Ngonda Yinana
Kintanu, kilumbu 1 Ngonda Yinana
Mutu wusonga wumviokilanga mu ziphasi ziwombo, vayi Yave wukumvukisanga mu ziphasi zioso.—Minku. 34:19.
Tala mambu muadi mankinza madi mu lutangu alolo: (1) Mutu wusonga wumviokilanga mu ziphasi. (2) Yave wu kumvukisanga mu ziphasi zioso. Buidi Yave ka tuvukisilanga? Phila yimueka yidi mu ku tusadisa kuba mayindu mafuana matedi nza ayiyi. Kheti Yave wu tukanikisa ti tuala baka mayangi mu kunsadila, mawu masinsundula ko ti tualasa viokila ko mu ziphasi. (Yesa. 66:14) Nandi wu tukindisa tusikika mayindu mu bilumbu binkuiza kuntuala—bo tuala baka luzingu lu mayangi lu mvu ka mvu. (2 Ko. 4:16-18) Bo tukidi vingila thangu beni, nandi wu tusadisanga tutatamana kunsadila kadika kilumbu. (Manio. 3:22-24) Mbi tulenda longuka matedi bisadi bi Yave mu thangu yikhulu ayi mu bilumbu bitu? Tulenda viokila mu mambu maphasi, vayi befu kufiatila Yave, nandi kalasa tukuekula ko.—Minku. 55:22. w23.04 14-15 ¶3-4
Kisabala, kilumbu 2 Ngonda Yinana
Befu tufueti tumukinanga zifumu zi luyalu.—Lom. 13:1.
Tulenda longuka mu kifuani ki Yozefi ayi Malia baba bakubama muingi kutumukina zimfumu zi luyalu, kheti disa ba ko diambu diluelu. (Luk. 2:1-6) Bo Malia kaba mu buemba bu vua di zingonda, nandi ayi Yozefi baviokila mu mambu mathota kutumukina kuawu. Sezali Angustu wuba ntinu Loma, wudinda muingi batu benda sonikisa mazina mawu. Diawu vaba tombulu Yozefi ayi Malia kuvanga viagi yiba 150 di zikilometro muingi kukuenda ku Betelemi. Viagi ayoyo yiba beni phasi bulutidi kuidi Malia, kibila vaba tombulu Malia kumaka miongu. Ayi ḿba bawu, baba kuazuka mu kibila ki buvinya bu Malia ayi bu muana. Mvandi ḿba baba kuazuka mu mambu balenda monika na kubutila mu nzila, kibila vaba tombulu kukieba buboti Mesia no Yave kakanikisa. Ayi kheti Yozefi ayi Malia baba bibila muingi kukuazuka, vayi bukiedika ti bawu batumukina? Yozefi ayi Malia basa bika ko ni kiuma kiaba kuba kuazula kiba vanga kubika tumukina nsiku. Malia wutuka ku Betelemi mu nsika, muana wubutuka na buvinya bumboti ayi mambu amomo, masadisa kudukisa mbikudulu yi Kibibila!—Mika 5:2. w23.10 8 ¶9; 9 ¶11-12
Kilumingu, kilumbu 3 Ngonda Yinana
[Tuyikindasananga] befu na befu.—Ebe. 10:25.
Mbi wulenda vanga boti wumbanga boma bu kuvana mimvutu mu lukutukunu? Ngie wulenda kubamanga bumboti. (Zinga. 21:5) Dilenda ba diambu diluelu kuvana mvutu ngie kubotula thangu muingi kukubika bumboti dilongi. Mvandi, vana mimvutu mikhufi. (Zinga. 15:23; 17:27) Ngie kukubika mvutu wukhufi, wisinkuiza mona ko boma bu kunanguna koku. Diawu kuvana mvutu wukhufi mu bikuma biaku, yidi mbonosono ti ngie bekubama bumboti ayi bevisa mambu dilongi didi mu kutubila. Buabu mbi wulenda vanga boti wukhidi mona boma bu kuvana mimvutu kheti wunlandakananga mambu amomo? Ba lufiatu ti Yave, wumvuanga nkinza mangolo moso wumvanga. (Luk. 21:1-4) Kuvanga mamoso wulenda nunga, masinsundula ko ti Yave wukudinda muingi wuvanga mambu mo wulendi nunga ko kuvanga. (Fil. 4:5) Diawu, vanga mamoso wulenda nunga, sambila muingi wuba wuvumbama, ayi sikika makani ma kuvana kheti mvutu wumueka wukhufi. w23.04 21 ¶6-8
Kikunda, kilumbu 4 Ngonda Yinana
Vuata kikhutu ki kisengu . . . ayi . . . phu yi kisengu.—1 Te. 5:8.
Mvuala Polo wu tudedikisa banga masodi badi bakubama muingi kunuana mvita. Vantombuluanga masodi kuba bakubama kadika thangu muingi kunuana mvita. Ayi mawu mvandi tulenda vanga. Tummonisanga ti tuidi bakubama mu kuvuata kikhutu ki kisengu kinsundula kiminu ayi luzolo. Ayi mvandi mu kuvuata phu yi kisengu yinsundula kivuvu. Kikhutu ki kisengu kiabe kiebanga ntima wu disodi. Bobuawu mvandi, kiminu ayi luzolo, lunkiebanga ntim’itu. Kibila zikhadulu aziozio zi tusadisanga kusadila Yave ayi kulandakana Yesu. Kiminu ki tuvananga lufiatu ti Yave wunkuiza sakumuna baboso ba kunsadilanga mu ntima woso. (Ebe. 11:6) Ayi mawu ma tusadisanga kutatamana kuba bakuikama kuidi ntuadisitu Yesu, kheti tumviokila mu ziphasi ziwombo. Tulenda kindisa kiminu kitu mu kufiongunina bifuani bi zikhomba mu thangu’itu, batatamana bakuikama kheti mu zikhuamusu voti mu kukhambu ku zimbongo. Mvandi tulenda bika bua mu ntambu wu kutomba biuma biwombo, mu kulandakana kifuani ki batu balengisa luzingu muingi kutula zitsatu zi Kintinu vatheti mu luzingu luawu. w23.06 10 ¶8-9
Kimuadi, kilumbu 5 Ngonda Yinana
Noso wuntalanga matuti kalendi vela ko.—Mpovi. 11:4.
