogow, ma ri yad ma pag ban’en ma yad ma yog e thin ni gaar, “Urngin ban’en ma rayog ni ngan rin’.” Yira gin ngay ni girdi’ e ke balyangan’rad ma dar nanged u murung’agen e tin nib mat’aw nge tin nib kireb?​—Luke 6:39.

10. Uw rogon ma thin rok Isaiah u murung’agen e tin nib fel’ nge tin nib kired e ke riyul’?

¹⁰ Keb wenegen nib kireb nbochan kan duguliy ban’en ni yibe fol ko fonow nib kireb e bay u toobdad ni bod e​—mabgol ni ke wer nge tabinaw ni ke wagey, nge ngan fanay e drug nge alkul nib pag rogon, nge ulung ko piin ni ka yad ba pagal ni ma k’aring e cham, ma ke wagey urngin ban’en, nge m’ar ni ma yib nbochan e par ko pumoon nge ppin, ra ngan weliy boch riy. Riyul’, nrogon ni nge buch ban’en nib thil nfaanra pag e girdi’ urngin e kenggin e motochiyel ara ban’en ni ngan fol riy u murung’agen e tin nib mat’aw nge tin nib kireb? (Roma 1:28-32) Rib puluw e re n’ey ko thin ni ke yog Isaiah ni profet ni gaar: “Nge gafgow e piin ni be yog ni tin nib fel’ e ba kireb ma tin nib kireb e ba fel’, nge piin ni be ta’ e lumor nga luwan e tamilang nge tamilang nga luwan e lumor, nge piin ni ma ta’ e tin nib mooy nga luwan e tin nib mooy! Nge gafgow e piin ni be lemnag ni yad ba llowan’ ma yad ba gonop u p’eowcherad!”​—Isaiah 5:20, 21.

11. Mang fan ni de gonop ni nge pagan’ be’ ngak u rogon ni nge mel’eg e tin nib fel’ nge tin nib kireb?

¹¹ Bochan ni Got e ke tay piyu Jew kakrom ni “be lemnag ni yad ba gonop” ni ngar weliyed e oloboch rorad ma rib t’uf ni dabda torgad nga dakendad ko ngiyal’ ni ngada mel’eged e tin nib mat’aw ko tin nib kireb. Ngiyal’ ney ma boor e girdi’ nib fel’ u wan’rad e thin ni yima yog ni gaar, “mu fol ko n’en ni ga be thamiy u fithik’am,” ara “ngam rin’ e n’en ni ga be lemnag nib mat’aw.” Gur ireray e kanawo’ nib fel’ fa? Dangay rogon ni yog e Bible, e be gaar: “Fare gum’ircha’ e kab sasalap ko urngin ban’en mab kireb. Ma mini’ e rayog ni nge nang e re n’ey?” (Jeremiah 17:9) Ga ra pag ni girdi’ nib sasalap mab kireb e ngar pow’iyed gur u nap’an ni ngam duguliy ban’en fa? Ri dangay. Riyul’, ni dabmu fol ko n’en nra yog e cha’ nem ngom. Arfan ni fare Bible e be puguran ngodad ni gaar: “En ni be pagan’ nga gum’irchaen e ba aliliy, machane en ni be yan u fithik’ e gonop e ra ayuweg e yafas rok.”​—Proverbs 3:5-7; 28:26.

Ngam Fil e Tin ni Baadag Got

12. Mang fan nib t’uf ni ngada daged ko yafas rodad e “tin nib ma’gan Got ngay”?

¹² Bochan de puluw ni ngad torgad nga daken e gonop ko fayleng nge gonop rodad u nap’an ni gadra mel’eg e tin nib mat’aw ko tin nib kireb, mang e thingarda rin’ed? Mu tiyan’um ko fonow rok Paul ni apostal ni gaar: “Dabmu folgad ko ngongol ni yibe rin’ u roy u fayleng, machane mpied gimed ngak Got nge piliyegmed, ni aram e kari piliyeg lanin’med ni polo’. Ma aram e rayog ni ngam nanged e tin nib m’agan’ Got ngay - ni tin nib fel’, nib fel’ u wan’ Got ma rib yal’uw.” (Roma 12:2) Mang fan nib t’uf ni ngada daged ni gad be fol ko tin nib m’agan’ Got ngay? U lan e Bible, me pi’ Jehovah reb i fan nib tamilang mab gel, ni be gaar: “Rogon feni tolang e lang u puluwon e fayleng nga lang, e aram feni thil e tirog e kanawo’ nge lem rog rog ko tiromed.” (Isaiah 55:9) Ere arfan, ni kan fonownagdad ni gaar, “Mu guyed rogon ngam nanged e n’en ni ir e mmagan’ Somol ngay” ko bin ni ngada pagan’dad ko birodad e kanawo’ u rogon ni gad ma dugliy ban’en ara ban’en ni gad be thamiy nib fel’.”​—Efesus 5:10.

