Gallabthir Mu Ayuweged E Taw’ath Ni Ke Yog Ngomed Nib Tolang Puluwon

“Gonop e fan ko ayuw . . . Ma ta’ nib fas e ani ba’ rok.”​—ECCLESIASTES 7:12, NW.

1. Mang fan ni pi gallabthir e thingar ur lemnaged ni pi fakrad nib taw’ath?

GALLABTHIR e yow tapgin min gargeleg reb e girdi’ nib fas ma ba biech ni ba’ rarogon yaan nge rarogon e wok rok nib chuchugur nga rarogon ya’row nge wok rorow. Fare Bible e ma yog e pi bitir nem ni “ba taw’ath ni ma pi’ Somol.” (Psalm 127:3) Bochan ni ir e Ani ma pi e Yafas, ma aram e Jehovah e ke pi’ ko gallabthir ban’en ni ir e fen ni nga ur ayuwegew. (Psalm 36:9) Pi gallabthir uw rogon ni gimed be lemnag e taw’ath ni be yib rok Got ngodad nib tolang puluwon?

2. Mang e n’en ni rin’ Manoah u nap’an ni nang ni bayi mang ba matam?

² Rriyul’ ni taw’ath ni aram rogon e thingari yog u fithik’ e sobut’an’ nge ta’ fan’. Ke pag e 3,000 e duw ni ke yan, me Manoah nu Israel e baaray e n’en ni rin’ u nap’an ni yog ba engel ngak leengin ni bayi gargeleg ba bitir. Nap’an ni rungaag Manoah fare thin nib fel’, me meybil ni gaar: “Somol wenig ngom, mu gagiyegnag fare moon ni reb e girdi’ rok Got ni ka mol’og nge yib ngomow, nge weliy ngomow e n’en nthingar gu rin’ew ngak fachi pagel ko ngiyal’ ni bay ni gargeleg riy.” (Judges 13:8) Pi gallabthir, mang e rayog nim filed ko n’en ni rin’ Manoah?

Fan nib T’uf e Ayuw Rok Got e Chiney

3. Mang fan ni ayuw rok Got u rogon e chugol bitir e kari t’uf e chiney?

³ Ke ga’ fan e chiney ko kafram, ni pi gallabthir e kari t’uf rorad e ayuw rok Got u rogon i chuguliy pi fakrad. Mang fan? Satan ni fare Moonyan’ nge pi engel rok e ka n’unrad nga wuru’ e tharmiy nga daken e fayleng. Be ginangdad e Bible ni be gaar: “Ke gafgow e fayleng ya ke yib fare Moonyan’ ngomed, ni kari damumuw, ya manang ni ke ngoch e tayim ni ka ba’ rok.” (Revelation 12:7-9, 12) “Bod ba layon ni be tolul,” i yog e Bible ni, Satan e be “gay be’ ni nge longuy.” (1 Peter 5:8) Layon e ma gay e tin th’abi meewar e gamanman ni nge li’, baga’ ni tin kab bitir. Ere, ba gonop, ni pi gallabthir ni Kristiano e ngaur sapgad ngak Jehovah u rogon ngaur ayuweged pi fakrad. Uw feni gel e maruwel ni ga ma ta’ nbochan ni ngam rin’ ni aram rogon.

4. (a) Yira nang ni ba’ ba layon ni be yan yan ko tin ba chugur e tabinaw e ra k’aring e pi gallabthir ngar gurgad ngar rin’ed e mang? (b) Mang e ba t’uf ko bitir ni nge ayuwegrad?

