Bochan nri Ma N’ag Jehovah Fan e Kireb, Ma Uw Rogon ni Nge Fel’ Rogog Riy?
“Somol e ir fare Got nri ma runguy e girdi’ ma ma kireban’ ngorad, ni gathi mmachreg ni ma yib e puwan’ ngak . . . , ma n’ag fan u wan’ e tin ni kan rin’ nde mat’aw, nge tin nib kireb, nge denen.”—EX. 34:6, 7.
MU GAY E FULWEG KO PI DEER NEY
Mang e ke rin’ Jehovah u nap’an ni ke denen David nge Manasseh? Mang fan?
Mang fan nde n’ag Jehovah fan e denen ni ke rin’ piyu Israel?
Mang e thingar da rin’ed nfaanra gad baadag ni nge n’ag Jehovah fan e denen rodad?
1, 2. (a) Miti mang ngongol e ke dag Jehovah ngak fare nam nu Israel? (b) Mang deer e ra weliy e re article ney murung’agen?
NAP’AN Nehemiah, ma ba ulung ko Levite e ka rogned ko meybil rorad ni fan ko yoor ni pi labthir rorad e “ra siyegned ni ngar folgad” ko pi motochiyel rok Jehovah. Machane ke n’ag Jehovah fan e kireb rorad ni bayay nge bayay. I ir e Got ni ‘ma n’ag fan u wan’ e kireb; mab gol mab t’uf e girdi’ rok, ma ba sowath ni nge damumuw. Runguy rok e ba ga’, ma aram fan nde n’agrad.’ Me ulul Jehovah ni nga i gol ngorad.—Neh. 9:16, 17.
2 Ra bagadad ma rayog ni nge fith ir ni gaar, ‘Bochan ni ma n’ag Jehovah fan e kireb, ma uw rogon ni nge fel’ rogog riy?’ Rayog ni ngad nanged e fulweg riy ni faan gad ra fil ko uw rogon ni ke n’ag Got fan e kireb ni ke rin’ l’agruw e pilung nu Israel ni aram David nge Manasseh nge uw rogon ni ke fel’ rogorow riy.
PI DENEN ROK DAVID NIB UBCHIYA’
3-5. Mang denen nib ubchiya’ e ke rin’ David?
3 Yugu aram rogon ni baadag David ni nge fol rok Got, ma ke rin’ e denen nib ubchiya’. L’agruw ko pi denen nem ni ke rin’ e bay rogon ngak ba wu’ i mabgol ni aram Uriah nge Bathsheba. Machane rogon ni ke yal’uweg Jehovah David e ra fil ngodad ko uw rogon ni ma n’ag fan e kireb. Ngad guyed e n’en ni ke buch.
4 Ke l’og David e pi salthaw ni nga ranod nga Rabbah ni aram fare mach nib ga’ u Ammon, ya ngar chamgad ngay ngar tafnayed e re binaw nem. Re binaw nem e bay ko ngek u Jerusalem ni sogonap’an 50 e mayel (80 km) u ba’ nem ko fare Lul’ ni Jordan. Ma nap’an ni ke chuw e pi salthaw, ma immoy David u daken e chigiy ko naun rok, me yag ni nge guy Bathsheba ni be maluk. De moy e pumoon rok. Ri baadag David ni ngar parew, ma aram e ke l’og be’ ni nge fek Bathsheba nga naun rok ntafen e pilung, me yow par.—2 Sam. 11:1-4.
5 Nap’an ni ke nang David ni ke diyen Bathsheba, me yog ngak e en ga’ ko pi salthaw ni nge yog ngak Uriah ni nge sul nga Jerusalem ya be athapeg ni ngar parew e ppin rok. Machane dabun Uriah ni nge yan nga lan e naun rok nyugu aram rogon ni ke pi’ David e athamgil nga laniyan’ ni nge rin’. Ere ke yol David ngak faen ga’ ko pi salthaw rok ni nge tay Uriah “ko gin nth’abi gel e mahl riy,” ma nge fulweg e salthaw nga riyel. Ere kan li’ Uriah ke yim’, ma ireram e n’en ni ke nameg David. (2 Sam. 11:12-17) Ere denen ni ke rin’ David ni pilung e gathi kemus ni kar parew be’ ni gathi mabgol rok, ya ki gagiyegnag ni ngan li’ be’ ngem’ ndawori bucheg ban’en.
