‘Chitamangimed e Ma Runguy e Girdi’’
“Ere um runguyed e girdi’, ni bod rogon e Chitamangimed ni ma runguy e girdi’.”—LUKE 6:36.
1, 2. Uw rogon ma thin rok Jesus ngak e pi tamachib ko motochiyel nge pi Farise nge ngak e pi gachalpen e be dag ni runguy e reb e fel’ngin nib ga’ fan?
FARE motochiyel nni pi’ u daken Moses e 600 e motochiyel ni bay riy. Yugu aram rogon ni ba t’uf ni ngan fol ko thin ko fare Motochiyel rok Moses, ma kub t’uf ni ngan dag e runguy. Am guy e n’en ni yog Jesus ngak e pi Farise ndarur runguyed boch e girdi’. L’agruw yay ni moningnagrad ni bochan e darur daged e runguy, me yog ni ke yog Got ni gaar: “Dabug e gamanman ni maligach, machane runguy e gub adag.” (Matthew 9:10-13; 12:1-7; Hosea 6:6) Nap’an ni chugur nga tungun e maruwel rok ni machib, me yog Jesus ni gaar: “Kari mu gafgowgad e pi tamachib ko Motochiyel nge gimed e pi Farise! Ya gimed be dake modingniged gimed! Ra ban’en nragag guruy ma gimed be pi’ taab guruy ri’ ngak Got ni mus ko pi n’en ni ma fal’eg lamen e ggan ni aram e mint, nge dill, nge cummin, ma damur folgad ko tin rib ga’ fan ni be yog e Motochiyel, ni bod e mat’aw nge runguy nge yul’yul’.”—Matthew 23:23.
2 Riyul’ ni runguy e reb e fel’ngin nib ga’ fan u wan’ Jesus. I yog ngak pi gachalpen ni gaar: “Ere um runguyed e girdi’, ni bod rogon e Chitamangimed ni ma runguy e girdi’.” (Luke 6:36) Machane, faanra ‘ngad pired ni gad be folwok rok Got,’ ma ba t’uf ni ngad nanged ko mang e bin nriyul’ e runguy. (Efesus 5:1) Maku reb, e faan gad ra nang angin e runguy ma rayog ni nge k’aringdad ngad daged e re fel’ngin ney nib fel’ rogon u lan e yafas rodad.
Ngan Dag e Runguy Ngak e Piin ni Ke Mo’maw’ Rogorad
3. Mang fan nthingar da sapgad ku Jehovah ni ngad nanged ko mang e bin nriyul’ e runguy?
3 I tang fare psalmist ni gaar: “I Somol e ba t’uf e girdi’ rok ma ma runguyrad, ba sowath ni nge damumuw ma yugu ma par nib t’uf e girdi’ rok. Ba fel’ e tin ni ma rin’ ngak urngin e girdi’, ma ma runguy urngin e tin ni ke sunumeg.” (Psalm 145:8, 9) Jehovah ir e “Chitamangiy nrib tarunguy e girdi’, ni ir faanem i Got ni urngin mit e ayuw me ir e be yib rok ngodad.” (2 Korinth 1:3) Be’ nib tarunguy e girdi’ e ma ngongol u fithik’ e runguy. Ireray bang nrib gagiyel u rarogon Got. N’en ni ke rin’ ni fan ngodad nge pi fonow ni ma pi’ ngodad e rayog ni nge fil ngodad e bin riyul’ e runguy.
4. Mange n’en ni be fil e Isaiah 49:15 ngodad u murung’agen e runguy?
4 Rogon ni bay ko Isaiah 49:15, e yog Jehovah ni gaar: “Gur rayog rok be’ ni ppin ni nge pag talin fak ni kabran ma dabi t’uf rok e re tir nem ni ir e gargeleg?” Thin nu Hebrew nib chugur fan ko fare thin ni kan piliyeg u roy ni “runguy” e kan fanay nib peth ko runguy ni bay ko Psalm 145:8, 9, i er nga lang. Fare lem ni k’aring Jehovah ni nga i runguyey e kan taareb rogonnag ko runguy rok ba matin ni kabe tathuthnag fak. Fare tir e sana ke k’iy ara bay boch ban’en nib t’uf rok. Fare matin e ra rin’ fapi n’em ni bochan e runguy rok nge kireban’ rok ngak fak. Arrogon Jehovah e ku bay e mit ney e lem rok ngak e piin ni ma dag e runguy ngorad.
