Jehovah E Ir E Got Nib Gum’an’

“Jehovah, ni ir e Got nri ma runguy e girdi’ ma ma kireban’ ngorad, ni gathi mmachreg ni ma yib e puwan’ ngak, ma ma t’ufeg e girdi’ mab yul’yul’ ngorad.”​—EXODUS 34:6, New World Translation.

1, 2. (a) Chon mini’ kakrom e kan tawathnagrad ko gum’an’ rok Jehovah? (b) Mang fan fare bugithin ni “gum’an’”?

GIRDI’ ni immoy u nap’an Noah, nge piyu Israel nib muun Moses ngay ni u ranod u daken e ted, nge piyu Jew ni ur moyed u nap’an ni immoy Jesus u fayleng​—e yad gubin ni kar pared nib thil thil rarogorad. Machane yad gubin e kar taw’athgad ko taab mit i felngin Jehovah ni rib fel’​—ni aram e gum’an’. Boch e girdi’ e yad ma lemnag ni be yip’ fan e yafas rorad e re n’eney. Ma gum’an’ rok Jehovah e ku be yip’ fan ni gad ra magay nib fas.

² Be mang e gum’man’? Wuin e ke dag Jehovah e re n’eney ma mang fan? Fare bugithin ni “gum’an’” e kan weliy ni aram e ngongol ni ngan “k’adan’ ko pi n’en ni ma k’aring e damumuw, ma ba muun ngay ni dabni pag i athapeg ni ku ra fel’ biyay e tha’ u thiliy ni ke kireb.” Ere re felngin n’ey e bay fan. Re n’ey e be ayuweg nge fel boch e cha’ nem ni ir e ke k’aring e magawon. Machane yugu aram rogon ma gum’an’ e dagathi fan ni ngan pag e kireb. Nap’an ni ra m’ay fan ni kan dag fare gum’an ara dakuriy fan ni ngan k’adan’uy ko re magawon nem, ma aram ke m’ay fare gum’an’.

3. Fare gum’an’ ni dag Jehovah e fan ko mang, ma mang e gin ni nge mus riy?

³ Yugu aram rogon ni nge gum’an’ e girdi’, ma Jehovah e ir e en kari dag e re fel’ngin ney. U lan e pi duw ni ka nap’an ni ke kireb thilin Jehovah nge girdi’ ni ir e ke sunmiyrad, ma kari gum’an’ e En ke Sunmiydad e be pi’ e kanawo’ ko gum’an’ ma aram e piin ni ke kalngan’ e ku rayog ni nge fel’ thilrad Got. (2 Peter 3:9; 1 John 4:10) Machane nap’an ni ra lebug e gum’an’ rok Got ko tin ni be finey, ma ra rin’ ban’en nib togopuluw ko piin ni ma rin’ e tin nib kireb ni lem rorad, ma ra thang e re m’ag nib kireb ney.​—2 Peter 3:7.

Ba Puluw ko Pi Felngin Got nib Lingagil

4. (a) Uw rogon ni kan weliy fan e gum’an’ u Hebrew Scriptures? (Kum guy fare footnote.) (b) Uw rogon ni be weliy Nahum ni profet murung’agen Jehovah, ma mang e be dag u murung’agen e gum’an’ rok Jehovah’?

⁴ U lan fare Hebrew Scriptures, ma fan i gum’an’ e kan weliy ko fa gali thin ni Hebrew ni be yip’ fan e “n’umngin lan pethnguy” ma kan piliyeg nib “sasagaal ni ngan damumuw” u lan fare New World Translation.a Nap’an ni be weliy Nahum murung’agen e gum’an’ rok Got, me yog ni gaar: “Jehovah e ba sasagaal ni nge damumuw mab gel gelngin, ma dabi taleg Jehovah ir ni nge pi’ e gechig.” (Nahum 1:3) Arfan, ni gum’an’ rok Jehovah e dagathi be yip’ fan ni ba war laniyan’ ma gathi ban’en ni ndariy e gin ni nge mus riy. Bochan ni Got ni gubin ban’en ma rayog rok e ba sasagaal ni nge damumuw mab gel gelngin ma re n’ey e be dag ni bochan e tin nib m’agan ngay ni be par nib gum’an’. Bay mat’awon ni nge pi’ e gechig, machane de rin’ e re n’ey nib pay ni lem rok ma aram rayog ni nge pi’ e tayim ngak e piin ke rin’ e tin kireb ni nge thiliyeg e yafas rok. (Ezekiel 18:31, 32) Ere, gum’an’ rok Jehovah e be dag e t’ufeg rok, ma be dag e gonop nrogon ni ma fanay gelngin.