Kukiyala yidi khadulu yinsadisanga mutu kuyala mabanza ayi mayindu mandi. Vayi vantombulu mvandi kukiyala muingi kuvanga mambu mamboti. Bulutidi boti diambu beni didi phasi voti tuisi ko phuila yi kuvanga mawu. Tebuka mvandi moyo ti kukiyala yidi yimueka mu zikhadulu zidi mu khati mbutu phevi yinlongo. Diawu, dinda kuidi Yave muingi phevi’andi yi kusadisa kukuna khadulu ayoyo yinkinza. (Luk. 11:13; Nga. 5:22, 23) Bika kutedimina muingi mamoso mayenda buboti. Mu nza ayiyi yi masumu, mambu moso masinkuiza ba ko buboti. Diawu befu kuvingila mamoso mayenda buboti, tuisinkuiza nunga ko kudukisa makani mitu. Ḿba tuisi ko phuila kibila tutsikika mambu mawombo muingi kuvanga. Boti buawu, ḿba wulenda kabula mambu beni muingi kuvanganga malembi malembi. Dedi, boti wuntomba kukuna khadulu yi kiphevi, ḿba wulenda tonina theti mu kumonisanga khadulu beni mu luzingu luaku. Boti widi makani ma kutanga Kibibila kioso, ḿba wulenda tona kuvanganga mawu mu thangu yiluelu. w23.05 29 ¶11-13
Kintatu, kilumbu 6 Ngonda Yinana
Nzila yi batu basonga yidi buka kiezila ki muinya va meni, kiawu kimbuelamanga kukienzuka nati muinya wumba wungolo.—Zinga. 4:18.
Mu bilumbu abibi bitsuka, Yave wunsadilanga kimvuka kiandi muingi kutuvana bidia biwombo bi kiphevi bi tusadisanga kutatamana kudiatila mu “Nzila yi Busonga.” (Yesa. 35:8; 48:17; 60:17) Befu tulenda tuba mu lufiatu ti bo mutu kamvitika ndongukulu yi Kibibila buna nandi widi luaku lu kudiatila mu “Nzila yi Busonga.” Kiadi ayi kiunda kibila bawombo bandiatilanga mu nzila ayoyo mu thangu yiluelu ayi bamvutukanga mbusa. Vayi bankaka bantatamananga kudiatila mu nzila ayoyo, muingi batuka kuma bafueti vitila. Kuma mbi? Kuidi baboso badi kivuvu ki kuzinga ku diyilu, “Nzila yi Busonga” yiba nata ku “paladizu yi Nzambi ku diyilu. (Nzai. 2:7) Ayi kuidi baboso badi kivuvu ki kuzinga va ntoto, nzila ayoyo yala banata mu luzingu lusonga nati kutsuka 1.000 di mimvu. Boti ngie widi mu kudiatila mu nzila ayoyo bubu, buna bika kuvonga ayi bika kuvekuka mu nzila ayoyo nati wala tuka mu nza yimona. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16-18
Kinna, kilumbu 7 Ngonda Yinana
Befu tunzolanga, kibila nandi wutuama ku tuzola.—1 Yoa. 4:19.
Bo wunyindula mambu moso Yave kakuvangilanga, wisinkuiza mona ko phasi kukivana kuidi nandi. (Minku. 116:12-14) Kibibila kintedila Yave ‘mvani wu nkhailu woso wumboti ayi wuvedila.’ (Tia. 1:17) Nkhailu wulutidi Yave katu vana widi khudulu yi Muan’andi Yesu. Yindul’abu! Khudulu yivana luaku muingi ngiewu wuba kikundi kifikama na Yave. Ayi nandi wuku vana kivuvu ki kuzinga mvu ka mvu. (1 Yoa. 4:9, 10) Kukivana kuidi Yave, yidi phila yi kumonisina ti wumvuanga nkinza mu phila luzolo Yave Nzambi katu monisina ayi lusakumunu loso katu vananga.—Deute. 16:17; 2 Koli. 5:15. w24.03 5 ¶8
Kintanu, kilumbu 8 Ngonda Yinana
Noso wundiatilanga mu zinzila zi Yave wu kumvuminanga.—Zinga. 14:2.
