“Ngan Gay E Gapas Min Fol Riy”

“Mu rin’ed urngin e tin ni rayog romed ngam pired ni ba aw e gapas u thiImed nge urngin e girdi’.”​—ROMA 12:18.

1, 2. Mang boch i fan ni dabi par fare gapas ni girdi’ e ke sunmeg?

MU lemnag e naun ni def riy e ba war, ma ralap riy e ke wod, ma chigiy riy e ke aw lukngun ni ke chuchugur ni nge puth. Ga baadag ni ngam par riy ngam thiliyeg e naun rom? Sana danga’. Yugu aram rogon ni mus ni yira achay nge biech ma re naun nem e ka be par nib war. Ma sana dabki n’uw nap’an ma ra puth.

² Urngin e gapas ni yib ko re fayleng ney e ba taab rogon ko re naun nem. Kan toy nga daken e def ni ba war​—ni aram e tin ni ke micheg e girdi’ nge salap rorad, “ni dabiyog ni nge ayuweg e yafas ngorad.” (Psalm 146:3, New World Translation) Tin ni ke buch kakrom nge mada’ ko chiney e be dag ni ka be par ni bay e cham u thilin e pi nam, nge pi ulung ko girdi’, ngu thilin e pi ganong. Riyul’, ni immoy boch e tayim ni ba aw e gapas u thilin e girdi’, machane mit i mang e gapas eram? Faanra l’agruw e nam e yow be cham ma ra munmun min nog ni keb e gapas ya bochan ni ke war bagayow ara yow l’agruw e kar guyew ni dariy ban’en nib fel’ ni nge yog ngorow ko re cham nem ni yow be ta’, ma mit i mang gapas e re nem? Fanenikan, nge salep’lep’, nge awan’ ni ir e ke k’aring fare mahl e ka ba’. Ereram e gapas ni de riyul’, ni bod ni ‘kan achay’ daken e fanenikan, ni aram e gapas ni dariy.​—Ezekiel 13:10.

3. Mang fan ni gapas ni yib rok Got e ba thil ko gapas ni girdi’ e ke fal’eg rogon?

³ Yugu aram rogon, ma bay e gapas nib riyul’ ko re fayleng ney ni kari wagagey nbochan e mahl. Bay u uw? Bay u fithik’ e piin ni yad be lek luwan ay Jesus Kristus, ni yad e Kristiano nib riyul’ ni ma fol ko thin rok Jesus ma yad be athamgil ni ngar folwokgad ko tin ni i rin’. (1 Korinth 11:1; 1 Peter 2:21) Fare gapas ni ba aw u thilin e piin Kristiano nib riyul’ nib thilthil ramerad, mab thilthil e liw rorad, mab thilthil e nam rorad e ba riyul’ ya bochan ni ba fel’ thilrad Got, u daken e michan’ rorad ko fare biyul ni ke pi’ Jesus Kristus. Fare gapas ni bay rorad e aram e taw’ath ni yib rok Got, gathi ban’en ni girdi’ e ke sunmiy. (Roma 15:33; Efesus 6:23, 24) Ereray angin ya kar pared u tan pa’ e en “Pilung ko Gapas,” i Jesus Kristus, ma bochan nyad be pigpig ku Jehovah, ni “Got nib t’uf e girdi’ rok ma ba gapas.”​—Isaiah 9:6; 2 Korinth 13:11, NW.

4. Mang e “nge rin’” e Kristiano “mi i par nib gapas”?

⁴ Dabi par ni ba aw e gapas u thilin e girdi’ ni de flont ni dabni ayuweg. Arfan, ni i yog Peter ni urngin e Kristiano ni ra be’ e thingari “gayiy e gapas ngi i par riy.” (1 Peter 3:11) Uw rogon ni ngam yodoromnag? Reb e yiiy ni ke kakrom e be dag e fulweg riy. I non Jehovah u daken Isaiah, me yog ni gaar: “Jehovah e ra skulnag pi fakam, ma ra par pi fakam ni ba aw e gapas nib pag rogon u thilrad.” (Isaiah 54:13, NW; Filippi 4:9) Arrogon, gapas nib riyul’ e ra yib ngak e piin ni ma fol ko thin ni ma fil Jehovah ngorad. Maku, gapas, ni ba muun ngay e “t’ufeg, nge falfalan’, . . . nge gum’an’, nge gol, nge fel’ ngak e girdi’, nge yul’yul’, nge sobut’an’ nge t’ar laniyan’,” e eram wom’ngin e kan ni thothup rok Got. (Galatia 5:22, 23) Re n’ey e dabi yib ngak be’ ni dariy e t’ufeg rok, ma de falfalan’, ma de gum’an’, ma de gol, mab kireb, laniyan’ ma de yul’yul, mab ta damumuw, ara be’ ni der ma t’ar laniyan’.

