Ngye Widi mu Kuvanga Mayindu Maku Maba Buka ma Yave?
‘Bika lukituka bamona mu kubalula mayindu minu.’—LOMA 12:2.
1, 2. Bo tumbwela konzuka mu kiphevi, mbi tunlongukanga? Vana kifwani.
YINDUL’ABU boti mutu mweka veni khayilu kwidi mwana kilezi. Ayi matata ma mwana beni ba kunkamba, “Vutula matondo.” Nandi wumvanga mawu bila babe kunkamba kavanga mawu. Vayi bo mwana beni kankonzuka, nandi wuntona kuvisa kibila mbi matata mandi bammwena ti mfunu beni kuvutula matondo bo bankaka ba kumvangila mambu mamboti. Kuntwala, wuntona kuvutula matondo naveka bila wulonguka kuvutulanga matondo.
2 Mawu mvandi ma ku tumonikinanga. Bo tutona kulonguka kyedika, tulonguka ti nkinza beni kutumamana zithumu zi Yave. Vayi bo tumbwela konzuka mu kiphevi, tumbwela longuka matedi mayindu mandi, voti mambu kanzolanga, kanlendanga ayi bwidi kammwenanga mambu mankaka. Bo tumbikila mayindu ma Yave madyatisa byuma tunsola ayi tumvanga, befu twala ba mayindu ma Yave.
3. Kibila mbi dilenda bela dyambu diphasi kuyindudila mu phila Yave kanyindudilanga?
3 Kheti tunzola kuba mayindu ma Yave, khumbu zinkaka dilenda ba dyambu diphasi kuyindudila mu phila nandi kanyindudilanga, bila twidi batu basumuka. Dedi, befu tuzebi bwidi Yave kammwenanga kitsuza, busina voti kimvwama, kisalu ki kusamuna, kusadila bubi menga ayi mambu mankaka. Vayi dilenda ba dyambu diphasi kwidi befu kuvisa kibila mbi kantadilanga mambu beni mu phila ayoyi. Diawu, bwidi tulenda bwela longukila kuba mayindu ma Yave? Ayi bwidi mawu malenda tusadisila kuvanga mambu mamboti bubu ayi mu bilumbu binkwiza?
BWIDI TULENDA YINDUDILA BUKA YAVE?
4. Mbi binsundula kubalula mayindu mitu?
4 Tanga Loma 12:2. Mu lutangu alulu, mvwala Polo wutuba mbi tufweti vanga mwingi tulonguka kuyindudila mu phila Yave kanyindudilanga. Nandi wutuba ti tufweti ‘bika balula mayindu mitu mu mambu ma nza ayiyi.’ Dedi bo tulongukila mu dilongi dibedi, mawu mansundula ti tufweti manga mayindu ayi mavanga ma nza ayiyi. Vayi mvwala Polo wutuba ti tufweti balula mvandi mayindu mitu. Mawu mansundula ti tufweti longuka Dyambu di Nzambi, kuvisa mayindu mandi, kuyindula mawu, ayi kuvanga mangolo mwingi kuba mayindu ma Nzambi.
5. Sudikisa diswasana didi mu kutanga ayi kulonguka.
5 Kulonguka kwisinsundula ko kutanga mu nswalu voti kuvisa mvutu wu kyuvu. Bo tunlonguka, tunyindulanga mbi mambu tuntanga ma kutulonga matedi nani Yave kadi, mbi kamvanganga, ayi bwidi kanyindudilanga. Befu tuntombanga kuvisa kibila mbi Yave ka tukamba tuvanga ayi tubika vanga mambu mankaka. Mvandi tunyindulanga mbi tufweti balula mu luzingu ayi mayindu mitu. Bukyedika, khumbu zinkaka tulendi nunga ko kuyindula mu mambu moso amomo mu thangu tunlonguka Kibibila. Vayi buboti beni kubotula thangu, voti kusadila ndambu yi thangu tunlongukila mwingi kuyindula mambu tuntanga.—Minkunga 119:97; 1 Timoteo 4:15.