⁴ Faan ga ra nang ni ba’ ba layon ni ke thay be yan ko tin ba chugur e tabinaw ngom, ma ngam ayuweg pi fakam e ba mudugil ni aram e bin som’mon ni ga ra lemnag. Satan e ba ta mli’ girdi’. Be gay rogon ni nge kirebnag e girdi’ rok Got, ni fan ni nge k’aring nge dab kur fel’gad u wan’ Got. (Job 2:1-7; 1 John 5:19) Piin bitir e ban’en nib mom i kol. Ra ngan thay ko pi wup rok fare Moonyan’, ma piin bitir e thingara nanged mar folgad rok Jehovah. Tamilangan’ nu Bible e rib ga’ fan. I yog Jesus ni gaar, Baara’ ira’ e yafos ndariy n’umngin nap’an: ni aram e nge nangem e girdi’ ni kari mmus ni gur e bin riyul’ e Got, mi yad nang ko mini’ Jesus Kristus, ni ir e kam l’og ke yib.” (John 17:3) Maku reb, e piin ni bitir e ba t’uf e gonop rorad nge gelngin ni ngar nanged fan ban’en me yog ni ra rin’ed e tin kar filed. Bochan ni “gonop e ir e mata’ nib fas e ani ba’ rok,” ma aram e gimed e pi gallabthir e ba t’uf ni ngam ted e tin riyul’ nga lan gum’irchaen pi fakmed. (Eklesiastes 7:12) Uw rogon ni ngam rin’ed e re n’ey?

5. (a) Uw rogon ni rayog ni ngan pi’ e gonop? (b) Uw rogon ni weliy e Proverbs feni ga’ fan e gonop?

⁵ Rayog romed​—ma thingar—​umu bieged ngak pi fakmed e Thin rok Got. Machane ra ngan ayuwegrad ni nge t’uf mar folgad rok Jehovah ma gathi kemus ni ngan bieg ngorad​—kub t’uf e nang fan ngorad. Ra nga nog rogon ma bod: Ba bitir e sana yi rayog ngak ni m’on ni nge th’ab e kanawo’ nga barba’ ma nge sap nga baley nge baley e kanawo’. Machane, boch e bitir e der ma fol riy. Mang fan? Pi n’en ni ra buch ni ra aw e karrow ngak be’ e sana dani weliy ni boor yay ara reb e kanawo’ ni ra mit ngak fare tir gelngin nge rogon e riya’ riy, me yog ni pag e “balyang” rok ni rayog ni fek i yan ko maadad. Ngan pi’ e gonop e ba t’uf riy e tayim, maku e ri tay e gum’an’. Machane gonop e rib ga’ fan! Rogon ni yog e Bible e, “Kanawoen e gonop e kanawo’ ko felfelan’ nge gapas. Ba ke gek’iy ko yafas ngak e piin ni kar koled nge piin ni kar chichiiyed pa’rad riy ma yira piningrad ni felfelan’.”​—Proverbs 3:13-18, NW; 22:15.

N’en ni Yima Fil ni Ma Pi’ e Gonop

6. (a) Mang fan ni piin bitir e boor yay ni yad ma ngongol ni de puluw? (b) Mang e mahl ni yibe tay?

⁶ Boor yay ni piin bitir e ma ngongol ni de puluw, ni gathi bochan ni dawor ni fil ngorad e tin nib mat’aw, machane fare skul e de taw nga gum’ircharadnga fithik’ i lanin’rad. Fare Moonyan’ e be cham ni nge kKirebnag gum’irchaen e piin bitir. Be guy rogon ni tin nib kireb nu fayleng e nge kirebnagrad. Ku be guy rogon ni nge fanay nga kireb e lem ni denen ni ke yog ngorad ni nga ur rin’ed e tin nib kireb. (Genesis 8:21; Psalm 51:5) Ba t’uf rok e pi gallabthir ni ngar nanged nib riyul’ ni yibe tay ba mahl ni fan ko nge yog nni gagiyegnag gum’irchaen pi fakrad.

7. Mang fan ni kemus ni nga nog ngak ba bitir e n’en nib mat’aw nge n’en nib kireb e de gaman?

⁷ Pi gallabthir e baga’ ni yad ma yog ko bitir e tin nib mat’aw nge tin nib kireb, yad ma lemnag ni yad ra rin’ ni aram rogon ma kar filed ngak reb e kenggin e motochiyel u rogon pangiy. Rayog ni lungurad ngak fare tir ba kireb ni ngan ban, fa moro’ro’, ara nge par be’ nge be’ ni dawor ni mabgol. Machane fare tir e ba t’uf rok ni nge yib ngak e lem nib gel ni nge k’aring ni nge fol ko bin baaray ni kemus ni fan e ke yog e gallabthir rok. Pi n’eney e motochiyel rok Jehovah. Fare tir e thingari mit ngak ni kanawoen e gonop e ngan fol ko Motochiyel rok Got.​—Proverbs 6:16-19; Hebrews 13:4.

