“Mu Chuw’iy e Tin Riyul’ ma Dariy Ba Ngiyal’ Ngkum Pi’ ni Chuway’”

1, 2. (a) Mang ban’en ni ir e th’abi ga’ fan u wan’dad? (b) Mang boch e tin riyul’ nib ga’ fan u wan’dad, ma mang fan? (Mu guy fapi sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

MANG reb e ban’en nth’abi ga’ fan ni bay rom? Rayog ni ngam pi’ e re n’em ni bochan e nge yag ban’en ngom ni gathi rib ga’ fan ni bod e binem, fa? Ba mom e fulweg ko gal deer ney nra pi’ e piin ni kar ognaged yad ngak Jehovah ni yad be liyor ngak. Gad manang ni tha’ u thildad Jehovah e aram e n’en nth’abi ga’ fan u wan’dad, ma dariy ba ngiyal’ ni ngad pied e re n’ey ni bochan e nge yag yugu ban’en ngodad. Kub ga’ fan e tin riyul’ ni bay u Bible u wan’dad, ya ireray e n’en ni ayuwegdad ni nge gel i yan e tha’ u thildad e Chitamangidad ni bay u tharmiy.​—Kol. 1:9, 10.

² Am lemnag urngin e pi n’en ni ke fil e Bin Th’abi Tolang e Sensey ngodad u lan e Thin rok u Bible! Ke tamilangnag e tin riyul’ ni murung’agen fithingan nge pi fel’ngin nib manigil. Ma ke fil ngodad murung’agen fare biyul nib pag feni fel’ ni ke pi’ u daken Fak ni aram Jesus ni fan ngodad ni bochan e gad ba t’uf rok. Miki fil ngodad murung’agen Gil’ilungun fare Messiah, me pi’ e athap ngak e pi Kristiano ni kan dugliyrad ni nga ranod nga tharmiy, miki pi’ ngak “yugu boch e saf” e athap rorad ni ngar pared u Paradis u fayleng. (John 10:16) Ma ke fil ngodad rogon nsusun ni ngad ngongolgad. Rib ga’ fan e pi n’ey u wan’dad ni bochan e aram e pi n’en ni be chugurnagdad ngak e En Tasunmiy maku be yibnag fan e yafos rodad.

3. Gur, be lemnag Jehovah ni ngad pied e salpiy ni bochan e nge yag e tin riyul’ ngodad?

³ Jehovah e ir reb e Got nib gol. Ere der ma tel ban’en nib fel’ rok e piin ni yad be gay e tin riyul’. Aram fan ni mus ngak Fak nrib t’uf rok me pi’ nreb e tow’ath ni fan ngodad ndariy puluwon. Bin riyul’ riy e, de lemnag Jehovah ni ngad pied e salpiy ni bochan e nge yag e tin riyul’ ngodad. Aram fan nnap’an ni ognag be’ nib moon ni ka nog Simon e salpiy ngak apostal Peter ni bochan e be fanay Got ni nge pi’ gelngin nib thothup ngak yugu boch e girdi’, me puwan’ Peter ngak ni gaar: “Gur nge salpiy rom e ngam marow nga fithik’ e nifiy, ni fan e ga be lemnag nrayog ni ngam chuw’iy e tow’ath rok Got ko salpiy!” (Acts 8:18-20) Ere mang fan fare fonow ni kan thagthagnag ni gaar: “Mu chuw’iy e tin riyul’”?

MANG E BE YIP’ FAN NI NGAN ‘CHUW’IY’ E TIN RIYUL’?

4. Mang e gad ra fil u murung’agen e tin riyul’ ko re article ney?

⁴ Mu beeg e Proverbs 23:23, NW.a Dabiyog ni ngad pirieged e tin riyul’ u lan e Thin rok Got ni faanra dab da athamgilgad ni nge yag ngodad. Thingari m’agan’dad ngay ni ngad paged fadad u boch ban’en ya nge yag e re n’ey ngodad. Re n’ey e bod rogon e n’en ni yog faen ni yoloy e Proverbs ni ngad ‘chuw’iyed’ ara ngad guyed rogon ni nge yag ngodad e “tin riyul’,” ma thingar da kol ayuwgad ya nge dab da ‘pied ni chuway’’ ara ngad n’aged. Ere ngad weliyed ko mang e be yip’ fan ni ngan “chuw’iy” e tin riyul’ nge n’en ni ngad paged fan ya nge yag e re n’ey ngodad. Faan gad ra rin’ ma ra gel feni ga’ fan e tin riyul’ u wan’dad, miki gelnag rogon ni kad dugliyed u wan’dad ni nge dab da pied e re n’ey ni “chuway’.” Re n’ey e ra tamilangnag ngodad nrib ga’ fan e tin riyul’ ni ke yag ngodad ko tin ni kad paged fadad riy.