“Ngam Pired ni Ba Aw e Gapas u Thilmed Urngin e Girdi”

5, 6. (a) Mang fan fare bugithin ni ngan mon’eg e gapas u lan e Bible? (b) Piin Kristiano e ngar maruweliyed nge par ni ba aw e gapas u thilin mini’?

⁵ Fare bugithin ni gapas e kan weliy ni aram e n’en ra tayem nib gapas ara dariy lingan ban’en riy ni be magawon nagey.” Ma ba l’ag boor ban’en ngay ndemtrug rarogon ndariy e girdi’ riy ni yad be cham. Arfan, ni mus ko girdi’ ni ke yim’ e be par nib gapas! Machane, ba t’uf ni nge mon’eg be’ e gapas ma rayog ni nge yib e gapas nga laniyan’ nib riyul’. Welthin ni ke pi’ Jesus u daken e burey e yog ni gaar: “Nge falan’ e piin ni yad ma maruwliy ni nge aw e gapas u thilin e girdi’, ya rayog Got ni yad ‘pifak.’” (Matthew 5:9) I non Jesus ngak e piin ni munmun ma kan bing e kanawo’ ngorad ni ngar manged pifak Got nib spiritual ma ra yog ngorad e yafas ni manemus u tharmiy. (John 1:12; Roma 8:14-17) Ma boch nga m’on, urngin e piin ni dariy e athap rorad ni nga ranod nga tharmiy e yad ra un ko “flaab rok pi fak Got”. (Roma 8:21) Ke mus ni piin ni yad be maruweliy ni nge aw e gapas u thilin e girdi’ e rayog ni nge yog ngorad e re athap ney. Ere ran maruweliy nge aw e gapas u thilin e girdi’ nrogon ni yog e Bible e be yip’ fan ni ri ngan mon’eg e gapas, ma yu ngiyal’ e ngan maruweliy nge par ni ba aw e gapas ko gin ni ba war e gapas riy kafram.

⁶ Nap’an ni ga be lemnag e re n’ey, ku ngam lemnag e fonow ni pi’ Paul ni apostal ngak piyu Roma ni gaar: “Mu rin’ed urngin e tin ni rayog romed ngam pired ni ba aw e gapas u thilmed nge urngin e girdi’.” (Roma 12:18) De yog Paul ngak piyu Roma ni ke gaman ni kemus ni ngara gagiyegnaged e lem rorad, nyugu aram rogon ni aram e n’en ni ra ayuwegey. I pi’ e athamgil nga lanin’rad ni ngar maruweliyed ni nge aw e gapas u thilrad. Ni fan ku mini’? Fan ko “urngin e girdi’”​—chonggin e tabinaw, nge fapi Kristiano u lan e ulung rodad, ku ba muun ngay e girdi’ nib thil e teliw rorad. I pi’ e athamgil ngak piyu Roma ni nguu ra maruweliyed ‘nrogon ni rayog rorad’ nge par ni ba aw gapas u thilin yugu boch e girdi’.’ Danga’, dabun ni ngara dariyfannag e michan’ rorad nbochan e gapas. Dabra rin’ed ban’en nra magawonnag yugu boch e girdi’, ya thingara chuchugurgad ngorad ni fan ni nge par ni ba aw e gapas u thilrad. Piin Kristiano e thingara rin’ed ban’en ni aram rogon ngak yugu boch e girdi’ ndemtrug ko yad e girdi’ u lan e ulung rodad fa danga’. (Galatia 6:10) Ba puluw ko re n’ey, i yoloy Paul ni gaar: “Ma gubin ngiyal’ ni nguum guyed rogon ni nge bigimed mi i rin’ e tin nib fel’ ngak bigimed nge ngak urngin e girdi’.”​—1 Thessalonika 5:15.

7, 8. Uw rogon ma mang fan ni piin Kristiano e ra ayuweg nge par ni ba aw e gapas u thilrad e piin ni gathi yad bang ko teliw rorad?