5. Uw rogon ni gum’an’ rok Jehovah e ba puluw ko fel’ngin ni ba yal’uw?

⁵ Gum’an’ rok Jehovah e ku ba puluw ko boch e fel’ngin ni ir e ba yal’uw nge ba mat’aw. I weliy ngak Moses murung’agen ni ir e Got “nri ma runguy e girdi’ ma ma kireban’ ngorad, ni gathi mmachreg ni ma yib e puwan’ ngak [ara gum’an’] ma ma t’ufeg e girdi’ ma ma yul’yul’ ngorad.” (Exodus 34:6) Tomren ni ke yan boch e duw, me pining Moses e sorok ngak Jehovah u daken e tang ni gaar: “Ir e ba yal’uw ma mat’aw urngin e tin ni ma rin’. Got romed e ba yul’yul’ ma der ma ban, ngongolen e ba fel’ ma ba yal’uw.” (Deuteronomy 32:4) Arrogon, felngin Jehovah ni gum’an’, mab yal’uw, mab mat’aw e yad be maruwel u taabang nrib puluw.

Gum’an’ Rok Jehovah u M’on ni Kan Tharey e Fayleng ko Ran

6. Mang e mich riy nib lingagil nrogon ni dag Jehovah ngak e piin ni owchen Adam nge Efa?

⁶ Fare togopuluw ni ke ta’ Adam nge Efa u Eden e kari kirebnag thilrad e en ke Sunmiyrow ni ta runguyey ni Jehovah. (Genesis 3:8-13, 23, 24) Re magawon ney ni kar paloggow ku Got e ke rin’ ban’en ngak e piin ni owcherad, ya ke af ngorad e denen, nge yafas nde flont, nge yam’. (Roma 5:17-19) Yugu aram rogon ni ke denen e wu’ i mabgol ni som’mon ni pumrow, i pag Jehovah ni ngar diyengow nge yog e bitir ngorow. Ma munmun, me pi’ Got e kanawo’ u fithik’ e t’ufeg ni pifak Adam nge Efa e rayog ni nge fel’ thilrad Got biyay. (John 3:16, 36) I weliy Paul ni apostal ni gaar: “Machane Got e ke dag ngodad gelngin feni ri gadad ba t’uf rok, ya ka gadad be par ni gadad bogi ta denen me yan i yim’ Kristus ni fan ngodad. Yam’ ni tay e ir e ke mat’awnagdad riy ngak Got. Ud moyed ni gadad e toogor rok Got, machane ke ngongliydad kad manged pi tafager rok Got u daken e yam’ ni ke ta’ Fak. Kad manged pi tafager rok Got e chiney, ere ri bay ud thapgad ngak Got u daken e fas ko yam’ ni ke tay Jesus.”​—Roma 5:8-10.

7. Uw rogon ni dag Jehovah e gum’an’ rok u m’on ni dawori yib fare Ran ni nge tharey e fayleng, ma mang fan nib mat’aw rogon ni kan thang fare mfen ni ur moyed u m’on ni keb fare Ran nge tharey e fayleng?

⁷ Kan guy e gum’an’ rok Jehovah u nap’an Noah. Ke pag taareb e chibog u m’on ni keb fare ran nge tharey e fayleng, “Me par Got nge guy e girdi’ nu fayleng me guy ni yad ba kireb, ya kari yan i par e girdi’ ni kari kireb.” (Genesis 6:12) Yugu aram rogon, u lan e tayim ni bay e gin ni ngan mus riy, me gum’an’nag Jehovah ir u puluwon e girdi’. I yog ni gaar: “Dabgu tay e girdi’ ngar pired ni yad ba fos ndariy n’umngin nap’an, ya dowrad e ra yim’. Chiney i yan nga m’on e dabkur pired ni yad ba fas nge pag 120 e duw yangarrad.” (Genesis 6:3) Re 120 e duw n’umngin nap’an nem e ke pag Noah nib yul’yul’ ko tayim rok ni nge sum e tabinaw rok​—ma aram kan weliy ngak murung’agen e motochiyel rok Got—​ni nge toy e arke ma ra ginang e girdi’ ko ngiyal’ nem u murung’agen fare Ran ni nge tharey e fayleng. I yoloy Peter ni gaar: “Fare k’adan’ [aram e ngongol nib peth ko gum’an’] ni dag Got e be sonnagey u nap’an Noah, ko ngiyal’ ni yibe toy fare arke, ri in e girdi’ e ranod ngalan e re arke nem, ni yad meruk u gubin, e ra fosgad nde li’rad e ran.” (1 Peter 3:20) Arrogon, piin ngathi yad bang ko tabinaw rok Noah e “kar dariyfannaged” e machib ni ke wereg. (Matthew 24:38, 39) Machane bochan ni kan tay chilen ngak Noah ni nge toy fare arke me “machibnag e tin mat’aw” u lan boor e duw, ma aram ke pi’ Jehovah e kanawo’ ngak e girdi’ ko ngiyal’ nem ni ngar kalngan’rad ko tin kireb mi yad sul ngar pigpiggad ngak. (2 Peter 2:5; Hebrews 11:7) Rogon ni kan gothey e re mfen nem nib kireb e ri ba mat’aw.

