Septiembre

Dioseʼ tsʼoʼok u tsʼáaik poder tiʼ Jesús utiaʼal u xuʼulsik tuláakal le problemasoʼ. Wíinikeʼ maʼ tu páajtal u luʼsik tuláakal le problemasoʼ. Pero Jesúseʼ tu yeʼesaj jeʼel u páajtal u beetkeʼ yoʼolal le milagroʼob tu beetoʼ. Por ejemploeʼ yaan u luʼsik u kʼeban máak, yoʼolal leloʼ mix máak kun kʼojaʼantal mix kun kíimil (Mat. 9:​1-6; Rom. 5:​12, 18, 19). Yéetel le milagroʼob tu beetoʼ Jesúseʼ tu yeʼeseʼ jeʼel u páajtal u tsʼakik jejeláas kʼojaʼaniloʼobeʼ yéetel jeʼel xan u páajtal u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ (Mat. 4:23; Juan 11:​43, 44). Tsʼoʼoleʼ yaan u páajtalil tiʼ utiaʼal u controlartik kʼaʼamkach iikʼoʼob yéetel utiaʼal u xuʼulsik le demonioʼoboʼ (Mar. 4:​37-39; Luc. 8:2). ¿Máasaʼ jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik bukaʼaj poder tsʼoʼok u tsʼaʼabal tiʼ Jesús? Tuláakal le jatsʼuts baʼaloʼob u prometermaj Diosoʼ yaan u béeykuntik. Le milagroʼob tu beetaj Jesús le ka taal way Luʼumeʼ ku yeʼesik tuláakal le jatsʼuts baʼaloʼob kun ilbil yáanal u Reino Diosoʼ. w23.04 pág. 3, 4 § 5-7

Wa nojoch a múuchʼulileʼ maʼ xaaneʼ jeʼel tak u pʼáatal maʼ ta comentareʼ tumen yaʼab sukuʼunoʼob ku tichʼik u kʼaboʼob. Maʼ xaaneʼ jeʼel a tuklikeʼ maʼ ken a kaʼa líiʼs a kʼab. Pero maʼ u lúubul a wóol. Preparart jejeláas comentarioʼob, maʼ chéen junpʼéeliʼ. Beyoʼ wa maʼ ta comentar teʼ yáax párrafoʼoboʼ jeʼel u páajtal a comentar tiʼ uláakʼeʼ. Le kéen a preparartaba yéetel u xookil le revistaoʼ tukult baʼax yaan u yil cada párrafo yéetel le baʼax ku tsoʼolol teʼ xookoʼ, beyoʼ yaan u yantal uláakʼ baʼax a comentarte. Uláakʼ baʼax jeʼel a beetkeʼ letiʼe a prepararkaba utiaʼal a comentar teʼ párrafoʼob tuʼux ku tsoʼolol le baʼaloʼob maas difícil u naʼataʼaloʼ. Como maas difícil u tsoʼololeʼ u suukileʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ tu líiʼsik u kʼaboʼob. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun wa láayliʼ maʼ tu tsʼaʼabaltech le comentarioboʼ? Maʼ xaaneʼ antes tiʼ le reuniónoʼ jeʼel u páajtal a waʼalik tiʼ le sukuʼun kun nuʼuktik le xookoʼ tiʼ baʼax párrafoil a kʼáat comentar. w23.04 pág. 22 § 9, 10

Joséeʼ juntúul maʼalob íichamtsil kaʼachi tumen mantatsʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen Jéeoba. Por ejemploeʼ, kex óoxtéen aʼalaʼabtiʼ baʼax unaj u beetik utiaʼal u kanáantik u familia. Kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ letiʼeʼ tu beetaj le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ (Mat. 1:20; 2:​13-15, 19-21). Joséeʼ tu yuʼubaj u tʼaan Jéeoba, le beetik páajchaj u kanáantik María. Leloʼ tu beetaj wal u maas yaabiltaʼal yéetel u respetartaʼal tumen Maríaeʼ. Íichamtsileʼex, teʼexeʼ jeʼel u páajtal a beetkeʼex jeʼex Joséeʼ, kaxteʼex u nuʼuktaj Jéeoba teʼ Biblia utiaʼal a kanáantkeʼex a familiaʼexoʼ. Kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ wa ka beetkeʼexeʼ yaan a weʼeskeʼex a yaabiltmaj a wataneʼex. Leloʼ yaan u beetik a maas yaabiltikabaʼex. Juntúul kiik tsʼoʼok maas tiʼ 20 años tsʼoʼokok u beel kajaʼan Vanuatueʼ, ku yaʼalik: «Kéen in wil bix u kaxtik u nuʼuktaj Jéeoba in wíicham yéetel ku beetik baʼax ku yaʼalikeʼ maas kin respetartik. Tsʼoʼoleʼ kin confiar tiʼ le baʼaloʼob ku chʼaʼtuklik u beetkoʼ». w23.05 pág. 21 § 5

Le judíoʼob kun suutoʼoboʼ yaan kaʼach u pʼáatloʼob «junpʼéel kaaj santo» u tiaʼal Jéeoba (Deu. 7:6). ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ jach maʼalob tuláakal baʼax ku beetkoʼob? Maʼatech, letiʼobeʼ kʼaʼabéetchaj u beetkoʼob jujunpʼéel kʼeexoʼob. U maas yaʼabil le judíoʼoboʼ síijoʼob Babilonia, le oʼolal ku tuukuloʼob jeʼex le babilonioʼoboʼ. Ka máan kʼiin suunak le judíoʼob Israeloʼ, Nehemíaseʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ u paalal le máakoʼobaʼ mix juntúul ku tʼanik u idioma le judíoʼoboʼ (Deu. 6:​6, 7; Neh. 13:​23, 24). ¿Bix túun ken u adorartiloʼob Jéeoba wa maʼ tu naʼatkoʼob baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ? (Esd. 10:​3, 44). Jeʼex k-ilkoʼ le judíoʼoboʼ kʼaʼabéet kaʼach u beetkoʼob yaʼab kʼeexoʼob ichil u kuxtaloʼob, pero maas chéen chʼaʼabil jeʼel u beetkoʼob wa tiaʼanoʼob Israeleʼ. Tumen teʼeloʼ táan kaʼach u adorartaʼal Jéeoba jeʼex uts tu tʼaaneʼ (Neh. 8:​8, 9). w23.05 pág. 15 § 6, 7