⁷ Mang e gad ra rin’ nge par ni ba aw e gapas u thildad e girdi’ ni der ma fol ko machib rodad ma ma togopuluw ngay? Reb e kanawo’, e dabda daged ni ba tolangan’dad. Ni bod e tin ni baaray, dabni ayuweg nge par ni ba aw e gapas nfaanra ngan nog e thin ni be dariyfannag be’ min nog fithingrad. I turguy Jehovah e kireb nga daken fapi ulung, machane dariy mat’awdad ni nga dogned e thin u murung’agen be’ ni bod ni kan turguy e kireb nga daken. Riyul’, dabda turguyed e kireb nga daken yugu boch e girdi’ nib muun ngay e piin ta togopuluw. Tomren ni ke yog Paul ngak Titus ni nge pi’ e fonow ngak fapi Kristiano nu Crete u murung’agen rogon e ngongol rorad ngak e piin ni pilung, me puguran ngorad ni “dab ra ta’red e thin nga daken be’, machane ngar pired nib fel’ thilrad e girdi’ ma ba fel’ owcherad nge thin rorad ngak e girdi’, ma gubin ngiyal’ ni ngar sumunguygad ngak urngin e girdi’.”​—Titus 3:1, 2.

⁸ Ran maruweliy nge par ni ba aw e gapas u thildad e girdi’ ni der fol ko teliw rodad ma ra ayuwegrad ni ngar adaged e thin riyul’. Riyul’, ni dabda maruweliyed nge mang fager rodad e girdi’ nib kireb ya ra kireb pangiy nib fel’.” (1 Korinth 15:33) Yugu aram rogon, ma ngad daged ni gad ma tay fan yugu boch e girdi’, ma thingarda daged ngak urngin e girdi’ ni gad ma tayfarad ma gad ra dag e ngongol nib gol ngorad. I yoloy Peter ni gaar: “Ma susun ni ngar um pired u fithik’ e piin ni dar nanged Got nib fel’ pangimed, ya nga rogned nib kireb e ngongol romed, ma ngara guyed e tin nib fel’ ni kam rin’ed ma ra pininged e sorok ngak Got ko chirofen ni ra yib i yaliy.”​—1 Peter 2:12.

Mon’eg e Gapas u Nap’an e Machib

9, 10. Mang e i rin’ Paul ni apostal ni dag rogon ni nge ayuweg nge par ni ba aw e gapas u thilrad e piin ni gathi yad bang ko teliw rorad?

⁹ Fapi Kristiano ko fa bin som’mon e chibog e yimanangrad ni dar rusgad. Dar paged nge war e thin rorad, ma ngiyal’ nra yib e togopuluw ngorad, mar turguyed ni ngar folgad ku Got ko bin ni ngar folgad ko girdi’. (Acts 4:29; 5:29) Yugu aram rogon, ma yad manang e n’en nib thil ko marus nge taf. Mu lemnag rogon ni i weliy Paul e michan’ rok u p’eowchen Herod Agrippa II ni Pilung. Herod Agrippa nge Bernice ni walagen e kara unew ko ngongol ni de yalen. Machane, de lemnag Paul ni nge weliy ngak Agrippa murung’agen ngongolen e girdi’. Tin ni i rin’, e i weliy boch ban’en nib puluw u wan’row, i pining e sorok ngak Agrippa ya bochan e rimnang fapi yalen rok piyu Jew mab mich fapi profet u wan’.​—Acts 26:2, 3, 27.

¹⁰ Ke mus ni ke yog Paul e thin ni de riyul’ ni fan e nge falfalan’ag e en ni bay rogon ni nge ayuweg min chuw ko kalbus? Danga’. I fol Paul ko thin ni ma fonownagey me yog e thin nib riyul’. Dariy ban’en ni ke yog ngak Herod Agrippa ni de riyul’. (Efesus 4:15) Machane ma ayuweg ni nge par ni ba aw e gapas u thilrad e girdi’ ma manang rogon ni nge mang urngin ban’en ngak urngin mit e girdi’.” (1 Korinth 9:22) Tin ni i nameg e nge ayuweg mat’awon ni nge machibnag murung’agen Jesus. Bochan e ir fare sensey nib fel’, e i tabab ni nge weliy ban’en ni yow Agrippa e ba taareban’row ngay. Ere i ayuweg Paul e re pilung nem ni ma un ko ngongol ni de yalen ni nge guy nib fel’ e Kristiano.​—Acts 26:28-31.