Gum’an’ nib Fel’ ni Kan Dag Ngak Piyu Israel

8. Uw rogon ni ke dag Jehovah e gum’an’ rok ngak fare nam nu Israel?

⁸ Fare gum’an’ ni dag Jehovah ngak piyu Israel e ke pag 120 e duw n’umngin nap’an. U lan e pi duw ni ke pag 1,500 n’umngin nap’an ni yad be par ni yad e girdi’ ni Got e ke mel’egrad, ma kemus ni buchuw e tayim ni piyu Israel e dar skengnaged Got ko gini kemus riy e guman’ rok ngorad. Ke mus ni in e wik ni ke yan u tomren ni kara chuweggad u Egypt u daken e maangang, ma kar uned ko pigpig ko liyos, ni kar daged ni ri dar tedfan e en Ta Ayuw rorad. (Exodus 32:4; Psalm 106:21) Fapi duw ni keb nga tomren, me gun’gun piyu Israel u murung’agen e ggan ni ke pi’ Jehovah ngorad u daken e maangang ko ngiyal’ ni ur moyed u daken e ted, kar gun’gun’gad ngak Moses nge Aaron, ma ur rogned e thin nib togopuluw ku Jehovah, mi yad un ko ngongol ni darngal ngak e piin pagan, ma kara uned ko pigpig ku Baal. (Numbers 11:4-6; 14:2-4; 21:5; 25:1-3; 1 Korinth 10:6-11) Ba mat’aw ni nge thang Jehovah e girdi’ ko ngiyal’ nem, machane de rin’ ya ka be dag e gum’an’ rok.​—Numbers 14:11-21.

9. Uw rogon ni dag Jehovah ni ir e Got nib gum’an’ u nap’an e piin ni Ta Puf Oloboch nge nap’an e piin pilung?

⁹ Nap’an e piin Ta Puf Oloboch, me un piyu Israel ko meybil ko liyos ni darngal ni boor yay. Ma nap’an ni ur yodoromgad, me pagrad Jehovah nga pa’ e toogor rorad. Machane nap’an ni kar kalgadngan’rad ma kar ninged e ayuw, me dag e gum’an’ ngorad me pi’ e piin ta puf oloboch ni nge ayuwegrad. (Judges 2:17, 18) Ma nap’an ni immoy e pilung ni be gagiyegnagrad nib n’uw nap’an, kemus ni buchuw e pilung ni kar daged ni yad ba yul’yul’ ku Jehovah. Ma mus ko ngiyal’ ni yad be par u tan e pi pilung nib yul’yul’, ma baga’ ni kan athkuy e pigpig nib riyul’ ko tin de riyul’. Nap’an ni ke yibnag Jehovah boch e profet ni ngar ginanged e girdi’ ko ngongol rorad ndar yul’yul’gad, ma baga’ ni yad ma motoyil ngak e piin ni prist nge profet ni googsur. (Jeremiah 5:31; 25:4-7) Riyul’ ni piyu Israel e kara gafgownaged e pi profet rok Jehovah nib yul’yul’ ma boch i yad e kara lied yad kar m’ad. (2 Chronicles 24:20, 21; Acts 7:51, 52) Yugu aram rogon, i par Jehovah ni be dag e gum’an’ rok ngorad.​—2 Chronicles 36:15.