5. Uw rogon ni ke dag Jehovah nrib ga’ e “runguy rok” ko n’en ni ke rin’ ngak piyu Israel?
5 Rib fel’ ni ngaun runguy be’ machane ri kab gel e fel’ riy ni ngan dag u daken e ngongol. Am lemnag e n’en ni rin’ Jehovah u nap’an ni pi tapigpig rok e yad e sib u Egypt ni sogonap’an e 3,500 e duw ni ke yan. I gaar ku Moses: “Kug guy nga rogon ni yibe gafgownag e girdi’ rog u Egypt; kug rung’ag lamrad ni yad be wenig ni nga ni ayuwegrad, rok e piin ni yad be gafgownagrad, yad be maruwel ni kar manged sib. Rib tamilangan’ug u gelngin e gafgow ni yad be tay. Ku gub ni nggu chuwegrad u tan pa’ piyu Egypt, mu gu fekrad nga wuru’ e nam nu Egypt nga reb e nam nib yong’ol e but’ riy ma ba ga’.” (Exodus 3:7, 8) Sogonap’an 500 e duw nga tomuren ni chuw piyu Israel u Egypt, me puguran Jehovah ngorad ni gaar: “I gag e gu fekmed nga wuru’ yu Egypt, me gag e gu ayuwegmed rok piyu Egypt nge urngin e pi nam ni ur gafgowniged gimed.” (1 Samuel 10:18) I par piyu Israel ni be magafan’rad ni bochan e da ur folgad ko tin ni baadag Got ni ngar rin’ed. Machane, i runguyrad Jehovah ma boor yay ni ayuwegrad. (Judges 2:11-16; 2 Kronicles 36:15) Re n’ey e be dag rogon ni ma rin’ fare Got ni ma t’ufegey ban’en ngak e piin nib t’uf e ayuw rorad, ara piin ni yad bay ko riya’, ara magawon nib mo’maw’. Jehovah e rib ga’ e “runguy rok.”—Efesus 2:4.
6. Uw rogon ni folwok Jesus Kristus rok e Chitamangin u rogon ni dag e runguy?
6 Rib fel’ rogon ni i folwok Jesus u rogon ni i dag e Chitamangin e runguy. Mang e rin’ Jesus u nap’an ni be wenig l’agruw i pumoon ngak ni yow ba malmit, ni lungurow: “Fak David! Mu runguymow!” Yow be wenig ngak Jesus ni nge ayuwegrow nge fel’ owcherow bayay. I rin’ Jesus ni aram rogon, machane i ngongliy fare maang’ang u fithik’ e kireban’ ngorow. I gaar e Bible: “Me kireban’ Jesus ngorow me math nga owcherow; ma ka chingiyal’ nem me yog ni ngar guyew ban’en, mi yow un ngak.” (Matthew 20:30-34) Kireban’ e k’aring Jesus nge fal’eg e maang’ang ni boor nge ayuweg e malmit, nge piin ni ke ying e moonyan’ ngorad, nge piin daraw, nge gallabthir ko bitir ni gafgow.—Matthew 9:27; 15:22; 17:15; Mark 5:18, 19; Luke 17:12, 13.
7. Mange be fil e n’en ni rin’ Jehovah Got nge Fak ngodad u murung’agen e runguy?
7 N’en ni ke rin’ Jehovah Got nge Jesus Kristus e be dag ni runguy e l’agruw ban’en ni bay riy—ni aram e runguy nge kireban’ ara taganan’ ngak e piin ni ke mo’maw’ rogorad nge ngongol nra ayuweg e piin ni ke t’uf e ayuw rorad. Ra nge gel e runguy ma ba t’uf e gali n’ey. U lan e Bible, ma runguy e ba ga’ ni ma sor fan ko ngongol u fithik’ e gol ngak e piin nib mo’maw’ rogorad. Machane, uw rogon nra dag e piilal e runguy u nap’an ni yibe ayuweg reb e walag ni ke oloboch? Ba muun ngay ni nge dab ni gechignag be’ ni ke ngongliy e oloboch, fa?
Runguy Ngak e Piin Tadenen
8, 9. Mange ba muun ko runguy nni dag ngak David u tomuren e denen nra tayew Bathsheba?