Bo tummona mavanga ma batu mu nza ayiyi, tumbanga momawu mabanza Loti kaba. Nandi, ‘waba kuazukanga beni mu kumona mavanga mambi ma batu.’ Kibila tuzebi ti Yave, wunlendanga zikhadulu aziozio. (2 Pet. 2:7, 8) Loti waba vuminanga Yave ayi waba kunzolanga. Mawu mansadisa kubika vukumuka mu mavanga ma batu baba kalanga yandi. Befu mvitu, tunkalanga na batu bakhambu monisanga lukinzu mu zithumu zi Yave. Vayi kheti bobo, befu kuba luzolo mu Yave ayi kuba boma bu kunyongisa, tunkuiza tatamana kuba badiodila mu mayindu. Yave wu tusadisanga kuvanga mawu, mu kutuvana khindusulu yidi mu buku yi Zingana. Baklistu boso, kuba kuandi babakala, bakietu, matoko, biboba, balenda baka ndandu mu kufiongunina malongi ma nduenga madi mu Zingana. Bo tuidi boma bu Yave tuala ba keba keba muingi tubika vanga mambi. w23.06 20 ¶1-2; 21 ¶5
Kisabala, kilumbu 9 Ngonda Yinana
Woso mutu wuntomba kuba nlandikini’ama, kafueti kuyimanga ayi kunata dikunzi diandi di ziphasi bilumbu bioso ayi katatamana kundandakana.—Luk. 9:23.
Ḿba ngie mana viokila mu zikhuamusu va dikanda diaku, voti ḿba mana baka makani ma kubika biuma binkaka mu kibila ki Kintinu ki Nzambi. (Mat. 6:33) Boti mawu wumviokila, wulenda ba lufiatu ti Yave kalasa zimbakana ko mangolo moso wumvanga. (Ebe. 6:10) Tuidi lufiatu ti ngie mana mona bivisa mu mambu Yesu katuba: “Ni mutu wubika nzo, zikhomba zibabakala, zibakietu, ngudi, tata, bana voti zitsola, mu kibila kiama ayi mu kibila ki zitsangu zimboti, wala khambu tambula kuvioka khama di zikhumbu mu thangu ayiyi, zinzo, zikhomba zibabakala, zibakietu, zingudi, bana ayi zitsola, mu zikhuamusu, bosi mu nza yimona kutambula luzingu lu mvu ka mvu.” (Mala. 10:29, 30) Bukiedika, lusakumunu ngie mana tambula lulutidi kena bioso kua biuma wubika kumbusa.—Minku. 37:4. w24.03 9 ¶5
Kilumingu, kilumbu 10 Ngonda Yinana
Nkundi wukiedika wummonisanga luzolo thangu zioso ayi widi khomba wubutuka mu thangu ziphasi. —Zinga. 17:17.
Bo Baklistu ku Yuda baviokila mu thangu yi nzala, zikhomba baba mu kimvuka ku Antiokia bavanga mangolo muingi “kadika mutu mu minlandikini mioso, mu kutadila mbakulu’awu, babaka makani ma kufila lusadusu kuidi zikhomba baba kalanga ku Yuda.” (Mav. 11:27-30) Kheti zikhomba beni baba kalanga kinanu, vayi zikhomba ku Antiokia baba makani ma kuba sadisa. (1 Yoa. 3:17, 18) Befu mvitu, tulenda monisa kiadi bo zikhomba zitu bammonikina kivuka. Mu nsualu tulenda zabikisa kuidi bakulutu ba kimvuka ti tuidi bakubama muingi kubuela mioko kisalu. Mvandi kuvana minkhailu mu kasu yintadilanga matedi kisalu kimvangamanga mu nza yimvimba voti kunata mu minsambu baboso bamviokila mu mambu amomo. Zikhomba zitu bala tomba lusalusu lu kubaka biuma binkinza muingi kuyizingisa. Bo Ntinu’itu Yesu Klistu kala kuiza muingi kufundisa, buboti beni kiza tubata kumonisa kiadi muingi ka tutumisa tukota mu “luyalu lu Kintinu kiandi.”—Mat. 25:34-40. w23.07 4 ¶9-10; 6 ¶12
Kikunda, kilumbu 11 Ngonda Yinana
Bika batu boso bazaba ti benu, lukuikanga ko bankaka kukikinina mayindu minu.—Fil. 4:5.
Yesu wulandakana kifuani ki Yave mu kuba mayindu mafuana. Yave wumfila va ntoto muingi kusamuna kuidi “mamemi mazimbala ma basi Isaeli.” Ayi Yesu wumonisa ti wuba mayindu mafuana mu kukieba buboti kiyeku kiandi. Khumbu yimueka, nkietu wumueka kasa ba ko musi Isaeli, wunlomba muingi kabelusa muan’andi wuba “ziphevi zimbi.” Ayi mu kuba kiadi, Yesu wubelusa muana wu nkietu beni. (Mat. 15:21-28) Tala kifuani kinkaka. Va thonono kisalu kiandi ki kusamuna Yesu wutuba: “Noso wukumbanga . . . , Mvandi yala kummanga.” (Mat. 10:33) Vayi bukiedika ti Yesu wumanga mvuala Petelo bo kammanga mu zikhumbu zitatu? Ndamba. Kibila, Yesu wusikika thalu mu zikhadulu zimboti zi Petelo, dedi kiminu kiandi ayi bo kanhongina mambu kavanga. Bo bamvulubusa, Yesu wumonikina Petelo ayi wunkamba ti wunlemvukila ayi waba kunzolanga. (Luk. 24:33, 34) Yave ayi Yesu badi mayindu mafuana. Abu befu? Yave mvandi wuntomba muingi tuba mayindu mafuana. w23.07 21 ¶6-7
Kimuadi, kilumbu 12 Ngonda Yinana
Lufua lualasa bue ba ko.—Nzai. 21:4.
