KENGGIN E RE KE BABYOR NEY: Rogon Nra Fel’ Rogom Ko Fas Ko Yam’ Ni Tay Jesus
Fas ko Yam’ ni Tay Jesus, Riyul’ ni Ke Buch e Re N’em, Fa?
HERODOTUS ni be’ ni immoy kakrom ni 2,500 e duw ni ke yan, e weliy chepin piyu Israel ko ngiyal’ ni baaram ni immoy. I yoloy ni gaar: “Nap’an reb e mur ni tay e pi pumoon nib fel’ rogorad ma reb e pumoon e ke fek reb e kahol ni bay yaan e yam’ u langgin ni kan ngongliy ko palang min achey nib fel’ rogon, ni sogonap’an 9 ara 18 e inch n’umngin. Me dag ngak urngin e girdi’ u rom, me gaar, ‘Mu garbod ma ga felfelan’, machane mu sap ko re n’ey; ya nap’an ni ga ra yim’ ma dakuriy e yafas rom ni bod e biney.’”
Yooren e girdi’ nu Egypt e aram rogon ni yad ma lemnag murung’agen e yafas nge yam’. Ngiyal’ ney mab ga’ ni yima yog fare thin ni “Mu abich ma ngam garbod, ma ga par ni gab felfelan’.” Faanra ra yim’ be’ ma ireram tomuren e yafas rok, me ere mang fan ndab mu rin’ e tin ni ga baadag ko ngiyal’ ni ka gab fas? Mang fan ni ngam athamgil ni ngam rin’ e tin nib mat’aw? Faanra tomuren ni kad m’ad ma aram e dakuriy e athap rodad ere bay fan ni ngad fanayed e yafas ko tin ni gad baadag e ngiyal’ ney. Aram rogon e n’en ni ke yog apostal Paul. Ke weliy murung’agen rogon ni ma lem e girdi’ nde mich e fas ko yam’ u wan’rad ni gaar: “Mang e re n’en nib fel’ nra yib riy ngog ni faanra dab ni faseg e yam’? Ni bod rogon fare bugithin ni yima yog ni ma lunguy, ‘Mmarod nguud abichgad ma gadad be garbod, ya bayi gabul ma kad m’ad.’”—1 Korinth 15:32.
De mich u wan’ Paul ni girdi’ ni ke yim’ e dakuriy e athap rok. Manang ni yira faseg e yam’, ma bay e athap rok nra yag ngak e yafas ni manemus. Ma def ko re michan’ rok nem e aram e n’en ni buch nrib ga’ fan ni ri manang nriyul’ e re n’em ni aram e fas ko yam’a ni tay Kristus. Bin riyul’ riy, e fas ko yam’ e ban’en nriyul’ ni buch ni ke gelnag e michan’ rok pi gachalpen Jesus kakrom.
Ere mang rogon ngodad fare fas ko yam’ ni tay Jesus? Ma uw rogon ni gad ra nang nriyul’ ni ke buch e re n’em? Ngad guyed ko uw rogon ni ke weliy Paul murung’agen e re n’ey u nap’an ni ke yol ngak e pi Kristiano ni yad ma par u Korinth.
UW ROGON NFAANRA DAN FASEG KRISTUS KO YAM’?
Boch e Kristiano u Korinth kakrom e ke balyangan’rad u murung’agen e re n’ey, ma boch i yad e de lemnag ni bay e fas ko yam’. U lan fa bin som’on e babyor ni ke pi’ Paul ngorad me yoloy boch ban’en nra buch nfaanra de riyul’ fare fas ko yam’. Yog ni gaar: “Faan mang e ba riyul’ e bug nir e thin, me ere ke yan i aw nda ni faseg Kristus ko yam’; ma faanra da ni faseg Kristus ko yam’, me ere dariy ban’en ni nggu machibniged murung’agen ngak e girdi’, ma dariy ban’en ni ir e nge michan’med ngay. Ma ku er rogon ni kug warod gu gagiyelgad ni gamad be lifith l’ugunmad nib togopluw ngak Got . . . me ere ke michan’med nga ban’en nde riyul’, ma aram e ki gimed ba’ u fithik’ e denen romed. . . . Ma ku reb i fan nra yan i aw e piin ni kar m’ad nib mich Kristus u wun’rad e dar moyed rok Got.”—1 Korinth 15:13-18.