8 Mu lemnag e n’en ni buch u nap’an ni non Nathan ngak David ni Pilung nu Israel kakrom u murung’agen e ngongol ni rin’ ku Bathsheba. I meybil David u fithik’ e kalngan’ ni gaar: “Got, mu runguyeg, ya ga be par ni gub t’uf rom; mu chuweg e denen rog, ya ba ga’ e runguy rom! Mmaluknigeg nge chuw urngin e kireb rog, ma ga chuweg e denen rog ngam machalbognigeg! Kug nang e kireb rog; gubin ngiyal’ ni gu manang e denen rog. Kug denen nib togopluw ngom, ni ke mus ni gur e ba togopluw ngom, ma kug rin’ e tin nib kireb u wan’um.”—Psalm 51:1-4.
9 Kari kalngan’ David nib gel. I n’ag Jehovah fan e denen rok me pi’ e gechig ngorow Bathsheba ni gathi rib gel nib thil ko gechig nra pi’ ngorow ni faan gomanga dar kalgow ngan’row. Rogon ni bay ko fare Motochiyel Rok Moses, e thingar ni thang e fan rok David nge Bathsheba. (Deuteronomy 22:22) Yugu aram rogon ndar thay ko urngin angin e denen rorow machane dan fek e yafas rorow u pa’row. (2 Samuel 12:13) Runguy ni ma dag Got e ba l’ag ngay e n’ag fan ni ma tay ko denen rodad. Machane, dar ma pag ndabi pi’ e gechig nib puluw.
10. Yugu aram rogon ni ma dag Jehovah e runguy rok u rogon ni ma turguy ban’en ma mang fan dabi pag rogon i lemnag rodad e runguy rok?
10 Bochan ni “denen e yib nga fayleng u daken taabe’” ma “denen e ma pi’ puluwoy ni yam’,” ma arfan ni ma yim’ e girdi’. (Roma 5:12; 6:23) Uw feni ri gad ba felfelan’ ni bochan e ma dag Jehovah e runguy ngodad u nap’an ni be turguy ban’en ni fan ngodad! Machane, thingar da kol ayuwgad nge dabi pag rogon i lemnag rodad e runguy rok Got. Be gaar e Deuteronomy 32:4: ‘Ba mmat’aw urngin e tin ni ma rin’ [Jehovah].’ Dar ma darifannag Got rarogon nib mat’aw u nap’an nra dugliy ni nge dag e runguy.
11. Uw rogon ni dag Jehovah ni be sap ko tin nib mat’aw ban’en nib fel’ rogon ko rogon e n’en ni rin’ ko denen ni tay David nge Bathsheba?
11 N’en ni buch ku David nge Bathsheba e, m’on ni ngan warnag e gechig ni ngan tay ngorow ma thingar ni n’ag fan e denen rorow. Dariy mat’awun e pi tapuf oloboch nu Israel ni ngar rin’ed e re n’ey. Fan manga ni pagrad ngar turguyed e n’en ni ngan rin’ ko fare magawon, ma dariy rogon nga bang nrayog ni ngar turguyed ya kemus ni n’en ni yad ra turguy e ngan li’row ngar m’ow. Ireray e n’en ni be yog e Motochiyel. Machane, bochan fare m’ag ni fal’eg Jehovah u thilrow David, ma arfan ni baadag ni nge nang ko bay rogon nga bang nrayog ni nge n’ag fan e denen ku David, fa. (2 Samuel 7:12-16) Ere, Jehovah Got, ni ir e “Tapufthin ko fayleng ni polo’,” maku ir e ‘ma yaliy e gum’ircha’,’ e mel’eg ni ir rok e nge pithig fare magawon. (Genesis 18:25, NW; 1 Kronicles 29:17) Rayog rok Got ni nge nang e n’en ni bay u lan gum’irchaen David, me fal’eg i yaliy gelngin feni kari kireban’, me n’ag fan rok.