KE THIL E LEM ROK DAVID
6. Mang e ke rin’ Got u tomuren ni ke denen David? Mang e be dag e re n’ey u murung’agen Jehovah?
6 Riyul’ ni ma guy Jehovah urngin ban’en, ere manang e n’en ni ke rin’ David. (Prov. 15:3) Yugu aram rogon ni ke leengiy David Bathsheba u tomuren ni ke yim’ Uriah, ma “de fel’ u wan’ Somol e re n’em ni ke rin’.” (2 Sam. 11:27) Ere, mang e ke rin’ Got? Ke l’og Nathan ni profet ni nge guy David. Bochan nib m’agan’ Got ngay ni nge n’ag fan e kireb, ere ba tamilang ni baadag Jehovah ni nge guy tapgin ni nge runguy David. Gathi ra pi’ e athamgil nga lanin’uy e n’en ni ke rin’ Jehovah? De towasariy Got David ni nge yog e kireb ni ke rin’, machane ke l’og Nathan ni nge yog reb e fanathin ni nge m’ug feni ubchiya’ e denen rok. (Mu beeg e 2 Samuel 12:1-4.) Rib fel’ e n’en ni ke rin’ Jehovah ya nge yag ni ngan nang e n’en ni bay u laniyan’ David.
7. Mang e ke rin’ David nbochan fare fanathin ni ke yog Nathan ngak?
7 Ere ke lemnag David ni n’en ni kan rin’ ko fare fanathin ni ke yog Nathan ngak e de mat’aw. Ke damumuw David ngak fare moon nri pire’ ban’en rok me yog ngak Nathan ni gaar: “Kug micheg nga fithingan Somol ni be par nib fos nre moon ni ke rin’ e re n’ir e ba’ tapgin ni ngan li’ ngem’!” Miki yog David nib t’uf ni ngan pi’ ban’en ngak fare moon ni kan iring e saf rok. Machane ke yog Nathan ngak ni gaar: “I gur e cha’nem.” Ma aram e ka nog ngak David ni bochan e n’en ni ke rin’, ma ra i yib e magawon nib gel ngak nge girdien e tabinaw rok. Maku yira rin’ ban’en ngak nra k’aring e tamra’. Ere ke guy David feni gel e kireb ni ke rin’ me yog ni gaar: “Kug ngongliy e denen nib togopluw ngak Somol.”—2 Sam. 12:5-14.
KE MEYBIL DAVID ME N’AG FAN GOT E KIREB ROK
8, 9. Uw rogon ma thin ni ke yog David ko Psalm 51 e be m’ug riy e n’en ni be lemnag? Mang e gad ra fil u murung’agen Jehovah ko pi thin ko re Psalm 51 ney?
8 Tomur riy me tunguy David fare Psalm 51. Thin ni bay riy e be dag ni kari kalngan’. Ke ning David e ayuw ngak Jehovah. Gathi kemus ni ke yog ni ke denen ya ke kalngan’ ko denen ni ke rin’. Rib ga’ fan u wan’ David e tha’ u thilrow Jehovah. Me gaar: “Kug denen nib togopluw ngom.” Me wenig ngak Jehovah ni gaar: “Mu sunumeg e tafinay nib machalbog u fithik’ag, ma ga pi’ reb e tafinay ngog nib beech ma ba yul’yul’. . . . Mfulweg e felfelan’ ngog ni ma yib ko ayuw ni ga ma pi’, ma ga ayuweg lanin’ug ngi i fol rom.” (Ps. 51:1-4, 7-12) Gur, nap’an ni ga ra non ngak Jehovah u murung’agen e kireb ni kam rin’, ma ga ra weliy ngak urngin ban’en u fithik’ e yul’yul’?