8. Mitin ngan i fil ban’en ko piin bitir e ra ayuwegrad nga ur ngongolgad nib gonop?

⁸ Feni mo’maw’ rogon e palpalthib, nge feni yoor mit e pi n’en ni bay e yafas riy, nge rogon e thilthil ko yafang​—urngin e pi n’eney e rayog ni ayuweg ba bitir nge nang fan rogon ni ba’ ba Tasunmiy ni rib gonop. (Roma 1:20; Hebrews 3:4) Maku reb, e fare tir e thingar ni fil ngak nib t’uf rok Got make fal’eg rogon u daken e maligach rok Fak ni ngan pi’ ko fare tir e yafas ni manemus ma ra felfelan’nag Got ni faanra fol ko tin be yog Got. Ma aram e ba dake ra adag ni nge pigpig ngak Jehovah, ni dariy fan ni be guy rogon Moonyan’ ni nge taleg.​—Proverbs 22:6; 27:11; John 3:16.

9. (a) Mang e n’en nib t’uf ni yima fil ni fan ni nge ayuweg e yafas? (b) Mang e n’en ni ka nog ko pi matam ni ngar rin’ed, ma mang e ba muun ko re n’ey?

⁹ Re miti fil ban’en ni ra ayuweg ba bitir me k’aringan’ ni nge rin’ e n’en nib mat’aw e baga’ e tayim ni ra fek, nge tayan’ nge yaram riy. Ba t’uf ni pi gallabthir e nge fel’ u wan’rad e fonow rok Got. Fare Bible e be gaar: “Gallabthir, . . . ngam chuguliyed yad mi gimed llowan’nagrad nrogon, mi gimed fonownagrad nrogon girdien Kristus.” (Efesus 6:4) Mang fan e re n’enem? “Rogon ni ngan fonownag e lem,” rogon ko thin ni Greek, e be dag fan ni “ngan ta’ e lem nga fithik’ i laniyan’.” Ere pi matam, e yibe ta’ chilen ngorad ni ngar tayed e lem rok Jehovah nga fithik’ i laniyan’ pi fakrad. Ba mudugil nib ayuw nib ga’ e re n’em ni fan ngak e piin bitir! Faanra bay e lem rok Got rorad, ma kanawoen ni ma lem e kan ta’ nga lanin’rad, ke fel i ayuwegrad ni dab ra rin’ed e tin nib kireb.

N’en ni Yib Adag ni T’ufeg e Ke K’aring

10. Ra ngam fonownag fakam nib fel’ rogon, ma mang e n’en nib ga’ fan ni ngam nang?

¹⁰ Machane, rogon ni ngam rin’ e n’en ni ga baadag ni ngam chuguliy fakam nib fel’ rogon, ma gelngim e ba t’uf ni t’ufeg e nge k’aring. Reb e n’en nib ga’ fan e nge fel’ rogon e numon u thilmew. Ngam nang e pi n’en ni be buch u lan e yafas rok pi fakam nge mang e pi n’en ni be lemnag. Ba ngiyal’ ni yib gapas ni yibe par mag saf’og ngam guy rogon fakam nge non nge yog ni weliy salpen. Yu ngiyal’, ma rayog nim gin ko n’en nrayog. Nga rim kol ayuw ni nge dab mu dag ngak ni kar mu gin. Ya nga rim motoyil u fithik’ e runguy.

11. Uw rogon ni ra ta’ ba gallabthir e lem rok Got nga fithik’ i laniyan’ ba bitir?

¹¹ Riyul, ya sana kam bieg e Bible ngak fakam u murung’agen e pi Motochiyel rok Got ni dab un darngal ni yu gu ra kam bieg ngorad ni ke yoor yay. (1 Korinth 6:18; Efesus 5:5) Biney e sana ra mit ngak pi fakam e n’en nib fel’ u wan’uy ma gathi ba fel’ u wan’ Jehovah. Machane, ra ngan ta’ e lem rok Jehovah nga fithik’ i laniyan’ ba bitir ma ka boor ban’en nib t’uf. Ba t’uf e ayuw ko bitir ni ngar nanged feni ga’ fan e pi motochiyel rok Jehovah. Ba t’uf rorad ni ngan micheg ngorad ni pi motochiyel rok e ba mat’aw ma ba fel’ ma yira fol riy ma aram e n’en nib puluw ma ba t’uf ni ngan rin’. Kemus ni faanra um weliy fan ban’en ngak pi fakam nrogon ko Bible ni bochan ni nge yog ni ra nanged rogon ni ma sap Got nga ban’en ma ra yog ni nga nog ni kam ta’ e lem rok Got nga fithik’ i lanin’rad.