11. Mang kanawo’ ni ngada mon’eged e gapas u nap’an ni gad be machib?

¹¹ Uw rogon ni ngad ayuweged nge par ni ba aw e gapas u nap’an ni gad be machib? Dabda uned ko maluagthin ni bod Paul. Riyul’, ni yu ngiyal’ mab t’uf ni ngad “machibnaged e thin nib fel’ ni dabda rusgad,” ya dabda rusgad ni ngada ayuweged e michan’ rodad. (Filippi 1:14) Machane baga’ ni tin ri gad be nameg e ngada machibnaged fare thin nib fel’. (Matthew 24:14) Faan manga ke tamilang u wan’ be’ fare thin riyul’ u murung’agen e tin nib m’agan’ Got ngay, ma rayog ni nge tabab ni nge n’ag fapi machib ni googsur ma dabki un ko pi ngongol nib kireb. Ere, rogon ni rayog rodad, e ffel’ ni ngad weliyed boch ban’en nib fel’ u wan’ e piin ni be motoyil ngodad, ma ngad tababgad i weliy e pi n’en ni baadag e piin be motoyil ngodad. Dabi yib angin ngodad nfaanra ngada k’aringed e damumuw ngak be’ ni faan manga ni weliy ngak nib fel’ rogon ma ra motoyil ko machib rodad.​—2 Korinth 6:3.

Pi Tamon’eg e Gapas u Tabinaw

12. Mang boch e kanawo’ ni ngada mon’eged e gapas u lan e tabinaw?

¹² I yog Paul ni piin ni ra un ko mabgol “e ra yib e gafgow ngorad.” (1 Korinth 7:28) Bayra mada’naged e magawon nib thilthil. Ma reb ko fapi magawon, e aram boch fa yu wu’ i mabgol nde taareban’rad yu ngiyal’. Uw rogon ni ngan pithig e re n’ey? U fithik’ e kanawo’ nib gapas. En ni ma mon’eg e gapas e ra athamgil ni nge dabi un ko cham. Uw rogon? Som’mon ma ngan gagiyegnag blowthey. Ra ngan fanay ni fan ni ngan moningnag be’ nge ngan tamra’nag be’, ma re n’en ney ni rib achichig e ra “mo’maw ni ngan gagiyegnag ma ra kirebnagey, . . . mab sug ko yub ni yima yim’ ngay.” (James 3:8) En ni ma mon’eg e gapas e ma fanay blowthen ni fan ni nge gelnagey ma dabi fanay ni fan ni nge warnag lanin’uy.​—Proverbs 12:18.

13, 14. Uw rogon me par ni ba aw e gapas u thildad ko ngiyal’ ni kada olobochgad ko thin ni ka dogned ara nap’an ni keb e damumuw ngodad?

¹³ Bochan ndaworda flontgad, ma yu ngiyal’ e baga’ ni gad ma yog e thin ni ra tomur riy ma gad ra kalngan’. Ma faani buch ban’en ni aray rogon, mu gurnagem ni ngam maruweliy nge aw e gapas u thilmew biyay. (Proverbs 19:11; Kolose 3:13) Mu palog ko “maluag thin u murung’agen yu bugithin” ma ri dabkum uned ko “maluag thin nbochan e tin nib achichig.” (1 Timothy 6:4, 5) Tin ni ngan rin’, e ngam yaliy ko mang fan ni ri aram rogon ni be thamiy e ani mabgol rom ma ngam guy rogon ni ngam gonopiy. Faan manga ke yog e thin ngom ni ke amithnag lanin’um riy, ma dabmu fulweg taban. Dabmu pagtalin ni “fulweg nib sumunguy e ma chuweg e damumuw.”​—Proverbs 15:1.

¹⁴ Yu ngiyal’, e sana ba t’uf ni ngam fal’eg i lemnag fare fonow ni bay ko Proverbs 17:14 ni be gaar: “U m’on ni nge gel e cham, mman.” Mu chuw nfaan ra ke gel e damumuw ko boch e girdi’. Faani ke war boch e damumuw boch nga tomren, sana rayog ni ngam pithiged e magawon u fithik’ e gapas. Yu ngiyal’, e sana ffel’ ni ngan ning e ayuw ngak e piilal ni Kristiano ni ke ilal ko tirok Got ban’en. Cha’ ney ni ke ilal ko tirok Got mab sumunguy e rayog ni nge ayuweg u nap’an ni ke magawon e gapas u lan e mabgol.​—Isaiah 32:1, 2.

Piin Tamon’eg e Gapas u Lan e Ulung

15. Rogon ni yog James, mang lem nib kireb e ke sum u boch e Kristiano, ma mang fan ni aram e lem ni “yib u fayleng,” ni bod e “gamanman,” me “moonyan’ i yib rok”?