12. Uw rogon nrayog ni nge yib angin e runguy rok Got ngak e girdi’ ni tadenen?
12 Runguy ni dag Jehovah ngodad u daken e n’en ni rin’ ni nge chuwegdad ko gechig ko denen ni ke af ngodad e bay rogon ngak ni ir reb e Got nib mat’aw. Rogon me yog ni n’ag fan e denen ndabi togopuluw nga rogon nib mat’aw, e pi’ Jehovah fare biyul u daken Fak, ni Jesus Kristus—ni aram e bin nth’abi ga’ e runguy ni ke dag. (Matthew 20:28; Roma 6:22, 23) Ra nge yib angin e runguy rok Got ngodad, ni ir e rayog ni nge ayuwegdad ko gechig ni wenegan e denen ni ke af ngodad, ma thingari ‘michan’dad ngak fak.’—John 3:16, 36.
Ba Got ko Runguy nge Tin nib Mat’aw
13, 14. Ma kirebnag e runguy rok Got rarogon nib mat’aw, fa? Mu weliy.
13 Ere, yugu aram rogon nde togopuluw e runguy rok Jehovah nga rarogon ni ir reb e Got nib mat’aw, ma rayog ni nge rin’ ban’en nga rarogon nib mat’aw, fa? Ma darifannag e runguy rok rarogon nib mat’aw, fa? Danga’.
14 I yog Jehovah ngak piyu Israel u daken fare profet ni Hosea fithingan ni gaar: “Bay gu fekem ngam mang leengig; bay gu rin’ e tin nib mat’aw ma ba yal’uw; bay ug dag ngom ni yig ga be par ni gab t’uf rog ma gu be runguyem, mu ug tiyem ni ke mil suwom ngog ndariy n’umngin nap’an.” (Hosea 2:19) Pi thin ney e rib tamilang ni be dag ni runguy ni ma dag Jehovah e gubin ngiyal’ nib puluw nga yugu boch ban’en, ni bod rogon rarogon nib mat’aw. Jehovah e ba “Got nri ma runguy e girdi’ . . . ma ma kireban’ ngorad, ma ma t’ufeg e girdi’ ma ma yul’yul’ ngorad, machane dabi fek owchen fa pag ndabi gechignag pi fakay nge pi fak pi fakay.” (Exodus 34:6, 7) Jehovah ir e Got ko runguy nge tin ni mat’aw. I weliy e Bible murung’agen ni gaar: “I Somol e ba gel ma bay i par ni manaf romed, ir e ba yal’uw ma mmat’aw urngin e tin ni ma rin’.” (Deuteronomy 32:4) Ba fel’ rarogon Got nib mat’aw, ni bod rogon e runguy rok. De tolang reb nga reb, maku de t’uf reb ni nge fal’eg rarogon reb. Machane, gal fel’ngin ney e l’agruw ni ma maruwel u taabang nib fel’ rogon.
15, 16. (a) Mange be dag ni rarogon Got nib mat’aw e gathi dariy e runguy riy? (b) Nap’an nra pufthinnag Jehovah e re m’ag nib kireb ney, ma mange rayog ni nge pagan’ e pi tapigpig nib riyul’ ngay?
15 Rarogon Jehovah nib mat’aw e gathi dariy e runguy riy. Yal’uw e ba ga’ ni bay rogon ko motochiyel, ma pufthin e ba ga’ ni ma yog rogon e gechig rok e piin ni ke oloboch. Machane, mat’aw ko tirok Got ban’en e ku rayog ni nge un ngay ni nge fos e piin nib fel’. Bod, ni nap’an nthang e piin nib kireb u Sodom nge Gomorrah, ma de yim’ Lot ni patriarch nge fagali rugod ni fak.—Genesis 19:12-26.
16 Rayog ni nge pagan’dad ni nap’an nra pufthinnag Jehovah e re m’ag nib kireb ney, ma fare ‘ulung nib ga’’ ko pi tapigpig nib riyul’, ni kar “lukniged e mad rorad kar wechwechniged nga rachaen fare Fak e Saf,” e yad ra magey nib fos. Ere, yad ra ‘thap u fithik’ fare gafgow ni ba ga’.’—Revelation 7:9-14.
Mang ni Nge Gel e Runguy Rodad?