12. Uw rogon ni rayog ni ayuweg reb e gallabthir fak nge nang rogon e bin nib puluw rogon e par ko ppin nge pumoon?

¹² Nap’an ni yibe weliy murung’agen e puwlag, ma rayog nim fith ni lungum, “Ga be lemnag ni yira fol ko motochiyel rok Jehovah ni dab mu pirew be’ u m’on ni ngan mabgol e ra taleg be’ ko felfelan’?” Mu guy rogon ni nge yog rok fakam ni nge fal’eg i weliy e fulweg rok. Tomuren ni kam sulow u daken e maang’ang ni ke pi’ Got ni ngan sunmiy e bitir, ma rayog nim fith ni nge lungum: “Ga be lemnag ma Got rodad nib ta t’ufegey e ra fal’eg e motochiyel ni nge talegdad ko felfelan’ ko yafas? Fa ga be lemnag ni pi motochiyel rok e ke ta’ ni nge felfelan’nagdad me ayuwegdad? (Psalm 119:1, 2; Isaiah 48:17) Mu guy rogon ngam nang laniyan’ fakam ko re n’eney. Ma aram e rayog ni ngam weliy rogon boch e ngongol ni darngal ni ke k’aring e kireban’ nib gel nge magawon. (2 Samuel 13:1-33) Faanra mu fal’eg i weliy fan ngak fakam ni nge nang fan me adag e lem rok Got, ma aram e boor e n’en ni kam rin’ ni ngam tay e lem rok Got nga fithik’ i laniyan’. Machane, ku bay ban’en ni ku rayog nim rin’.

13. Mang e yira nang fan ma rayog ni nge k’aring ba bitir ni nge fol rok Jehovah?

¹³ Ba gonop, ni gathi kemus ni ngam fil ngak fakam angin e dab ni fol rok Jehovah ya nga mu fal’eg i weliy rogon e n’en ni ma buch rok Jehovah nbochan kanawoen e par rodad. Mu dag ngak fakam u Bible ni rayog ni da k’aringed e kireban’ ngak Jehovah u nap’an ni ra dab ra rin’ed e tin nib m’agan’ ngay. (Psalm 78:41) Rayog nim fith ni nge lungun “Mang fan ni dabum ni ngam kireban’nag Jehovah?” mag weliy ni lungum: Toogor rok Got ni Satan e yog ni gadad be pigpig ngak Jehovah ni fan ko fel’ ngak ma gathi fan nib t’uf rorad.” Ma ga weliy rogon ni par Job nib yul’yul’, me felfelan’nag gum’irchaen Got, ma aram me pi’ e fulweg ko sasalap l’igin ni ta’ Satan ni t’ar e thin. (Job 1:9-11; 27:5) Fakam e ba t’uf rok ni nge nang fan ni ngongol rok, e rayog ni nge kireban’ ara felfelan’nag Jehovah. (Proverbs. 27:11) Biney nge ku boch ban’en nib ga’ fan ni ngan fil e rayog ni ngan fil ko bitir ni ngan fanay fare ke babyor ni Learn From the Great Teacher.a

Angin nib Fel’

14, 15. (a) Tin ngan ban’en ni kan fil u lan fare babyor ni Teacher e ke k’aringan’ e piin bitir? (b) Mang angin nib fel’ ni ke yog ngom ni ga be fanay e re babyor nem?