5, 6. (a) Uw rogon nde t’uf e salpiy ni ngad chuw’iyed e tin riyul’? Mu weliy rogon. (b) Uw rogon nra yib angin e tin riyul’ ngodad?

⁵ Mus nga ban’en ndariy puluwon ma kub t’uf ni ngam rin’ ban’en mfini yag ngom. Fare thin nu Hebrew ni bay ko Proverbs 23:23 (NW) ni kan pilyeg ni “chuw’iy” e ku rayog ni nge yip’ fan ni nge “yag” ban’en. Gal bugithin ney e be tamilangnag ni ngam athamgiliy ni nge yag ban’en ngom ara ngam pi’ ban’en ya nge yag ban’en ngom nib ga’ fan. Baaray reb e kanawo’ nrayog ni ngad taarebnaged rogon ni ngan chuw’iy e tin riyul’. Bod ni bay reb e market ni bay bangi babyor riy ni be yog ni yibe pi’ e “P’aw Ndariy Puluwon.” Gur, yugu ra buch ni nge yib e pi p’aw nem nga daken e tebel rodad? Danga’. Ba t’uf ni ngad athamgilgad nga darod ko fare market ngad feked e pi p’aw nem. Ere yugu aram rogon ndariy puluwon fapi p’aw, machane ba t’uf ni ngad athamgilgad ma gad tay e tayim ni nga darod ko fare market ngad feked. Ere re n’ey e ku taareb rogon nde t’uf e salpiy ni ngad chuw’iyed e tin riyul’. Machane ba t’uf ni ngad athamgilgad ya nge yag ngodad.

⁶ Mu beeg e Isaiah 55:1-3. Fapi thin rok Jehovah ni yoloy Isaiah e ku be tamilangnag ko mang e be yip’ fan ni ngan chuw’iy e tin riyul’. Re thin ney u Bible e be taareb rogonnag Jehovah e thin rok ko ran, nge milik, nge wain. Bod ni thin rok Got nib riyul’ e ma pi’ e athamgil nga lanin’uy ni bod e ran nib garbeb ni yibe unum. Ma milik e ma gelnagdad me ayuweg e bitir ni nge ilal e taareb rogon ko thin rok Jehovah ni ma pi’ gelngidad me ayuwegdad ni ngad ilalgad ko tirok ban’en. Maku thin rok Jehovah e bod e wain. Ni uw rogon? Be yog e Bible ni wain e ma yibnag e felfelan’ ngodad. (Ps. 104:15) Ere nap’an ni yog Jehovah ni ngad “chuw’iyed e wain,” ma re n’ey e be micheg ngodad ni gad ra fol ko thin rok ma gad ra felfelan’. (Ps. 19:8) Rib manigil rogon ni kan fanathinnag angin nra yib ni faan gad ra fil ma gad fol ko thin rok Got! Rayog ni ngad taareb rogonnaged e athamgil ni gad be tay ko tin ni kad paged fadad riy. Ere ngad weliyed lal ban’en ni ngad paged fan ya ngad chuw’iyed e tin riyul’.

MANG E KAM PAG FAN NI FAN KO TIN RIYUL’?

7, 8. (a) Mang fan ni ngad fanayed e tayim rodad ni ngad yognaged e tin riyul’? (b) Mang e pi n’en ni pag reb e ppin fan riy ya nge yag e tin riyul’ ngak, ma mang angin ni yib ngak?