13. Uw rogon ni thin rok Jesus ni bay ko John 17:3 e be gagiyelnag ko uw feni t’uf ni ngan nang e tin ni baadag Got?

¹³ I gagiyelnag Jesus Kristus e re n’eney u nap’an ni yog ni gaar: “Baara ira’ e yafas ndariy n’umngin nap’an: ni aram e nge tamilangan’ e girdi’ u murung’agem ni kari mmus ni gur e bin riyul’ e Got, nge murung’agen Jesus Kristus, ni ir e kam l’og ke yib.” (John 17:3, NW) Fare bugithin ni “nge tamilangan’” e bay fan ni kab gel ko fare bugithin ni goo “ngan nang.” Rogon ni yog fare Vine’s Expository Dictionary, ni re n’ey e “be dag e tha’ u thilin e en ni manang ban’en nge n’en ni ke nang murung’agen; ma u roy, tin ni ke nang be’ murung’agen e kab tolang puluwon ngak e en ni manang, ma arfan ni kari fel’ thilrad.” Rogon ni nge fel’ thilin be’ nge yugu be’ e gathi kemus ni nge nang e cha’ nem ara nge nang mini’ fithingan. Ku ba muun ngay ni nge nang e tin ni baadag e cha’ nem nge tin ni dabun, ma nge nang e kenggin e motochiyel nge motochiyel ni be fol riy​—me fol riy.​—1 John 2:3; 4:8.

Ngan Ayuweg Gelngin e Lem Rodad Nge Gel

14. Mang e ke yog Paul ni ireray e pow ni baga’ ni ngan nang e piin ni ka yad ba bitir ko tirok Got nge piin ni kar ilalgad?

¹⁴ Ere, uw rogon ma rayog ni ngada nanged e thil u thilin e tin nib mat’aw nge tin nib kireb? Thin rok Paul ni fan ko fapi Kristiano ni Hebrew ko fa bin som’mon e chibog e ra pi’ e fulweg riy. I yoloy ni gaar: “Cha’ ndabi siy ni nge unum e milik e be’ ni kab bitir’ ndawori nang e tin nib mat’aw nge tin nib tagan ban’en. Ma ggan nib el e piilal e ngar ked, ya kar filed rogon ni ngar nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb.” U roy me taarebnag Paul e thil u thilin e “milik,” nrogon ni yog ko fare verse u m’on riy e aram e “tin som’mon e thin ni yima fil ko thin ni yib rok Got,” ko “ggan nib el,” ni fan ko piin “piilal,” ya “kar filed rogon ni ngar nanged e tin nib fel’ ko tin nib kireb.”​—Hebrews 5:12-14.

15. Mang fan ni ngan maruwel nib elmerin ma fini yog e tamilangan’ nib puluw ni yib rok Got ngodad?

¹⁵ Fan e re n’en ney e aram, bin som’mon riy, e thingarda maruweliy nib elmirin ma rayog ni ngari tamilang e motochiyel rok Got u wan’dad ni bay u lan fare Bible ni thin rok. Dabda gayed e babyor ni kan yoloy ngay e motochiyel ni be yog ngodad ko mang e tin rayog fa dabiyog ni ngada rin’ed. Gathi aram rogon fare Bible. I weliy Paul ni gaar: “Ya urngin e thin ni bay u lan e babyor nib thothup e Got e yib i pi’ nga laniyan’ e girdi’ ngar yoliyed nga babyor, me ir e baga’ fan ya ma fil e tin nib riyul’ e thin ngodad, ma be yal‘uweg e tin ni be oloboch e girdi’ riy, ma be fulweg e girdi’ ko ngongol nib fel’, ma be fonownag e girdi’ u rogon e ngongol ni ngar pired riy ni ir e mmat’aw u mit Got.” (2 Timothy 3:16, 17) Rogon ni nge fel’ rogodad ko tin ni be fil e Thin rok Got, nge uw rogon ni be yal’uwegey’, nge u rogon ni be llowannagey, ma aram thingarda tababgad i fanay e lem nge gelngin e lem rodad. Ba t’uf e maruwel riy nib gel, machane ba’ angin​—ya ra bung rogon be’ nrayog ni nge rin’ urngin mit e ngongol nib fel’”—​ere bay fan e maruwel ni ngan tay.​—Proverbs 2:3-6.

16. Mang e be yip’ fan ni ngan ayuweg gelngin e lem nge gel?

¹⁶ Ngemu’, ma rogon ni yog Paul, ma piin ke ilal e “bay gelngin e lem rorad nrayog ni nge nang e tin nib fel’ nge tin nib kireb.” Aram e n’en nth’abi ga’ fan. Fare bugithin ni “gelngin e lem ni kan ayuweg me gel” e ri be yip’ fan “fare thamtham ni kan skulnag (ni bod fare gymnast).” (Kingdom Interlinear Translation) Fare gymnast nrib salap ni nge fanay e talin e maruwel nrib fel’ ni bod fapi ring ara reb e balance beam, e rayog rok ni nge rin’ ban’en ni gowa be togopuluw ko n’en ni ka nog e gravity ngay ara pi n’en ni yugu ma buch ara natural laws. Rayog ni nge gagiyegnag urngin yang u dowef ni gubin ngiyal’, ma yigi ma yib ngan’ e n’en ni bin migid ni nge rin’ ma aram e rayog ni nge mu’nag e tin ni ma rin’ nib fel’ rogon. Ma pi n’en ney ni urngin e bochan e maruwel nib gel ni tay ma ma rin’ e re n’ey ni gubin ngiyal’.