Ke tabab Paul ni nge weliy ban’en nib mo’maw’ ni ngan togopuluw ngay: Faanra dab ni faseg e yam’, ere da ni faseg Kristus ko yam’. Ma faanra da ni faseg Kristus ko yam’, ere mang e ra buch? Fare maruwel ni ngan machibnag fare thin nib fel’ e ra yan i aw nib m’ay fan, ya de riyul’. Machane, fare fas ko yam’ ni tay Jesus e aram e machib ko Kristiano nib ga’ fan, ma re n’ey e bay rogon ko boch e machib u Bible u murung’agen e gagiyeg rok Got nth’abi tolang, nge fithingan, nge Gil’ilungun, nge rogon ni ngan chuwegdad ko gafgow. Faanra dariy be’ ni kan faseg ko yam’ kakrom, ma machib ni ke wereg Paul nge boch e apostal kakrom e ra yan i aw nib m’ay fan.
Ku bay boch ban’en nra buch. Faanra da ni faseg Kristus ko yam’, ma ra yan i aw nib m’ay fan e michan’ ko Kristiano, ya def riy e de riyul’. Maku, susun Paul nge boch e girdi’ e gathi kemus ni kar weliyed ban’en nde riyul’ u murung’agen e fas ko yam’ ni tay Jesus, ya kur weliyed ban’en nde riyul’ u murung’agen Jehovah ni ir e ke faseg Jesus ko yam’. Maku fare thin ni be yog ni Kristus e “yim’ ni bochan e denen rodad” e ku ra yan i aw nde riyul’, ya faanra da ni faseg ko yam’, ma uw rogon ni nge ayuweg yugu boch e girdi’. (1 Korinth 15:3) Ma re n’ey e be yip’ fan ni Kristiano ni kar m’ad, ni boch i yad e kan li’rad kar m’ad nbochan e ur pigpiggad ngak Got, e ra yan i aw nib m’ay fan, ya athap rorad ko fas ko yam’ e de riyul’.
Tin tomur e thin ni yog Paul e gaar: “Faanra l’agan’ rodad ngak Kristus e ke mus ni fan ko biney e tamilang, me ere susun e gadad e piin ni ngari kireban’uy ngodad u roy u fayleng.” (1 Korinth 15:19) Paul e ku taareb rogon nga boch e Kristiano, ni immoy ba ngiyal’ ni kan fek gubin ban’en rok, ma kun gafgownag, ma ke athamgil u fithik’ e magawon, ma ke m’agan’ ngay ni nge yim’ ya ke mich e fas ko yam’ u wan’ nge urngin e tow’ath nib muun ngay. Ma urngin e pi n’ey e ra aw nib m’ay fan nfaanra de riyul’ e fas ko yam’!
FAN NTHINGARI MICH U WAN’UM
De lemnag Paul ni n’en ni ke mich u wan’ e Kristiano e de riyul’. Manang ni kan faseg Jesus ko yam’, me weliy ngak piyu Korinth e mich riy ni gaar: “Kug pi’ ngomed e tin ni yog ngog ni ir e ba th’abi ga’ fan, ni aram e Kristus e yim’ ni bochan e denen rodad, ni bod rogon ni ba’ ni kan yoloy u lan e babyor nib thothup; min k’eyag me faseg Got ko yam’ ko chirofen ni gaman e dalip fen ngay, ni bod rogon ni ba’ ni kan yoloy u lan e babyor nib thothup; me m’ug ngak Peter, nge mu’ me m’ug ngak fa ragag nge l’agruw i apostal.” Me ulul Paul ngay ni gaar: “Me m’ug ngak pi gachalpen u taab ngiyal’ ni yad ba pag e lal mir’ay, ni oren i yad e ka yad ba fos e chiney, ma boch i yad e ke yim’. Me m’ug ngak James, nge mu’ mfini m’ug ngak urngin e pi apostal. Me gag e tomur ni ki m’ug ngog - ni yugu aram rogon ni gu bod be’ nni gargelnag ndawori taw nga pulan.”—1 Korinth 15:3-8.
Ke tabab Paul ni nge weliy u fithik’ e pagan’ ni ke yim’ Kristus ni fan ko denen rodad, min k’eyag, min faseg ko yam’. Uw rogon ma kari mudugil laniyan’ nriyul’ ni ireray e n’en ni ke buch? Reb e bochan ni boor e girdi’ ni kar weliyed e n’en ni kar guyed ni ke buch. Ya tomuren ni kan faseg Jesus ko yam’ me m’ug ngak boch e girdi’ (nib muun Paul ngay), nge boch e ulung nib achig, nge ba ulung e girdi’ ni 500 urngirad, mab mutrug ni boor i yad e ke maruwaran’rad u nap’an ni kar rung’aged ni kan faseg Jesus ko yam’! (Luke 24:1-11) Ngiyal’ nem u nap’an Paul, ma yooren e girdi’ ni kar guyed Jesus ni kan faseg ko yam’, ma rayog ni nge fithrad u murung’agen e re n’ey. (1 Korinth 15:6) Faanra kemus ni taareb ara l’agruw e girdi’ e be weliy murung’agen e re n’ey, mab mom ni ngan lemnag ni sana de riyul’, machane faanra ke gaman 500 e girdi’ ara boor boch ma rayog ni nge mich u wan’uy e pi thin ney.