6. Dyambu mbi dimmonikanga bo tunyindula mu Dyambu di Nzambi?
6 Dyambu di kukwitukila dimmonikanga bo tunyindula Dyambu di Nzambi kadika thangu. Befu ‘tummonisa kwidi befu veka,’ voti tunkikininanga befu veka ti mayindu ma Yave madi masonga. Befu tuntona kuvisa phila kammwenanga mambu, ayi tunkikininanga mayindu mandi. Diawu tumbaludilanga mayindu mitu ayi tuntona kuyindudila mu phila yimona. Bumvyokila thangu, befu tuntonanga kuba mayindu ma Yave.
MAYINDU MITU MAMBALULANGAMAVANGA MITU
7, 8. (a) Bwidi Yave kantadilanga busina voti kimvwama? (Tala zifikula zidi va thononu.) (b) Befu tadila busina dedi bo Yave kantadilanga, mbi byala luta banga nkinza mu luzingu lwitu?
7 Mayindu mitu mambalulanga mavanga mitu. (Malako 7:21-23; Yakobi 2:17) Ndoko tumona bifwani binsudikisa mawu buboti. Kifwani kimweka kidi mu mambu mamonika bo Yesu kabutuka, kiawu kimmonisa bwidi Yave kantadilanga kimvwama voti busina. Naveka Nzambi wusola Yosefi ayi Malia mwingi bayonzula Mwan’andi kheti bawu basa ba ko beni zimbongo. (Levitiku 12:8; Luka 2:24) Bo Yesu kabutuka, Malia ‘wunlekisa vandilanga bibulu, bila bibwangu bisa bakana ko mu dyambu diawu mu zinzo zinlekanga zinzenza.’ (Luka 2:7) Boti Yave wutya, khanu wuvanga Yesu kubutukila va kibwangu kilutidi beni. Vayi nandi wuba tomba Yesu kayonzukila mu dikanda dintula mbwongimini yi Nzambi va theti mu luzingu. Diawu dyambu diluta ba nkinza kwidi Yave.
8 Mambu amomo mantubila mbutukulu yi Yesu, ma kutulonga bwidi Yave kammwenanga busina. Matata mankaka bantomba bana bawu babaka busina buwombo, kheti bazebi ti mawu malenda vava kikundi ki bana bawu na Yave. Vayi, Yave wummona ti kikundi kitu ayi nandi, kiawu kyuma kilutidi nkinza. Ngye wukikinina phila Yave kantadilanga mambu amama? Mbi mavanga maku mammonisa?—Tanga Ebeleo 13:5.
9, 10. Mu matedi kubwisa bankaka mu masumu, bwidi tulenda monisina ti twidi mayindu ma Yave?
9 Kifwani kinkaka ki tumonisa bwidi Yave kammwenanga mutu wumbwisanga bankaka mu masumu, voti kuvanga dyambu dimvanga bankaka kuvola disumu voti kubika bwe sadila Yave. Yesu wutuba: ‘Woso mutu wumbwisa mu masumu wumweka mu bana balezi bo badi kiminu, bulutidi buboti bankanga mu dinga voti nkokoto dimanya dinneni banyikinanga zitheti dyodi phunda kantitikanga ayi bandyamisa mu ḿbu.’ (Malako 9:42) Mambu amomo madi mangolo beni! Ayi befu tuzebi ti Yesu widi buka Tat’andi. Diawu tulenda bela lufyatu ti Yave kazonlanga ko bo kammona mutu wumbwisa wumweka mu minlandikini mi Yesu.—Yoane 14:9.
10 Tuntadilanga mambu matedi kubwisa bankaka mu masumu mu phila Yave ayi Yesu bantadilanga? Mbi mavanga mitu mammonisa? Dedi, ḿba vadi ntindu bikhutu tunzolanga kuvwata. Vayi mbi tufweti vanga boti byuma tunsola bimbwisa bankaka mu masumu mu kimvuka voti bimvanga bankaka kuba mayindu ma kitsuza? Bukyedika ti luzolo twidi mu zikhomba zitu lu tunata tubika bwe vwata byuma tube sola kuvwata?—1 Timoteo 2:9, 10.