Lufiatu mbi tulenda zabikisa kuidi batu ka bakikininanga ko ti lukanu lu Nzambi matedi paladizu luala salama? Theti, naveka Yave wuvanga lukanu alolo. Buku yi Nzaikusu yintuba: ‘No wuba wukala va kikundu kimfumu wutuba: ‘Tala yidi mu kuvanga biuma bioso bimona.’ Nandi widi nduenga, lulendu ayi phuila yi kudukisa lukanu luandi. Dimuadi tsundukulu yi lukanu luandi, yidi yikiedika. Kibila mu mbuenu’andi na Yave, luawu luma salama: ‘Nandi wubue tuba mu lufiatu, mambu amomo madi ma lufiatu, makiedika ayi masalama.’ Dintatu, bo Yave kantona kuvanga diambu, nandi wundukisanga diawu dedi bo katubila: ‘Minu yidi Alfa ayi Ômega.’ (Nzai. 21:6) Yave wumana monisa bivisa ti Satana widi nkua luvunu ayi kalendi nunga ko kuvunzikisa makani mandi. Mutu na kutuba: “Mawu madi mamboti,” Tanga ayi sudikisa lutangu lu Nzaikusu 21:5, 6.—Yesa. 65:16. w23.11 7 ¶18-19
Kintatu, kilumbu 13 Ngonda Yinana
Minu yala kukitula dikabu dinneni.—Ngene. 12:2.
Yave wukanikisa mambu amomo kuidi Abalahami bo kaba 75 di mimvu ayi kasa ba ko bana. Bukiedika ti Abalahami wumona tsundukulu yi lukanu alolo? Ndamba. Nandi kasa mona ko ziazioso. Bo kasabuka Muila Efalata, Abalahami wuvingila 25 di mimvu. Nandi wumona bo muan’andi Isaki kabutuka ayi bo vavioka 60 di mimvu, batekulu bandi Esau ayi Yakobi mvandi bayiza butuka. (Ebe. 6:15) Vayi Abalahami kasa mona ko nkunu’andi kuba dikabu dinneni ayi kukota mu ntoto baba kanikisa. Kheti bobo, Abalahami wuba wukuikama ayi wuba kikundi kifikama na Mvangi’andi. (Tia. 2:23) Ayi yindula mayangi Abalahami kala ba bo kala vulubuka, mu kuzaba ti kiminu ayi mvibudulu’andi, wutuadisa lusakumunu kuidi makanda moso va nza. (Ngene. 22:18) Mbi tulenda longuka? Ḿba tuisinkuiza nunga ko kumona zimbikudulu zioso zi Yave kusalama. Vayi befu kuba mvibudulu dedi Abalahami, tulenda ba lufiatu ti Yave wunkuiza tusakumuna bubu ayi bulutidi mu nza yimona.—Mala. 10:29, 30. w23.08 24 ¶14
Kinna, kilumbu 14 Ngonda Yinana
Bo kaba sadilanga Yave, Nzambi yikiedika, nandi wunsakumuna.—2 Lusa. 26:5.
Bo kaba ditoku ntinu Uzia waba kukikululanga. Nandi wulonguka kuba ‘boma bu Nzambi yikiedika.’ Ayi mu 68 di mimvu kazingila, Yave wunsakumkuna mu mimvu miwombu. (2 Lusa. 26:1-4) Uzia wununga zimbeni ziwombu ayi wuvanga mamoso muingi divula di Yelusalemi diluta ba lukiebu. (2 Lusa. 26:6-15) Nandi wuba beni mu mayangi mu mambu moso Nzambi kansadisa kuvanga. (Mpovi 3:12, 13) Ntinu Uzia wuyuku kutumanga bankaka muingi balandakana zithuadusulu ziandi. Kifu akiokio kimvanga, kuyindula ti kalenda vanga dioso kua diambu katidi. Uzia wubaka makani ma kukota ku tempelo ayi mu lungundayi waba tomba kuvana nkhailu kuidi Yave, kiyeku mintinu bakhambu ba nsua wukuvanga. (2 Lusa. 26:16-18) Mfumu zi Nganga Nzambi Azalia wutona kunsemba vayi Uzia wudasuka. Kiadi ayi kiunda kuzaba ti Uzia wuvava kinongu kikisalu kiandi kikuikama ayi Yave wuntula mbela yi buazi. (2 Lusa. 26:19-21) Luzingu luandi khanu luba disuasana boti nandi wutatamana kukikulula! w23.09 10 ¶9-10
Kintanu, kilumbu 15 Ngonda Yinana
Nandi . . . wutatuka batu beni, kibila wuba boma bu basi yuda.—Nga. 2:12.
Kheti bo mvuala Petelo kayiza ba wumueka mu Baklistu basolo, nandi wutatamana kunuana nzingu matedi zinzimbala ziandi. Mu mvu 36 T.K., bo Koloneliu wukhambu ba musi Yuda katambula phevi yinlongu, mawu mamonisa ti “Nzambi kasi ko luvasanu” ayi Koloneliu wuyiza ba wumueka mu kimvuka ki baklistu. (Mav. 10:34, 44, 45) Bo mambu amomo mamonika, Petelo wubaka kiphuanza ki kudia va kimueka na batu bakhambu ba basi Yuda, maba mambu kabasa vanganga ko kumbusa. Vayi Baklistu bankaka baba basi Yuda, bamuena ti basi Yuda balendi dia ko va kimueka na Baklistu bakhambu ba basi Yuda. Bo Baklistu baba mayindu amomo bavitila ku Antiokia, mu boma Petelo wubika kudia na zikhomba aziozio. Bo mvuala Polo kamona mambu Petelo kaba vanga, nandi wunsemba vantuala batu. (Nga. 2:13, 14) Kheti mu nzimbala ayoyo, Petelo wutatamana. w23.09 22 ¶8
Kisabala, kilumbu 16 Ngonda Yinana
Wala ku lutelimisa mukhambu nyikuka.—1 Pet. 5:10.