Mu tay fanam i yan ni l’agruw yay ni ke yog Paul ni yam’, nge gum’eyag, nge fas ko yam’ ni tay Jesus e “kan yoloy u lan e babyor nib thothup.” Pi n’em e be micheg ni pi yiiy u murung’agen e Messiah u lan e Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Som’on ni Thin ni Hebrew e ke riyul’, ere ke mudugil ni Jesus e ir fare Messiah ni kan dugliy.
Yugu demtrug e thin ni ke yog e girdi’ ni kar guyed ni kan faseg Jesus ko yam’ nge thin ni be yog e Bible, ma ka bay boor e girdi’ kakrom nge ngiyal’ ney nde riyul’ u wan’rad ni kan faseg Jesus ko yam’. Boch e girdi’ e ka rogned ni pi gachalpen Jesus e kar iringed downgin, mi yad yog ni kar guyed ni kan faseg ko yam’. Machane, pi gachalpen Jesus e dariy gelngirad rok e pi matanag ni girdi’ nu Roma ni kar matanageyed fare malang. Ma boch e girdi’ e yad be yog ni girdi’ ni ka rogned ni kar guyed Jesus ni kan faseg ko yam’ e goo kar lik’aynaged ban’en. Machane dabi puluw e thin ni ka rogned ya boor e girdi’ nib thil thil e tayim ni kar guyed riy. Maku, dabi puluw ni ngan lemnag ni ba lik’ay e re n’em, ya ke lith Jesus e nig me pi’ boch ni ngar ked, ni bod e n’en ni rin’ u nap’an ni immoy u Galile. (John 21:9-14) Maku dabi puluw ni ngan lemnag e re n’em ya ke yog Jesus ngak e girdi’ ni ngar mathgad ngak.—Luke 24:36-39.
Machane ka bay boch e girdi’ ni ka rogned ni fare thin u murung’agen e fas ko yam’ ni tay Jesus e de riyul’, ni ban’en ni pi gachalpen e kar sunmiyed. Machane mang angin nra yib ngorad nfaanra yad ra rin’ e re n’em? Faanra machibnag pi gachalpen murung’agen fare fas ko yam’ ma boor e girdi’ ni kar gathibthibnaged yad, min gafgownagrad, min li’rad ngar m’ad. Ere mang fan ni ngar athamgilgad ni ngar wereged e thin de riyul’ nrayog ni ngan li’rad ngar m’ad riy? Maku, bin som’on e binaw ni ka ranod ngay ni ngar machibnaged murung’agen e fas ko yam’ ni tay Jesus e Jerusalem, ma boor e girdi’ riy ndubrad e machib ma yad baadag ni ngar fanayed e thin rorad nge yag ni ngar togopuluwgad ngorad.
Fare fas ko yam’ ni tay Jesus e aram e n’en ni ke gelnag e michan’ rok pi gachalpen nge yag ni ngar machibnaged murung’agen e Somol rorad nyugu aram rogon nib gel e togopuluw ni ke yib ngorad. Fare tin riyul’ u murung’agen e fas ko yam’ e ke mang def ko michan’ ko Kristiano. Pi Kristiano kakrom e dar ted e yafas rorad nga thatharen e riya’ ni kemus ni ngar machibnaged murung’agen reb e sensey nib gonop ni kan li’ ke yim’. Kar machibnaged murung’agen e fas ko yam’ ni tay Jesus ya re n’em e ra micheg ni ir Kristus ni Fak Got, ni be’ nib fas mab gel gelngin ni ke ayuwegrad me pow’iyrad. Bochan ni kan faseg Jesus ko yam’ ma re n’em e be yip’ fan ni ku yira fasegrad ko yam’. Ma riyul’ nfaanra dan faseg Jesus ko yam’ ma dariy e girdi’ ni Kristiano. Maku faanra dan faseg Jesus ko yam’ ma sana dab da rung’aged murung’agen.
Machane mang e be yip’ fan fare fas ko yam’ ni tay Jesus ni fan ngodad e ngiyal’ ney?
a U lan e Bible, ma fare thin ni Greek ni kan piliyeg ni “fas ko yam’” e be yip’ fan e “ngan sak’iy bayay.” Ma re n’ey e be yip’ fan ni ngan faseg be’ ko yam’ min fulweg nga rogon ni immoy, nge rarogon, nge pi n’en ni immoy u laniyan’.