KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Kibanga ki Nsungi
KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Ibinda
  • KIBIBILA
  • BILONGULU
  • ZIKHUTUKUNU
  • mwbr25 Ngonda Yintatu zitsyel. 1-11
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

Tsielu ayiyi yisi ko video ayoyo

Lemvuka, video ayiyi yisinkuiza sika ko kibila diambu dimbi dibe monika.

  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu
  • Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu—2025
  • Mua Mintu mi Malongi
  • 3-9 NGONDA YINTATU
  • 10-16 NGONDA YINTATU
  • 17-23 NGONDA YINTATU
  • 24-30 NGONDA YINTATU
  • 31 NGONDA YINTATU–6 NGONDA YINNA
  • 7-13 NGONDA YINNA
  • 14-20 NGONDA YINNA
  • 21-27 NGONDA YINNA
  • 28 NGONDA YINNA–4 NGONDA YINTANU
Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu—2025
mwbr25 Ngonda Yintatu zitsyel. 1-11

Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

3-9 NGONDA YINTATU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 3

Monisa Lufiatu Luaku mu Yave

ijwbv dilongi 14 ¶4-5

Zingana 3:5, 6—‘Bika Kufiatila mu Diela Diaku’

‘Fiatila Yave mu ntim’aku woso.” Befu tummonisanga ti tumfiatilanga Yave, mu kuvangilanga mambu mu phil’andi. Tufueti fiatila Yave mu ntim’itu woso. Mu Kibibila kikuma ntima, kinsundula kimutu kitu ki Khati dedi mayindu mitu, mabanza mitu ayi zikhadulu zitu. Diawu kufiatila Yave mu ntim’itu woso, kuisinsundula ko to mabanza mitu vayi madi mambu tunsola kuvanga, kibila tuidi lufiatu ti Mvang’itu zebi malutidi nkinza mu befu.—Loma 12:1.

‘Bika kufiatila mu diela diaku.’ Tufueti fiatila Nzambi kibila phil’itu yi kuyindudila yisi ko yivedila. Befu kufiatila to mu ndueng’itu voti mu mabanza mitu, tulenda baka makani malenda tutuadisa ziphasi. (Zinga. 14:12; Yele. 17:9) Nduenga yi Nzambi yawu yilutidi kena ndueng’itu. (Yesa. 55:8, 9) Befu kubika mayindu ma Nzambi ma tutuadisa, tuala baka ndandu yiwombo mu luzingu luitu.—Minku. 1:1-3; Zinga. 2:6-9; 16:20.

ijwbv dilongi 14 ¶6-7

Zingana 3:5, 6—‘Bika Kufiatila mu Diela Diaku’

‘Ntebukilanga Moyo mu Zinzila Ziaku Zioso.’ Ava kubaka makani, buboti beni kuzabanga mayindu ma Nzambi matedi makani beni. Tulenda vanga mawu mu kundinda thuadusulu’andi mu nzila nsambu, ayi kusadila mambu Kibibila kintuba.—Minkunga 25:4; 2 Timoti 3:16, 17.

‘Nandi Wala Ludika Zinzila Ziaku.’ Nzambi wunludikanga zinzila zitu mu kutusadisa kuzingila mu kithuadi na minsua miandi misonga. (Zingana 11:5) Mu phila ayoyo tulenda kuyikieba mu mambu malenda kututuadisa ziphasi ayi kubaka mayangi mu luzingu.—Minkunga 19:7, 8; Yesaya 48:17, 18.

be 76 ¶4

Tatamana—Kukonzuka

Boti mutu mana viokila mu mambu mawombo maphasi mu luzingu ḿba kalenda yindula, ‘yimana viokila mu mambu amama yidi mu kuviokila. Yizebi ma kuvanga.’ Bukiedika ti yidi mbonosono yi nduenga kuyindudila abobo? Zingana 3:7 lu tulubula: ‘Bika kufiatila mu ndueng’aku veka.’ Bukiedika mambu tumana viokila mu luzingu khumbu zinkaka malenda kutusadisa kuzaba ma kuvanga bo mambu mammonika. Vayi boti tuidi mu kuvanga mangolo ma kukonzuka mu kipheve, tunkuiza tebuka moyo ti vantombulu lusakumunu lu Yave muingi tubaka makani mamboti. Diawu tulenda tubila ti ndionzukulu’itu yimonikanga ko mu thangu tunnunga mambu mu kuyifiatila, vayi mu kuba bakubama muingi kutomba thuadusulu yi Yave. Tummonisanga ti tuidi mu kukonzuka mu kipheve, mu kuba lufiatu ti vasi ko diambu dilenda salama buboti mu khambu lusalusu lu Yave ayi kutatamana kuba kikundi kifikama na Tat’itu yi Diyilu.

Kiuka Kisuama

w06 15/9 17 ¶7

Malongi Tulenda Longuka mu Buku yi Zingana

3:3. Tumvuanga beni nkinza khadulu yi luzolo lukuikama, diawu tummonisinanga yawu mu luzingu luitu dedi befu tumvuata nsanga. Ayi mvandi tufueti sonika zikhadulu aziozio mu ntim’itu mu kubika ziawu zituadisa luzingu luitu.

10-16 NGONDA YINTATU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 4

‘Keba Ntim’aku’

w19.01 15 ¶4

Buidi Wulenda Kiebila Ntim’aku?

4 Mu Zingana 4:23, kikuma ‘ntima’ ba kisadila mwingi kutubila ‘kukhati ntim’itu’ voti ‘Kimutu kitu kikhati.’ (Tanga Minkunga 51:6 ayi tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO.) Mu bikuma binkaka, kikuma ‘ntima’ kintubila mvandi mayindu mitu ma kisweki voti ma tsi ntima, mabanza, ayi zinzinunu. Kiawu kintubila kimutu twidi mu khat’itu, bika ti phila tummonikinanga va mesu ma batu.

w19.01 17 ¶10-11

Buidi Wulenda Kiebila Ntim’aku?