U jaajileʼ kex yaan kʼiin taak k-tsʼoʼokbesik k-metaeʼ yaan baʼax jeʼel u kʼatkuba t-beeleʼ. Por ejemploeʼ, junsúutuk jeʼel u «jáan úuchul wa baʼax» jeʼel u beetik maʼ k-tsʼoʼokbesik k-metaeʼ (Ecl. 9:11). Yaan hora xaneʼ ku lúubul k-óol yoʼolal le problemas yaantoʼonoʼ (Pro. 24:10). Tsʼoʼoleʼ como kʼebanoʼoneʼ jeʼel k-chʼaʼtuklik k-beetik wa baʼax jeʼel u talamkúuntik k-tsʼoʼokbesik k-metaeʼ (Rom. 7:23). Yaan kʼiin xaneʼ chéen kaʼanaʼanoʼon (Mat. 26:43). ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u lúubul k-óoleʼ? Maʼ unaj u xuʼulul a tsʼáaik a wóol a chukpacht a metaiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan u yantaltoʼon problemas. Pero ku yaʼalik xaneʼ Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon k-béeykunt k-metas. Wa ku seguer k-chukpachtik k-metas kex yaʼab baʼaloʼob k-aktáantikeʼ yaan k-eʼesik tiʼ Jéeoba jach k-yaabiltmaj. Tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ yaan u kiʼimaktal u yóol le kéen u yil tuláakal le baʼax k-beetkoʼ. w23.05 pág. 30 § 14, 15

Yaʼab sukuʼunoʼob yiijchajaʼan u tuukuloʼobeʼ tu táankelmiloʼob ka káaj u beetik u precursoriloʼob. Wa desde beora ka beetik a precursorileʼ yaan a kanik múul meyaj yéetel jejeláas máakoʼob yéetel yaan a kanik bix ken a xupil a taakʼin (Fili. 4:​11-13). ¿Jeʼel wa u páajtal a beetik a precursor auxiliaril beoraaʼ? Leloʼ yaan u yáantkech a wil wa jeʼel u páajtal a beetik a precursor regularileʼ. Yéetel leloʼ yaan xan u yáantkech a beet uláakʼ meyajoʼob ichil u kaajal Jéeoba jeʼex por ejemplo a bin meyaj construcción wa tiʼ u najil Betel. Tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ ku beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u chupikoʼob u requisitosil utiaʼal u beetik u ancianoiloʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máax taak u beetik u ancianoiloʼ «jach maʼalob le baʼax ku tsʼíiboltikoʼ» (1 Tim. 3:1). Pero táanileʼ kʼaʼabéet u beetik u siervo ministerialil. Le siervo ministerialoʼoboʼ letiʼe máaxoʼob áantik le ancianoʼoboʼ. Le ancianoʼob yéetel siervo ministerialoʼoboʼ yéetel kabal óolal ku yáantkoʼob le sukuʼunoʼoboʼ yéetel jach ku tsʼáaik u yóoloʼob kʼaʼaytaj. w23.12 pág. 28 § 14-16

Rey Josíaseʼ jach táankelem ka káaj u maas kʼaj óoltik Jéeoba tumen taak u beetik baʼax uts tu tʼaan. Pero maʼ chéen chʼaʼabil tu beetaj u reyiliʼ tumen teʼ kʼiinoʼoboʼ u maas yaʼabil le máakoʼoboʼ ku adorarkoʼob maʼ jaajil diosoʼobiʼ, le oʼolal kʼaʼabéetchaj u yeʼesik maʼ sajak utiaʼal u beetik u kaʼa adorartaʼal Jéeobaiʼ. Letiʼeʼ tu yeʼesaj maʼ saajkiʼ tumen mix 20 años u tsʼáa tiʼ ka káaj u xuʼulsik le maʼ jaajil diosoʼob ku adorartaʼaloʼoboʼ (2 Cró. 34:​1, 2). Kex jach paalecheʼ jeʼel u páajtal a beetik jeʼex Josíaseʼ. Por ejemploeʼ ilawil a maas kʼaj óoltik u jatsʼuts modos Jéeoba. Leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal a kʼubik a kuxtal tiʼ letiʼ. Luke, juntúul xiʼipal okjaʼanaj le yaan 14 años tiʼoʼ tu yaʼalaj: «Desde beoraaʼ yaan in tsʼaatáantik Jéeoba ichil in kuxtal yéetel yaan in beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal in kiʼimakkúuntik u yóol» (Mar. 12:30). Wa ka kʼubik a kuxtal tiʼ Jéeobaeʼ jach yaan a kʼamik yaʼab bendiciónoʼob. w23.09 pág. 11 § 12, 13

