Ngan Ayuweg E Pilibthir E​—Ba Maruwel Ko Kristiano

“Ki mada’ ko ngiyal’ ni ke pilibthir be’ ma ka gag faanem; nga ki mada’ ko ngiyal’ ni ke manna’ chugen ma gag rog e bay ug chibiy.”​—ISAIAH 46:4, NW.

1, 2. Uw rogon nib thil e ayuw ni ma pi’ e Chitamangiy nu tharmiy ko bin ma pi’ e gallabthir rodad?

GALLABTHIR e ma fonownag e bitir ni kab madway, nge ke ilal boch, nge pi duw ni ke fel’ yangaren. Ki mus ko piin fel’ yangaren ni kar ilalgad ma ke yog e tabinaw ngorad, ma ka chitamangirad nge chitiningrad e ki yow be tiyan’row ngorad u fithik’ e t’ufeg ma ka yow be ayuwegrad.

² Yugu aram rogon ni ba’ e gin ni ma mus e girdi’ riy u rogon i ayuweg pi fakrad, ma Chitamangidad nu tharmiy e gubin ngiyal’ ni rayog ni nge tiyan’ ko pi tapigpig rok nib yul’yul’ u fithik’ e t’ufeg ma be ayuwegrad. I non Jehovah ngak e piin ni ke mel’egrad kakrom, ni gaar: “Ki mada’ ko ngiyal’ ni ke pilibthir be’ ma ka gag faanem; nga ki mada’ ko ngiyal’ ni ke manna’ chugen me gag rog e bay ug chibiy. (Isaiah 46:4, NW) Rib gel e pagan’ ni ma pi e pi thin ney ngak e piin ni Kristiano ni ke pilibthir! Dar ma pag Jehovah e piin ni yad ma par nib yul’yul’ ngak. Ya rogon riy, e micheg ni ra ayuweg e yafas, me pow’iyrad u n’umngin nap’an e yafas rorad, nga ki mada’ ko ngiyal’ ni kar pilibthirgad.​—Psalm 48:14.

3. Mang e n’en ni ngad weliyed ko re article ney?

³ Uw rogon ma rayog ni ngada folwokgad rok Jehovah ni ma lemnag e piin pilibthir u fithik’ e t’ufeg? (Efesus 5:1, 2) Ngad lemniged boch e kanawo’ ni rayog ko piin bitir, nge piin ni yad ma ayuweg e ulung, nge yugu Kristiano ni ngar ayuweged e tin nib t’uf ko piin pilibthir ni chonggin e ulung rodad ni walag u fayleng i yan.

Maruwel Rodad ni Gadad e Bitir

4. Mang e n’en ni ba’ ni nge rin’ e bitir ni Kristiano ngak e gallabthir rorad?

⁴ “Mu liyor ko chitamam nge chitinam.” (Efesus 6:2; Exodus 20:12) U daken e re n’ey nib mom machane rib ga’ fan ni fek ko Bible ni Hebrew Scriptures, i puguran apostal Paul ngak e piin bitir e maruwel rorad ni ngar rin’ed ko gallabthir rorad. Machane uw rogon ni ngan fanay e pi thin ney ni ngan ayuweg e pilibthir? Rogon e n’en ni ma pi’ e athamgil ni kan dag ko ngiyal’ u m’on ko Kritiano e ra ayuwegdad ngad fulweged e re deer ney.

5. (a) Mang e n’en ni be dag ni dawori pag Josef talin e maruwel rok ni fan ko chitamangin? (b) Mang e be yip’ fan ni ngan liyor ko gallabthir, ma mang ban’en nib fel’ ni rin’ Josef ni ngan fol riy ni fan ko re n’ey?