10 Boti tutidi kununga kukieba ntim’itu, tufueti zaba mintambu ayi mu thinu kuvanga mambu muingi kuyikieba. Kikuma ‘kukieba’ basadila mu Zingana 4:23 ma tutebula moyo kisalu nkengididi kaba vanganga. Mu bilumbu bi Ntinu Salomo, minkengididi miaba banga kuyilu kibanga ki divula baba tendukanga ba kumona mbeni widi mu kufikama. Mambu amama matusadisa kuvisa mbi tufueti vanga muingi Satana kabika kutuvukumuna mu mayindu mandi.

11 Mu thangu yikhulu, minkengididi baba salanga va kimueka ayi batu baba sunganga divula. (2 Samu. 18:24-26) Bawu baba salanga va kimueka muingi kukieba divula, mu kutomba kuzaba boti mielu midi mizibama bo zimbeni bamfikama ku divula. (Nehe. 7:1-3) Kilunzi kitu kikubuku mu Kibibila, kilenda sala buka nkengididi ayi kutulubula bo Satana kantomba kuvukumuna mayindu, mabanza, voti zinzinunu zitu. Diawu, yoso thangu kilunzi kitu kitulubula mu diambu dilenda kututula va kingela, tufueti kuwa ayi kuvanga dioso diambu muingi kutina.

w19.01 18 ¶14

Buidi Wulenda Kiebila Ntim’aku?

14 Muingi tukieba ntim’itu, befu tufueti bika kuvanga mambu mambi ayi kukinina mambu mamboti. Bue yindul’abu kifuani ki bibanga binangama bi divula. Nsungi wu mielu kalenda zibika mielu muingi mbeni kabika kota ku divula, vayi khumbu zinkaka nandi waba zibulanga miawu muingi kukotisa bidia ayi biuma binkaka bankosa ku divula. Boti mielu mitatamana mikangama, khanu batu bafua mu nzala. Bobuawu mvandi, befu mvitu tufueti zibula mintima mitu kadika thangu muingi mayindu ma Nzambi ma tutuadisa.

w12 1/5 32 ¶2

‘Keba Ntim’aku’!

Kibila mbi tufueti kebila ntim’itu? Mu thuadusulu yi Nzambi Ntinu Solomo wusonika: ‘Mu biuma bioso wunkeba, luta keba ntim’aku, kibila muawu muidi tho yi monho.’ (Zingana 4:23) Phila tunnatina luzingu bubu ayi kivuvu tuidi mu bilumbu binkuiza, mammonisanga ntindu mbi mutu tuidi mu khati. Kibila mbi? Kibila Nzambi wummonanga mambu madi mu khati ntim’itu. (1 Samueli 16:7) Yave wunluta vuanga nkinza “kimutu kitu ki khati.”—1 Petelo 3:4.

Kiuka Kisuama

w21.08 8 ¶4

Ngie Widi Wukubama Muingi Kuvibidila mu Yave?

4 Zingana 4:18 yintuba: “Nzila yi batu basonga yidi buka kiezila ki muinya va meni, kiawu kimbuelamanga kukienzuka nate muinya wumba wungolo.” Tuzebi ti lutangu alolo, lunluta tubila lukanu lu Yave mu phila kanzabikisilanga luawu kuidi dikabu diandi malembe malembe. Vayi luawu mvandi lunsudikisa ndionzukulu yi kiphevi ki mutu. Ndionzukulu yi kiphevi yilendi ba ko yi thinu thinu. Thangu yintombuluanga. Befu kulonguka ayi kusadila malongi madi mu Kibibila ayi mu bilongulu tuntambulanga mu kimvuka ki Yave, tuala konzuka mu kiphevi ayi kumonisa kimutu ki buklisto bukiedika. Mvandi luzabu luitu mu Nzambi luala buelama.

17-23 NGONDA YINTATU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 5

Tina Mambu ma Butsuza

w00 15/7 29 ¶1

Ngie Wulenda Tatamana Wudiodila mu Nza yi Kitsuza

Nkietu bantubila mu buku yi Zingana, bakumfuanikisa—nkietu wu kindumba. Ayi mambu kankoluka madi buka wika ayi nzeta. Buawu buntoninanga masolo ma batu bantomba kuvukumuna bankaka bavanga kitsuza. Dedi, tala kifuani ki Amy secretaria yimueka widi 27 di mimvu, widi beni kitoko. Nandi wutuba: “Koleg’ami wu kisalu wummonisanga buka ti wu kuphuanga nkinza ayi wu kuthondanga beni, vayi mayindu mandi maba to muingi tuvanga kitsuza. Diawu yivukumukanga ko mu mambu kankoluka.” Tufueti ba keba keba mu mambu mutu wuntomba ku tuvukumuna kantuba, malenda monikina buka ti madi mambu mamboti. Diawu tufueti sadila buboti kilunzi kitu muingi tubika vukumuka.

w00 15/7 29 ¶2

Ngie Wulenda Tatamana Wudiodila mu Nza yi Kitsuza

Kuvanga kitsuza kuntuadisanga ziphasi ziwombo—Dedi, bawombo bambuanga mu kitsuza, kilunzi kiawu ki kuba fundisanga. Bankaka bambakananga zimbela zintambakananga voti kuba buemba mu khambu kubama. Yindula mvandi kiunda mutu wukuela kalenda ba, na kubakula ti mutu wukuelana yandi bevanga kitsuza. Ntindu mambu amomo malenda tuadisa ziphasi kuidi mutu, mu luzingu luandi loso. Bukiedika, kitsuza kintuadisanga ziphasi.

w00 15/7 29 ¶5

Ngie Wulenda Tatamana Wudiodila mu Nza yi Kitsuza

Tufueti tatuka batu boso balenda tuvukumuna muingi tuvanga kitsuza. Tuisintomba ko kulandakana nzingulu’awu, kukuwa minkunga mintubila matedi kitsuza, voti kutala zifilme zi batu bambundana nyitu. (Zingana 6:27; 1 Kolinto 15:33; Efeso 5:3-5) Mvandi yisi ko mbonosono yi nduenga, kuvanga mambu malenda vanga batu abobo kuyindula ti befu mvitu tuntomba kuvanga kitsuza. Dedi kuvuata bikhutu bifietakana, bikhufi, bimmonisa nyitu dedi bo bawu bamvuatilanga.—1 Timoti 4:8; 1 Petelo 3:3, 4.