Le ka tu tsʼíibtaj Pablo le carta tiʼ le múuchʼulil yaan kaʼach Tesalónicaoʼ mix junpʼéel año formarnak le múuchʼuliloʼ. Maʼ xaaneʼ le ancianoʼoboʼ yaan baʼaxoʼob maʼ tu beetoʼob tubeeliʼ tumen maʼ yaʼab baʼax u yojloʼobiʼ, kex beyoʼ kʼaʼabéet kaʼach u respetartaʼaloʼob. Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ jeʼex u bin u náatsʼal le nojoch muʼyajiloʼ maʼ xaaneʼ yaan u kʼaʼabéettal k-maas kaxtik u yáantaj le ancianoʼoboʼ, tumen maʼ xaaneʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ central mundial wa teʼ sucursaloʼ maʼ tun béeytal u nuʼuktikoʼonoʼob. Le oʼolaleʼ jach kʼaʼabéet k-yaabiltik yéetel k-respetartik le ancianoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Kex jeʼel baʼalak ka úuchkeʼ maʼ unaj u saʼatal k-óol ka tak joʼopʼok k-ilik le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak ku beetkoʼoboʼ. Baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuentaeʼ Cristo nuʼuktik le sukuʼunoʼob jach chúukaʼan u yóoloʼobaʼ. Jeʼex le casco ku kanáantik kaʼach u pool le soldadoʼoboʼ, le esperanza yaantoʼonoʼ ku kanáantik xan k-tuukul. Yoʼolal le jatsʼuts esperanzaaʼ k-tsʼáaik cuentaeʼ le baʼaxoʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaabaʼ mix baʼal u biilal (Fili. 3:8). Le esperanzaoʼ ku kanáantik k-tuukul tumen ku tsʼáaiktoʼon jeetsʼelil. w23.06 pág. 11, 12 § 11, 12

Tuláakal le máaxoʼob ku invitartaʼaloʼob tumen le «x-maʼ naʼat koʼolel[oʼ]», kʼaʼabéet u chʼaʼikoʼob junpʼéel decisión: u kʼamkoʼob le invitaciónoʼ wa maʼ. Jach yaʼab baʼax oʼolal kʼaʼabéet k-kanáantik maʼ k-lúubul tiʼ núupkʼeban. U libroil Proverbioseʼ ku yaʼalikeʼ le «x-maʼ naʼat koʼolel[oʼ]», ku yaʼalik: «Le jaʼ okoltbil u beetaʼaloʼ chʼujuk u yuʼubaʼal» (Pro. 9:17). ¿Baʼax «le jaʼ okoltbil u beetaʼaloʼ»? Teʼ Bibliaoʼ ku comparartaʼal le relaciones sexuales yéetel síisis jaʼoʼ (Pro. 5:​15-18). Le relaciones sexuales ku yantal ichil le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ maʼ tu bin tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Pero «le jaʼ okoltbil u beetaʼaloʼ» letiʼe relaciones sexuales ku bin tu contra u mandamientoʼob Diosoʼ. Le máaxoʼob ku núupkʼebantaloʼoboʼ u yojloʼob maʼ maʼalob le baʼax ku beetkoʼoboʼ, le oʼolal taʼakumbail u beetkoʼob. Letiʼobeʼ jach chʼujuk u yuʼubikoʼob «le jaʼ okoltbil u beetaʼaloʼ». Pero u jaajileʼ chéen táan u tuskubaʼob tumen Jéeobaeʼ tuláakal baʼax ku yilik, letiʼeʼ maʼ tu páajtal u tuʼusul. Le jaʼ beyaʼ maʼ chʼujukiʼ, baʼaxeʼ kʼáaj tumen ku beetik u xuʼulul u kʼaʼamal máak tumen Dios (1 Cor. 6:​9, 10). w23.06 pág. 22 § 7-9

¿Baʼax jeʼel a beetik wa ka tsʼáaik cuenta maʼ ta puksiʼikʼal ku jóokʼol le baʼax ka waʼalik kéen orarnakechoʼ, bey xan wa maʼ ta disfrutartik a kʼaʼaytaj? Maʼ a tuklik wa minaʼantech u espíritu santo Jéeoba. Kʼebanoʼon le oʼolal normal k-uʼuyikba yaan hora beyoʼ. Wa ka tsʼáaik cuenta maʼ táan a meyajtik Jéeoba jeʼex kaʼacheʼ tuukulnen tiʼ u ejemplo apóstol Pablo. Letiʼeʼ tu beetaj tuláakal le ku páajtal utiaʼal u seguertik u ejemplo Jesús. Yaan kʼiineʼ Pabloeʼ maʼ jach kiʼimak u yóol kaʼachiʼ. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ apóstol Pabloeʼ u chʼaʼtukultmeʼ jeʼel bixak ka u yuʼububaeʼ yaan u béeykuntik le meyaj kʼubéentaʼantiʼoʼ. Como kʼebanoʼoneʼ maʼ maʼalob ka k-chʼaʼ decisiónoʼob chéen yoʼolal bix k-uʼuyikbaiʼ, baʼaxeʼ unaj k-ilik k-beetik baʼax maʼalob kex yaan hora maʼ taak k-beetkiʼ. Wa ka beetik beyoʼ, kéen máanak kʼiineʼ yaan u yutstal ta wich a beetik le baʼax ku yaʼalik Jéeobaoʼ (1 Cor. 9:16). w24.03 pág. 11, 12 § 12, 13

K-eʼesik yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel tiʼ le kiikoʼob le kéen k-iloʼob bey k-amigoʼobeʼ (2 Cor. 6:​11-13). Tuláakal le sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼoboʼ maʼ igual u modosoʼobiʼ yéetel maʼ igual baʼax suuk u beetkoʼobiʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-maas yaabiltikoʼobeʼ? Letiʼe k-ilik u jatsʼuts modosoʼoboʼ. Bey túunoʼ wa k-ilik le sukuʼunoʼob jeʼex u yilaʼaloʼob tumen Jéeobaoʼ k-eʼesik k-yaabiltmoʼob. Tu kʼiiniloʼob le nojoch muʼyajiloʼ, yaan u kʼaʼabéettal k-maas yaabiltik le sukuʼunoʼoboʼ. ¿Bix ken u kanáantiloʼon Jéeoba kéen káajak le nojoch muʼyajiloʼ? Úuchjeakileʼ tu yaʼalaj tiʼ u kaajal baʼax unaj u beetik utiaʼal u salvarkuba kéen atacartaʼak Babilonia. Tu yaʼalaj: «In kaajal, ookkech ta wotocheʼ ka a kʼalaba ta cuarto. Taʼakaba junsúutuk, páaʼt u máan u pʼujaʼanil Dios» (Isa. 26:20). Maʼ xaaneʼ tu kʼiiniloʼob le nojoch muʼyajiloʼ láayliʼ letiʼe baʼax kun aʼalbiltoʼon ka k-beetoʼ. w23.07 pág. 6, 7 § 14-16