⁷ Tayim rom. Ireray reb e ban’en ni gubin e piin ni yad be guy rogon ni nge yag e tin riyul’ ngorad e kar paged farad riy. Bin riyul’ riy e, gad manang nib t’uf e tayim ya nge yag ni ngad motoyilgad ko fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got, ma gad beeg e Bible rodad nge pi babyor rodad nib puluw e thin riy ko Bible, mu ud ted e fol Bible ni yigoo gadad, ma gad fal’eg rogodad ni fan ko muulung mu ud uned ngay. Ere thingar da “maruwelgad” ko tayim rodad nib fel’ rogon ya nge yag nda siyeged e tin nde ga’ fan ban’en ni gad ma rin’. (Mu beeg e Efesus 5:15, 16.) Uw urngin e tayim nib t’uf ni ngad ted u nap’an ni gad be fil e bin riyul’ e tamilangan’ ni bay rogon ko pi kenggin e machib u Bible? Re n’ey e be yan u rarogodad. Bin riyul’ riy e, dariy ba ngiyal’ ni gad ra nang gubin ban’en ni bay rogon ko gonop rok Jehovah nge kanawoen ni ma rin’ ban’en. (Rom. 11:33) Ke taareb rogonnag fa ken nsom’on e Wulyang ko Damit e tin riyul’ nga “bochi floras nib achig,” miki yog riy ni gaar: “Dabi fel’ u wan’um ni kam pirieg taab floras ni fan ko tin riyul’. Ya faan gomanga ba fel’ e re n’ey u wan’um, ma aram e ga ra tal ndab kum gay yugu boch. Machane ba t’uf ni ngkum gay yugu boch ni nge yag ngom.” Ere rayog ni ngad fithed gadad ni nge lungudad, ‘Uw urngin e tin ni kug nang u murung’agen Jehovah?’ Ya rayog ni ngad filed e tin riyul’ u murung’agen Jehovah ndariy n’umngin nap’an. Ngiyal’ ney e ba t’uf ni ngad fanayed e tayim rodad ni ngad filed urngin e tin riyul’ nrayog ni ngad filed. Am lemnag e n’en ni buch rok be’ ni be yim’ ni bochan ni nge pirieg e tin riyul’.

⁸ Bay reb e ppin nu Sapan ni Marikob fithingan ni yib nga New York u Meriken ni bochan e nge un ko skul. Nap’an e re ngiyal’ nem ma ma un nga barba’ e teliw ni ke tabab u Sapan. Ma aram e nap’an ni bay u New York me mada’nag reb e walag nib pin nib pioneer u nap’an e machib u mit e tabinaw. Ere nap’an ni tabab ni nge fil e tin riyul’ ma rib gel e felfelan’ ni tay, ere yog ngak fare pioneer ni ngar filew e Bible ni l’agruw yay u reb e wik. Yugu aram rogon nde yoor e tayim rok Mariko ni bochan e boor e class ni ma fek u skul, ma be maruwel nde polo’ reb e rran, me tabab ni nge un ko muulung. Miki tal i un nga boch ban’en ni ma rin’ ni bochan e nge felfelan’ ngay ya baadag ni nge tay e tayim ni nge fil e tin riyul’. Ma bochan e pi n’ey ni pag fan ma aram e n’en ni ayuweg ni nge papey ni nge mon’og ko tin riyul’. Ere nap’an ni gaman reb e duw nga tomuren, ma aram me un ko taufe. Ma nel’ e pul nga tomuren, me tabab ni nge pioneer ko duw ni 2006 ma ku be pioneer nge mada’ ko chiney.

9, 10. (a) Uw rogon nra thil rogon ni gad ma lemnag e chugum nge salpiy u nap’an ni gad ra nang e tin riyul’? (b) Mang e ke pag reb e ppin fan, ma uw rogon u wan’ e re n’ey?

⁹ Chugum nge salpiy. Yu ngiyal’ e gad ma pag e maruwel rodad ni yugu aram rogon ni aram reb e maruwel nib fel’ ara ba tolang puluwon ni bochan e gad baadag ni nge yag e tin riyul’ ngodad. Aram e n’en ni rin’ Peter nge Andrew ni yow l’agruw e tafita’ u nap’an ni piningrow Jesus ni nge ‘fil ngorow rogon i yognag e girdi’,’ ma aram mi yow “digey e nug rorow” ngar unew ngak. (Matt. 4:18-20) Re n’ey e der yip’ fan nnap’an ni ga ra nang e tin riyul’ ma aram e ga ra digey e maruwel rom. Ya ba t’uf ni ngam maruwel ni ngam yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rom. (1 Tim. 5:8) Machane nap’an ni ga ra nang e tin riyul’, ma ra thil rogon ni ga ma lemnag e chugum nge salpiy. Ya aram e kam nang e n’en nrib ga’ fan u lan e yafos. I yog Jesus ni gaar: “Dab mu ulunguyed e flaab u roy u fayleng, . . . Machane ngam ulunguyed e flaab romed u tharmiy.” (Matt. 6:19, 20) Ireray e n’en ni rin’ reb e ppin ni Maria fithingan.