Kiuka Kisuama

w00 15/7 29 ¶7

Ngie Wulenda Tatamana Wudiodila mu Nza yi Kitsuza

Ntinu Salomo wumona ziphasi zinkuizilanga mu kuvanga kitsuza. Kiphinga kundekulanga luvalu lu mutu. Didi diambu ditsoni kusadila nyitu’itu muingi kuvanga kitsuza, voti kudukisa phuila yi mutu wunkaka. Yisi ko mbonosono yi luzolo kubundana yintu na mutu wukhambu kuelana yaku kibila kuvanga mawu kundekulanga luvalu tuidi.

24-30 NGONDA YINTATU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 6

Mbi Tulenda Longuka mu Kifuani ki Binona?

it-2 153 ¶2-3

Binona

‘Nduenga yi Binona.’ Kheti binona biyindulanga ko dedi batu, vayi phila yi kukuitukila Nzambi kabivangila yi kuba sadisanga kumonisa nduenga. Kibibila kimmonisa ti binona binkubikanga bidia biawu mu thangu yifuana muingi bi basadisa mu thangu yiwombo. (Zinga. 6:8) Ku Palestina, kummonikanga binona bantedilanga binona bimvelanga, (Messor semirufus) binkhupikanga bidia biwombo muingi badia, mu thangu bidia bimbanga phasi. Binona abiobio bimmonikanga mu bibuangu bimbanga beni zitheti. Ayi bo mvula wunnoka ayi wumbondika bidia bioso babe lunda, binona abiobio bimbasisanga ku nganda bidia bioso muingi biyuma. Ayi biawu bimbotulanga biuma bimvanganga zitheti kumena ava ku zilunda, muingi zibika kubue mena. Ayi tulenda nunga kumona nzila biawu biviokila mu biuma bawu bambikanga kumbusa, dedi bititi bi zitheti.

Kifuani ki Binona. Befu kubotula thangu muingi kufiongunina kifuani ki binona, tulenda visa kibila mbi kibibila ki tukindisila tulonguka matedi kifuani ki binona muingi tumonisa nduenga. (Zinga. 6:6) Kubotula kuandi to phila bankubikilanga bidia muingi kubisadila mu thangu yiwombo, mvandi tulenda longuka mu phila bankindiminanga bo bannatanga mimfuna milutidi kizitu kena biawu. Biawu bimvanganga mamoso binnunga muingi kuvanga kisalu kiawu mu khambu vonga kheti khumbu zinkaka bilenda bua mu mabulu voti kuvangana phasi. Biawu binsalanga mu kithuadi, bindiodisanga bibuangu bankalanga ayi binsadisanga binona binkaka bivangana phasi kuvutuka mu bibuangu biawu.

w00 15/9 26 ¶3-4

Keba Kimutu Kiaku

Befu tufueti ba batu bansalanga dedi binona. Kusala mu kifuza ayi kuvanga mangolo muingi kupisuka mu kisalu tumvanga, kulenda tutuadisa ndandu kheti bankaka ba tumona voti ndamba. Dedi, ku kikola, ku kisalu ayi bo tumvanga mambu ma kiphevi tufueti vanga mamoso tulenda nunga. Dedi bo binona bimbakilanga ndandu mu kifuza kiawu, Nzambi mvandi wuntomba muingi tubaka ‘ndandu mu kisalu kitu.’ (Mpovi 3:13, 22; 5:18) Befu kuba batu banzolanga kusala tunkuiza ba kilunzi kidiodila ayi mayangi mu ntima.—Mpovi 5:12.

Muingi kukindisa batu babika kuba bolo, ntinu Salomo wuvana biuvu abibi: ‘Nati thangu mbi wunkuiza tatamana kulala ngie nkua bolo? Thangu mbi wunkuiza kotukila?’ Mu kutubila va mvingi nkua bolo Salomo wubue tuba: ‘Bika theti yizinga mioko ayi yibuela kulala, vayi zaba ti wunkuiza ba kiphumbulu dedi muivi.’ (Zingana 6:9-11) Mu thangu nkua bolo kadi mu kulala, buphumbulu bulenda kunkuizila mu thinu dedi muivi. Zitsola ziandi zinkuiza wala bititi. (Zingana 24:30, 31) Mu thinu lungoso luandi lunkuiza bua. Mfumu mbi yi kisalu kalenda bika ntindu mutu awowo mu kisalu kiandi? Bukiedika ti nlonguki wu kikola widi bolo mu kulonguka, kalenda ba diela mu kikola?