⁵ Boor ko 20 e duw, ni de mada’nag Josef e chitamangin ni ke pilibthir, ni fare patriarch i Jakob. Machane, ba gagiyel ni Josef e de chuw e t’ufeg rok ko tabinaw rok ni fan ngak Jakob. Rriyul’, ya nap’an ni dag Josef ko riyul’ ni ir mini’ ngak pi walagen, me fith ni gaar: “Kab fas e chitamag?” (Genesis 43:7, 27; 45:3) Re ngiyal’ i n’em, ma nam nu Kanaan e ke ing e uyungol. Arfan, ni pi’ Josef e thin nge yan ngak e chitamangin, ni gaar: “Moy ngog ngaray. Dab kum sagaal. Thingarim par ko binaw nu Goshen, mu umu par u toobeg . . . Ma bay gu pi’ e ggan ngom u rom.” (Genesis 45:9-11; 47:12, NW) Arrogon, ngan liyor ko gallabthir ni kar pilibthirgow e ba muun ngay ni ngaun i ayuwegrad ma yibe pi’ e tin fan ko yafas rorad u fayleng ko ngiyal’ ni dabkiyog rorad ni ngara ayuweged yad. (1 Samuel 22:1-4; John 19:25-27) Josef e adag e re maruwel ney u fithik’ e falfalan’.

6. Uw rogon ni dag Josef e t’ufeg ni riyul’ ngak e chitamangin, ma uw rogon ni gad ra folwok ko n’en ni ke rin’?

⁶ Bochan e taw’ath rok Jehovah, ma ke mang Josef reb e tin th’abi yoor ban’en rok u Egypt ma ir e th’abi gel gelngin. (Genesis 41:40) Machane de lemnag ir ni kari ga’ fan ara kaygi yoor pa’ ngak ni nge liyor ko chitamangin ni ke 130 e duw yangaren. Nap’an ni nang ni Jakob (ara Israel) e be yib ni ke chugur, “Me yog Josef nga ni fek e karro rok i yib ngak, me af ngay nge yan nga Goshen ni ngar mada’gow Israel ni chitamangin. Ma nap’an ni m’ug ngak, me gumuchmuch nga belel’ugun, me yor nib n’uw nap’an ni kar pirew ni aram rogon.” (Genesis 46:28, 29) Biney e pining e magar ngak be’ ni keb e kab gel ko ban’en ni kiy ma rin’ ko tay fan. Josef e rib t’uf rok e chitamangin ni ke pilibthir ma der tamra’ ni nge dag ni rib t’uf rok. Faanra bay e gallabthir rodad ni kar pilibthirgad, ma ri gad ma dag e runguy rodad ngorad ni aram rogon fa?

7. Mang fan ni baadag Jakob ni ngan ke’yag u Kanaan?

⁷ Rogon ni ke pi’ Jakob e yafas rok ngak Jehovah e par nib gel nge mada’ nga tungun e yafas rok. (Hebrews 11:21) Bochan e michan’ rok Jakob ko pi n’en ni ke micheg Got, me yog ni ngan yan ni ke’yag nga Kanaan. I liyor Josef ko chitamangin ni rin’ e tini yog ni dariy fan puluwon nib tolang, nge maruwel nib muun ngay.​—Genesis 47:29-31; 50:7-14.

8. Mang e n’en nib ga’ ni ra k’aringdad ngad ayuweged e gallabthir rodad ni kar pilibthirgad?

⁸ Mang e k’aringan’ Josef ni nge ayuweg e chitamangin? Yugu aram rogon ni t’ufeg nge lem ni ba’ e malfith rok ngak e ani pi’ e yafas ngak me ayuweg nga i chuguliy e ku boch i fan, ma dariy e maruwar riy ni rib adag Josef ni nge falfalan’nag Jehovah. Ere thingar ki aram rogodad. I yoloy Paul ni gaar: “Ma faanra be’ ni ke yim’ figirngin ma ba’ pi fak ara pi tungin, ma som’mon e ngan fil ngorad rogon ni nge t’uf Got rorad u lan e tabinaw rorad ma nga ur fulweged taban e magar ko gallabthir rorad nge tutuw nge titaw rorad, ya aray e n’en nib fel’ u p’eowchen Got.” (1 Timothy 5:4, NW) Rriyul’, t’ufeg ngak Jehovah nge madgun u fithik’ e ta’fan e ra k’aringdad ngad ayuweged e gallabthir rodad, ni yugu demtrug rogon e magawon ni ra yib ngodad ni bochan.a