9 De ayuweg Jehovah ni nge dabi yib wenegan e kireb ni ke rin’ David. Bochan e n’en ni ke rin’ ma ra par ni ma yib e magawon ngak u n’umngin nap’an e yafas rok. Machane, bochan ni “ke kolngan’,” ma aram e ke n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’. (Mu beeg e Psalm 32:5; Ps. 51:17) Fare Got ni Gubin Ma Rayog Rok e manang e n’en ni ke k’aring be’ ni nge denen. Ere de yog Jehovah ngak fapi judge nu Israel ni yad e yad ra dugliy ni ngan li’ David nge Bathsheba ngar m’ow nrogon nib puluw ko fare Motochiyel rok ni kan pi’ ngak Moses. (Lev. 20:10) N’en ni ke rin’ Jehovah, e ir e ke pufthinnagrow me runguyrow. Miki n’igin ni Solomon ni fakrow e ke mang bin migid e pilung nu Israel.—1 Kron. 22:9, 10.
10. (a) Sana bochan e mang ni ke n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’ David? (b) Mang e susun ni nge rin’ be’ nge yag ni nge n’ag Jehovah fan e kireb rok?
10 Sana ku reb i fan ni ke n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’ David e bochan ni ke runguy David Saul. (1 Sam. 24:4-7) Rogon ni yog Jesus, e rogon ni ma ngongol Jehovah ngodad e be yan u rogon ni gad ma ngongol ngak boch e girdi’. Yog ni gaar: “Dab mu turguyed e kireb nga daken e girdi’, nge dabi turguy Got e kireb nga dakenmed yi Got e ra turguy e kireb nga dakenmed nrogon ni kam turguyed e kireb nga daken e girdi’, nrogon nga gelngin ni mrin’ed ngorad.” (Matt. 7:1, 2) Ri gad ba felfelan’ ni kad nanged nra n’ag Jehovah fan e denen nib ubchiya’ ni bod e ngongol ndarngal nge ngan li’ be’ ngem’. Machane, ra n’ag Jehovah fan e kireb rodad nfaanra gad ma n’ag fan rodad, nge faanra gad ma yog e denen rodad ngak, nge faan gad ra thilyeg e lem rodad ni aram e ngad boded Jehovah u rogon ni ma lemnag e denen. Jehovah e ra “chuweg” e denen rok be’ nfaanra kari kalngan’.—Mu beeg e Acts 3:19.
KE DENEN MANASSEH NIB UBCHIYA’ MACHANE KE KALNGAN’
11. Mang e tin nib kireb ni ke rin’ Manasseh?
11 Ku bay reb e chep nu Bible ni be dag nriyul’ nib m’agan’ Jehovah ngay ni nge n’ag fan e denen nib ubchiya’. Sogonap’an 360 e duw u tomuren ni ke tabab David ko gagiyeg, ma ke mang Manasseh e pilung nu Judah. Ke gagiyegnag yu Judah u lan 55 e duw, ma boor e tin nib kireb ni ke rin’, ma bochan e re n’em ma kari dabuy Jehovah daken. Reb ko pi n’en nib kireb ni ke rin’ e ke fal’eg e pi altar ni fan ngak Baal, me meybil ngak e “pi t’uf,” me pi’ pifak ni pumoon ni bogi maligach ni mooruf, me pi’ e athamgil nga laniyan’ e girdi’ ni ngar uned ko pig. Er rogon, i “denen nib gel nib togopluw ngak Somol ngari k’aring e damumuw ngak.”—2 Kron. 33:1-6, BT.
12. Uw rogon ni ke sul Manasseh ngak Jehovah?
12 Me munmun, min kalbusnag Manasseh u Babylon. Mu rom e sana ke yib ngan’ e thin rok Moses ngak piyu Israel ni gaar: “Tomren ni goo ke yib e pi n’ey ngomed kari mu gafgowgad, e aram e bay mu sulod ngak Somol ni Got romed ngam folgad ko tin ni ke yog.” (Deut. 4:30) Me sul Manasseh ngak Jehovah. Uw rogon? I “sobut’ laniyan’ me chel nge sap ngak Somol ni Got rok,” ma i “wenig ngak” ni nge ayuweg (nrogon ni dag ko sasing ni bay ko page 23). (2 Kron. 33:12, 13, BT) De yog e Bible nib tamilang ko mang e thin ni ke yog Manasseh u nap’an e meybil rok, machane rayog ni ngad susunnaged ni ke yog e thin nib chugur ni nge taareb rogon ko thin ni ke yog David ni Pilung ni bay ko Psalm 51. Demtrug ko mang e ke yog, mab mudugil ni kari thil e lem rok.