Kiuka Kisuama

w00 15/9 27 ¶3

Keba Kimutu Kiaku

Buku yi Zingana yintubila Sambuadi di mambu mambi Nzambi kanlendanga. ‘Thadulu yi lunangu,’ ayi ‘ntima wunyindulanga mambu mambi.’ Amomo madi masumu tunvanganga mu mayindu. ‘Ludimi lunkolukanga mambu ma luvunu’ ayi ‘kuta kimbangi mu mambu ma luvunu,’ madi masumu ma thubulu. ‘Mioko mintengulanga menga ma batu bakhambulu kibila’ ayi ‘malu mandumanga muingi kuvanga mambu mambi’ madi mavanga mambi. Ayi bulutidi Yave wunlendanga batu boso banzolanga kutulula kithuadi kuidi bo bantomba ndembama. Thalu yi mambu mambi kuvioka sambanu mu lutangu alolo, luntomba kumonisa ti mu kuba batu ba masumu batu bambuelanga mavanga mawu mambi.

31 NGONDA YINTATU–6 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 7

Tina Mambu Malenda ku Kuvukumuna

w00 15/11 29 ¶5

‘Tumukina Zithumu Ziami ayi Tatamana Kuzinga’

Builu bumueka va nela, ntinu Salomo wumona ditoko dimueka wukhambulu nduenga. Ḿba ditoko beni wuzaba buboti ntindu kibuangu kaba kota, ayi mbi binkuiza mmonikina. Kheti bobo nandi ‘wuviokila’ mu nzila yiba va ndeko nzo yi nkietu wumueka. Nani wuba nkietu beni? Mbi kantomba kuvanga?

w00 15/11 30 ¶4-6

‘Tumukina Zithumu Ziami ayi Tatamana Kuzinga’

Mambu nkietu awowo kaba tuba maba monikina buka ti maba mamboti ayi waba matubila mu lufiatu. Nandi wukubika mamoso kaba tuba muingi kuvukumuna ditoko beni. Mu kutuba ti mu kilumbu beni, nandi wuvana nkhailu ayi wudukisa mamoso kakanikisa kuidi Nzambi. Nandi waba tomba kumonikina ti wuba mutu wu kiphevi. Minkhailu baba vananga ku Yelusalemi, miba mbisi, falinha, nzeta ayi vinu. (Levitiku 19:5, 6; 22:21; Zintalu 15:8-10) Baboso baba vananga minkhailu amiomio, baba luaku lu kunata miawu ku nzo muingi kudia va kimueka na dikanda. Diawu nkietu awowo kakambila ditoko beni ti, ku nzo’andi kuba bidia biwombo muingi badia ayi banua va kimueka. Mayindu mandi maba ma kumonisa kuidi ditoko adiodio ti, wunkuiza yangalala mu kuviokisa thangu ku nzo’andi. Dibakala dimueka dimfionguninanga binongo wutuba: ‘Boti nkietu awowo wubasika na makani ma kubila mutu vayi bukiedika ti nandi wubasika muingi kubila to ditoko adiodio? Tulenda tuba ti ndamba. Kilenda ba to kivulu kilenda kikinina mu nandi.

Kubotula kuandi to mu phila kaba vuatilanga, mambu kaba tubanga ayi phila kaba bumbilanga batu, nkietu awowo mvandi wabe vukumunanga babakala mu kusadila perfume yimboti. Nandi wutuba: ‘Yibe kubika kika kiama na mavunga mamboti, na minsinga bansumbisanga ku Ngipiti. Yibe sadila perfume yi mirra, aloés ayi canela.’ (Zingana 7:16, 17) Nkietu beni wukubika buboti kika kiandi mu biuma bifumina ku Ngipiti ayi wusadila ziperfume ziwombo dedi mirra, aloés ayi canela.

Nkietu beni wutatamana kutuba: ‘Yiza muingi tuviokisa builu boso befu babuadi to nati va meni’ ‘ayi tuyangalala.’ Nkietu beni kasa tumisa ko to ditoko beni muingi badia va kimueka vayi mvandi muingi bavanga kitsuza. Kuidi ditoko adiodio, thumusunu ayoyo yiba beni yimboti! Muingi kumvukumuna, nkietu beni wubue tuba: ‘Nnuni’ama kasi ko ku nzo; Nandi bekuenda mu viage ku kibuangu kidi beni kinanu. Benata zimbongo ziwombo ayi kasinkuiza fika vutuka ko.’ (Zingana 7:18-20) Muingi kuvumbika ditoko beni, nkietu beni wunkamba kabika kukuazuka, kibila nnuni’andi bevanga viage ayi kasinkuiza fika vutuka ko. Nkietu awowo wuba wupisuka mu kuvukumuna matoko. ‘Nandi wumvukumuna mu diela ayi mu phila yimboti kayolukila yandi.’ (Zingana 7:21) Vabe tombulu mutu wuba buka Yosefi, muingi kununga phukumunu ayoyo. (Ngenesi 39:9, 12) Bukiedika ti ditoko adiodio wuba wukubama muingi kununga phukumunu ayoyo?

w00 15/11 31 ¶2

‘Tumukina Zithumu Ziami ayi Tatamana Kuzinga’

Ditoko beni kasa nunga ko phukumunu. Mu khambu monisa nduenga, nandi wulandakana nkietu beni dedi kibulu bannata muingi kuvondu.’ Dedi bo dibakala bakanga mu ziphanga kalendi nunga ko kutina, ditoko adiodio wuvukumuka ayi wubua mu disumu. Nandi wuyiza visa to ti luzingu luandi luba va kingela, ‘bo kaviokila mu mambu mabina ntuadisa lufua.’ Luzingu luandi luba va kingela kibila ḿba khanu wubakana zimbela zintambakananga mu kibila ki kitsuza. Ayi nandi wuvanga disumu dingolo va meso ma Nzambi. Ditoko adiodio naveka wuyenda vekisa luzingu luandi dedi bo nuni kambakininanga mu ntambu!