U Rogon ni Ke Dag e Piin Piilal ni Ri Yad Ma Lemnag

9. Mini’ e cha’ ni ke ta’ Jehovah ni nga i ayuweg fare ulung, ni ba muun ngay e piin Kristiano ni ke pilibthir?

⁹ I chugur nga tungun e yafas rok Jakob nib n’uw nap’an, me yog ni Jehovah e ir “fare Got ni riyul’ ni ki i ayuwegeg u n’umngin nap’an ni gub fas ke mada’ko biney e rran.” (Genesis 48:15, NW) Chiney, me Jehovah e be ayuweg e pi tapigpig rok u fayleng u daken e piin Kristiano ni yad ma gafaliy e ulung, ara piilal, u tan e gagiyeg rok Fak, ni Jesus Kristus, “fa en ga’ ko tachugol saf.” (1 Peter 5:2-4) Uw rogon ni piin piilal ko ulung e ngar folwokgad rok Jehovah u nap’an ni yad be ayuweg e pilibthir ni chon e ulung?

10. Mang e kan rin’ nga rogon ni nguun pi’ e chugum ni ayuw ko piin Kristiano ni pilibthir?

¹⁰ Dawori n’uw nap’an u tomuren ni kan sunmiy fare ulung ko Kristiano, Ma fapi apostal e ra mel’eged “medlip e pumoon ni kar salapgad . . . ni yad ba sug ko kan ni thothup ma yad ba gonop” ni ngar gagiyegnaged i “f’oth ni gubin e rran” fare ggan rok e piin Kristiano ni gafgow ni ke yim’ figirngirad. (Acts 6:1-6) Me taaboch, me yog Paul rogon ngak fare piilal i Timothy ni nge ta’ fithingan e piin pilibthir ni ke yim’ figirngirad ma ba fel’ wokrad ko fare babyor rok e piin nge yog e ayuw ngorad ko chugum. (1 Timothy 5:3, 9, 10) Ku arrogon, e piin piilal ko ulung e chiney nib m’agan’rad ngay ni ngaur yarmiyed rogon i ayuweg e piin Kristiano ni kar pilibthirgad ko ngiyal’ nib t’uf. Machane, ka boor ban’en nib muun ngay ni ngan ayuweg e pilibthir nib yul’yul’.

11. Mang e yog Jesus u murung’agen fare pin nib gafgow ni kem’ e pumoon rok ni faani pi’ pa’ ni rib achig?

¹¹ Ke chugur ni nge mus e pigpig rok Jesus u fayleng, me par nga but’ u tempel nge “tabab i yaliy rogon ni be yin’ fapi girdi’ e salpiy nga lan fare tafen e salpiy.” Me mit owchen ngak be’. Rogon ni yog ere n’em e gaar: “Me yib be’ ni ppin nib gafgow ni ke yim’ figirngin, me yib i yin’ l’agruw chi kobre’ ni row nib achig.” Me pining Jesus pi gachalpen ngar bad ngak me gaar ngorad: “Nggog ngomed nre pin ney nib gafgow ya ke yim’ figirngin e ir e boor e salpiy ni ke yin’ ko tin ni ke yin’ urngin e girdi’ ni yad be yin’ e salpiy nga lan fare tafen e salpiy; ya yad e kar pied e salpiy ni kar feked ko salpiy ni ba’ rorad ni pire’ me ir e aram feni gafgow ma ke pi’ urngin e chi salpiy ni ba’ rok ni ir e nge abich riy.” (Mark 12:41-44) Ra nga nog rogon e salpiy ni kan pi’, ma fare pin nib gafgow ya kem’ e pumoon rok e pi’ nib lich, machane, manang Jesus rogon feni ga’ u wan e Chitamangin nu tharmiy. Dariy fan yangaren fare pin ni kem’ figirngin, ya de pag Jesus ni de sap ngay.