Bo wukifiongunina ayi wummona mambu wufueti balula, buna bika kuvonga. Kibila ‘Mfumu widi nkua mamboti,’ ayi wala kusadisa kununga. (1 Pet. 2:3) Mvuala Petelo wu tukindisa: ‘Nzambi . . . Naveka wala dukisa khubumunu ayi wala kutusikimisa.’ Khumbu mueka, mvuala Petelo wuyimona ti kasa ba ko wufuana muingi kuba vantuala Muana Nzambi. (Luk. 5:8) Vayi mu lusalusu lu Yave ayi lu Yesu, Petelo wutatamana kuba nlandikini wu Klistu ayi wuyiza baka lunungu ‘lu kukota mu Kintinu ki Mfumu’itu ayi mvulus’itu Yesu Klistu.’ (2 Pet. 1:11) Ngie kutatamana wukuikama dedi Petelo ayi kubika Yave kakusadila, ngie mvaku ‘wala tambula nsendo wu luzingu lu mvu ka mvu.’—1 Pet. 1:9. w23.09 31 ¶16-17
Kilumingu, kilumbu 17 Ngonda Yinana
Buongiminanu Mutu wuvanga diyilu ayi ntoto.—Nzai. 14:7.
Nzo yinlongo yiba kukhati luphangu ayi vaba kibuangu, zinganga Nzambi baba vangilanga bisalu. Dedi kikuma kinneni ki kisengo kiba kukhati luphangu va ndeko dibola di kisengo, diba nlangu zinganga Nzambi baba sukudilanga mioko ayi malu, ava kue vanga kiyeku kinlongo. (Esodu 30:17-20; 40:6-8) Bubu, zikhomba zi Yesu basolo, bansadila mu lukuikumunu kukhati luphangu lu tempelo yi kiphevi va ntoto. Dibola dinneni di nlangu yidi ndubu yinkinza kuidi bawu ayi kuidi Baklistu boso muingi batatamana badiodila mu kinsuni ayi mu kiphevi. Buabu, kibuangu mbi “nkangu wunneni,” bamvangilanga mbuongimini’awu kuidi Yave? Mvuala Yoane wumona mu kimona meso ti ‘bawu baba batelamana va ntuala ntinu,’ va ntoto ku nganda luphangu ko bawu ‘bansadilanga Nzambi builu ayi muinya.’ (Nzai. 7:9, 13-15) Bukiedika, tufueti vua nkinza kibuangu tuidi mu mbuongimini yikiedika! w23.10 28 ¶15-16
Kikunda, kilumbu 18 Ngonda Yinana
Mu kibila ki lukanu lu Nzambi . . . kiminu kiandi, kimvanga kuba mangolo.—Lom. 4:20.
Phila yimueka Yave ka tukindisilanga, yidi mu kutuvana bakulutu ba kimvuka. (Yesa. 32:1, 2) Diawu boti widi mu kukuazuka, zabikisa mambu widi mu kuviokila kuidi bakulutu ba kimvuka. Kikinina lusadusu ba kuvana, kibila Yave kalenda kuvana khindusulu mu nzil’awu. Kivuvu kitu kibongulu mu Kibibila ki kuzinga mvu ka mvu—kuba kuandi ku paladizu va ntoto voti ku diyilu—kilenda mvandi kutu vana mangolo. (Lom. 4:3, 18, 19) Mana mitu ma tukindisanga muingi tukindama mu zithotholo, kulonga zitsangu zimboti ayi kuvanga biyeku biwombo mu kimvuka. (1 Te. 1:3) Ntindu kiminu akiokio kiawu kikindisa mvuala Polo. Nandi wuviokila mu ‘zinzomono, wuyamusu beni, wuthotu ayi wubuisu’. Bukiedika, luzingu luandi luba va kingiela. (2 Ko. 4:8-10) Mvuala Polo wukindama mu kibila ki kivuvu kaba. (2 Ko. 4:16-18) Mvuala polo wusikika thalu mu kivuvu kiandi ki kuzinga mvu ka mvu ku diyilu, Nandi waba yindulanga mu kivuvu akiokio ayi mawu mamvanga muingi kaba ‘wukindama kadika kilumbu.’ w23.10 15-16 ¶14-17
Kimuadi, kilumbu 19 Ngonda Yinana
Yave wala vana dikabu diandi mangolo. Yave wala sakumuna dikabu diandi mu kuba vana ndembama. —Minku. 29:11.
Bo wunsambila fiongunina boti Yidi thangu yifuana muingi Yave katambudila nsambu’aku. Khumbu zinkaka tummuenanga ti tufueti fika tambula mimvutu mi minsambu mitu. Vayi, Yave zebi thangu yifuana muingi kutusadisa. (Ebe. 4:16.) Boti tuisimfika tambula ko mimvutu mi minsambu mitu, tulenda yindula ti Yave ‘Mengi.’ Vayi ḿba ‘Thangu yifueni’abu ko’ muingi katambudila. Dedi, khomba wu ditoko wunsambila muingi Yave kambelusa. Vayi kasimbeluka ko, Yave na kuvanga mangitukulu muingi kumbelusa, khanu Satana kalenda tuba ti, nandi wuntatamana kusadila Yave kibila wumbelusa. (Yobi 1:9-11; 2:4) Ayi tuzebi ti Yave mana tsikika thangu kala manisila bimbefu bioso. (Yesa. 33:24; Nzai. 21:3, 4) Nati thangu beni yintuka, tulendi telimina ko kubelusu mu mangitukulu. Mu phila ayoyo, khomba khanu wudinda kuidi Yave muingi kamvana mangolo ayi ndembama yi phevi’andi muingi kukuikama ayi kutatamana kunsadila mu lukuikumunu. w23.11 24 ¶13
Kintatu, kilumbu 20 Ngonda Yinana
Nandi ka tufundisilanga ko mu kutadila masumu mitu ayi ka tuvutudilanga ko mambi mu kibila ki zinzimbala zitu.—Minku. 103:10.
