Nge Fel’ u Wan’um e N’en Ra Rin’ Jesus ni Ir e Kab Ga’ Ngak David nge Solomon
“Nggog ngomed ni ba’ ban’en u roy ni ka ba ga’ ngak Solomon!”—MATT. 12:42.
1, 2. Mang fan nra gin e girdi’ ngay ni ka nog ngak Samuel ni nge dugliy David ni nge mang pilung?
I LEMNAG Samuel ni David e ke mus nib pagal nib tachugol saf , ma de lemnag nra mang pilung. Maku reb e ir be’ u Bethlehem ni bochi binaw nib achig. Yi ma yog ni bochi binaw ni “th’abi achig u lan yu Judah.” (Mik. 5:2) Machane, Samuel ni profet e bayi dugliy nge mang pilung nu Israel.
2 Gathi David e som’on u fak Jesse ni pi’ ngak Samuel ni nge liyef e gapgep nga lolugen. Ya David e ir e th’abi bitir ko fa meruk e pagal ni fak Jesse, maku da immoy u tabinaw ko ngiyal’ ni yan Samuel ni nge dugliy reb i fak ni nge mang e bin migid e pilung nu Israel. Machane ke mel’eg Jehovah David, ma aram e n’en ni ba ga’ fan.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) Mang e th’abi ga’ fan ni ma sap Jehovah ngay u nap’an ni ma yaliy e girdi’? (b) Mang e yib i ying ngak David u nap’an ni gapgepnag?
3 Ke guy Jehovah ban’en ni dabiyog ni nge guy Samuel. Manang Got nib fel’ gum’irchaen David, ma aram rogon ni baadag. Got e der ma sap nga rogon yaan e girdi’ ya laniyan’ e girdi’ e ma guy. (Mu beeg e 1 Samuel 16:7.) Nap’an ni nang Samuel nde mel’eg Jehovah reb fa medlip nem e pagal ni fak Jesse me yog ni ngan fek i yib fa bin th’abi bitir e pagal ni bay u bang ni be gafaliy e saf. Be gaar e Bible: “Me pi’ Jesse e thin ni nge yan ngak. Ir ba pagal nib pichoay ma ba fel’ fel’ rogon, mab fel’ e tir u marwan. Me gaar Somol ngak Samuel, ‘Ireyer faanem, mu gapgepnag!’ Me fek Samuel fare gapgep ni olive nge gapgepnag David u p’eowchen fapi pumoon ni walagen. Me yib fare gelngin Somol i ying ngak David ngi i gagiyegnag e rofen nem i yan nga m’on.”—1 Sam. 16:12, 13, BT.
David e I Dag Yaan Kristus
4, 5. (a) Mu weliy boch ban’en ni taareb rogon rok David nge Jesus. (b) Mang fan ni rayog ni nga nog ni Jesus e kab ga’ ngak David?
4 Jesus e taareb rogon ngak David ni gargeleg u Bethlehem, ni gonap’an 1,100 e duw nga tomren ni gargeleg David. Boor e girdi’ ni darur lemnaged nra pilung Jesus. Ya gathi aram e miti girdi’ ni baadag yu Israel ni nge mang pilung rorad. Machane, ir e ke mel’eg Jehovah ni nge mang pilung ni bod David. Ku taab rogon ngak David nib t’uf rok Jehovah.a (Luke 3:22) Maku aram rogon Jesus nib ‘i ying Gelngin Jehovah ngak.’
5 Ka bay boch ban’en nib taareb rogon ko gali cha’ nem. Ni bod rogon ni David ni en tafonow rok ni Ahithophel e yognag, me Jesus e Judas Iskariot ni reb e apostal rok e yognag. (Ps. 41:9; John 13:18) David nge Jesus e yow l’agruw ni rib ga’ fan u wan’row e tagil’ e liyor rok Jehovah. (Ps. 27:4; 69:9; John 2:17) Maku ra mang pilung Jesus ni bod David. U m’on ni gargeleg Jesus me yog ba engel ngak e chitiningin ni gaar: “Mi Somol ni ir Got e bayi pilungnag; ni bod rogon David ni ir e ga’ rok.” (Luke 1:32; Matt. 1:1) Jesus e ir fare Pilung ni Messiah ni ke n’uw nap’an ni be sonnag e girdi’, e ka ba ga’ ngak David ni bochan e ra lebug urngin ban’en ni kan micheg ni murung’agen fare Messiah u daken.—John 7:42.