¹⁰ Nap’an ni kab bitir Maria ma baadag ni ma un nga ba mit e gosgos ni ka nog e golf ngay. Ere nap’an ni yan nga high skul ma rib gel e mon’og ni i tay. Ma bochan ni ke cheg ko re miti gosgos ney, ma aram min ognag ba guruy i salpiy ngak ni nge un nga reb e skul nib tolang. N’en ni nameg Maria ni nge rin’ ko yafos rok e nge mang be’ nib cheg ko re miti gosgos ney me yoor e salpiy rok. Maku aram e ngiyal’ ni tabab ni nge fil e Bible. Ma ri baadag Maria e tin ke fil ma aram me fol riy. Ke yog ni gaar: “Nap’an nug puluwnag rogon e lem rog nge rogon e yafos rog ko pi motochiyel u lan e Bible ma aram e ri gel e felfelan’ rog.” Ere ke tamilang u wan’ Maria nra mo’maw’ ngak ni nge nameg e tirok Got ban’en maku be nameg e chugum nge salpiy. (Matt. 6:24) Ere dugliy ni nge pag fan e n’en ni ke nameg ni nge mang be’ nib cheg ko fare miti gosgos ni golf ni bochan e nge nameg ban’en ni kab gel feni fel’. Chiney e ke mang Maria reb e pioneer me yog ni gaar, “fin aray e ke yib fan e yafos rog ma rib gel e felfelan’ ni kug tay.”

11. Mang e rayog ni nge buch ko tha’ u thildad e girdi’ u nap’an ni gad ra nang e tin riyul’?

¹¹ Rogon e tha’ u thildad e girdi’. Nap’an ni gad ra fol ko tin ni gad be fil u lan e Bible, ma rayog ni nge thil rogon e tha’ u thildad e pi fager rodad nge girdien e tabinaw. Ke ayuwegdad Jesus ni ngad nanged fan e re n’ey u nap’an ni yibilay pi gachalpen ni gaar: “Mu thothupnagrad u daken e tin riyul’ ya thin rom e ba riyul’.” (John 17:17, NW ftn.) Re n’ey ni ngan “thothupnagrad” e rayog ni nge yip’ fan ni “kan tayrad ni yad ba thil.” Nap’an ni gad ra tabab ni ngad folgad ko tin riyul’ ni kad filed u Bible, ma aram e kad pared ni gad ba thil ko re fayleng ney, ni bochan e gad be fol ko pi motochiyel rok Jehovah nib thil ko tin ni ma fol boch e girdi’ riy. Yugu aram rogon ni gad ma gay rogon ni nge par e tha’ u thildad e pi fager rorad nge girdien e tabinaw rodad nib fel’, machane bay boch i yad nsana gathi ka yad baadag dakendad ni bod kafram. Maku rayog ni ngar togopuluwgad ko pi n’en ni kafin ni michan’dad ngay. Re n’ey e ban’en ndarud gingad ngay. Ya yog Jesus ni gaar: “Pi toogor rok be’ nth’abi ga’ e ra yan i aw ni girdi’ nu lan e tabinaw rok.” (Matt. 10:36) Machane ki micheg ndemtrug ko uw urngin e pi n’en ni gad ra pag fadad riy ni bochan e tin riyul’, ma kab boor e tin nra yag ngodad!​—Mu beeg e Mark 10:28-30.