Samisoni wuvanga nzimbala yinneni vayi kheti bobo kasa vonga ko. Nandi wutomba ziphila kalenda vangila kiyeku katambula kuidi Nzambi matedi basi Filistea. (Minkongu 16:28-30) Samisoni wudinda Yave: ‘Tsadisa muingi yitulula basi Filistea.’ Nzambi wutambudila nsambu wu Somisoni mu kubue mvana mangolo ma kukuitukila. Mu kilumbu akiokio, Samisoni wuluta vonda basi Filistea kena mu zikhumbu zinkaka. Kheti Samisoni wutovuka mu kibila kinzimbala kavanga, nandi kasa bika ko kuvanga luzolo lu Yave. Bobuawu mvandi, kheti tumvanga nzimbala yintombulu ba tusemba voti yi tubotula biyeku tuidi, tubika kuvonga. Tebuka moyo ti Yave ka tuvongilanga ko. (Minku. 103:8, 9) Kheti mu nzimbala tumvanga, Yave wu tuvuanga nkinza dedi bo kavuila nkinza Samisoni. w23.09 6 ¶15-16
Kinna, kilumbu 21 Ngonda Yinana
Kukindama kuitu, kuntuadisanga lunungu va mesu ma Nzambi, ayi lunungu luandi, lu tuvananga kivuvu.—Lom. 5:4.
Kukindama kuaku, ku kuvanganga muingi wubaka lunungu va mesu ma Yave. Vayi mawu, masinsundula ko ti Yave wunkuangalalanga bo tumviokila mu ziphasi. (Minku. 5:12) Tebuka moyo ti Abalahami, wuviokila mu ziphasi ayi wutambula lunungu lu Nzambi. Yave wuntadila nkundi ayi mutu wusonga. (Ngene. 15:6; Lom. 4:13, 22) Ayi mawu mvandi malenda tumonikina. Nzambi katutadilanga ko basonga mu kisalu tumvanganga kuidi nandi ayi mu biyeku tuntambulanga mu kisalu kiandi. Vayi nandi wu tutadilanga batu basonga, mu kibila ki lukuikumunu luitu. Kuba kuandi yoso kua phunga tuidi, mambu tuidi mu kuviokila voti mambu tuzebi kuvanga, befu boso tulenda kindama. Ngie widi mu kukindama mu ziphasi? Boti buawu, ba wuvumbama mu kuzaba ti widi lunungu va mesu ma Nzambi. Ayi mawu malenda tuadisa ndandu, mu kukindisa kivuvu kiaku. w23.12 11 ¶13-14
Kintanu, kilumbu 22 Ngonda Yinana
Ba dibakala.—1 Minti. 2:2.
Khomba yi dibakala kafueti longuka kukoluka buboti. Mutu wunkolukanga buboti, wunkuwanga, wumvisanga mabanza ayi manyindu ma bankaka. (Zinga. 20:5) Nandi kalenda visa mutu wunkoluka yandi mu phila kankolukila, mu phila kadidi ayi mu phila kanyikunina binama. Ngie wulendi nunga ko kuvanga mawu boti wuviokisanga ko thangu na batu. Boti ngie widi kifu ki kusadilanga telefoni muingi kufila batu zi mensage, mawu malenda dekula khadulu yi kukolukanga buboti na batu. Diawu tomba luaku lu kukolukanga yawu. (2 Yoa. 12) Khomba yiyonzuka mu kiphevi, kafueti nunga kuyikieba naveka ayi dikanda diandi. (1 Ti. 5:8) Didi diambu dinkinza kulonguka mua mambu malenda kusadisa kubaka kisalu. (Mav. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Dukisa kisalu wunlonguka ayi ba mutu wu lufiatu kuidi mutu wunlongukila kiawu. Ngie kuvanga mawu, wala luta baka luaku lu kubaka kisalu ayi kutatamana mu kiawu. w23.12 27 ¶12-13
Kisabala, kilumbu 23 Ngonda Yinana
Kilumbu ki Yave, kiala kuizila dedi bo bunkuizilanga muivi va builu.—1 Te. 5:2.
Bo Kibibila kintuba “kilumbu ki Yave,” kinsundula kilumbu Yave kela fundisa zimbeni ziandi ayi kuvukisa bisadi biandi. Mu thangu yikhulu Yave wubunga mimvila minkaka. (Yesa. 13:1, 6; Yehe. 13:5; Sefa. 1:8) Bubu, “kilumbu ki Yave” kiala tonina bo zimfumu zi luyalu bala bunga Babiloni Yinneni ayi kiala manina mu mvita wu Alimangedoni. Muingi tuvuka mu “kilumbu beni,” vantombulu kukubama bubu. Yesu wulonga ti vasintombulu ko to kukubama bubu mu “ziphasi zingolo”, vayi vantombulu “kutatamana kuba bakubama.” (Mat. 24:21; Luk. 12:40) Mu nkanda wutheti mvuala Polo kasonikina Baklistu ku Tesalonika, nandi wusadila bifuani biwombo muingi kuba sadisa kuba bakubama mu kilumbu ki lufundusu lu Yave. Vayi mvuala Polo wuzaba ti kilumbu beni kialasa tuka ko mu thangu’awu. (2 Te. 2:1-3) Kheti bobo, mvuala Polo wutatamana kuba kindisa muingi bayindula buka ti kilumbu beni yono kiala kuiza. Ayi befu mvitu tulenda sadila dilongi adiodio. w23.06 8 ¶1-2
Kilumingu, kilumbu 24 Ngonda Yinana
Zikhomba ziama zi luzolo, banu bakindama, bakuikama.—1 Ko. 15:58.