Kiuka Kisuama

w00 15/11 29 ¶1

‘Tumukina Zithumu Ziami ayi Tatamana Kuzinga’

Mu thuadusulu yi Nzambi ntinu Salomo wutuba: ‘Kanga ziawu [zithumu ziama] Mu zinzala ziaku,’ ‘ayi sonika ziawu mu ntim’aku.’ (Zingana 7:3) Dedi bo tumfika monanga zinzala ayi zididi nkinza muingi tununga kuvanga mambu mawombo tuntomba, bobuawu mvandi, tufueti tebukilanga moyo malongi tunlongukanga mu Kibibila ayi ku masadila. Tufueti sonika mawu mu ntim’itu mu kubika mawu matuadisa luzingu luitu.

7-13 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 8

Yuwa Nduenga yi Yesu

cf 131 ¶7

‘Minu Yinzolanga Tata’

7 Mu lutangu 22, nduenga yintuba: ‘Yave wuphanga tona vana thonono, yidi wutheti mu bivangu biandi bikhulu.’ Lutangu alolo luisintubila ko khadulu yi nduenga kibila khadulu ayoyo yisa vangu ko. Yave wunzinganga thangu zioso, ayi tona muna tona nandi widi nkua nduenga. (Minkunga 90:2) Vayi Muana Nzambi, nandi ‘kivangu kitheti mu bivangu bioso’ bi Yave. (Kolosai 1:15) Dedi bummonisina buku yi Zingana, Muana Nzambi wuvangu ava Yave kavanga ntoto ayi diyilu. Mu kuba Diambu, ayi Mvuala wu Yave, Yesu bankumfuanikisa nduenga yi Yave.—Yoane 1:1.

cf 131-132 ¶8-9

‘Minu Yinzolanga Tata’

8 Mbi Muana Nzambi kaba vanganga ava kiza va ntoto? Lutangu 30 luntuba ti nandi wuba va khonzo Nzambi dedi ‘kisadi kipisuka’. Mbi mawu mansundula? Kolosai 1:16 lunsudikisa: “Kibila biuma bioso bidi ku diyilu ayi va ntoto, bivangulu mu kibila kiandi . . . Biuma bioso binkaka bivangulu mu kibila kiandi ayi bidi biandi.” Yave mu nzila Muan’andi Kisadi Kipisuka, wuvanga biuma bioso—dedi bivangu bi kipheve bidi kudiyilu, zimbuetila, ntoto, mintindu miwombo mi bivatu, bibulu ayi bilutidi nkinza va ntoto: wuvanga mutu. Tulenda dedikisa phila Muana ayi Tata basadila mu kithuadi, na mutu wumfikulanga zinzo ayi no wuntunganga ziawu. Mutu wuntunganga zinzo, wunlandakananga mambu mu phila mutu kabe fikudila. Bo tunkuitukanga mu kumona bivangu, befu tumvananga nkembu woso kuidi Mvangi wulutidi. (Minkunga 19:1) Mvandi, tulenda yindula mayangi Yave ayi Muan’andi baba, mu mimvu mioso basala va kimueka.

9 Bo batu ba masumu bansala vakimueka, khumbu zinkaka balenda bakasana mambu. Vayi masi ko mawu mamonikina kuidi Yave ayi Muan’andi. Muana wusala va kimueka na Tata mu biveve na biveve bi mimvu. Nandi wutuba: ‘Yaba kuangalalanga va ntual’andi thangu zioso.’ (Zingana 8:30) Nandi waba monanga nyenzi mu kuba va kimueka na Tat’andi ayi Tata mvandi waba kuangalalanga mu kuba va kimueka ayi Muan’andi. Muana wulandakana buboti zikhadulu zi Tat’andi. Diawu tuyitukanga ko kumona luzolo lungolo Tata ayi Muana badi.

w09 15/4 31 ¶14

Kinzika Yesu—Davidi Wulutidi ayi Salomo Wulutidi

14 Mutu wumueka to va ntoto wuluta ba nduenga kena Salomo. Mutu beni waba Yesu Klistu. Ayi nandi wuyitedila “mutu wulutidi nkinza kena ntinu Salomo.” (Mat. 12:42) Yesu wulonga mambu “mamvananga luzingu lu mvu ka mvu.” (Yoa. 6:68) Dedi mu dilongi kavanga ku mbata mongo, nandi wusadila minsua midi mu buku yi Zingana Salomo kasonika ayi wutubila mawombo mantuadisanga mayangi kuidi bisadi bi Yave. (Zinga. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Khumbu ziwombo Yesu wutuba ti mayangi makiedika mankuizilanga mu kuba kikundi kimboti na Yave ayi kumona zikhanu ziandi kusalama. Nandi wutuba: “Mayangi kuidi bo badi phuila yi mambu ma kiphevi, kibila bawu bavuidi Kintinu ki diyilu.” (Mat. 5:3) Baboso bansadilanga malongi Yesu kalonga, bamfikamanga kuidi Yave ‘tho yi moyo.’ (Minku. 36:9; Zinga. 22:11; Mat. 5:8) Yesu Klistu ba kumfuanikisa “nduenga yi Nzambi.” (1 Ko. 1:24, 30) Mu kuba Ntinu, Yesu widi ‘pheve yi nduenga.’—Yesa. 11:2.

Kiuka Kisuama

g 5/14 16

‘Nduenga Yidi mu Kutenduka’—Ngie Widi mu Kukuwa?

▪ Buku mueka yintuba ti Kibibila yidi buku banluta ‘tanganga mu zithangu zioso,’ ayi basekudila mu zimbembu ziwombo kuvioka zibuku zinkaka. Bubu Kibibila kilenda tangu kuvioka 2.600 di zimbembu, ayi nduka batu boso mu nza yimvimba balenda tangila kiawu mu mbembu’awu.

▪ Nduenga mvandi ‘wuntendukanga’ mu phila yinkaka. Matai 24:14, luntuba: “Ayi zitsangu azizi zimona zi Kintinu, ziala samunu mu ntoto wumvimba, muingi kuvana kimbangi kuidi batu ba mimvila mioso, bosi tsukulu [nza] yala kuiza.”