12. Uw rogon ni ra dag e piin piilal ni yad be falfalan’ ko pi n’en ni be rin’ e piin pilibthir ni Kristiano?

¹² Piin ni piilal ni Kristiano, e yad bod rogon Jesus dabra paged ni dabra sapgad ko n’en be rin’ e pilibthir ni ngar mon’ognaged e bin riyul’ e liyor. Piin piilal ko ulung e ba’ fan ni nga rogned e thin nib fel’ ngorad mar pininged e magar ngorad ko ayuw ni yad be pi’ ko machib, nge muulung nge tin nib fel’ ni yad be rin’ u lan e ulung, nge gelngin e athamgil ni yad be tay. Bbugethin nib yul’yul’ ni ma pi’ e athamgil nga lanin’uy e rayog ni nge ayuweg e pilibthir ngar pirieged “e n’en ma k’aring e falfalan’” ko pigpig rorad nib thothup, ma aram mi pilo’nagrad ko kankanan’ ni bochan ni yad be taarebnagrad ngak e Kristiano ko tin be yog ni ngar rin’ed ara tin ku ur rin’ed kakrom.​—Galatia 6:4.

13. Mang boch e kanawo’ ni rayog ni dag e piin piilal riy e salap nge tin manang e piin pilibthir?

¹³ Piin piilal e rayog ni nguur lemniged feni ga’ fan e ayuw ni ma pi’ e piin pilibthir ni Kristiano ni aram e nguur daged e tin ni yad manang nge salap rorad. Ni bod ni piin pilibthir e munmun ma rayog ni ngan fanayrad ko demonstration ara interview. I yog reb e piilal ni gaar, “Urngin e girdi’ nra fl’eged rogorad ngar motoyilgad u nap’an ni gu ra interviewnag reb e walag ni pumoon ara ppin ni ki i chuguliy e bitir ngar ilalgad ko tin riyul’.” Boch e piilal u reb e ulung e rogned ni reb e walag ni ppin nib pioneer ni 71 e duw rok e rib fel’ rogon ni ke ayuweg boch e tamachib ko Gil’ilungun ni ngar uned i wereg e machib ni gubin ngiyal’. Miki pi’ e athamgil nga lanin’rad ni ngar rin’ed e “tin nib ga’fan,” ni bod e ngaun bieg e thin ko Bible ni fan ko urngin e rran muun fl’eg i lemnag e pi n’en kar bieged.

14. Uw rogon ni dag e piilal u reb e ulung ni rib ga’ fan u wan’rad reb e piilal ni ma guy e ulung ni ke pilibthir?

¹⁴ Piin piilal e kub ga’ fan u wan’rad e ayuw ni ma pi’ e piin piilal ni kar pilibthirgad. José, ni ke chugur i 70 e duw rok ma ki maruwel ni ir reb e piilal ni ke yoor e duw, e kefin ni sey nib ubchiya’. Mi i gol i yan nib sasafog, mi i lemnag ni nge digey e maruwel rok ni ma pigpig ni ir reb e piilal. Me yog ni gaar, “N’en ni rin’ e tin baaram e piilal e gu gin ngay,” miki yog ni, “Gowa ngar rin’ed e tin ku gog ma dar rin’ed, mar deeriyed ko mang e ayuw ni ba t’uf rog ni nge yog ni gu ulul i rin’ e maruwel rog.” Bochan e ayuw ni pi’ reb e piilal ni kab pagal, me yog rok José ni ngaki ulul ko pigpig rok ni ba piilal ko ulung u fithik’ e falfalan’, ma re n’ey e ba taw’ath ko fare ulung. Reb e piilal e gaar: “Pi walag e ri yad baadag e maruwel rok José ni ba piilal ko ulung. Rib t’uf rorad ma yad ma ta’fan ni bochan e n’en ni manang nge rogon e michan’ rok. Be gelnag e ulung romad.”

Nge Be’ Me Ayuweg Be’

15. Mang fan ni piin ni Kristiano e thingara lemniged rogon e tin ni nge fel’ ngak e piin pilibthir ni ba’ u fithik’rad?

¹⁵ Gathi kemus ni goo piin bitir ni ke pilibthir e gallabthir rorad nge pi tapigpig ni kan mel’egrad e nguur lemnaged e pilibthir. Ni taarebnag e ulung ko Kristiano nga downgin e girdi’, me yoloy Paul ni gaar: “I Got e ke chamey e dowef, ma ba gel e ta’ fan rok ko yu yang u dowey ni de fel’ u sun, ni bochan ni nge dabi kieg e dowef, machane nge urngin yang u dowey ma thingari taareb rogon e ayuw ni nge pi’ ngak bayang.” (1 Korinth 12:24, 25, NW) Reb e translation e gaar: “Urngin [yang ko dowef] nib thilthil e thingar ura ayuweged yad.” (Knox) Ra nge maruwel e ulung ko Kristiano nib taareban’, ma nge reb i gothon ma thingar i lemnag e tin nge fel’ ngak e ani yow nga taab mich, ni ba muun ngay e pilibthir.​—Galatia 6:2.