Ngan Lek e Pilung Rodad ni Ku Ma Chugol Saf
6. Mang fan ni David reb e ta chugol saf nib manigil?
6 Jesus e ku ba ta chugol saf. Uw rarogon e ta chugol saf nib manigil? Ir be’ nib yul’yul’ ma der rus ni ma matanagiy ma duruw’iy ma yororiy e saf rok. (Ps. 23:2-4) Nap’an ni kab pagal David ma i chuguliy e saf ma i ayuweg e saf ko chitamangin nib fel’ rogon. Nap’an nra yib reb e gamanman ni nge li’ e saf rok ma ma pag fan e yafas rok nge ayuweg e saf rok.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) Mang e ayuweg David nge yog ni rin’ e maruwel ko pilung nib fel’ rogon? (b) Uw rogon ni ke micheg Jesus ni ir fare Tachugol Saf nib Fel’?
7 Fapi duw ni i gafaliy David e saf e ir e ayuweg u rogon ni nge gagiyegnag fare nam nu Israel.b (Ps. 78:70, 71) Ku arrogon Jesus ni ke dag ko ngongol rok ni ir reb e tachugol saf nib fel’. Ma pi’ Jehovah gelngin ma ma pow’iy u nap’an ni be gagiyegnag “fachi ulung” rok nge “yugu boch e saf.” (Luke 12:32; John 10:16) Ere Jesus e ir ba Tachugol Saf nib Fel’. Manang e pi saf rok nib fel’ rogon ma ma pining fithingrad ni be’ nge be’. Rib t’uf rok e pi saf rok ya nap’an ni immoy u fayleng me m’agan’ ngay ni nge gafgow nge yim’ ni fan ngorad. (John 10:3, 11, 14, 15) I rin’ Jesus ban’en ni dabiyog ni nge rin’ David. Fare maligach ni pi’ Jesus e ayuweg e girdi’ ni ngar chuwgad ko yam’. Dariy ban’en nra taleg ni nge dabki ayuweg “fachi ulung” rok ni nge yog e yafas ngorad u tharmiy ni dabkur m’ad. Me pow’iy fapi “yugu boch e saf rok” ni nge yog e yafas ni manemus ngorad ko bin nib beech e fayleng nib mat’aw ma dariy e girdi’ riy nra gafgownagrad.—Mu beeg e John 10:27-29.
Ngan Lek fare Pilung ni Be Gel ko Toogor Rok
8. Mang fan ni rayog ni ngad dogned ni David e ba gel ko pi toogor rok?
8 David e ba pilung ni der rus ni i ayuweg e nam ko girdi’ rok Got, i “tay Somol David ngi i gel u gubin yang.” Nap’an e gagiyeg rok David me ga’ e fol ko re nam nem, i mus ko lul’ u Egypt me yan ni mada’ ko lul’ ni Eufrates. (2 Sam. 8:1-14) Bochan gelngin Jehovah me mang ba pilung nib gel gelngin. Be gaar e Bible: “Me garer buguwan David u gubin yang nib sorok, me pingeg Somol gubin e nam ngar rusgad ngak.”—1 Kron. 14:17, BT.
9. Mu weliy ko uw rogon ni ke gel Jesus ko pi toogor rok.
9 Jesus e ku bod David, nap’an ni immoy u fayleng e ku der ma rus. Nap’an nni dugliy nra pilung me dag gelngin ko pi moonyan’, ni i ayuweg nge chuw e moonyan’ rok e piin ni ke ying e moonyan’ ngorad. (Mark 5:2, 6-13; Luke 4:36) Ki mada’ ko bin th’abi ga’ e toogor ni Satan ni Moonyan’ e ku dabiyog ni nge rin’ ban’en ngak. Bochan e ayuw rok Jehovah ma ke gel Jesus ko fayleng ni bay u tan gelngin Satan.—John 14:30; 16:33; 1 John 5:19.
10, 11. Mang e ra rin’ Jesus u tharmiy?