17. Mang nib ga’ fan ni nguud runguyed e girdi’?
17 N’en ni rin’ Jehovah nge Jesus Kristus e rib mudugil ni fil ngodad e bin nriyul’ e runguy. I weliy feni ga’ fan ni ngaun runguyey, Proverbs 19:17 (NW) e gaar: “Cha’ nib gol ngak e piin nib sobut’ e be pi’ ngak Jehovah, ma ayuw rok e Ir e yira fulweg puluwon ngak.” Ma felfelan’ Jehovah u nap’an ni gad ma folwok rorow Fak u daken e runguy ni gad ma dag nge ngongol rodad ngak yugu boch e girdi’. (1 Korinth 11:1) Ma boch e girdi’ e yibe pi’ e athamgil ngorad ni ngar runguyed e girdi’, ya runguy e ra yib e runguy riy.—Luke 6:38.
18. Mang fan nthingar da athamgilgad ngad daged e runguy?
18 Runguy e ba maathuk e fel’ngin nib fel’ ngay. Ba muun ngay e ta’ fan, t’ufeg, gol, nge fel’ ngak e girdi’. Lem ni sumunguy e aram lik’ingin e ngongol u fithik’ e runguy. Yugu aram rogon ni runguy rok Got e dar ma kirebnag e tin nib mat’aw, ma Jehovah e ba sagaal ni ma yib e damumuw ngak ma be gum’an’ u puluwon e piin kireb be pi’ ngorad e tayim ni fan e ngar kalgadngan’rad. (2 Peter 3:9, 10) Arfan nni runguy e ba muun ngay e gum’an’ nge k’adan’. Bochan ni kan puthuy urngin e ngongol nib fel’—nib muun ngay boch i wom’engin e kan thothup rok Got—ma runguy e ke mang ban’en nra ayuwegey ni ngan maruweliy e pi fel’ngin ney. (Galatia 5:22, 23) Rib ga’ fan ni ngad athamgilgad ni ngad daged e runguy ngak e girdi’!
“Nge Felan’ e Piin ni Yad Ma Runguy e Girdi’”
19, 20. Mange kanawo’ ni ma gel e runguy riy ko pufthin?
19 James nreb i gachalpen Jesus e ke yog ngodad fan nthingar ud ngongolgad ngak e girdi’ u fithik’ e runguy ni gubin ngiyal’. I yoloy ni gaar: “Runguy e ra gel ko pufthin.” (James 2:13b) Be weliy James murung’agen e runguy nthingari dag e tapigpig rok Jehovah ngak boch e girdi’. Ra gel ko pufthin ni aram e nap’an nra yib e tayim ko girdi’ ni ngar “weliyed ngak Got e n’en ni ur rin’ed,” ma ra yib ngan’ Jehovah e runguy ni i dag ma aram e ra n’ag fan e kireb rok u daken fare biyul ni pi’ Fak. (Roma 14:12) Dariy e maruwar riy nreb i fan nni runguy David ko denen rorow Bathsheba e bochan e ku ir be’ nib ta runguy e girdi’. (1 Samuel 24:4-7) Maku reb e, “en nde runguy be’ e ku dabi runguy Got faanem.” (James 2:13a) Arfan ni “piin der kireban’rad ngak be’” e yad bay u taabang ko piin ni ma sap Got ngorad ni “ba’ rogon ni ngan li’rad ngar m’ad”!—Roma 1:31, 32.
20 U nap’an e Welthin rok u daken e Burey, me yog Jesus ni gaar: “Nge felan’ e piin ni yad ma runguy e girdi’, ya ra runguyrad Got.” (Matthew 5:7) Be dag e pi thin ney ni piin ni yad baadag ni nge dag Got e runguy ngorad e ku thingar ra runguyed e girdi’! Bin migid e article e ra weliy rogon nrayog ni ngad daged e runguy u lan e yafas rodad u gubin e rran.
Mang e Kam fil?
• Mange runguy?
• Mang kanawo’ e ke m’ug e runguy riy?
• Uw rogon ma Jehovah e ir e Got ko runguy nge tin nib mat’aw ban’en?
• Mang fan nthingar daged e runguy?
[Picture on page 13]
Rogon e lem rok Jehovah ngak e piin ni ba t’uf e ayuw rorad e bod rogon e lem rok ba matin ngak fak
[Picture on page 15]
Mang e kad filed u murung’agen e runguy ko pi maang’ang ni i ngongliy Jesus?
[Picture on page 16]
I togopuluw Jehovah nga rarogon nib mat’aw u nap’an ni dag e runguy ku David, fa?
[Picture on page 17]
Runguy rok Got ngak e girdi’ ntadenen e ba m’ag nga rarogon nib mat’aw