Gum’an’ Rok Jehovah e De Mus

10. Wuin e ke taw e gum’an’ rok Jehovah ko gin ni nge mus riy?

¹⁰ Machane, tin ni ke buch e be dag ni gum’an’ rok Got e bay e gin ni nge mus riy. U lan e duw ni 740 B.C.E., me pag piyu Assyria ni ngara gelgad ko gil’ilungun piyu Israel ni bay ragag e ganong riy min fekrad nga bang. (2 Kings 17:5, 6) Ma nap’an ni m’ay e bin migid e chibog, me pag Got piyu Babylon ni ngar bad ngar chamgad gil’ilungun Judah ni bay l’agruw e ganong riy ma kar kirebnaged Jerusalem nib muun ngay e tempel rorad.​—2 Chronicles 36:16-19.

11. Uw rogon ni dag Jehovah e gum’an’ rok ni mus nga nap’an ni be pufthinnagey?

¹¹ Machane, mus ko ngiyal’ ni be gechignag Jehovah piyu Israel nge Judah ma de pagtalin ni nge par nib gum’an’. U daken Jeremiah ni profet rok Jehovah, me weliy murung’agen e tayim ni ngan sulweg e girdi’ ni ke mel’egrad nga rogon. I yog ni gaar: “Nap’an ni ke lebug me yan fa medlip i ragag e duw u Babylon ma nggu sap ngomed, ma nggu lebuguy e thin rog nib fel’ ni nggu fekmed biyay ngam sulod ko re binaw ney. Ma nggu pag ni rayog romed ni ngam pirieged gag . . . Ma nggu ulunguy e piin ni kam gelgad ngorad ma nggu ulunguymed ni gimed gubin ni kam bad u urngin e nam nge urngin e binaw ni kug weregmed ngay.”​—Jeremiah 29:10, 14, NW.

12. Uw rogon ni sul e tin ka ba’ ko piyu Jew nga Judah ni be dag ni Got e ke pow’iyey nrogon nib m’ag ko ngiyal’ nra yib Kristus?

¹² Tin ni ka ba’ ko piyu Jew ni kan fekrad nga bang e riyul’ ni kar sulod nga Judah ma kar sulweged e liyor ku Jehovah nga rogon u lan fare tempel ni kan toy biyay u Jerusalem. Rogon ni ngan lebuguy e tin be finey Jehovah, ma pi cha’ ney e ra bod e “waangchal ni yib rok Jehovah,” nra pasigan’uy ma ra fel’ rogoy riy. Maku dabra rusgad ma yad ba gel ni bod “ba layon u fithik’ e pi gamanman u fithik’ e gerger.” (Mikah 5:7, 8) Re thin ney ni bin l’agruw e sana ke lebug u nap’an e piin ni Maccabean u ngalan piyu Jew u tan e pi tabinaw ko pi cha’ ney ni Maccabees e kar tulufed e toogor rorad ko Binaw ni kan Micheg ma kar ognaged biyay e tempel rorad, ni kan alitnag kafram. Arfan ni fare binaw nge fare tempel ni kan ayuweg e ra yib e piin nib yul’yul’ riy ni yad e tin ka ba’ ni fan ni ngar ayuweged Fak Got u nap’an ni ke m’ug u rom ni aram Kristus.​—Daniel 9:25; Luke 1:13-17, 67-79; 3:15, 21, 22.

13. Mus nga tomren ni ke li’ piyu Jew Fak Jehovah, ma uw rogon ni ka be ulul ko gum’an’ rok ngorad?

¹³ Mus nga tomren ni ke li’ piyu Jew Fak Jehovah, ma ka be par ni ka be dag e gum’an’ rok u lan dalip nge baley e duw, ni goo yad e kan bing e kanawo’ ngorad ni ngar manged piin ni owchen Abraham nib spiritual. (Daniel 9:27)b U m’on nge tomren fare duw ni 36 C.E., ma boch e girdi’ nu Jew e kar uned ko fare pong, ma arfan, ni rogon ni yog Paul u tomren e, “tin ni ka ba’ ni kar m’uggad nrogon ni ke mel’egrad ni bochan e runguy nrib gel.”​—Roma 11:5, NW.

14. (a) U lan e duw ni 36 C.E., ma kan pi’ ngak mini’ fare taw’ath ni ngar manged bang ko piin ni owchen Abraham nib spiritual? (b) Uw rogon ni i weliy Paul laniyan’ u rogon kanawoen ni be mel’eg Jehovah e piin ni yad ra mang bang ko fare Israel ni spiritual?