¹⁴ Be’ ni ba tutuw u Croatia ni bieg fare babyor ni Teacher ngak tungin ni bochi pagel ni medlip e duw rok e yoloy ni fare pagel e yog ngak ni gaar: “I yog nina ngog ni nga gu rin’ ban’en, ma dabug ni nga gu rin’. Me yib ngan’ug fare guruy ni ‘Obedience Protects You,’ ma aram mu gu sul nga gog ngak ni gu ra fol rok.” Rogon fa binem e guruy ni “Why We Should Not Lie,” e ba wu’ i mabgol u Florida, Meriken, e gaar: “I deeriy e deer ni ra k’aring e piin bitir ni nga rogned rogon e lem rorad mi yad yog ni riyul’ e oloboch ni kar rin’ed ni manga boch ma dab rogned.”

¹⁵ Fare babyor ni Teacher e boor ko 230 e sasing riy, ma ra bang ara ba ulung e sasing ma bay bochuw e thin u tooben ni be weliy fan. “Boor yay ni bayi n’en mi ri fal’eg fakag i yaliy bang e sasing ma dabun ni ngan pithig nga barba’,” aray rogon ni yog reb e matin ni baadag e re babyor nem. “Gathi kemus ni pi sasing nem e yi baadag yaan ya ku bay ban’en ni pi sasing nem e ku yad be fil, ara yad be k’aring e bitir ni ngar fithed e deer. Bod rogon reb e sasing ni boch tir ni be guy e television u lan ba singgil nib talumor, me fith fakag ni gaar, ‘Nina, mang e be rin’ e re pagel nem?’ i non u ba lam ni be dag ni manang ni bay ban’en nib kireb nde puluw.” Ma thin u tooben ni fan ko re sasing nem e gaar: “Mini’ e rayog ni guy urngin ban’en ni gad ma rin’?”

Skul nib Ga’ Fan ni Fan ko Chiney

16. Mang e n’en nib ga’ fan ni ngan fil ngak e piin bitir e chiney, ma mang fan?

¹⁶ Piin bitir e ba t’uf ni ngar nanged i fanay nib fel’ rogon nge ba kireb rogon e yungin ni yima mithag u dowey. Machane, ngan weliy murung’agen e re ney e de mom. Reb e ppin ni girdien e simbung e yog ni ilal u ba ngiyal’ ni yira yog e thin ni be yog e yungi n’en u dowey ni yima fanay ko par ko pumoon nge ppin ma ba kireb. Rogon ni nge skulnag pi fak e yoloy ni gaar:” Thingar gu pag e tamra’ rog.” Riyul’, ya faanra fan e tamra’ me pag e pi gallabthir ni dab ra weliyed murung’agen e par ko pumoon nge ppin ma dabi ayuweg e bitir. Fare babyor ni Learn From the Great Teacher e be weliy e re n’em nib fel’ rogon, u kanawoen e ta’ fan. Yira weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin ngak e bitir ma dabi chuweg e llowan’ rorad, ma yira pag ni dab ni weliy ko bitir ma rayog ni nge chuweg e llowan’ rorad.

17. Uw rogon ni be ayuweg fare babyor ni Teacher e pi gallabthir ngar filed murung’agen e par ko pumoon nge ppin ngak pi fakrad?

¹⁷ U lan e bin 10 e guruy riy, e nap’an ni be weliy rogon fapi engel nib kireb ni ra bad nga fayleng nge sum pi fakrad, min fith fare tir nge lunguy, “Mang e ga manang uw rogon e par ko pumoon nge ppin?” Re ke babyor nem e ra pi’ e fulweg nib mom u fithik’ e ta’ fan. Boch nga tomur, ko guruy ni 32 e be weliy rogon i ayuweg e bitir ko pi magawon ko ngongol ko darngal u fithik’ e yargel. Boor yang e babyor ni kan pi’ ko eni fal’eg e re babyor ney ni be yog ni tinem ni ngan fil e rib ga’ fan. Be’ e yog ni gaar: “Fa binem e wik e ba pagel ni fakag ni Javan e yan i guy e togta rok, me fith ko ku gu weliyew ngak rogon ni yima fanay e yungi n’en u dowey ni yima mithag fa? Ri fel’ u wan’ ni ku gu weliyed ni gu fanayed fare ke babyor romad nib biech.”