11, 12. Bwidi twala kukikebila befu longuka kulenda mambu Yave kanlendanga ayi kuzaba kukiyala?
11 Vadi mvandi kifwani kintatu: Yave wunlendanga mambu mambi. (Yesaya 61:8) Vayi, nandi zebi ti khumbu zinkaka phasi tummonanga kuvanga mambu masulama, bila twidi batu basumuka. Diawu kantombila tumona khenene mambu mambi dedi nandi. (Tanga Minkunga 97:10.) Befu yindula kibila mbi Yave kanlendilanga mambu mankaka, mala tusadisa tutadila mambu mu phila kantadilanga, ayi twela baka mangolo mwingi tukindama ayi tubika vanga mambu mambi.
Mambu mankaka madi mambi kheti Kibibila kinsitubila ko mawu
12 Befu longuka kulenda mambu mambi, mawu mvandi mankwiza tusadisa kumona mambu mankaka mambi kheti Kibibila kisintubila ko mawu. Dedi, vadi makinu mamweka makhambu fwana bantedilanga lap dancing (kukina va khata mutu) ayi batu bamana zola beni kuvanga mawu bubu. Batu bankaka bammwenanga ti kuvanga mawu kwisinsundula ko kubundana nyitu na mutu, diawu bammwenanga ti disi ko dyambu dimbi.a (Tala matangu madi va wanda.) Vayi, bwidi Yave kantadilanga makinu beni? Tutebuka moyo ti Yave wunlendanga dyoso kwa dyambu dimbi. Befu twala tatuka kyoso kyuma kimbi mu kulonguka kukiyala ayi kulenda mambu Yave kanlendanga.—Loma 12:9.
YINDULA BUBU MAMBU MBIWALA VANGA KUNTWALA
13. Kibila mbi tufweti tadila mambu mu phila Yave kantadilanga bubu mwingi tubaka makani ma ndwenga kuntwala?
13 Bo tunlonguka, tufweti yindula bwidi Yave kanyindudilanga, bila kulenda tusadisa kubaka makani ma ndwenga. Ayi befu vyokila mu dyambu dintombulu kubaka makani mu nswalu, twalasa kwituka ko. (Zingana 22:3) Ndoko tutala mwa bifwani bi Kibibila bimmonisa mawu.
14. Mbi tulenda longuka mu mvutu Yosefi kavana nkazi Potifali?
14 Bo nkazi Potifali katomba kuvanga kitsuza na Yosefi, nandi wumanga mu thinu. Bukyedika, Yosefi wuyindula bwidi Yave kammwenanga dikwela. (Tanga Ngenesi 39:8, 9.) Yosefi wukamba nkazi Potifali: ‘Bwidi yilenda vangila dyambu adyodi dimbi ayi kusumuka va masu ma Nzambi?’ Mawu mammonisa ti nandi wuba mayindu ma Nzambi. Abu befu? Mbi wulenda vanga boti mutu wunsalanga yaku wuntomba kubaka yaku makangu? Voti mbi wulenda vanga boti mutu wu kusonikina mambu ma kitsuza voti kufila foto yimmonisa mambu ma kitsuza mu telefoni’aku?b (Tanga matangu madi va wanda.) Dilenda ba dyambu dilwelu kuba bakwikama mu Yave boti tulonguka, tukikinina phila kantadilanga mawu ayi tubaka makani matedi mbi twala vanga kuntwala befu monikina mawu.