10 Gonap’an 60 e duw u tomren ni yim’ Jesus min faseg ko yam’ me yan nga tharmiy, min piliyeg e changar rok John ni yibe yiiynag murung’agen Jesus ni ke mang Pilung nib gel u tharmiy. I yoloy John ni gaar: “Mu gu sap mu gguy ba os nib wechwech. Ni en ni ba’ u daken e ba’ ba gat’ing u pa’, ma kan teeliyawnag. Me yan nrogon be’ ni ma gel ko mahl ni nge yan ko mahl nge gel.” (Rev. 6:2) Faen ni be yan u daken e os nib wechwech e Jesus. Ma “kan teeliyawnag” ko duw ni 1914 u nap’an ni ke tabab ni nge Pilung u tharmiy. Tomur riy, me “yan nrogon be’ ni ma gel ko mahl” ni bod David. De n’uw nap’an u tomren ni ke Pilung Jesus, me gel ko mahl me yin’ Satan nge pi moonyan’ rok nga fayleng. (Rev. 12:7-9) Ma ra ulul ni “nge yan ko mahl nge gel” ni ki mada’ ko ngiyal’ ni ke thang urngin e tin nib kireb.—Mu beeg e Revelation 19:11, 19-21.
11 Jesus e ba pilung nib tarunguyey ni bod David, ma ra ayuweg fare ulung nib ga’ u nap’an e Armageddon. (Rev. 7:9, 14) Maku, nap’an e gagiyeg rok Jesus nge fare 144,000 ma yira “faseg urngin e girdi’ ko yam’, ni tin nib fel’ [“mat’aw,” NW] nge tin nib kireb [“de mat’aw,” NW].” (Acts 24:15) Piin ni yira fasegrad ngar pared u fayleng e bay e athap rorad ko yafas ni manemus. Rib fel’ e re athap nem! Manga yugu uda ululgad ngaud rin’ed e “tin nib fel’,” ma aram e gad ra par nib fas u nap’an nra gagiyegnag Jesus e fayleng ni ke sug ko girdi’ nib mat’aw.—Ps. 37:27-29.
Ke Ning Solomon e Gonop min Pi’ Ngak
12. Mang e yibilay Solomon ni nge yog ngak?
12 Solomon ni fak David e ki dag yaan Jesus.c Nap’an ni pilung, me yog Jehovah ngak u malik’ay nra pi’ ngak urngin ban’en nra ning. Rayog ni nge ning Solomon e chugum ni boor, fa ngan pi’ gelngin, ara yafas nib n’uw nap’an. Machane gathi aram rogon e n’en ni rin’ ya gaar ngak Jehovah: “Mu pi’ e gonop nge tamilangan’ ngog, ya ba t’uf rog ko gagiyeg ni nggu tay ngorad. Ya faanra danga’ me ere bu uw rogon me yog ni nggu gagiyegnag e pi girdi’ rom ney ni ke pag urngirad?” (2 Kron. 1:7-10, BT) I fulweg Jehovah taban e meybil rok Solomon.—Mu beeg e 2 Kronicles 1:11, 12.
13. Uw rogon ni kab ga’ e gonop rok Solomon ko gonop rok e girdi’, ma Uw e yib riy?
13 N’umngin nap’an ni par Solomon nib yul’yul’ ngak Jehovah, ma i par nib gonop ngak e tin ni ka bay e girdi’ e ngiyal’ nem. I yog “dalip e biyu’ yu bugithin ni ba machib ma bay e gonop u fithik’.” (1 Ki. 4:30, 32, 34) Ki mada’ ko chiney ma yooren e pi thin nem nni yoloy nga but’ e kab ga’ fan u wan’ e piin yad be gay e gonop. I milekag fare pin ni pilung nu Sheba u lan 1,500 e mayel ni nge “fith yu bugithin” ngak Solomon nib mo’maw’ e fulweg riy ya baadag ni nge nang gelngin feni rib gonop Solomon. Kari gin fare pin ko fulweg ni pi’ Solomon nge rogon feni fel’ rogon fare nam ni be gagiyegnag. (1 Ki. 10:1-9) Ke yog e Bible e Gin ni yib e gonop rok Solomon riy ni gaar: “Fayleng ni ga’ngin e yad baadag ni ngar bad ngak ngar motoyilgad ko gonop ni ke pi’ Got ngak.”—1 Ki. 10:24.