Mu mvu 1978 mintungi mimueka ku Japão, babaka makani ma kutunga kibanga kinangama beni. Batu baba kalanga ku kizunga beni baba kukikuvusanga buidi kibanga beni kinkuinza kindimina mu zindikununu zi ntoto zimmonikanga va kibuangu beni. Ngie zebi mbi batu batunga kibanga beni bavanga muingi kiawu kikindama mu zindikununu zi ntoto? Batu bafikula kiawu bavanga muingi kibanga beni kiba kikinda kheti bivuka bilenda monika. Befu Baklistu tuidi buka kibanga akiokio. Mu phila mbi? Kisadi ki Yave kafueti ba mayindu mafuana matedi kukindama ayi kukuikama. Ayi mvandi, kafueti ba wukindama ayi wukuikama mu kukakidila minsiku ayi zithuadusulu zi Yave. Nandi kafueti ba ‘wukubama muingi kutumukina.’ Mvandi kafueti ba ‘mayindu mafuana’ bo vantombulu kuvanga mawu. (Tia. 3:17) Kisadi ki Yave widi mayindu mafuana, kasi ko mutu wuphasi voti wunkikininanga mu mambu moso. w23.07 14 ¶1-2
Kikunda, kilumbu 25 Ngonda Yinana
Kibila kheti benu lummueniabu ko, vayi lu kunzolanga.—1 Pet. 1:8.
Vaba tombulu Yesu kutatamana wukuikama kuidi Nzambi mu zithotolo Satana kaba kuntuadisa. (Mat. 4:1-11) Satana wuba makani ma kuvanga Yesu kusumuka ayi kutula nkaku muingi kabika ku tukula. Yesu wukindama mu zithotolo zinkaka mu kisalu kiandi ki kusamuna. Dedi zimbeni ziandi banyamisa ayi bakana kumvonda. (Luk. 4:28, 29; 13:31) Nandi wumonisa mvibudulu mu zinzimbala zi minlandikini miandi. (Mala. 9:33, 34) Nandi wuviokila mu mambu maphasi dedi, bambula ayi bamvueza. Bosi wutovuka beni ayi bamvonda banga muivi. (Ebe. 12:1-3) Yave wubika muingi Yesu kaviokila mu mambu amomo. (Mat. 27) Yesu wutovuka beni muingi kuvana luzingu luandi. Befu kuyindula mu mambu Yesu Klistu ka tuvangila, befu tuala kuna luzolo lungolo mu nandi. w24.01 10-11 ¶7-9
Kimuadi, kilumbu 26 Ngonda Yinana
Baboso bakhambu fionguninanga makani mawu bansukilanga mu buphumbulu.—Zinga. 21:5.
Mvibudulu yidi beni nkinza muingi kuzinga buboti na bankaka. Khadulu ayoyo yilenda tusadisa kukuwa mu mvibudulu bo bankaka bankoluka. (Tia. 1:19) Mvibudulu yintuadisanga ndembama ayi yitusadisanga kubika vanga diambu dilenda nyongisa wunkaka bo tuidi mu nganzi. Befu kumonisa mvibudulu, tuisinkuiza fika fuema ko bo mutu ka tunyongisa ntima. Vayi tunkuiza “tatamana kuvibidila ayi kulemvukilanga bankaka mu ntima woso.” (Kolo. 3:12, 13) Mvibudulu mvandi yilenda ku tusadisa kubaka makani mamboti. Kibila yawu yinkuiza tusadisa kubika fika baka makani. Vayi yinkuiza kubotula thangu muingi kufiongunina ayi kuzaba mambu tulenda vanga. Dedi, boti tuidi mu kutomba kisalu. Vayi mvibudulu wunkuiza tusadisa kubotula thangu muingi kuyindula buidi kisalu beni kilenda tuadisila ziphasi kuidi dikanda ditu ayi luzingu luitu lu kiphevi. Diawu befu kuba mvibudulu, tuisinkuiza baka ko makani mambi. w23.08 22 ¶8-9
Kintatu, kilumbu 27 Ngonda Yinana
Yimmonanga mu nyitu’ama, nsiku wunkaka wunnuananga nzingu na nsiku widi mu mayindu mami, ayi nsiku beni wu kuthulanga va kivika ki nsiku wu masumu widi mu nyitu’ama.—Lom. 7:23
Ngie wulenda ba mu kiunda mu kuba mutu wu masumu. boso kua bubela, yindula mu lukanu wuvanga kuidi Yave bo wukivana kuidi nandi, muingi wubaka mangolo ma kunuana na mayindu amomo mambi. Buidi? Bo wukivana kuidi Yave, ngie wukimanga. Mawu mansundula ti, wummanganga zinzinunu ziaku zilenda nyongisa Yave. (Mat. 16:24) Bo wumviokila mu mambu manthota kiminu kiaku, vasintombulu ko kuviokisa beni thangu muingi wubaka makani. Ngie wunkuiza baka makani ma kuvanga mambu masulama, mu kutatamana kuba wukuikama ayi kukuangidika Yave. Mu phila ayoyo, ngie wunkuiza ba buka Yobi. Kheti bo kaviokila mu mambu mathota kiminu kiandi, nandi wutuba: ‘Yalasa bika ko lukuikumunu luama!’—Yobi 27:5. w24.03 9 ¶6-7
Kinna, kilumbu 28 Ngonda Yinana
Yave widi wufikama kuidi baboso ba kuntelanga, kuidi baboso ba kuntelanga mu bukiedika.—Minku. 145:18.