15. Bwidi tulenda tatamana kuba bakwikama kwidi Yave, dedi buvangila matoko matatu basi Ebeleo?
15 Yindula mvandi kifwani ki Sadalaki, Mesaki ayi Abede-Nengo. Bo Ntinu Nabukadenesali kaba tuma kubwongimina kitumba ki wola kyo nandi katuma kuvanga, bawu bamanga. Mvutu wusulama bavana ntinu, wumonisa ti bawu bayindula mbi bilenda monika ba kutatamana bakwikama kwidi Yave. (Esodu 20:4, 5; Danieli 3:4-6, 12, 16-18) Abu befu bubu? Mbi wulenda vanga boti mfumu’aku be kudinda wubwela zimbongo mwingi bakemba nkungi widi kithwadi na binganga bi luvunu? Ava mambu ma phila ayoyi ku tumonikina, buboti beni kuyindula bubu bwidi Yave kantadilanga mawu. Diawu, befu monikina mambu ma phila ayoyi, dyala ba dyambu dilwelu kwidi befu kuvanga ayi kutuba dyambu disulama dedi buvangila matoko matatu basi Ebeleo.
Ngye ma fyongunina, ayi mawesa nkanda wutedi kubwela menga, ayi ma koluka na mfelimi’aku? (Tala lutangu 16)
Ngye ma fyongunina, ayi mawesa nkanda wutedi kubwela menga, ayi ma koluka na mfelimi’aku? (Tala lutangu 16)
16. Bwidi kuvisa buboti mayindu ma Yave kulenda tusadisila kuba bakubama mu thangu twidi kimbevu?
16 Kuyindula mayindu ma Yave kulenda tusadisa kutatamana bakwikama mu nandi boti twidi kimbevu kingolo kifweti bukulu mu nswalu. Befu twala ba bakubama mwingi kumanga bwela moso kwa menga voti phila zinkaka zinna zimbutukilanga menga. (Mavanga 15:28, 29) Vayi, vadi ziphila zinkaka bambukilanga mambu ma menga mantombolo kadika Nlandikini wu Klisto kubaka nzengulu’andi mu kulandakana minswa mi Kibibila. Thangu mbi tufweti bakila makani mu mambu tumvanga? Tufweti vangila mawu mu thangu twidi ku nzo mbuku, ḿba mu thangu ba tukwika tubaka makani mu thinu? Bukyedika ti ndamba. Ayiyi yawu thangu tufweti longuka, kuwesa nkanda wunsudikisa phila tutidi ba tubukila, ayi kukoluka na mfelim’itu.c (Tala matangu madi va wanda.)
17-19. Kibila mbi didi dyambu dinkinza kulonguka mayindu ma Yave bubu? Vana kifwani.
17 Yindul’abu mvutu wu thinu Yesu kavana Petelo bo kankamba: ‘Mfumu, wuyimona kyadi.’ Yesu wuyindula beni mbi Nzambi kaba tomba nandi kavanga ayi wuzaba zimbikudulu ziba tubila matedi luzingu ayi lufwa lwandi. Nzayilu ayoyi, yinsadisa kutatamana wukwikama mu Yave ayi kuvana moyo’andi mwingi ku tukula befu boso.—Tanga Matai 16:21-23.
18 Bubu, Nzambi wuntomba befu tuba bakundi bandi ayi tuvanga mangolo mu kubwela samuna zitsangu zimboti. (Matai 6:33; 28:19, 20; Yakobi 4:8) Vayi batu bankaka balenda tuvongisa, dedi bo Petelo kavangila kwidi Yesu. Dedi, mfumu’aku yi kisalu kalenda bwela kuvana zimbongo ziwombo, vayi ngye zebi ti fweti bwe bwela bilokulu bi kisalu ayi wulendi bwe baka ko thangu yiwombo mwingi kwenda mu zikhutukunu voti mu kisalu ki kusamuna na zikhomba mu kimvuka. Voti ngye wukhidi mu kikola ayi minlongisi myaku ba kuvana lwaku lu kukota kikola kinangama, vayi wufweti botuka ku nzo mwingi wubwela longuka. Mambu beni ma kumonika, ngye wala sambila, kubwela longuka ayi kukoluka na basi dikanda dyaku voti bakulutu ba kimvuka ava kubaka makani maku? Bulutidi buboti kulonguka bwidi Yave kantadilanga mambu amomo bubu ayi kuyindula mu phila Yave kanyindudilanga. Bosi, mu thangu bela kuvana byuma beni, wala mona ti disi ko dyambu diphasi kununga biawu. Ayi wunzaba mambu wufweti vanga, bila wubaka makani ma kutsikika mayindu maku mu kusadila Yave.