14-20 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 9

Ba Mutu wu Nduenga

w22.02 9 ¶4

“Teka Matu ayi Yuwa Mambu ma Bankua Nduenga”

4 Bo tuidi batu ba masumu, tulenda mona phasi kukikinina malongi bo khomba katukamba mambu tufueti ludika. Ayi ḿba tulenda kunkangila nganzi. (Tanga Mpovi 7:9.) Khumbu zinkaka tulenda tomba kuyikakudila. Ayi mvandi tulenda kuyikuvusa: ‘Kibila mbi kabe phanina dilongi adiodio? Nandi kasa tubila ko mu phila yifuana. Mvandi tulenda tomba zinzimbala zi mutu beni muingi tubika sadila dilongi kabe tuvana ayi ḿba tulenda tuba: Nsua mbi kadi muingi kutsemba? Nandi mvandi wumvanganga zinzimbala! Mu phila ayoyo ḿba tulenda tomba mutu wunkaka katu vana dilongi mu phila tuntombila.

w22.02 12 ¶12-14

“Teka Matu ayi Yuwa Mambu ma Bankua Nduenga”

12 Mbi bilenda ku tusadisa kukikinina malongi? Tufueti kuyikululanga ayi kutebukanga moyo ti befu boso, tuidi bankua masumu ayi khumbu zinkaka tulenda vanga mambu makhambu fuana. Yobi mvandi wutona kuba mayindu amomo, vayi buviokila thangu nandi wubalula phil’andi yi kuyindudila ayi Yave wunsakumuna. Kibila mbi? Kibila Yobi wukikulula ayi wumonisa mawu mu kukikinina malongi Elihu kamvana, kheti nandi wuba kilezi kiandi. (Yobi 32:6, 7) Kukikulula kunkuiza tusadisa mvandi kukikinina malongi ba tuvana kheti bo tummona ti tuisintomba ko mawu ayi kheti mutu wu tuvana malongi beni widi kilezi kitu. Nkulutu wu kimvuka wunkalanga ku Canadá wutuba: “Befu veka tumonanga ko zinzimbala zitu dedi bo bankaka ba tutadilanga. Diawu, buidi tulenda konzukila mu kiphevi boti ni mutu kasi tuvana ko malongi?” Befu boso, tuntomba kubuela monisa mimbutu mi kiphevi ayi kubuela pisuka mu kisalu ki kusamuna.—Tanga Minkunga 141:5.

13 Malongi madi mbonosono yi luzolo lu Yave. Yave wuntomba mamboti mitu. (Zinga. 4:20-22) Mu thangu ka tuvana malongi mu nzila Kibibila, bilongulu bitu bibongulu mu Kibibila voti mu nzila khomba wuyonzuka mu kiphevi, Yave widi mu kumonisa luzolo kadi mu befu. Dedi bummonisina Ebeleo 12:9, 10 ‘Nandi wumvangilanga mawu kibila wuntomba mamboti mitu.

14 Tsikika mayindu mu malongi ba kuvana, bika mu mutu wu kuvana mawu. Khumbu zinkaka tulenda mona ti basa tuvanina ko malongi mu phila yimboti voti yifuana. Tuzebi ti mutu wumvana malongi kafueti vangila mawu mu phila yinkuiza sadisa wunkaka kusadila mawu. (Ngala. 6:1) Boti befu bamvana malongi, didi diambu dimboti kutsikika mayindu mu mambu ba tukamba kheti tuisinzola ko phila ba tuvanina mawu.—Tulenda kuyikuvusa: ‘Kheti minu yisa zola ko phila babe kuphanina malongi beni vayi bukiedika ti mawu masi ko nkinza? Yilenda tsikika mayindu mu malongi ba kumphana kubika kuandi mu phila ba kuphanina mawu?’ Yidi mbonosono yi nduenga kumona ziphila zi kubakila ndandu mu mosokua malongi ba tuvana.—Zinga. 15:31.

w01 15/5 30 ¶1-2

‘Befu Kuba Nduenga Tuala Zinga Mimvu Miwombo’

Phila mutu widi nduenga kantadilanga tsembolo yidi disuasana na phila mutu wukhambulu nduenga kantadilanga. Salomo wusonika: ‘Vana tsembolo kuidi mutu widi nduenga ayi nandi wunkuiza kuzola. Nkabila ayi nandi wunkuiza luta ba nduenga.’ (Zingana 9:8b, 9a) Mutu wu nduenga zebi ti ‘vasi ko mutu wumbanga mu mayangi bo kantambula tsembolo, vayi wumbanga mu kiunda; ayi mutu widi wukubama muingi kulonguka wumbakanga ndandu mu yawu kibila tsembolo beni yintuadisanga ndembama ayi busonga.’ (Ebeleo 12:11) Kheti va thonono tsembolo yilenda tuadisa kuinda vayi kuyindula mu ndandu tunkuiza baka, kunkuiza tusadisa tubika kuyikakidila vayi kukikinina yawu.

Ntinu Salomo wutatamana, ‘Longa mutu wusonga ayi nandi wala buela nzayilu.’ (Zingana 9:9b) Vasi ko mutu widi nduenga mu mambu moso. Tunkuangalalanga beni kumona kheti biboba kukikinina kulonguka kiedika ayi kukivana kuidi Yave. Befu boso tufueti vanga mangolo ma kutatamana kuba phuila yi kulonguka mambu mamona.

w01 15/5 30 ¶5

‘Befu Kuba Nduenga Tulenda Zinga Mimvu Miwombo’

Ntinu Salomo wumonisa ti kidi kiyeku kitu kuvanga mangolo ma kuba nduenga. Bo katuba: ‘Ngie kuba nduenga, ngie veka wunkuiza bakila yawu ndandu; vayi ngie kuba kivulu, wunkuiza tovuka.’ (Zingana 9:12) Mutu wu nduenga wuyituadisanga ndandu vayi kivulu wuntovukanga mu makani kambaka. Bukiedika, kadika mutu wumvelanga biuma kavata. Diawu, ‘tumonisanu nduenga.’—Zingana 2:2.