13. Mang fan ni ke n’ag Jehovah fan e denen rok Manasseh?
13 Mang e ke rin’ Jehovah u tomuren ni ke meybil Manasseh ngak? “Me fel’ e meybil rok Manasseh u wan’ Got me fulweg taban.” Bod rogon David, ma ke nang Manasseh feni ubchiya’ e denen ni ke rin’ ma riyul’ ni ke kalngan’. Aram fan ni ke n’ag Jehovah fan e denen rok me pag ni nge sul nga Jerusalem nge gagiyeg bayay. Ma re n’em, e ri micheg nga laniyan’ “Manasseh ni Somol e ir Got.” (2 Kron. 33:13, BT) Re chep ney e be fal’eg lanin’dad ya ku be micheg nriyul’ ni Got rodad nib tarunguyey e ri ma n’ag fan e denen rok e piin nriyul’ ni kar kalgadngan’rad!
GUBIN NGIYAL’ NI MA N’AG JEHOVAH FAN E KIREB, FA?
14. Uw rogon, ma rayog ni nge n’ag Jehovah fan e kireb ni ke rin’ be’?
14 Yooren e girdi’ rok Got e dar rin’ed e denen ni taab rogon feni ubchiya’ ko pi n’en ni rin’ David nge Manasseh. Machane, rayog ni ngad filed riy nib m’agan’ Got ngay ni nge n’ag fan e denen nib ubchiya’ ni ke rin’ be’ nfaanra riyul’ ni ke kalngan’.
15. Uw rogon ni ngad nanged ni gathi gubin ngiyal’ ni ma n’ag Jehovah fan e kireb ni ma rin’ e girdi’?
15 Riyul’ nde puluw ni nga dogned ni gubin ngiyal’ ni ma n’ag Jehovah fan e kireb ni ma rin’ urngin e girdi’. Ngad taareb rogonnaged e lem rok David nge Manasseh ko girdi’ nu Israel nge Judah. Ke l’og Got Nathan ngak David me bing e kanawo’ ngak nge yag ni nge thilyeg e lem rok. Me kal David ngan’. Nap’an ni ke yib e gafgow nrib gel ngak Manasseh, ma ke k’aring e re n’em ni nge kalngan’. Machane, ba ga’ ni piyu Israel nge piyu Judah e dar kalgadngan’rad ko denen rorad. Ere de n’ag Jehovah fan e denen rorad. Ma n’en ni ke rin’ e ke l’og e pi profet rok ni nga rogned ngorad rogon u wan’ e ngongol rorad. (Mu beeg e Nehemiah 9:30.) Ki mada’ ko ngiyal’ ni ke sul piyu Israel u Babylon nga Judah, ma ka ma l’og Jehovah e pi tamol’og nib yul’yul’ ngorad ni bod Ezra ni prist nge Malaki ni profet. Ma nap’an ni ur rin’ed e tin nib m’agan’ Got ngay, mab gel e felfelan’ ni yib ngorad.—Neh. 12:43-47.
16. (a) Mang e ke buch ko fare nam nu Israel ya bochan ndar kalgadngan’rad ko denen rorad? (b) Mang kanawo’ e kan bing ngak piyu Israel ni be’ nge be’?