Tuukulnen tiʼ lelaʼ: «¿Bix u yilken u maasil? ¿Ku yilkenoʼob wa jeʼex juntúul máak uts u puksiʼikʼaleʼ, wa ku yilkenoʼob bey juntúul máak estricto wa terco mantatsʼ taak u jóokʼol yéetel baʼax u kʼáateʼ? ¿Kin chʼaʼik wa en cuenta baʼax ku yaʼalik u maasil?». Wa uts k-puksiʼikʼaleʼ k-eʼesik táan k-seguertik u ejemplo Jéeoba yéetel Jesús. Kéen kʼexpajak k-kuxtaleʼ maʼ maʼalob ka seguernak k-tuukul tiʼ bix kuxlikoʼon kaʼachiʼ. ¿Baʼaxten? Tumen yaan horaeʼ jeʼel k-jach kʼojaʼantaleʼ, u pʼáatal minaʼantoʼon taakʼin wa jeʼel u afectarkoʼon le baʼax ku chʼaʼtuklik u beetik le gobiernoʼoboʼ. Le baʼaloʼobaʼ jach jeʼel u beetik u difíciltal k-kuxtaleʼ (Ecl. 9:11). Uláakʼ baʼax jeʼel u afectarkoʼoneʼ letiʼe kéen kʼeʼexek le meyaj k-beetik ichil u kaajal Jéeobaoʼ. Wa táan a aktáantik le baʼaloʼobaʼ maʼalob ka a beet lelaʼ: 1) oks ta tuukul tsʼoʼok u kʼexpajal a kuxtal, 2) maʼ a sen tuukul tiʼ le bix kuxlikech kaʼachoʼ, 3) tuukulnen tiʼ le utsiloʼob ken a kʼamoʼ yéetel 4) áant u maasil. w23.07 pág. 21, 22 § 7, 8

Tu táankelmileʼ Danieleʼ bisaʼab Babilonia, le lugaraʼ jach náach yanil tiʼ u kaajal. Le babilonioʼoboʼ le ka tu yiloʼob Danieleʼ tu tsʼáajoʼob cuentaeʼ «minaʼan mix baʼal kʼaas tu wíinklil yéetel jach kiʼichkelem», tsʼoʼoleʼ ku taal tiʼ junpʼéel maʼalob familia (1 Sam. 16:7). Le oʼolal tu chʼaʼtukloʼob u kaʼanskoʼob utiaʼal ka meyajnak tu palacio le reyoʼ (Dan. 1:​3, 4, 6). Jéeobaeʼ jach tu yaabiltaj Daniel tumen jach chúukaʼan u yóol. Lelaʼ k-ojel tumen le yaan kex 20 años tiʼoʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ Danieleʼ jach chúukaʼan u yóol jeʼex Noé yéetel Jobeʼ (Gén. 5:32; 6:​9, 10; Job 42:​16, 17; Eze. 14:14). Tsʼoʼoleʼ maʼ xuʼul u yaabiltik Daniel kex tsʼoʼok u chʼíijliʼ (Dan. 10:​11, 19). w23.08 pág. 2 §1, 2

Koʼox aʼalikeʼ taak a manik junpʼéel naj. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a wil wa maʼalob ka a maneʼ? ¿Máasaʼ yaan a bin a wil bix yanil? Beyoʼ yaan a kʼaj óoltik tubeel le naj taak a manikoʼ. Bey xan jeʼel u páajtal k-beetik kéen k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ. Wa k-jáajan xookeʼ maʼ yaʼab baʼaloʼob ken k-kaniʼ, chéen yaan u pʼáatal t-tuukul le yáax baʼaloʼob k-kanmoʼ (Heb. 5:12). Maas maʼalob ka k-beet le baʼax t-aʼalaj yoʼolal le najeʼ, kʼaʼabéet k-xakʼaltik le Biblia utiaʼal k-naʼatik tubeeloʼ. Utiaʼal leloʼ kʼaʼabéet k-ilik bix u kʼaxkuba le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ chéen kʼaʼabéet k-ojéeltik baʼax ku kaʼansikiʼ, kʼaʼabéet k-ilik xan baʼaxten k-creertik le baʼax ku kaʼansikoʼ. Utiaʼal k-naʼatik tubeel le Bibliaoʼ kʼaʼabéet k-xakʼaltik tak le baʼaloʼob difíciltak ku kaʼansikoʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le cristianoʼoboʼ ka u tsʼáa u yóol u naʼatoʼob «bukaʼaj u kóochil, u chowakil, u kaʼanlil yéetel u taamil» u Tʼaan Dios. Leloʼ le áantoʼob utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fejoʼob (Efe. 3:​14-19). Toʼon xaneʼ bey unaj k-beetkoʼ. w23.10 pág. 18 § 1-3

Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ máaxoʼob tu yeʼesoʼob paciencia. Maʼalob ka k-xakʼalt u tsikbalil u kuxtaloʼob. Por ejemploeʼ Davideʼ kex desde tu táankelmil yéeyaʼab utiaʼal u beetik u reyil Israeleʼ, anchaj u páaʼtik yaʼab años utiaʼal ka páajchajak u gobernar. Simeón yéetel Ana xaneʼ chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Jéeoba le táan u páaʼtkoʼob u taal le Mesíasoʼ (Luc. 2:​25, 36-38). Kéen a xakʼalt u tsikbalil u kuxtaloʼobeʼ maʼalob ka a tukult lelaʼ: «¿Baʼax áant utiaʼal u yantaltiʼ paciencia? ¿Baʼax utsil tu kʼamaj úuchik u yeʼesik le jatsʼuts modosaʼ? ¿Bix jeʼel in beetik jeʼex letiʼeʼ?». Chéen baʼaleʼ yaʼab baʼax jeʼel k-kanik xan tiʼ le máaxoʼob maʼ tu yeʼesoʼob pacienciaoʼ (1 Sam. 13:​8-14). Kéen k-xakʼalt bix kuxlajikoʼobeʼ maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ: «¿Baʼaxten maʼ anchajtiʼob pacienciaiʼ? ¿Bix biniktiʼob?». w23.08 pág. 25 § 15