¹⁴ U lan e duw ni 36 C.E., ma fare taw’ath ni ngan mang bang ko piin owchen Abraham nib spiritual e kan pi’ ko yay ni som’mon ngak e piin ni gathi yad piyu Jew maku gathi girdi’ ni kan pingegrad ara proselytes. En ni ra fol ndemtrug ko ir mini’ e ku ra rayog ni nge yog e runguy nib gel nge gum’an’ rok Jehovah ngak. (Galatia 3:26-29; Efesus 2:4-7) Kari pining Paul e magar ngak Jehovah nbochan e gonop nge tin ni be finey ni fan ni dag e runguy nge gum’an’, mu daken e re n’ey me yog rok ni nge gamaneg urngin e piin ni ka nog Israel nib spritual ngorad, me yog ni gaar: “Ri baga’ e flaab rok Got! Ma rib toar e gonop rok nge llowan’ rok! Rib toar rogon ni ma turguy Got ban’en ma rib mo’maw’ ni ngan lek kanawoen!”​—Roma 11:25, 26, 33; Galatia 6:15, 16.

Gum’an’ ni Bochan e Ngochol Rok

15. Mang fa bin som’mon i fan ni ke dag Got e gum’an’ rok, ma mang magawon ara issue e ba t’uf e tayim ngay ni ngan pithig?

¹⁵ Mang fan ni ma guman’ag Jehovah ir? Bin som’mon i fan e ngan tolangnag e ngochol rok nib thothup ma ngan tamilangnag e gagiyeg rok nth’abi tolang. (1 Samuel 12:20-22) Fare magawon ni ke sunmiy Satan murung’agen rogon ni ma fanay Jehovah e liw rok ni Ir e th’abi tolang ma ba t’uf e tayim ni fan ni ngan pithig nge tamilang u p’eowchen urngin e tin ni kan sunmiy. (Job 1:9-11; 42:2, 5, 6) Arfan, ni nap’an ni kan magawonnag e girdi’ rok Jehovah u Egypt, me yog ngak Farao ni gaar: “Machane kug tiyem ndab mum’, ya nggu dag ngom gelngig, nge wer fithingag nga urngin yang u fayleng.”​—Exodus 9:16, NW.

16. (a) Uw rogon ma gum’an’ rok Jehovah e ke ayuweg nrogon ni ngan fal’eg rogon e girdi’ ni fan ko ngochol rok? (b) Uw rogon ni ngan thothupnag fithingan Jehovah min gagiyelnag e gagiyeg rok ni th’abi tolang?

¹⁶ I fanay Paul ni apostal e thin rok Jehovah ni yog ngak Farao u nap’an ni be weliy murung’agen e tin ni ma rin’ e gum’an’ rok Got ni fan ni ngan pining e sorok nga fithingan nib thothup. Ere i yoloy Paul ni gaar: “Faanra chiney, yugu aram rogon ni be lemnag Got ni nge dag e damumuw rok ma ra dag feni gel gelngin, me pag me dag e gum’an’ rok nga gin ni bay e damumuw riy ni kan tay ni bay fan ni ngan thang, ni fan ni nge gagiyelnag feni gel e falfalan’ rok ko gin ni bay e runguy riy, ni aram e tin ni ke fal’eg kafram ni fan ko flaab, ni aram e gadad, ni ke piningdad kada bad ni gathi kemus ni fithik’ piyu Jew machane ku fihtik’ e pi nam, mang e n’en ni bay riy? Taab rogon e re n’eney ko tin ni bay u lan fare babyor ni Hosea ni gaar: ‘Piin ni gathi girdi’ rog e nggu piningrad ni “girdi’ rog.”’” (Roma 9:17, 22-25) Bochan i dag Jehovah e gum’an’ rok, ma aram ke yog rok ni nge fek girdien fapi nam ni nge mang “girdi’ ni fan ko ngochol rok.” (Acts 15:14) U tan e en ni Lolugrad, i Jesus Kristus, ma pi cha’ n’em ni “yad ba thothup” e yira pi’ ngorad fare Gil’ilungun ni aram e n’en ni ra fanay Jehovah ni fan ni nge thothupnag fithingan ni th’abi ga’ ma ra gagiyelnag e gagiyeg rok ni th’abi tolang.​—Daniel 2:44; 7:13, 14, 27; Revelation 4:9-11; 5:9, 10.