12. Mang e pag fan reb e moon nu Jew ni bochan e tin riyul’?

¹² Bay reb e moon nu Jew ni ka nog Aaron ngak ni n’umngin nap’an e yafos rok ni ma lemnag nib kireb ni nga nog fithingan Got. Machane ri baadag ni nge nang e tin riyul’ u murung’agen Got. Ere bay reb e rran ni dag reb e Pi Mich ngak rogon ni ngan puthuy e vowel ko fa aningeg i letra ni fithingan Got nu Hebrew, ma aram e rayog ni nga nog e re ngachal nem ni “Jehovah.” Rib felfelan’ Aaron ko re n’ey ni ke fil ma aram me yan nga tafen e muulung rorad nge yog e re n’ey ngak e pi rabbi! Be lemnag nra felfelan’rad ni ngar nanged e bin riyul’ i fithingan Got, machane gathi aram e n’en ni rin’ fapi rabbi. N’en nrin’ed e ra thuwgad nga daken mar tulufed ni nge chuw u rom. Maku arrogon girdien e tabinaw rok ni kar dabuyed e re n’ey ni ke rin’. Machane de pag e re n’ey ni nge taleg ni ngki nang boch ban’en u murung’agen Jehovah. Ere munmun me mang Aaron reb e Pi Mich Rok Jehovah me pigpig ngak u n’umngin nap’an e yafos rok. Ere ku arrogodad nib t’uf ni ngad fal’eged rogodad ya nap’an ni gad ra nang e tin riyul’ ma ra thil rogon e tha’ u thildad yugu boch e girdi’.

13, 14. Uw rogon ni ma thil rarogodad u nap’an ni gad ra fil e tin riyul’ ma gad fol riy? Mu weliy reb e ban’en ni buch.

¹³ Lem nge ngongol nde beech. Nap’an ni gad ra nang e tin riyul’, ma aram ma gad tabab ni ngad folgad ko pi motochiyel u Bible, mab t’uf ni nge m’agan’dad ngay ni ngad yal’uweged rogon e lem nge ngongol rodad. Ke yoloy apostal Peter ni gaar: “Um folgad rok Got, ma tin nib kireb ni um m’ad ni bochan ko ngiyal’ ndawor mu nanged Kristus riy e dab kum paged nge mang ir e gagiyegnag pangimed. Machane ngam pired ni gimed ba thothup u fithik’ urngin e tin ni gimed be rin’.” (1 Pet. 1:14, 15) Kakrom u lan fare binaw nu Korinth e boor e girdi’ riy ni yad ma un ko ngongol ndarngal. Ere piin ni ur moyed u rom e ba t’uf ni ngar thilyeged boch ban’en u rarogorad ya nge yag ni ngar beechgad u p’eowchen Jehovah. (1 Kor. 6:9-11) Ku arrogon e ngiyal’ ney ni boor e girdi’ ni kub t’uf ni ngar thilyeged boch ban’en u rarogorad u nap’an ni yad ra nang e tin riyul’. Ireray e n’en ni weliy Peter murung’agen u nap’an ni gaar: “Ke n’uw nap’an ni um pired ni gimed be rin’ e tin ni ba adag e piin ndar nanged Got. Ya rogon pangimed ni immoy e um puwlaggad, ma um rin’ed e tin ni gimed be yim’ ni bochan nde mat’aw u wan’ Got, ma gimed be balyang ko rrum, ma gimed be un ko madnom ni yibe wagey riy, ma gimed be un ko mur ni yibe unum e rrum riy, ma gimed be ta’ fan ma gimed be meybil ko liyos ni ma meybil boch e girdi’ ngay, ni ban’en nrib kireb ni ngan rin’.”​—1 Pet. 4:3.

¹⁴ Devynn nge Jasmine e l’agruw ni’ ni yow ma chingaw ni ke yoor e duw. Ere yugu aram rogon ni Devynn e ir be’ nib salap u rogon ni ma ngongliy babyoren e salpiy ko gin ni be maruwel riy, machane der yag ni nge par u reb e maruwel ni nge n’uw nap’an ni bochan e ba ta chingaw. Me Jasmine e yigoo yi manang murung’agen ni ir be’ nib damumuw mab ta cham. Ere bay reb e rran ni ka be yan Jasmine u kanawo’ nib ching me mada’nag l’agruw e Pi Mich ni yow e missionary. Ere rognew ngak nrayog ni nge bin migid e wik ma yow yan nga tabinaw rok ngar filed e Bible. Machane nap’an nranow nga tafen Jasmine nge Devynn ma yow bay u rom ni yow ba ching. Ya dar lemnagew nra lemnag fa gal missionary ni ngar bow nga taferow. Ere yay ni migid ni sul fa gal missionary ni ngar guyew Jasmine nge Devynn, ma n’en ni buch e rib thil ko yay nsom’on nra mada’gad. Ri m’agan’row ngay ni ngar tababgow i fil e tin riyul’ u Bible, ma aram mi yow tabab ni ngar folgow ko tin ni kar filew. De gaman dalip e pul nga tomuren ma yow tal ko ching, me boch nga tomuren ma aram ma yow fal’eg babyoren e mabgol rorow. Ere boor e girdi’ nra guyed ni ke thil e ngongol rok Jasmine nge Devynn, ma re n’ey e k’aringrad ni ngar adaged ni ngar filed e Bible.