Apóstol Pedroeʼ jach chúukpaj u yóol, maʼ tu chaʼaj u lúuʼsaʼal u yóol tumen mix baʼaliʼ. Por ejemploeʼ juntéen ka tu yaʼalaj Jesús junpʼéel baʼal maʼ naʼataʼab tumen u discípuloʼoboʼ Pedroeʼ tu apoyartaj Jesús (Juan 6:68). Teʼ kʼiin jeʼeloʼ u maas yaʼabil le máakoʼoboʼ tu xúumpʼattoʼob Jesús, maʼ tu páaʼtoʼob u tsolik le baʼax tu yaʼaloʼ. Pero Pedroeʼ maʼ bey tu beetiliʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj tu táan u maasil: «Techeʼ ka kaʼansik baʼaloʼob ku bisik máak tiʼ kuxtal minaʼan u xuul». Jesúseʼ u yojliliʼ yaan u pʼaʼatal tumen Pedro bey xan tumen le u maasil apóstoloʼoboʼ. Kex beyoʼ, letiʼeʼ confiarnaj tiʼ Pedro tumen u yojel yaan u chúukpajal u yóol (Luc. 22:​31, 32). Jesúseʼ u yojel de ke «máakeʼ u kʼáat u beet baʼax maʼalob, chéen baʼaleʼ u kʼeban wíinklileʼ maʼ u kʼáat u beetiʼ» (Mar. 14:38). Le oʼolal letiʼeʼ maʼ kʼuuxilnaj yéetel Pedro le ka tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óoliʼ. Le ka kaʼa kuxkíintaʼaboʼ tu chíikbesuba tiʼ Pedro (Mar. 16:7; Luc. 24:34; 1 Cor. 15:5). Jach wal líikʼ u yóol Pedro yoʼolal le baʼax tu beetaj Jesúsoʼ. w23.09 pág. 22 § 9, 10

Dioseʼ ku perdonartik yéetel ku tuʼubsik u kʼebanoʼob le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob u fejoʼob tiʼ letiʼoʼ (Sal. 32:​1, 2). Ku pʼáatal maʼ tu chʼaʼik en cuenta u kʼebanoʼob yéetel ku yilik bey toj u kuxtaloʼob yoʼolal le fe yaantiʼoboʼ. Abrahán, David yéetel uláakʼ máakoʼob meyajt Dios úuchjeakileʼ kʼebanoʼob kaʼachi, pero kex beyoʼ aʼalaʼab toj u kuxtaloʼob. Maases bey u yilaʼaloʼob wa ku keʼeteloʼob yéetel le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Diosoʼ (Efe. 2:12). Teʼ carta tu tsʼíibtaj Pablo tiʼ le romanoʼoboʼ jach claro u yaʼalikeʼ utiaʼal ka k-amigot Jéeobaeʼ kʼaʼabéet u yantal k-fe. Lelaʼ bey tu beetil Abrahán yéetel Davidoʼ, yéetel bey xan jeʼel u páajtal k-beetik toʼonoʼ. w23.12 pág. 3 § 6, 7

Tuláakloʼon jeʼel u páajtal k-beetik sacrificioʼob tiʼ Jéeobaeʼ. ¿Bix jeʼel k-beetkeʼ? Letiʼe kéen meyajnaktoʼon k-tiempo, k-muukʼ yéetel le baʼaxoʼob yaantoʼon utiaʼal k-apoyartik le Reinooʼ. Wa k-tsʼáaik u maas maʼalobil tiʼ Jéeobaeʼ yaan k-eʼesik jach nojoch baʼal k-ilik k-adorartik. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj jujunpʼéel baʼaloʼob unaj k-beetik (Heb. 10:​22-25). Por ejemploeʼ tu yaʼaleʼ jach kʼaʼabéet k-orar tiʼ Jéeoba, k-tsikbaltik tiʼ u maasil le esperanza yaantoʼonoʼ bey xan k-muchʼikba yéetel le sukuʼunoʼob utiaʼal k-paklan líiʼsik k-óoloʼ. Lelaʼ jach kʼaʼabéet «tumen naatsʼ yanil le kʼiin u yaʼalmaj Diosoʼ». Tu libroil Apocalipsiseʼ u ángel Dioseʼ kaʼatéen u yaʼalik: «Adorart Dios» (Apo. 19:10; 22:9). Bey tu yaʼalil utiaʼal u yeʼesik jach kʼaʼanaʼan ka k-beete. Mix bikʼin unaj u tuʼubultoʼon le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-kanik yoʼolal le templo espiritualoʼ, yéetel mantatsʼ unaj k-kʼaʼajsik junpʼéel nojoch privilegio k-adorartik Jéeoba. w23.10 pág. 29 § 17, 18

Toʼoneʼ taak k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Maʼ u xuʼulul k-paklan yaabiltikbaʼex». Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼon xan le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Óoliʼ tuláakal máak kun pʼáatal minaʼan u yaabilaj» (Mat. 24:12). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ Jesúseʼ maʼ tu yóotaj u yaʼal wa yaan u xuʼulul u yaabiltikuba u discípuloʼobiʼ. Kex beyoʼ kʼaʼabéet k-kanáantik maʼ u xuʼulul k-eʼesik k-yaabilaj jeʼex u beetaʼal teʼ kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Le oʼolaleʼ koʼoneʼex ilik u núukil le kʼáatchiʼaʼ: ¿Baʼax jeʼel u yáantken in wil wa nojoch le yaabilaj kin wuʼuyik yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ? Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-il wa nojoch le yaabilaj k-uʼuyik yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ letiʼe kéen k-il baʼax k-beetik kéen úuchuk wa baʼaxoʼ (2 Cor. 8:8). Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Junpʼéel baʼal jach unaj a beetkeʼexeʼ a jach yaabiltikabaʼex ta baatsileʼex, tumen le máax yaan u yaabilajoʼ mantatsʼ ku perdonartik u maasil» (1 Ped. 4:8). Bey túunoʼ yaan u chíikpajal wa k-yaabiltmaj le sukuʼunoʼob le kéen u beetoʼob junpʼéel baʼal maʼ maʼaloboʼ bey xan le kéen u beetoʼob u yaatal k-óoloʼ. w23.11 pág. 10 § 12, 13