Kiuka Kisuama

w06 15/9 17 ¶5

Malongi Tulenda Longuka mu Buku yi Zinganga

9:17—Mbi biobio ‘nlangu wuyibu’ ayi kibila mbi wididi ‘lueki’? Kibibila kintuba ti batu bakuela mu ntinu, bawu to badi nsua wu kubundana nhitu. Mu matangu amomo bandedikisa kubundana nyitu na nlangu wu phosi. Vayi nlangu wuyibu, wunsundula kubundana nyitu mu khambulu nsua mu kinsueki. (Zingana 5:15-17) Mayindu ma kusueka mawu muingi bankaka babika ku mabakula ba madedikisa buka nlangu wu lueki.

21-27 NGONDA YINNA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 10

Buidi Tulenda Bakila Mayangi Makiedika mu Luzingu?

w01 15/7 25 ¶1-3

‘Batu Basonga Bala Sakumunu’

Vadi phila yinkaka mutu wusonga kantambudilanga lusakumunu. ‘Mioko mi nkua bolo mikumvanganga kuba kiphumbulu, vayi mioko mi nkua kusala mikumvanganga kuba busina. Muana wummonisanga nduenga, wala vela mu thangu yimboti; vayi muana wummonisa bolo, wunlalanga mu thangu yi kuvela.’—Zingana 10:4, 5.

Mambu ntinu katuba matedi kuvela madi tsundu. Thangu yi kuvela yisi ko thangu muingi kulala. Vayi yidi thangu yi kusala mu kifuza ayi kuvangila mawu mu nsualu.

Mu matedi kisalu kimfunu ki kuvela mu kipheve, Yesu wukamba minlandikini miandi: “Bukiedika, mbongo yi kuvela yidi yiwombo, vayi bisadi bafueti vela yawu, badi baluelu. Diawu, dindanu kuidi Mfumu vuidi tsola mo kabuela bisadi muingi bavela mbongo’andi.” (Matai 9:35-38) Mu mvu 2000, kuvioka 14 milhões di batu balandakana Mbambukulu Moyo—thalu ayoyo yilutidi kena thalu yi Zimbangi zi Yave mu nza yimvimba. Diawu, nani kalenda tuba ti zitsola zisi ko zifuana muingi kuvela? (Yoane 4:35) Bisadi bikiedika bi Nzambi bandindanga muingi Nzambi kabuela bisadi mu kisalu kiandi, ayi mu yoyawu thangu bakivananga mu kisalu ki kuvanga minlonguki. (Matai 28:19, 20) Yave wunsakumunanga mangolo mawu. Mu mvu 2000 wu kisalu, kuvioka 280.000 di minsamuni babotama. Bawu bavanga mangolo muingi kuba minlongisi mi Diambu di Nzambi. Mu mayangi, tuvanganu mangolo muingi tubuela mioko kisalu akiokio kimfunu ki kuvanga minlonguki.

w01 15/9 24 ¶3-4

Diatila mu Nzila yi Busonga

Salomo wutubila nkinza wu busonga. Nandi wutuba: ‘Biuma bi luvalu bi mutu wu kisina bidi divula diandi dizangama. Vayi kiphumbulu wala manina mu buphumbulu buandi. Kisalu ki mutu wusonga kintuadisanga luzingu; vayi kisalu ki bankua mambi, kintuadisanga disumu.’—Zingana 10:15, 16.

Dedi bo divula dizangama dinkebilanga batu badi muna, thangu zinkaka mvandi, zimbongo zilenda keba mutu mu ziphasi kammonikinanga mu luzingu. Ayi kiphumbulu kilenda tuadisa ziphasi kuidi mutu, bo mambu mambi mammonika mu kinzimbukulu. (Mpovi 7:12) Mvandi ntinu Salomo wutubila matedi mambu malenda monikina kuba kuandi kuidi kisina voti kuidi kiphumbulu. Kisina kalenda tula lufiatu luandi loso mu kimvuama kiandi, mu kuyindula ti biuma biandi bi luvalu bidi kisuamunu kiandi. (Zingana 18:11) Ayi mutu wu kiphumbulu, kalenda tona kuyindula ti mu kibila ki buphumbulu buandi kasi ko kivuvu. Mu phila ayoyo, ba babuadi balendi nunga ko kuvanga dizina dimboti va mesu ma Nzambi.

it-1 331 ¶4

Lusakumunu

Yave Wunsakumunanga Bisadi Biandi. ‘Lusakumunu lu Yave luntuadisanga busina—ayi luawu lutuadisanga ko ziphasi.’ (Zinga. 10:22) Yave wunsakumunanga bo badi lunungu va mesu mandi mu kuba keba, kuba tuadisa, kuba sadisa kudukisa zitsatu ziawu ayi kuba sadisa bamona ndandu mu kisalu bamvanga.

Kiuka Kisuama

w06 15/5 30 ¶18

Mayangi Mankuizilanga mu Kutatamana Wukuikama

18 ‘Lusakumunu lu Yave’—luidi tho yi kimvuama kioso ki kipheve ki dikabu diandi. Ayi tuidi lufiatu ti lusakumunu luandi, ‘lutuadisanga ko ziphasi.’ (Zingana 10:22) Buabu kibila mbi bisadi biwombo bi Yave bamviokilanga mu mambu maphasi ma kuba tuadisanga kiunda? Befu tuntovukanga mu bibila bitatu. (1) Tuidi batu ba masumu. (Ngenesi 6:5; 8:21; Tiagu 1:14, 15) (2) Satana ayi zipheve zimbi. (Efeso 6:11, 12) Ayi (3) Nza yimana wala mambi. (Yoane 15:19) Kheti Yave wumbikanga mambi mamonika, vayi kasi ko nandi wuntuadisanga mawu. Bukiedika, “nkhailu woso wumboti ayi wuvedila, wumfuminanga kuidi Tata widi ku kiezila ki diyilu.” (Tiagu 1:17) Lusakumunu lu Yave lutuadisanga ko ziphasi.