¹⁵ Bay e kireban’ riy, ya boch e Kristiano ko fa bin som’mon e chibog e kar daged ni yad ma awan’ ma ma tagenging​—ni aram e ngongol nib togopuluw ko gapas. I yog James ni gaar: “Mit ney e gonop e gathi yib u tharmiy nga but’; ya gonop nib mil suwon ngaray nga fayleng, ni bod ba gamanman, ya moonyan’ e yib rok. Ya gin ni bay e awan’ riy ma yad ma tagenging, ma urngin mit e kireb ni ba’ riy.” (James 3:14-16) Be lemnag boch e girdi’ ni fare bugithin ni Greek ni kan thiliyeg ni “tagenging” e be yip’ fan e ngongol nib siin, yibe chamnag e liw. Ri bay fan ni i tunguy James e re n’eney ni “tin nu fayleng, ba gamanman, nge moonyan’ e yib rok.” Kab kakrom i yib, ma pilung nu fayleng e yad ma tagenging, ni bod fapi gamanman ni yad ma cham. Tagenging e riyul’ ni “tin nu fayleng” ma bod e “gamanman.” Maku e ir e “maruwel rok moonyan.” Re ngongol ney ni ra kirebnagey e kan dag som’mon ko fare engel ni ri baadag ni nge yog ngak e liw nib tolang me togopuluw ku Got ni Jehovah me mang Satan, fare pilung ko fapi moonyan’.

16. Uw rogon ni ke rin’ e Kristiano ko fa bin som’mon e chibog nra daged e lem ni bod rogon Satan?

¹⁶ I fonownag James e piin Kristiano ni dabi gel e lem rorad ko tagenging, ya aram e n’en nib togopuluw ko gapas. I yoloy ni gaar: “U uw e ma yib urngin e cham nge tugthin u fithik’med riy? Ra bad ko tin ni be ararnag fithik’ i dowmed ni gubin ngiyal’ ma be cham ko tin ni manang lanin’med ni ir e ba fel’?” (James 4:1) U roy, ma fare “arar u fithik’ i dowey” e rayog ni nge yip’ fan chogowen e chugum ara lem ni nge gilbuguwan be’, nge gelngin ni nge gagiyegnag ara ngan fol rok. Bod rogon Satan ni boch e girdi’ u lan e ulung e ba gagiyel ni yad baadag ni ngar tolanggad ko bin ni ngar ‘sobutgad’ ni aram rogon e n’en ni yog Jesus ni nge rin’ e piin riyul’ ni gachalpen. (Luke 9:48) Ereray e ngongol ni ra chuweg e gapas u lan e ulung.

17. Uw rogon ni mon’eg e piin Kristiano u lan e ulung e gapas?

¹⁷ Chiney, ma thingarda togopuluwgad ko ngongolen e chogow, nge awan’, ara yibe lemnag ni nge yog ban’en ndariy fan. Faan manga riyul’ ni gadad ma mon’eg e gapas, ma dabi kireban’dad nfaanra bay e girdi’ u lan e ulung ni ka yad ba salap ngodad u boch e maruwel, ara ngada kirebnaged thirad nga fithik’ e girdi’ nga dogned e thin ni be dag ni be maruwaran’dad rorad. Faanra bay taa ban’en ni ri gad ba salap riy, ma dabda fanayed e re ney ni nge m’ug ni ka gad ba fel’ ngak yugu boch e girdi’, ni gowa ra mon’og e ulung ni kemus nbochan e salap rodad nge llowan. Eram e ngongol ni ma ruwraba’nag e ulung; ma dabi fek i yib e gapas. Piin ni ma mon’eg e gapas e dar ma uf ko salap rorad, machane yad ma fanay e pi n’em ni fan ni nguu ra pigpiggad ko pi walagrad ma nguu ra pininged e sorok ngak Jehovah. Ke tamilang u wan’rad ni tomur riy, e t’ufeg​—ma gathi salap—​e ra mang pow ko Kristiano ni riyul’.​—John 13:35; 1 Korinth 13:1-3.