Wa k-eʼesik yaabilaj chéen tiʼ jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ maʼ táan k-beetik le baʼax tu yaʼalaj Jesúsoʼ. U jaajileʼ yaan horaeʼ maas k-bisikba yéetel jujuntúul sukuʼunoʼob, leloʼ maʼ kʼaasiʼ tumen tak Jesúseʼ tu maas bisuba yéetel jujuntúul u discípuloʼob (Juan 13:23; 20:2). Pero le baʼax tu yaʼalaj Pedrooʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ kʼaʼabéet k-yaabiltik tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ jeʼex u yaabiltikuba le máaxoʼob yanoʼob ichil junpʼéel familiaeʼ (1 Ped. 2:17). Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Yaabiltabaʼex […] yéetel u jaajil u yóol a puksiʼikʼaleʼex» (1 Ped. 1:22). Le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ kʼaʼabéet k-yaabiltik tak le máaxoʼob maʼ chéen chʼaʼabil k-yaabiltikoʼoboʼ. Utiaʼal k-naʼatikeʼ koʼox ketik beyaʼ: koʼox aʼalikeʼ ka ofendertaʼal tumen wa máax, ¿máasaʼ maʼ tu taaktal a weʼesik yaabilaj tiʼ le máax ofendertechoʼ? U suukileʼ hasta ku taaktal a sutiktiʼ u jeel le baʼax tu beetajtechoʼ. Pero kʼaʼajaktoʼoneʼ maʼ letiʼe baʼax tu kaʼansaj Jesús tiʼ Pedrooʼ (Juan 18:​10, 11). Le oʼolal ka máan kʼiineʼ Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a sutkeʼex le kʼaas ku beetaʼalteʼexoʼ, maʼ a pochʼkeʼex le máax pochʼkeʼexoʼ, baʼaxeʼ tʼaneʼex maʼalob a wéet máakileʼex» (1 Ped. 3:9). Wa ka yaabiltik u maasil yéetel u jaajil u yóol a puksiʼikʼaleʼ yaan a tratarkoʼob maʼalobil. w23.09 pág. 28, 29 § 9-11

Jach táaj séeb u nojochtal le paalaloʼoboʼ, chéen ken k-tsʼáa cuentaeʼ tsʼoʼok u nojoch máaktaloʼob. Pero leloʼ normal u yúuchul. Chéen baʼaleʼ maʼ bey u yúuchul yéetel u adorartaʼal Diosiʼ mix yéetel u yiijtal u tuukul máak (1 Cor. 13:11; Heb. 6:1). Utiaʼal ka úuchuk leloʼ kʼaʼabéet k-bisikba maʼalob yéetel Jéeoba. Kʼaʼabéettoʼon xan u yáantaj le espíritu santo utiaʼal k-jatsʼutskíintik modos, utiaʼal k-kanik uláakʼ baʼaloʼob bey xan utiaʼal k-preparartikba utiaʼal le responsabilidadoʼob kun antaltoʼonoʼ (Pro. 1:5). Jéeobaeʼ le ka tu beetaj máakeʼ tu beetaj xiib yéetel koʼolel (Gén. 1:27). Le xiib yéetel le koʼoleloʼ maʼ igual bix u wíinkliloʼobiʼ, pero maʼ chéen leloʼ, por ejemploeʼ maʼ igual le meyaj kʼubéentaʼantiʼoboʼ. Yoʼolal leloʼ yaanal le modos unaj u kanik u yeʼesoʼoboʼ yéetel le baʼaxoʼob ku kanik u beetoʼoboʼ (Gén. 2:18). w23.12 pág. 18 § 1, 2

Jesúseʼ u kʼáat ka meyajnak u kʼaabaʼ u Taata tiʼ u maasil máakoʼob. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ ku tuklikoʼobeʼ maʼ unaj u yaʼalaʼal u kʼaabaʼ Diosiʼ tumen jach santo. Chéen baʼaleʼ Jesúseʼ maʼ tu chʼaʼaj en cuenta leloʼ tumen u yojel baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios. Letiʼeʼ tu respetartaj u kʼaabaʼ u Taata. Juntéenjeak le tiaʼan tu luʼum le gerasenoʼoboʼ tu jóoʼsaj yaʼab demonioʼob tiʼ juntúul máak. Le ka tu yilaj le máakoʼob le baʼax tu beetoʼ sen sajakchajoʼobeʼ ka joʼopʼ u kʼáat óoltikoʼob tiʼ Jesús ka jóokʼok tu luʼumoʼob (Mar. 5:​16, 17). Pero letiʼeʼ u kʼáat ka kʼaj óoltaʼak u kʼaabaʼ Jéeoba, le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ le máak ka máanak u tsikbalt le baʼax tu beetaj Jéeoba tu yoʼolaloʼ, maʼ le baʼax tu beetaj letiʼoʼ (Mar. 5:19). Jesúseʼ u kʼáat xan ka k-tsikbalt tiʼ le máakoʼob u kʼaabaʼ Jéeobaoʼ (Mat. 24:14; 28: 20). Wa k-beetik beyoʼ k-kiʼimakkúuntik u yóol. w24.02 pág. 10 § 10