28 NGONDA YINNA–4 NGONDA YINTANU

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI ZINGANA 11

Bika Kutuba Mawu!

w02 15/5 26 ¶4

Lukuikumunu Luntuadisanga Batu Basonga

Lukuikumunu lu batu basonga luntuadisanga ndandu, vayi mavanga ma batu bambi mantuadisanga ziphasi. Ntinu Salomo wutuba ‘Zithubulu zimbi zi nkua mambi zintululanga wadi yandi, vayi nzayilu yimvukisanga batu basonga.’ (Zingana 11:9) Tuisi ko divuda ti kuseka buezi, kutuba mafunza ayi kuvunina bankaka mambu kuntuadisanga ziphasi. Vayi mutu wusonga wunsolanga buboti mambu kankoluka ayi mu keba keba wunkolukanga mambu mamboti. Ayi nzailu yi kumvukisanga, kibila lukuikumunu luandi lu kunsadisanga kumonisa nduenga bo ba kumvunina mambu.

w02 15/5 27 ¶2-3

Lukuikumunu Luntuadisanga Batu Basonga

Bo batu bankalanga ku divula banlandakananga minsiku, bawu bantuadisanga ndembama, mamboti ayi bankindisanga bankaka. Mu phila ayoyo divula dinluta banga dizabakana ayi dintatamananga kukonzuka. Vayi batu bantubanga luvunu, mafunza ayi mambu mambi, bantuadisanga kiunda, kithatu ayi ziphasi ziwombo. Mawu manluta monikanga boti batu abobo, badi kimfumu voti badi beni bazabakana. Divula dike ntindu batu abobo, dimmonikanga beni divunza, mambu makhambulu masonga, kitsuza ayi ḿba mambu ma kukhambu ku zimbongo.

Tulenda sadila nsua widi mu Zingana 11:11 muingi kutubila matedi bisadi bi Nzambi, badi kithuadi mu bimvuka biawu, bindedakana na divula. Kimvuka kidi batu badi kipheve kimboti—badi basonga, bantuadusuluanga mu lukuikumunu, baboso bankuiza banga mu mayangi, kifuza, bammonisanga mamboti ayi banzitisanga Nzambi. Yave wunsakumunanga ntindu bimvuka abiobio ayi biawu binkonzukanga mu kipheve. Khumbu zinkaka vadi mua batu balenda nyunguta ayi kutubila bubi phila mambu madi mu kuvangimina. Batu abobo, badi buka “nti wu kiyimbu” balenda tiamuna kiyimbu kiawu ayi kuvondisa bankaka. (Ebeleo 12:15) Khumbu ziwombo batu abobo bantombanga kutambula kimfumu ayi kuba bazabakana. Diawu bamfondanga mambu makhambulu masonga ayi bantombanga bibila mu phila mambu madi mu kuvangimina. Mambu bankolukanga malenda tuadisa luvasanu mu kimvuka. Befu tulendi vua ko nkinza mambu bankolukanga, vayi tufueti vanga mangolo muingi tuba batu ba kipheve bantuadisanga ndembama ayi kithuadi mu kimvuka.

w02 15/5 27 ¶5

Lukuikumunu Luntuadisanga Batu Basonga

Mutu wu khambulu nduenga wuntuadisanga ziphasi ziwombo. Nandi wunsekanga buezi ayi wumvuninanga bankaka mambu. Bakulutu ba kimvuka bafueti ba bakubama muingi kukeba zikhomba mu ntindu mambu amomo. Vayi mutu widi nduenga wunsolanga thangu yifuana muingi kukoluka. Nandi kazabikisanga ko mambu ka khambulu nsua wu kuzabikisa. Nandi wumvisanga ziphasi zinkuizilanga mu kukhambu monisa nduenga, widi mutu wukuikama ayi kayolukanga ko mambu malenda kuntuadisa ziphasi. Batu abobo badi lusakumu lunneni mu kimvuka!

Kiuka Kisuama

g20.1 11, quadro

Mbi Tulenda Vanga Muingi Tubika Kuazukila Ngolo

‘MAMBOTI MANTUADISANGA NDANDU’

‘Nkua mamboti wu yituadisanga mamboti, nkua mambi wu yituadisanga mambi.’—ZINGANA 11:17.

Kutuadisanga mamboti kumvumbikanga mabanza. Dotoli mueka wutuba ti kumonisanga mamboti kuidi bankaka kuntuadisanga buvinha bumboti ayi mayangi. Vayi mutu wumvanganga mambi kuidi bankaka kasi ko mayangi kibila ni mutu kazolanga ko kuba va khonz’andi.

Mu kuyivangila mamboti, ngie wulenda dekula mvandi mambu ma kukuazula. Dedi, disi ko diambu dimboti kuyikuika kuvanga mambu wulendi nunga ko voti ku yitadila buka ti wisi ko luvalu. Yesu wutuba: “Zola wadi yaku dedi bo wu yizodilanga”.—Malaku 12:31.

    Zibuku mu Ibinda (2008-2025)
    Basika
    Kota
    • Ibinda
    • Kufila
    • Phila Wuntombila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zithuadusulu bu Kusadila
    • Nsiku wu no Wuvuidi
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Kota
    Kufila