17. Uw rogon ma thingarda manged e ppin bod e gymnast?

¹⁷ Ku arrogodad e thingarni ayuwegdad ngad salapgad ko tirok Got ni bod rogon fare gymnast, nfaanra gad baadag ni nge mudugil lanin’dad nib mat’aw u rogon ni gad ma duguliy nge uw rogon ni gad ma mel’eg ban’en. Thingarda gagiyegnaged urngin e thamtham rodad nge urngin yang ko dowef rodad. (Matthew 5:29, 30; Kolose 3:5-10) Ni bod ni, ga ma gagiyegnag lan owchem ni dabmu yaliy ban’en ni be dag e ngongol nib kireb ara dabmu motoyil ko musik ara thin nib kireb? Riyul’ ni ban’en nib kireb e bay e chiney ni be liyegdad. Machane, ku be tor nga dakendad ko gad ra pag ni nge par nga gum’irchadad nge lem rodad e re n’en ney. Rayog ni ngada folwokgad ko fare psalmist ni yog ni gaar: “Dabgu ta’ nga p’eowcheg urngin ban’en ndariyfan. Kug dabuy e ngongol ko piin nib meewar; re n’ey e dabi par rog. . . . En ni ma yog e thin ni de riyul’, e dabiyog ni nge par nib mudugil u p’eowcheg.”​—Psalm 101:3, 7, NW.

Mu Fanay Gelngin e Lem Rom Me Gel

18. Mang e be yip’ fan fare bugithin ni ra “ngan fanay” u nap’an ni be weliy Paul u murung’agen rogon ni ngan ayuweg gelngin e lem nge gel?

¹⁸ Dabda paged talin nrayog ni ngada ayuweged gelngin e lem rodad nge gel ma rayog ni nge nang e tin nib mat’aw nge tin nib kireb nfaanra ngada “fanayed” e re n’ey. Fan e re n’ey, e gubin ngiyal’ ni gad ra dugliy ban’en, ma thingarda fanayed gelngin e lem rodad ni ngada nanged ko mang kenggin e motochiyel u Bible nib l’ag ngay ma uw rogon ni ngada fanayed e re n’ey. Mu maruweliy ni ngam mecham ngay ni ngam fal’eg i gay u lan e pi babyor ni be weliy fan e thin u Bible ni be pi’ “fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop”. (Matthew 24:45) Riyul’ ni rayog ni ngada ninged e ayuw ku piin Kristiano ni kar ilalgad ko tirok Got ban’en. Yugu aram rogon, fare maruwel ni ngada ted ni fan ni ngad filed e Thin rok Got, mab muun ngay ni ngada meybilgad ngak Jehovah ni nge powiydad ma nge pi’ e kan ni thothup rok ngodad, ma ra pow’iydad boch nga m’on.​—Efesus 3:14-19.

19. Mang e flaab ni nge yog ngodad nfaanra ngada ayuweged gelngin e lem rodad nge gel?

¹⁹ Gadra fil rogon ni nge gel gelngin e lem rodad iyan, ma ngad nameged ni nge “dabkud pired ni gadad bod e bitir, ni be fekdad e n’ew i yan, ma be fekdad e nifeng iyan ni gubin yay nra n’ag e nifeng gil’, ni aram e machib rok e girdi’ ni be bannag e girdi’, ni piin ni yad be pow’iy boch e girdi’ ko tin ni gathi ir ko ban ni kar ngongliyed rogon.” (Efesus 4:14) Bochan ke tamilang u wan’dad ko tin baadag Got, ma aram e rayog ni ngad dugliyed ban’en nib fel’ ni tin baga’ nge tin baachichig, ni nge fel’ rogodad riy, ma ra gelnag e pi walagdad, ma n’en ni th’abi ga’fan e ra falfalan’ e Chitamangidad u tharmiy. (Proverbs 27:11) Aram e flaab nge ayuw nib gel e chiney ni ireray e tayim nib mo’maw’ e par riy!

[Footnote]

Rayog ni Ngam Weliy?

• Ba t’uf ni ngan salap ko mang ma aram rayog ni ngan dugliy ban’en nib puluw?

• Mang fan ni de gonop ni ngan sap ko piin ni gilbuguwrad ara ngada pagedandad ko lem rodad ko ngiyal’ ni ngada mel’eged e tin nib mat’aw nge tin nib kireb?

• Mang fan ni susun ni nge mudugil lanin’dad ko tin baadag Got u nap’an ni ngada duguliy ban’en, ma uw rogon rayog ni ngada rin’ed ni aram rogon?

• Mang e be yip’ fan ni ‘ngan ayuweg gelngin e lem rodad nge gel’?

[Picture on page 23]

Ngan sap ko girdi’ nib fel rogon nge ba gilbuguwrad e dabi yib angin

[Picture on page 24]

Bod rogon ba gymnast, ma thingarda gagiyegnaged urngin e thamtham rodad nge urngin yang ko dowef rodad