Jach kiʼimak k-óol k-antal ichil u kaajal Jéeoba. Teʼ tsʼook kʼiinoʼobaʼ le kuxtalaʼ táan u bin u maas kʼastal, pero Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob utiaʼal u yáantkoʼonoʼob (Sal. 133:1). Tsʼoʼoleʼ ku nuʼuktikoʼon xan utiaʼal u yantal kiʼimak óolal ichil k-familia (Efe. 5:33–6:1). Ku tsʼáaiktoʼon le naʼat kʼaʼabéettoʼon utiaʼal u yantaltoʼon jeetsʼelil yéetel utiaʼal u kiʼimaktal k-óoloʼ. Chéen baʼaleʼ utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeobaeʼ yaan baʼaxoʼob kʼaʼabéet k-beetik. ¿Baʼaxten? Tumen yaan horaeʼ jeʼel k-ofendertikba yéetel le baʼax ku yaʼalik bey xan yéetel le baʼax ku beetik u maasiloʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u lúubul k-óol yéetel le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetkoʼ maases wa cada táan k-beetik. Le xookaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka seguernak k-meyajtik Jéeoba 1) le kéen ofendertaʼakoʼon tumen juntúul sukuʼun, 2) kéen u decepcionartoʼon k-núup yéetel 3) kéen lúubuk k-óol kéen k-beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. w24.03 pág. 14 § 1, 2

Cada wa baʼax kʼiineʼ yaan a wuʼuyik u experiencia sukuʼunoʼob tu chʼaʼtukloʼob u maas meyajtikoʼob Jéeoba, maʼ xaaneʼ binoʼob teʼ Escuela utiaʼal Máaxoʼob Kʼaʼaytik le Reinooʼ wa binoʼob áantaj tuʼux maas kʼaʼabéet. ¿Jeʼel wa u páajtal a meyajtik Jéeoba jeʼex le sukuʼunoʼobaʼ? Wa beyoʼ beete. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ mantatsʼ táan u kaxtikoʼob bix jeʼel u maas meyajtikoʼobeʼ (Hech. 16:9). Pero wa beora maʼ tu páajtal a beetkaʼ maʼ u lúubul a wóol, maʼ a tuklik wa mix baʼal le ka beetkoʼ, tumen le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼe u chúukpajal a wóoloʼ (Mat. 10:22). Kʼaʼajaktecheʼ Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil táan a beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal a meyajtikoʼ. Lelaʼ jach yaan u yáantkech utiaʼal maʼ u xuʼulul a bin tu paach Jesús kéen tsʼoʼokok a wokjaʼ (Sal. 26:1). w24.03 pág. 10 § 11

Wa k-arrepentireʼ Jéeobaeʼ yaan u perdonarkoʼon (Sal. 86:5). Le oʼolaleʼ wa k-arrepentir tu jaajil k-óoleʼ kʼaʼabéet k-creertik baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Tu yoʼolal xan u yutsileʼ tu perdonartaj tuláakal k-kʼebanoʼob». Kʼaʼajaktoʼoneʼ Jéeobaeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon junpʼéel baʼax maʼ tu páajtal k-beetik, baʼaxeʼ ku kʼáatiktoʼon baʼaxoʼob ku páajtal k-beetik. Wa k-tsʼáaik u maas maʼalobil tiʼeʼ, kex junpʼíit wa yaʼabeʼ letiʼeʼ jach ku valorartik. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼajak xan toʼon u ejemplo le máaxoʼob meyajt Jéeoba úuchjeakiloʼ, jeʼex apóstol Pabloeʼ ich yaʼab añoseʼ viajarnaj u milesil kilómetros utiaʼal u káajsik múuchʼuliloʼob. Chéen baʼaleʼ letiʼeʼ kʼexpaj bix u kuxtal le oʼolal maʼ seguernaj u kʼaʼaytaj jeʼex kaʼacheʼ, ¿xuʼul wa túun u lúubul utsil tiʼ Jéeoba? Maʼatech. Pabloeʼ seguernaj u tsʼáaik u maas maʼalobil tiʼ Jéeoba yéetel Jéeoba xaneʼ seguernaj u bendecirtik (Hech. 28:​30, 31). Toʼon xaneʼ jeʼel u kʼexpajal bix k-kuxtaleʼ. Chéen baʼaleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ le baʼax ku yilik Jéeobaoʼ letiʼe baʼax oʼolal k-meyajtikoʼ maʼ letiʼe bukaʼaj k-beetkoʼ. w24.03 pág. 27 § 7, 9

Jesúseʼ tu yeʼesaj tiʼ u discípuloʼob bix unaj u oraroʼob. Letiʼeʼ mantatsʼ orarnaj le tiaʼan way Luʼumeʼ. Pero kʼaʼabéetchaj u jóoʼsik tiempo utiaʼal u beetik, tumen jach yaʼab baʼax ku beetik yéetel mantatsʼ yaʼab máak yaan tu yiknal (Mar. 6:​31, 45, 46). Letiʼ kaʼacheʼ jach temprano ku líikʼil utiaʼal u tsikbal yéetel u Taata. Juntéenjeakeʼ bul áakʼab orarnaji tumen nukaʼaj kaʼach u chʼaʼtukult junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan (Luc. 6:​12, 13). Tsʼoʼoleʼ le áakʼab táanil tiʼ u kíimiloʼ yaʼab u téenel orarnaj tiʼ Jéeoba tumen u yojel maʼ chéen chʼaʼabil le baʼax kun úuchultiʼoʼ (Mat. 26:​39, 42, 44). Le baʼax tu beetaj Jesúsoʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ kex yaʼab baʼax k-beetkeʼ kʼaʼabéet k-jóoʼsik tiempo utiaʼal k-orar. Maʼ xaaneʼ yaan u kʼaʼabéettal k-líikʼil maas temprano wa maʼ k-séeb wenel utiaʼal ka páajchajak k-orar. Beyoʼ yaan k-eʼesik jach nojoch baʼal k-ilik k-tsikbal yéetel Jéeoba. w23.05 pág. 3 § 4, 5