Mu Fol ko fare Pilung nib Gonop
14. Uw rogon ni ‘ka ba ga’ Jesus ngak Solomon’?
14 Ke mus ni taabe’ e kab gonop ngak Solomon ni aram e Jesus Kristus ni yog ni ir e “ka ba ga’ ngak Solomon!” (Matt. 12:42) I machibnag Jesus e thin nra “pi’ e yafos ndariy n’umngin nap’an.” (John 6:68) Bod nnap’an fare Welthin ni tay u daken e Burey, me uneg boch ban’en ni yog Solomon ni bay e gonop riy ko welthin rok. I weliy Solomon boch ban’en nra yibnag e felfelan’ ngak e tapigpig rok Jehovah. (Prov. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) I tamilangnag Jesus ni bin riyul’ e felfelan’ e ma yib ko pi n’en ni bay rogon ko liyor ni yibe tay ngak Jehovah nge rogon ni be lebug e pi n’en ni ke micheg. I gaar: “Nge felan’ e piin ni kar pirieged u lanin’rad ni kar gafgowgad ndabisiy ni nge yog Got ngorad, ya gagiyeg nu tharmiy e ke thap ngorad!” (Matt. 5:3) Piin ni yad ra fol ko thin rok Jesus e ra fel’ e tha’ u thilrad Jehovah ni ir “enggin [“tabolngin,” NW] gubin e yafos.” (Ps. 36:9; Prov. 22:11; Matt. 5:8) Ke m’ug rarogon e “gonop rok Got” ku Jesus. (1 Kor. 1:24, 30) Ya Jesus ni Pilung e ba “gonop.”—Isa. 11:2.
15. Uw rogon ni nge fel’ rogodad ko gonop rok Got?
15 Ere gad e piin ni gad be fol ko faen ni kab ga’ ngak Solomon e uw rogon me fel’ rogodad ko gonop rok Got? Bible e aram e gin ni bay e gonop rok Jehovah riy, ere thingar da athamgilgad i fil nib fel’ rogon nib ga’ ni yungi n’en ni bay e thin rok Jesus riy ma gad fal’eg i lemnag. (Prov. 2:1-5) Ma kub t’uf ni ngad ninged e gonop ngak Got. Be micheg e Bible ngodad ni faan gad ra meybil u fithik’ e yul’yul’ ngad ninged e ayuw ngak Got ma ra pi’. (Jas. 1:5) Gelngin Got nib thothup e ra ayuwegdad ngad pirieged e gonop u lan e Bible nra ayuwegdad u nap’an ni keb e magawon ngodad ngu nap’an ni ngad dugliyed boch ban’en. (Luke 11:13) Ki yog e Bible ni Solomon e en “ma kunuy e girdi’” ma “fil e n’en ni manang ngorad ni gubin ngiyal’.” (Ekl. 12:9, 10, NW) Ma Jesus ni ir lolugen e ulung ni Kristiano e ku ma kunuy e girdi’ rok nga taabang. (John 10:16; Kol. 1:18) Ere thingar uda uned ko muulung ya aram e gin ni yima fil boor ban’en riy ngodad ni ‘gubin ngiyal’.’
16. Mang e taareb rogon ku Solomon nge Jesus?
16 Boor ban’en ni rin’ Solomon ni pilung. I yarmiy boch e girdi’ ni ngar toyed boch e naun, ma be yaliy rogon e maruwel ni yibe tay ko pi naun ni tafen e pilung, nge kanawo’, nge ran, nge binaw ni ma chaariy e chugum rok riy, nge pi binaw ni tafen e karrow ni ma giringiy e os, nge pi binaw ni tafen e girdi’ ni ma yan u os. (1 Ki. 9:17-19) Kari yib angin e maruwel ni ke tay Solomon ko fare nam ni i gagiyegnag. Jesus e ku be’ ni ma dimow naun nib fanathin ya sunmiy e ulung rok nga daken e “war.” (Matt. 16:18) Ma ir e ra gagiyegnag e maruwel ni yira tay u lan e bin nib beech e fayleng.—Isa. 65:21, 22.
Mu Fol Rok fare Pilungen e Gapas
17. (a) Mang fel’ngin e gagiyeg ni tay Solomon? (b) Mang e de yog rok Solomon ni nge rin’?