19 Ḿba ngye wulenda yindula mu mambu mankaka malenda thota lukwikumunu lwaku mu Yave. Bukyedika ti tulendi nunga ko kukubama mu mambu moso malenda ku tukwizila. Vayi befu fyongunina mayindu ma Yave mu ndongukulu’itu, tulenda tebuka moyo mambu tulonguka ayi kuzaba bwidi bu kusadila mawu mu moso kwa mambu tundengana. Diawu bo tunlonguka, tufweti tomba kumona bwidi Yave kantadilanga mambu, kuvanga mayindu mitu maba buka mandi, ayi kuyindula bwidi mawu malenda ku tusadisila kubaka makani ma ndwenga bubu ayi mu bilumbu binkwiza.
MAYINDU MA YAVE AYI LUZINGULWAKU KUNTWALA
20, 21. (a) Kibila mbi twala yangalala mu kiphwanza kitu mu nza yimona? (b) Bwidi tulenda bakila mayangi mu luzingu bubu?
20 Befu tuntomba nza yimona yiza. Bawombo mu befu tumvingila kuzinga mvu ka mvu ku paladizu va ntoto. Mu luyalu lu Kintinu ki Nzambi, twala baka kiphwanza ayi twalasa bwe mona ko ziphasi tundengana mu nza ayiyi. Ayi twala tatamana kubaka kiphwanza ki kusola mambu tutidi kuvanga.
21 Mawu masinsundula ko ti kiphwanza kitu kyalasa ba ko ndilu. Baphombo bela tatamana kubaka makani mu kulandakana minsiku mi Yave ayi mayindu mandi. Ayi mawu mala twadisa mayangi ayi ndembama yiwombo. (Minkunga 37:11) Nate thangu beni yituka, befu tulenda baka mayangi bubu mu kuvanga mayindu mitu maba buka mayindu ma Yave.
a Lap dancing madi makinu batu bamana zola beni. Mutu wunkinanga mawu, wumbanga buka pheni nkwa ayi wunyikunanga binama bi nyitu buka nandi wumbundana nyitu mu thangu kadi va khata mutu wu kumfuta. Mu kutala mambu beni, mawu malenda ba dedi mweka na kuvanga kitsuza ayi mantombulu kukota mu lufundusu na bakulutu ba kimvuka. Kyoso kisadi ki Yave wumvanganga mawu, fweti tomba lusalusu lu bakulutu ba kimvuka.—Yakobi 5:14, 15.
b Kusadila telefoni mwingi kuveka mensagem, zifoto voti zivideo zitedi mambu ma kitsuza, bantedilanga mawu Sexting. Mu kutala bivisa bitedi bwidi mamonikini, mawu malenda tombulu kukota mu lufundusu na bakulutu ba kimvuka. Khumbu zinkaka, zimfumu bamfundisanga matoko bamvanganga mawu bila bamfilanga zi mensagem, zifoto ayi zivideo zi kitsuza kwidi bankaka. Mwingi wubwela zaba mawu, kota mu khondi mayo jw.org ayi tanga dilongi dintuba “Os Jovens Perguntam—O que preciso saber sobre sexting?” (Tala vantuba ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES.) Voti tala dilongi dintuba “Como conversar com seu filho sobre sexting” didi mu Despertai! yi Ngonda Kumi Yitheti, mvu 2013, zitsyelu 4-5.
c Mwingi wubwela zaba matedi minswa mi Kibibila milenda kusadisa, tala buku Continue a Amar a Deus, zitsyelu 246-249.