Teʼ tekstooʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ «tsʼoʼok u chupik» u puksiʼikʼaloʼob yéetel u yaabilaj. Junpʼéel diccionario ku tsolik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku ketik u yaabilaj Dios yéetel u jaʼiloʼob junpʼéel río. Le tekstooʼ maʼalob u yeʼesik bukaʼaj u yaabiltmil Jéeoba le yéeyaʼanoʼoboʼ. Letiʼob xaneʼ jach u yojloʼob «yaabiltaʼanoʼob tumen Dios» (Jud. 1). Le oʼolal ku yuʼubikubaʼob jeʼex apóstol Juaneʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¡Ilawileʼex bukaʼaj nojchil le yaabilaj tsʼoʼok u yeʼesiktoʼon le Taataoʼ! Letiʼeʼ tu tsʼáajtoʼon u páajtalil u yaʼalaʼal u paalaloʼon» (1 Juan 3:1). ¿Chéen wa le yéeyaʼanoʼob yaabiltaʼanoʼob tumen Jéeobaoʼ? Maʼatech, Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yeʼesik u yaabiltmaj tuláakal le máaxoʼob meyajtikoʼ. ¿Baʼax eʼesik jach tu jaajil u yaabiltmoʼon Jéeoba? Letiʼe úuchik u túuxtik kíimil u Hijo t-oʼolaloʼ. Le baʼax tu beetoʼ ku yeʼesikeʼ mix máak maas u yaabiltmoʼon jeʼex letiʼeʼ (Juan 3:16; Rom. 5:8). w24.01 pág. 28 § 9, 10

Le tekstoaʼ ku yeʼesik baʼax tu beetaj David utiaʼal maʼ u sajaktal le tiaʼan tu chiʼ kíimiloʼ: tuukulnaj tiʼ le baʼax ken u beet Jéeoba maas táaniloʼ. Letiʼeʼ u yojel yaan u salvartaʼal, tumen Jéeobaeʼ u prometermaj letiʼ ken u beet u reyil Israel (1 Sam. 16:​1, 13). Tsʼoʼoleʼ u yojel Jéeobaeʼ le kéen u yaʼal junpʼéel baʼaleʼ yaan u béeykuntik. ¿Baʼax u prometermajtoʼon Jéeoba? Jéeobaeʼ maʼ tu yaʼalik wa yaan u luʼsik tuláakal le problemas k-aktáantik teʼ kʼiinoʼobaʼ. Baʼaxeʼ ku yaʼalikeʼ teʼ túumben luʼum ken u luʼs tuláakal le problemas k-muʼyajtikoʼ (Isa. 25:​7-9). K-ojleʼ Jéeobaeʼ jach yaʼab u poder, le oʼolal jeʼel u páajtal u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ, u tsʼáaik k-toj óolal yéetel u xuʼulsik k-enemigoʼob (1 Juan 4:4). w24.01 pág. 6 § 12, 13

Kʼaʼajs baʼaxten ta kʼubaj a kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel okjaʼanajech. ¿Baʼax péeksech a beet lelaʼ? Ta beetaj tumen taakchaj a apoyartik Jéeoba. Kʼaʼajs baʼax áantech a creert tiaʼanech ichil u jaajileʼ. Por ejemploeʼ ta maas kʼaj óoltaj Jéeoba, ta respetartaj, ta yaabiltaj yéetel kʼuchech a wil bey a Taataeʼ. Ka maas muʼukʼaʼanchaj a fejeʼ arrepentirnajech tiʼ le baʼaloʼob kʼaastak a beetmoʼ. Xuʼul a beetik xan le baʼaloʼob u pʼekmaj Jéeobaoʼ ka káaj a beetik le baʼaxoʼob uts tu tʼaanoʼ. Maʼ xaaneʼ jach kiʼimakchaj a wóol ka ta wojéeltaj tsʼoʼok u perdonarkech Dios (Sal. 32:2). Tsʼoʼoleʼ káaj a bin reunión yéetel joʼopʼ a tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax táan a kanikoʼ. Beora tsʼoʼok a kʼubik a kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel tsʼoʼok a wokjaʼeʼ, a chʼaʼtukultmaj u seguer a xíimbal tiʼ u bejil le kuxtaloʼ (Mat. 7:​13, 14). Kʼaʼabéet u chúukpajal k-óol k-yaabilt Jéeoba yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik. w23.07 pág. 17 § 14; pág. 19 § 19

K-tuukul tiʼ le promesa t-beetaj tiʼ Jéeobaoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-lúubul tiʼ kʼeban. Por ejemploeʼ, ¿jeʼel wa a coquetear yéetel juntúul máak tsʼokaʼan u beeleʼ? ¿Máasaʼ maʼ ta beetik? Desde ken a kʼub a kuxtal tiʼ Jéeobaeʼ táan a waʼalikeʼ junpuliʼ maʼ ken a beet baʼaloʼob beyoʼ. Tsʼoʼoleʼ wa maʼ t-chaʼik u yokol t-puksiʼikʼal kʼaakʼas tsʼíibolaloʼobeʼ maas chéen chʼaʼabil ken k-luʼsil t-tuukul baʼaloʼob beyoʼ. Jach kʼaʼabéet k-ilik maʼ k-xíimbal «tu beel le kʼasaʼan máakoʼoboʼ» (Pro. 4:​14, 15). U ejemplo Jesúseʼ jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼeʼ tu chʼaʼtuklaj u beetik tuláakal baʼax u kʼáat u Taata, toʼon xaneʼ tu séebaʼanil unaj k-rechazartik tuláakal le baʼax maʼ uts tu tʼaan Jéeobaoʼ (Mat. 4:10; Juan 8:29). Le problemas yéetel le pruebaʼob ku yantaltoʼonoʼ ku tsʼáaik tuʼux k-eʼesik wa táan k-seguertik u ejemplo Jesús. Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ. w24.03 pág. 9, 10 § 8-10