“Gapas e Ir e Nga i Guymed”

18. Uw rogon ni nge mon’eg e piin piilal nge par ni ba aw e gapas u thilrad?

¹⁸ Piin piilal u lan e ulung e ma dag rogon ni ngar mon’eged e gapas. I yog Jehovah murung’agen e girdi’ rok ni gaar: “Bay gu tay e gapas ni nge mang ta yog thin romed nge tin mat’aw ni nge pi’ e maruwel ngomed.” (Isaiah 60:17, NW) Rogon nib puluw ko pi thin ney ni weliy reb e profet, ma piin ni yad be pigpig ni yad tachugol saf e yad ma maruweliy nib elmerin ni ngar ayuweged nge par ni ba aw e gapas u thilrad nge girdi’ u lan e ulung. Piin ni piilal e rayog ni ngar ayuweged nge par ni ba aw e gapas u thilrad nfaanra ngara daged fare “gonop ni yib u tharmiy” nib gapas mab puluw. (James 3:17) Bochan nib thil thil e tamilangan nge tin ni ke buch ko yafas rorad, yu ngiyal’ mab thilthil e lem rorad u taa ban’en. Be yip’ fan e re ’ey ni de gaman e gapas u thilrad? Danga’ nfaan yira ayuweg e re magawon ney nrogon. Piin ni tamon’eg e gapas e ma yog e tin ni yad be lemnag u fithik’ e sobut’an ma yad ra motoyil ngak yugu boch e girdi’ u fithik’ e tayfan. Piin ni tamon’eg e gapas e dar ma towasariy ni nge fol yugu boch e girdi’ ko lem rok ya ma fal’eg i lemnag e n’en ni ke yog walagen. Faanra dariy e kenggin e motochiyel u Bible ni kan th’ab, ma baga’ ni bay e lem nib thil thil riy. Faanra dabi fol yugu boch e girdi’ ko tin ni be lemnag, ma en ni ma mon’eg e gapas e ra sobut’nag laniyan’ ma’ ra un ko tin ni ke turguy yugu boch e girdi’. Ma aram rogon rayog ni nge dag ni ir be’ nib sumunguy. (1 Timothy 3:2, 3) Piin ni piilal ni kari ilal ko tirok Got ban’en e manang ni ngan ayuweg nge par ni ba aw e gapas e kab ga’ fan ko bin ni nge rin’ e tin ni baadag.

19. Uw rogon e ngongol ko piin piilal ni yad e tamon’eg e gapas u lan e ulung?

¹⁹ Piin ni piilal e rayog ni nge ayuweg nge par ni ba aw e gapas u thilrad girdien e ulung nfaanra ngara ayuweged yad ma gathi ri yad ma yog e thin nib togopuluw ko tin yad be rin’. Ba riyul’, yu ngiyal’ mab t’uf ni ngan yal’uwegrad. (Galatia 6:1) Ngan gechignag be’ e gathi ereray e maruwel ko piilal ni Kristiano ni th’abi ga’. Baga’ ni yad ma pining e magar nbochan e tin nib fel’ ni kan rin’. Piin nib piilal nib ta runguyey e ma athamgil ni nge sap ko tin nib fel’ ni ma rin’ yugu boch e girdi’. Ba falfalan’ e piin piilal ko maruwel nib elmerin ni ma ta’ e pi walagrad u lan e ulung ni Kristiano, ma ke pagan’rad ngay ni pi walagrad e yad ma rin’ e tin rayog rorad.​—2 Korinth 2:3, 4.

20. Mang angin ni yib ko ulung nfaanra urngin e girdi’ riy e yad e piin ni ta mon’eg e gapas?

²⁰ Arfan, ni lan e tabinaw, ngu lan e ulung, ma nap’an ni yira rin’ boch ban’en ni fan ko piin ni gathi yad bang ko teliw rodad, ma ngada athamgilgad ni ngada mon’eged e gapas, ngada maruweliyed ban’en ni nge yognag e gapas. Faanra ngada mon’eged e gapas nib elmerin, ma rayog ni ngada falfalan’naged e ulung. Maku, yira ayuwegdad ma yira gelnagdad u boor e kanawo’, nrogon ni gad ra guy ko bin migid e article.

Ka Ga Manang?

• Mang e be yip’ fan fare n’en ni yima mon’eg e gapas?

• Uw rogon ni ngada mon’eged e gapas u nap’an ni gad be rin’ ban’en ni fan ko piin ni gathi e yad e Pi Mich?

• Mang boch e kanawo’ ni ngan ayuweg nge par ni ba aw e gapas u lan e tabinaw?

• Uw rogon ni nge mon’eg e gapas e piin ni piilal u lan e ulung?

[Pictures on page 8]

Piin Kristiano e yad e piin tamon’eg e gapas u nap’an ni yad be machib, ngu lan e tabinaw, ngu lan e ulung