16. Uw rogon ni gadad ra dag ni gadad be lemnag e piin pilibthir u nap’an e muulung ko Kristiano?

¹⁶ Pi muulung ko Kristiano e ma pi’ e ngiyal’ nib fel’ rogon ni ngad daged ni gadad be lemnag e piin pilibthir. (Filippi 2:4; Hebrews 10:24, 25) Gad ma pi’ e tayim rodad ngaud nonad ngak e piin pilibthir yu ngiyal’? Ngiyal’ nem e ba fel’ ni ngan fith salpen nge m’ar rok, ma gathi ku rayog ni ngad “pied boch e taw’ath nib spiritual,” nsana rayog ni nga dogned reb e ban’en ni kan rin’ ni ma pi’ athamgil ngak ara reb e ban’en u Bible? Bochan ni boch e pilibthir e ba mo’maw’ ni nge yan, ma ba fel’ ni ngan yan ngorad ko bin ngad lemnaged ni ngar bad ngodad. Ma faanra ba mo’maw’ ni ngar rungaaged ban’en, ma sana ba t’uf ni ngad nonad nib safog ma ba tamilang. Ma rogon me ni riyul’ ni “nge bagadad me pi’ e gel ngak bagadad,” e thingarda fl’eged e motoyil ko n’en be yog e ani ke pilibthir.​—Roma 1:11, 12.

17. Uw rogon ni gadad ra dag ni gadad be lemnag e pilibthir ni Kristiano ni kar awgad nga naun?

¹⁷ Ma uw rogon ni faanra ba’ reb e pilibthir ni dabiyog ni nga i un ko muulung ko Kristiano? James 1:27 e be dag ni maruwel rodad “ni aram e ngan ayuweg e bitir ndariy e gallabthir rorad nge piin ni ppin ni ke yim’ e pumoon rorad ma yad be gafgow.” Reb i fan fare bugithin ni Greek ni kan piliyeg ni “ayuweg” e “nguun yan ni guy.” (Acts 15:36) Uw feni ra adag e pi pilibthir nem ni ra u darod da guyed yad! Nap’an ni ba kalbus Paul u Roma ko gonapan 65 C.E., ni ke “pilibthir” e pirieg ni ke par ni goo ir. Me yim’ ni bochan ni nge guy e ani yow nga maruwel ni Timothy me yoloy ni gaar: “Mu athamgil nga mub mu guyeg ni kane’.” (Filemon 9; 2 Timothy 1:3, 4; 4:9) Yugu aram rogon ni gathi yad e kalbus ni bod Paul, machane boch e pilibthir e kar awgad nga naun ni bochan e m’ar rorad. Riyul’, ni rayog ni nge lungurad, ‘Wenig ngom, mu athamgil nga mub mu guyeg ni kane’.’ Ere gadad be fol ko re wenig ney fa?

18. Mang angin ni ra yib ni bochan ni gadad ma yan da guyed e pilibthir?

¹⁸ Ri dabi dariy fan u wan’um angin ni ra yib ko nga ni yan ni guy reb e walag ni pilibthir ni pumoon ara ppin. Nap’an ni taw reb e Kristiano ni Onesiphorus nga Roma, me gay i gay Paul, nge pirieg, ma ka aram nap’an ‘ni yu gu ma yib nga i baudnag laniyan’.’ (2 Timothy 1:16, 17) Reb e walag ni ppin e gaar, “Ri gub adag ni ngau gu chag ngak e piin fel’ yangaren. N’en th’abi gu baadag e yad ma ayuwegeg ni bod gothon e tabinaw rorad. Ma pi’ e athamgil ngog ni rib gel.” Maku reb e Kristiano ni pilibthir e gaar: “Ri gu ma falfalan’ ni faanra pi’ be’ bochi yang e babyor ngog, fa dengwanageg ni ri in e minit, ara ba ngiyal’ mebi fangichiyeg. Bod rogon ni kugu pogofan u fithik’ buchuth i nifeng ni kab biech.”