16 Tomuren ni kan l’og Jesus nga fayleng ni nge mang maligach nib flont ni fan ngak urngin e girdi’, ma aram e daki fel’ u wan’ Jehovah e pi maligach ni gamanman ni ma pi’ piyu Israel ngak. (1 John 4:9, 10) Nap’an ni immoy Jesus u fayleng, me yog u murung’agen yu Jerusalem ni be m’ug riy rogon ni be lemnagrad Jehovah. Yog ni gaar: “Jerusalem, Jerusalem! Kam thang e pogofan rok e pi profet, ma kam malangnag e piin ni l’ograd Got ngar feked e thin rok i yib ngom! Nge gaman e in yay ni kug guy rogon ni nggu kunuy urngin e girdi’ rom, ni bod ba alabal ni chugumiy pifak nga tan pon, machane da mpageg nggu rin’!” Ere ki yog Jesus ngorad ni gaar: “Ere chiney e bay nn’ag e tabinaw rom.” (Matt. 23:37, 38) Ere, kan n’ag fare nam nu Israel ni bochan e dar kalgadngan’rad ko denen rorad, min tay fare Israel rok Got nga lon ni aram fare nam ni ma yib wom’engirad nib fel’. (Matt. 21:43; Gal. 6:16) Machane, uw rogon e girdi’ nu Israel ni be’ nge be’, rayog ni nge n’ag Got fan e denen rorad, fa? Er rogon, ba m’agan’ Jehovah ngay ni nge n’ag fan e denen rorad, me runguyrad ni faanra ke mich Got nge fare maligach rok Jesus u wan’rad. Ma nap’an ni yira faseg e piin ni kar m’ad ndar kalgadngan’rad, mab m’agan’ Jehovah ngay ni nge n’ag fan e denen rorad u wan’.—John 5:28, 29; Acts 24:15.
UW ROGON, MA RA N’AG JEHOVAH FAN E DENEN RODAD?
17, 18. Uw rogon, ma ra n’ag Jehovah fan e denen rodad?
17 Ere bochan nib m’agan’ Jehovah ngay ni nge n’ag fan e denen rodad, mang e thingar da rin’ed? Thingar da kalgadngan’dad ni bod David nge Manasseh. Susun ni ngad lemnaged nriyul’ ni gadad bogi tadenen, mab t’uf ni ngad kalgadngan’dad ko denen rodad, ma ngad weniggad ni ngan n’ag fan e denen rodad, ma gad ning ngak Got ni nge pi’ ngodad e tafinay nib machalbog. (Ps. 51:10) Faanra kad denengad nib ubchiya’, ma thingar da ninged e ayuw ngak e piin piilal. (Jas. 5:14, 15) Demtrug feni ubchiya’ e denen ni kad rin’ed, ma dab da paged talin ni Jehovah ni “Somol e ir fare Got nri ma runguy e girdi’ ma ma kireban’ ngorad, ni gathi mmachreg ni ma yib e puwan’ ngak, ma ma t’ufeg e girdi’ ma ma yul’yul’ ngorad. Tin ni ke yog ngak boor i biyu’ e girdi’ ni bay rin’ ngorad e dabi thil, ma n’ag fan u wan’ e tin ni kan rin’ nde mat’aw, nge tin nib kireb, nge denen.” Ma Jehovah e dawori thil.—Ex. 34:6, 7.
18 Ke micheg Jehovah ngak piyu Israel ni kar kalgadngan’rad ni nge n’ag fan e denen rorad. Ke yog ni denen rorad e rib gagiyel nib “ramaen row,” machane ra luknag ngar beechgad ni bod feni beech e “ayis ni ma mul u lang nga but’.” (Mu beeg e Isaiah 1:18.) Ere bochan ni Jehovah e ri ma n’ag fan e denen rodad, ma uw rogon nra fel’ rogodad riy? Ra n’ag fan e denen rodad nfaanra riyul’ nib fel’ u wan’dad ni ma n’ag Jehovah fan e denen rodad, ma ngarda kalgadngan’dad ko denen rodad.
19. Mang e gad ra fil ko bin migid e article?
19 Uw rogon, ma ra m’agan’dad ngay ni ngad n’aged fan u wan’dad e kireb ni ke rin’ boch e girdi’ ni bod ni ma rin’ Jehovah? Uw rogon, ma rayog ni ngad n’aged fan e kireb ni ke rin’ e girdi’ nib ubchiya’, nriyul’ ni kar kalgadngan’rad ko kireb ni kar rin’ed? Bin migid e article e ra ayuwegdad ni ngad gonopiyed rogon ni gad ma lem ya nge yag ni ngad boded Jehovah ni Chitamangidad nib fel’ ma ‘ma n’ag fan u wan’ e kireb rodad.’—Ps. 86:5.
[Sasing ko page 26]
Bochan ni ke n’ag Jehovah fan e denen rok Manasseh, me yag rok ni nge sul nga Jerusalem nge gagiyeg bayay