15. Mang reb e ban’en nrayog nrib mo’maw’ rogon ni ngad paged ni fan ko tin riyul’, ma mang fan?

¹⁵ Boch e yalen nge ngongol ni yima rin’ nde m’agan’ Got ngay. Bay boch e girdi’ nib mom ngorad ni ngar talgad ndab kur uned nga boch e yalen ara ngongol u nap’an ni yad ra nang nde m’agan’ Jehovah ko pi n’em. Machane bay boch e girdi’ nib mo’maw’ ngorad ni ngar talgad i rin’ e pi n’ey. Re n’ey e bochan ni ma magafan’rad nga rogon laniyan’ chon e tabinaw rorad, ara piin ni yad nga maruwel, ara pi fager rorad. Ya yad manang ni bay boch e girdi’ nrib ga’ fan u wan’rad boch e yalen nib ga’ ni tin ni yima rin’ u nap’an ni ke yim’ be’ rorad. (Deut. 14:1) Ere mang e ra ayuwegdad ni ngad siyeged boch e yalen ni yima rin’ nde m’agan’ Got ngay? Rayog ni ngad filed ban’en ko n’en ni thilyeg boch e girdi’ kakrom ko ngongol rorad ni bod e tin som’on e Kristiano nu Efesus ya nge yag ni ngar fel’gad u wan’ Got.

16. Mang e pag boch e girdi’ u Efesus fan ni fan ko tin riyul’?

¹⁶ Kakrom u lan fare binaw nu Efesus e ba ga’ ni girdi’ riy e ma un ko pig. Ere mang e rin’ e pi girdi’ nem ni ur uned ko pig u nap’an nra manged boch e Kristiano? Ke tamilangnag e Bible ni gaar: “Boor e piin ni yad ma pig nra kunuyed e babyor rorad nga taabang ngar urfiyed u p’eowchen urngin e girdi’. Mi yad puthuy puluwon fapi babyor me yan i gaman wugem i biyu’ e dollar. Ereray kanawoen mi i wer e thin rok Somol ni be gel i yan.” (Acts 19:19, 20) Pi Kristiano ney ni yad ba yul’yul’ e ba m’agan’rad ngay ni ngar chuweged fapi babyor nib tolang puluwon ni immoy rorad ni bochan e tin riyul’ ma ke tow’athnagrad Jehovah ni bochan e re n’ey.

17. (a) Mang boch ban’en nrayog ni kad paged fan ni bochan e tin riyul’? (b) Mang fa gal deer ni gad ra weliy e fulweg riy u lan e bin migid e article?

¹⁷ Mang e kam pag fan ya nge yag ni ngam fil e tin riyul’? Gad gubin ma kad paged fan e tayim rodad. Ma bay boch i gadad ni ke pag fan boch ban’en nrayog ni nge fel’ rogon riy. Ma boch i gadad e ke thil rogon e tha’ u thilrad boch e girdi’. Maku boor i gadad e ke yal’uweg rogon e lem nge ngongol rok. Ma kad siyeged boch e yalen nge ngongol nde m’agan’ Jehovah ngay. Fan ni kad rin’ed e pi n’ey e bochan ni ke mich u wan’dad ni tin riyul’ u Bible e kab ga’ fan ko tin ni kad paged fan. Tin riyul’ ni kad filed e ke yag ni nge chugurnag e tha’ u thildad Jehovah, ma ireray e n’en nth’abi ga’ fan u lan e yafos rodad. Ere nap’an ni gad ra lemnag urngin e tow’ath ni ke yag ngodad ni bochan e tin riyul’, ma ra mo’maw’ ngodad ni ngad nanged fan nra pi’ boch e girdi’ e tin riyul’ ‘nchuway’’ ara ngar paged. Uw rogon nrayog ni nge buch e re n’ey? Ma uw rogon ni ngad kol ayuwgad ndab da rin’ed e re oloboch ney? Gad ra nang e fulweg ko gal deer ney ko bin migid e article.