Ma Pi’ Jehovah Puluwon e Piin ni Ma Lemnagey

19. Mang taw’ath e ra yib ni bochan ni yibe ayuweg e pilibthir?

¹⁹ Ra un ayuweg e piin pilibthir ma ra yib angin ni taw’ath ni boor. Ra un chag ngak e piin pilibthir me yog nni fanay e llowan’ rorad nge tin ni yad manang rogon ban’en ni dariy puluwon. Piin ni yad ta pi’ e ayuw e yad ma pirieg e falfalan’ nib ga’ ni ma yib ko pi’ ban’en, maku e ri tay e lem ni kar mu’naged ban’en nge gapas u fithik’ i lanin’rad ni keb ko kar lebguyed e maruwel rok Got. (Acts 20:35) Nge reb e, piin ni yad ma ayuweg e pilibthir e de t’uf ni ngar rusgad ni rin pagrad ko ngiyal’ ni kar pilibthirgad. Thin rok Got e micheg ngodad ni gaar: “Faani ba gol e yira sugsugnag, ma ani ba gel ni matarannag boch e girdi’ e ki yira tarannag nib gel.”​—Proverbs 11:25, NW.

20, 21. Uw rogon ni ma lemnag Jehovah e piin ni yad ma ayuweg e pilibthir, ma mang e n’en ni thingarda dugliyed?

²⁰ Jehovah e ma pi’ puluwon e bitir ni ba’ madgun Got rorad, nge piilal, nge ku boch e piin Kristiano ni yad ba gol ma ayuweg e pilibthir ni yad taab mich ko tin ba t’uf rorad. Re lem nem e ba puluw ko re Fonow ni baaray ni: “Cha’ ni be gol ngak e piin nib sobut’ e be pi’ ngak Jehovah, ma ayuw rok e Ir e yira fulweg puluwon ngak.” (Proverbs 19:17, NW) Faanra t’ufeg e ma gurnag ngad golgad ngak e piin sobut’ nge piin gafgow, ma ra lemnag Got e binem ni kan rin’ ni ban’en kan pi’ ni ra fulweg taban ni taw’ath ni boor. Ku arrogon ni ku ma fulweg puluwon ni gad be pi’ e ayuw u fithik’ e t’ufeg ngak e pilibthir ni gad ma liyor u taabang, ni boor i yad e ba ‘gafgow ko tin u fayleng ban’en machane rib fel’ rogorad ko michan’ rorad.’​—James 2:5.

²¹ Rib gol Got ko fulweg puluwon ni ma ta’! Nib muun ngay e yafas ni manemus. Ya tin boor e tapigpig rok Jehovah, e ra fas ni manemus u paradis u fayleng, ko gin ni bay ni chuweg machan e denen ni af ngodad riy ma piin nib yul’yul’ ni kar pilibthirgad e bay ra falfalan’gad ni kan fulwegrad ko fel’ yangaren. (Revelation 21:3-5) Nap’an ni gadad be sonnag e ngiyal’ ni kan fal’eg waathdad, ma manga yugu da ululgad i lebuguy e maruwel rodad ni gad e Kristiano ni ngad ayuweged e pilibthir.

[Footnote]

Mang e Fulweg Rom?

• Uw rogon ma rayog ni ta’ e bitir fan e gallabthir rorad?

• Uw rogon ni ma dag e piin piilal ni yad ma falfalan’ ko piin ke pilibthir ni gothon e ulung?

• Mang e ra rin’ e Kristiano ni be’ nge be’ ni ngar daged ni riyul’ ni yad ma lemnag e pilibthir?

• Mang e taw’ath ni angin ni ra yib ni fan ni yibe ayuweg e piin pilibthir ni Kristiano?

[Picture on page 13]

Gadad ma gol i dag e runguy rodad ni fan ngak e gallabthir rodad ni kar pilibthirgad fa?

[Pictures on page 14]

Urngin e girdi’ u lan e ulung ni rayog ni ngar daged e t’ufeg rorad ngak e piin yad taab mich ni kar pilibthirgad