17 Fare ngachal ni Solomon e yib u bbugithin ni be yip’ fan e “gapas.” I gagiyeg Solomon ni pilung u Jerusalem, ni fan e re bugithin nem e “Rib Gapas.” I par fare nam nu Israel u fithik’ e gapas u lan fa aningeg i duw ni gagiyeg Solomon riy. Ke weliy e Bible murung’agen e pi duw nem ni i gagiyeg riy ni gaar: “N’umngin nap’an ni i par nib fos, ma girdi’ u ga’ngin yang u lan yu Judah ngu Israel e ra pired ni de buch ban’en rorad, ra reb e tabinaw ma bay e grape nge gek’iy ni fig ni fiin.” (1 Ki. 4:25, BT) Yugu aram rogon feni gonop Solomon ma de yog rok ni nge chuweg e m’ar ko girdi’ nge denen nge yam’. Machane faen ni kab ga’ ngak Solomon ni aram Jesus e ra chuweg e girdi’ u gubin e pi gafgow ney.—Mu beeg e Roma 8:19-21.
18. Mang tow’ath e ra fel’ rogodad riy u lan e ulung ni Kristiano?
18 Ki mada’ ko ulung ni Kristiano e ngiyal’ ney ni bay e gapas riy. Riyul’ ni kad flaabgad ko tirok Got ban’en, ya bay e gapas u thildad Got nge girdi’. Mu tay fanam i yan ko n’en ni yiiynag Isaiah u murung’agen e pi tow’ath ney ni bay rodad e ngiyal’ ney ni gaar: “Bay ra pirdiiyed e pi sayden rorad ngar ngongliyed talin e maruwel riy ni ma gi’ e but’, mi yad yodoromnag e pi sarey rorad nge mang yar ni yima th’ab papa’ngin e woldug ngay. Pi nam e dab kur mahlgad bayay, ma dab kur fal’eged rogorad bayay ni fan ko mahl.” (Isa. 2:3, 4) Faanra ud paged gelngin Got nib thothup nga i gagiyegnagdad ma aram e rayog ni ngaud pared nib gapas thildad.
19, 20. Mang fan ni ngad felfelan’gad?
19 Machane, ri ka boor e tow’ath nra fel’ rogorad riy boch nga m’on. Piin nib yul’yul’ e yad ra par ni yad ba gapas u tan e gagiyeg rok Jesus, mar “pired ni gathi yad e sib rok e wod” nge mada’ ko ngiyal’ ni kar flontgad. (Rom. 8:21) Nap’an ni yira pi’ e bin tomur e skeng ngorad u tungun fare Biyu’ i Duw ma ‘piin ni yad mmunguy e yad ra par u daken e nam u fithik’ e gapas, mu ur pired u fithik’ e gapas ni yad ba felfelan’.’ (Ps. 37:11; Rev. 20:7-10) Riyul’ ni gagiyeg nra tay Jesus Kristus e ri kab gel e fel’ riy ko gagiyeg ni i tay Solomon!
20 Ba gel e felfelan’ ni i tay piyu Israel ko gagiyeg ni i tay Moses nge David nge Solomon. Machane gadad e ri kab gel e felfelan’ ni gad ra tay u tan e gagiyeg rok Kristus. (1 Ki. 8:66) Kari magar Jehovah ni pi’ Fak ni kari maagirag rok ni ir e en ni kab ga’ ngak Moses, David nge Solomon!
[Footnotes]
a Fare ngochol ni David e sana be yip’ fan e “Ba t’uf.” Ba’ l’agruw yay ni non Jehovah u tharmiy ni be gaar, “ereray Fakag nib t’uf rog ni kari felan’ug ngak.”—Matt. 3:17; 17:5.
b Maku arrogon ni mang David ba fak e saf ni ma pagan’ ngak e en ma gafaliy. Ma sap ngak Jehovah ni nge ayuweg. I yog ni gaar: “I Somol e be gafaliyeg ni bod be’ ni be gafaliy ba ran’ i saf; dakuriy ban’en nga bayang ni nge yog ngog.” (Ps. 23:1) Me John ni Tataufe e yog ni Jesus e ir “fare Fak e Saf rok Got.”—John 1:29.
c Reb i fithingan Solomon e Jedidiah ni be yip’ fan e “Ba t’uf rok Jah.”—2 Sam. 12:24, 25.
Rayog ni Ngam Weliy?
• Uw rogon ni Jesus e kab ga’ ngak David?
• Uw rogon ni Jesus e kab ga’ ngak Solomon?
• Mang fan nrib fel’ u wan’um e n’en nra rin’ Jesus ko n’en ni rin’ David nge Solomon?
[Picture on page 31]
Gagiyeg nra tay Jesus e ri kab gel e fel’ riy ko gagiyeg ni i tay Solomon nge David!