Yave, widi “Nzambi yi luzolo,” ayi wumbanga yitu va khonzo! (2 Ko. 13:11) Nandi wumvuanga nkinza kadika mutu mu befu ayi tuidi lufiatu ti ‘luzolo lukuikama lu Yave lutukiebanga.’ (Minku. 32:10) Bo tunluta yindula phila Yave ka tumonisinanga luzolo, luawu lunluta banga lukiedika ayi lutuvanganga kufikama kuidi nandi. Tulenda kumfikama ayi kunzabikisa ti tuntomba beni luzolo luandi. Tulenda kunzabikisa mambu matukuazula ayi kuba lufiatu ti wu tuvisanga ayi widi phuila muingi kutusadisa. (Minku. 145: 19) Dedi bo befu tunzodilanga kukota mbazu mu thangu kiozi, mvitu tumbanga phuila yi kufikama Yave mu luzolo ka tumonisinanga. Luzolo lu Yave luidi mangolo ayi luidi lu mbombolo. Diawu ba mayangi mu kuzaba ti Yave wu kuzolanga. Ayi bika befu boso tumonisa luzolo luitu mu kutuba: ‘Minu yi kuzolanga Yave’!—Minku. 116:1. w24.01 31 ¶19-20
Kintanu, kilumbu 29 Ngonda Yinana
Minu yiba zabikisa dizina diaku. —Yoa. 17:26.
Yesu kasa zabikisa ko to kuidi batu ti dizina di Nzambi didi Yave. Nandi waba longanga kuidi basi Yuda ayi bawu bazaba dizina di Nzambi. Vayi Yesu wutuama ntuala mu ‘kuba sudikisa kimutu ki Yave’. (Yoa. 1:17, 18) Dedi, masonoko ma Kiebeleo mantuba ti Yave widi nkua kiadi ayi nkua nlemvu. (Esodu 34:5-7) Yesu wutubila phila Yave kammonisinanga zikhadulu aziozio, bo kata kinongo ki muana wuzimbala. Bo tata kamona muana ku kinanu, nandi wuduma muingi kendengana, wumbumba ayi wunlemvukila mu ntima woso. Mambu amomo matumonisanga ti, Yave mvandi widi nkua kiadi ayi nkua nlemvu. (Luk. 15:11-32) Mu phila ayoyo, Yesu wusudikisa buboti kimutu ki Tat’andi. w24.02 10 ¶8-9
Kisabala, kilumbu 30 Ngonda Yinana
Mu mbombolo tuntambula kuidi Nzambi . . . tubomba mvandi bankaka.—2 Ko. 1:4.
Yave wuntuadisanga phosi ayi mbombolo kuidi batu bamviokila mu mambu ma phasi. Buidi tulenda landikinina kifuani ki Yave mu kumonisa kiadi ayi kubomba bankaka? Phila yimueka yi kuvangila mawu, yidi mu kukuna zikhadulu zimboti zidi kithuadi na mbombolo. Zikhadulu mbi? Mbi biala tusadisa kumonisa luzolo luntombulu muingi “kutatamana kubombasana befu na befu” kadika kilumbu? (1 Te. 4:18) Tufueti kuna zikhadulu dedi, kuvua nkinza mabanza ma bankaka, kuzolasananga banga zikhomba ayi kumonisa mamboti. (Kolo. 3:12; 1 Pet. 3:8) Buidi zikhadulu aziozio zilenda tusadisila? Befu kumonisa kiadi ayi zikhadulu zidi nguizani na khadulu ayoyo, tualasa bika ko kubomba zikhomba badi mu kuviokila mu mambu ma phasi. Dedi bo Yesu katubila, “munu wuntubanga mambu mawedi mu ntima. Mutu wumboti wunkolukanga mambu mamboti.” (Mat. 12:34, 35) Kubomba zikhomba bamviokila mu mambu ma phasi, yidi phila yinkinza yi kumonisina luzolo tuidi mu bawu. w23.11 10 ¶10-11
Kilumingu, kilumbu 31 Ngonda Yinana
Badi nduenga bala visa. —Dani. 12:10.
Tufueti dinda lusalusu boti tuisimvisa ko zimbikudulu zi Kibibila. Tala kifuani akiki. Yindula boti ngie wunkuenda kuma wukhambu zaba vayi nkundi’aku wundiata yaku zebi buboti kibuangu munkuenda. Bukiedika, ngie wunkuiza ba mayangi mu kudiata na nkundi’aku. Yave widi buka nkundi awowo ayi nandi zebi buboti mambu mankuiza kuntuala. Diawu, muingi tuvisa zimbikudulu zi Kibibila, tufueti kukikulula ayi kudinda lusalusu lu Yave. (Dani. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20) Dedi tata yi luzolo, Yave wuntomba muingi bana bandi babaka luzingu lu mayangi. (Yele. 29:11) Yave widi disuasana na matata ma kinsunyi, kibila nandi kalenda bikula mambu mankuiza kuntuala. Ayi Yave wutuma basonika mu Kibibila zimbikudulu muingi ku tusadisa kuzaba mambu mankuiza monika kuntuala.—Yesa. 46:10. w23.08 8 ¶3-4