18. Uw rogon ni weliy fare bayor ni Teacher rogon e liyor ko nam?

¹⁸ Ku reb e guruy e be weliy fare n’en u Bible ni murung’agen fa dalip i fel’ yangaren nu Hebrew ni Shadrach, Meshach, nge Abednego, ni faan ra siyeged ni ngar siro’gad nga ba liyos ni be yip’ fan e nam nu Babylon. (Daniel 3:1-30) Boch e girdi’ e sana dabi taareb rogon u wan’rad e tay fan nga yaan ban’en nge siro’ ko falak, ni bod ni be dag fare babyor ni Teacher. Machane, mu guy ko mang e nge yog Edward Gaffney nib tayol babyor ni i fith e Katolic nu Meriken e deer ngak. Me yog ni nap’an ni yog fak ni ppin ngak u tomuren e bin som’mon e rran rok ko skul ko am ni ke fil reb e “meybil nib biech u skul,” me yog ngak ni nge sul u daken ngak. “Me ta’ pa’ nga daken gum’irchaen,” me tabab ni rib uf me gaar, ‘Ku gu micheg ni nga gu yul’yul’ ko fare falak . . .’ ” Array rogon ni yog Gaffney, me ulul ngay ni gaar: “Rib tomgin, ni ri gu nang fan ban’en. Pi Mich Rok Jehovah e yad e sororad. Ba’ ban’en ko liyor ko nam ni kan mon’ognag ko skul rodad aram ko som’mon​—ba yul’yul’ nib pag rogon.”

Ba’ Fan Urngin e Athamgil

19. Mang e pi taw’ath ni ba’ ni fan e yibe fil ban’en ko piin bitir?

¹⁹ Riyul’, ni fil ban’en ngak pi fakmed e ba’ fan urngin e athamgil romed riy. Reb e matin u Kansas, Meriken, e yor u nap’an ni taw ngak bangi babyor ni pi’ fak ni pumoon. Ni yoloy ni gaar: “Ku gu nang ni ri gu ba taw’ath ni rogon nni chuguliyeg e ke ayuwegeg ku gu par nib mudugil lanin’ug ma ba fel’ rogog ni polo’. Gur nge Papa’ e rriyul’ ni nga nog e magar ngomew.” (Proverbs 31:28) Fare babyor ni Learn From the Great Teacher e rayog ni ayuweg boor e gallabthir ngar skulnaged e bitir ni fan ni ngar ayuweged e n’en ni ke yog ngorad nib tolang puluwon.

20. Mang e n’en ni thingar i lemnag e pi gallabthir, ma mang angin ni ra yibnag e re n’em ngorad?

²⁰ Pi fakdad e ba’ mat’awrad nga urngin e tayim rodad, nge tayan’ nge gelngidad e rayog nda pied ngorad. Ka yugu yad ba bitir ni ngan pi’ e tayim ngorad nib ngoch. Ngan fanay nib fel’ rogon urngin e ngiyal’ nib puf rogon ni ngan par rorad ma ngan ayuwegrad. Ri dab mu kalngan’um riy. Ga ra t’uf rorad. Nga yugu mu lemnag, ni pi fakmed e ba taw’ath rok Got ngomed. Yad ban’en ni ke yog ni rib tolang pulwon! (Psalm 127:3-5) Ere nga u mu ayuweg yad ni aram rogon, ni bod rogon ni ga ra fulweg ku Got rogon ni um chuguliyrad ya bin riyul’ riy, e gur e maruwel rom.

[Footnote]

Uw Rogon ni Ngam Fulweg

• Mang fan ni pi gallabthir e chiney e rib t’uf ni ngara ayuweged pi fakrad?

• Mitin ngan e skul e ma pi’ e gonop?

• Mang e pi n’en ni rib ga’ fan ni ngam weliy ngak pi fakam e chiney?

• Uw rogon ni ke ayuweg fare ke babyor ni Teacher e pi gallabthir i skulnag pi fakrad?

[Picture on page 24]

Pi gallabthir, mang e rayog nim fil ko n’en ni rin’ Manoah?

[Picture on page 25]

Piin bitir mang e rayog nim filed ko n’en ni rin’ fa dalip i Hebrew?

[Pictures on page 26]

Fapi sasing nge thin ni bay u tooben u lan fare babyor ni “Teacher” e ba talin e maruwel ko ngan fil ban’en nib gel gelngin

Mang malulfith e be yog Ananias ngak Peter?

Mini’ e rayog ni guy urngin e n’en gad ma rin’?