Gum’an’ Rok Jehovah e Ra Ayuweg e Yafas

17, 18. (a) Gad ra rin’ e mang ma aram e gad be gathibthibnag e gum’an’ ni be dag Jehovah ni dad nanged? (b) Uw rogon ni kan pi’ e athamgil nga lanin’dad ni ngada sapgad ko gum’an’ rok Jehovah?

¹⁷ Ka som’mon ni buch waathan e girdi’ ko denen ke mada’ ko chiney, me dag Jehovah ni ir e Got ni rib gum’an’. Gum’an’ ni i dag u m’on ni dawori yib fare Ran ni nge tharey e fayleng e ke yibnag e tayim ni fan ni ngan ginang e girdi’ ma rayog ni ngan pi’ e n’en ni ra ayuweg e yafas ko girdi’. Machane gum’an’ rok e ke taw ko gin ni nge mus riy, me yib fare Ran nge tharey e fayleng. Maku arrogon e chiney, be dag Jehovah e gum’an’ rok nib gel, ma ra par e re n’ey ni kab n’uw boch nga rogon ni be lemnag boch e girdi’. Yugu aram rogon, ma dabi mulan’uy. Ra ngan yodor ma bod ni yibe gathibthibnag Got nbochan e gum’an’ rok. I fith Paul ni gaar: “Sana dariyfan u wan’um feni gol Got, nge feni k’adan’, nge feni gum’an’, ya bochan dawor mu nang ni Got e ba gol ya be guy rogon ni nge pow’iyem ngam kalngan’um ko kireb ni ga be rin’?”​—Roma 2:4.

¹⁸ Dariy bagadad ni manang feni gel e gum’an’ rok Got mab t’uf rodad ni fan e nge mudugil ni gad ra fel’ u wan’ ma gad ra thap ngak. I fonownagdad Paul ni “nguuda maruwelgad ni fan ni ngad [ngada] thapgad ngak Got ma nguuda t’ongad ko marus.” (Filippi 2:12) I yoloy Peter ni apostal ngak e pi walag ni Kristiano ni gaar: “Ya dawori sowath Somol ni nge rin’ e tin ni ke yog ni nge rin’, ni bod rogon ni be lemnag boch e girdi’. Ya be gum’an’ag ir u puluwmed, ni fan e dabun ni nge n’ag be’, ya baadag ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.”​—2 Peter 3:9.

19. Mang kanawo’ e rayog ni fel’ rogodad riy ko gum’an’ rok Jehovah?

¹⁹ Arfan, ni dabi mulan’dad u rogon ni ma rin’ Jehovah ban’en. Ya tin ni gad ra rin’, e ngada folgad ko reb e fonow rok Peter ma ngada “lemnaged ni k’adan’ rok Somol e ra ayuweg e yafas.” Yafas rok mini’? Yafas rodad, maku, yafas rok e girdi’ ni yoor ni kub t’uf ni ngara rung’aged fare “thin nib fel’ ko fare gil’ilungun.” (2 Peter 3:15; Matthew 24:14) Re n’eney e ra ayuwegdad ni ngada ted fan e gum’an’ rok Jehovah nrib gel ma ra k’aringdad ni ngada daged e gum’an’ nrogon ni gad be rin’ boch ban’en ni fan ko yugu boch e girdi’.

[Footnotes]

Rayog ni Ngam Weliy?

• U lan fare Bible ma mang e be yip’ fan fare bugithin ni “gum’an’”?

• Uw rogon ni dag Jehovah e gum’an’ rok u m’on ni dawori yib fare Ran ni nge tharey e fayleng, nge tomren ni kan gel ngak piyu Babylon, nge nap’an e bin som’mon e chibog C.E.?

• Mang e rib ga’ fan riy ni be dag Jehovah e gum’an’ rok?

• Susun uw rogon u wan’dad e gum’an’ rok Jehovah?

[Picture on page 22]

Gum’an’ ni dag Jehovah u m’on ndawori yib fare Ran nge tharey e fayleng e kari bing e kanawo’ ngak e girdi’ ni ngar kalgadngan’rad

[Picture on page 23]

Tomren ni ke war fare Babylon, ma ke fel’ rogon piyu Jew ko gum’an’ ni dag Jehovah

[Pictures on page 25]

Kari fel’ rogon fapi Kristiano e chiney ko gum’an’ rok Jehovah